Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây trang 37 (Chân trời sáng tạo)

Soạn bài Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây

* Trước khi đọc:

Câu hỏi (trang 38 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Hãy nhớ lại một vài nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng và cho biết do đâu mà họ được tôn xưng như thế?

Trả lời:

Một vài nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng: Thánh Gióng, Ngô Quyền, Nguyễn Huệ-Quang Trung… Những nhân vật này được gọi là anh hùng bởi họ là người có công đánh giặc giữ nước, đem lại đời sống bình yên cho nhân dân hoặc là người có lí tưởng cao cả, vĩ đại, có sức ảnh hưởng lớn tới mọi người.

* Đọc văn bản:

1. Liên hệ: Lời văn ở đoạn này gần với truyện hay với kịch?

Trả lời:

Lời văn ở đây gần với kịch vì đây là một cuộc hội thoại, trong hội thoại có miêu tả hành động, ngoại hình nhân vật. Sau đoạn lời thoại có kèm theo lời phụ chú của tác giả.

2. Suy luận: Lưu ý những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn. Những hình ảnh đó có điểm gì độc đáo?

Trả lời:

- Những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn: ''Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi... Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung”…

- Điểm độc đáo của những hình ảnh đó là: hình ảnh Đăm Săn được so sánh với thiên nhiên, vũ trụ: gió, cây cối, đồi núi. Điều này làm nổi bật hình một người con của rùng núi Tây Nguyên.

3. Theo dõi: Chú ý sự xuất hiện của cụm từ ''Bà con xem..'' và ý nghĩa, tác dụng của nó trong lời kể.

Trả lời:

- Cụm từ ''Bà con xem…'' xuất hiện trong lời kể của tác giả.

- Tác dụng: giúp cho độc giả và tác giả trở nên gần gũi hơn. Tác giả như đang kể, đang nói chuyện cùng độc giả.

4. Suy luận: Cảnh tiệc tùng trong đoạn này được miêu tả qua lời của ai? Điều đó giúp ích gì trong việc thể hiện hình tượng nhân vật Đăm Săn?

Trả lời:

- Cảnh tiệc tùng được miêu tả qua lời của người dân trong làng.

- Điều này như làm chúng ta hiểu rõ được vị trí, hình ảnh của Đăn Săn trong lòng bà con: mạnh mẽ, quyết đoán.

5. Suy luận: Việc miêu tả ngoại hình nhân vật Đăm Săn có gì khác thường và có tác dụng như thế nào?

Trả lời:

- Ngoại hình Đăm Săn được miêu tả với những hình ảnh kì vĩ, con người khổng lồ, mang dáng dấp các vị thần: '' bắp chân to bàng xà ngang, bắp đùi to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực".

- Tác dụng của các miêu tả đó: khắc họa nên hình ảnh một vị tù trưởng với vẻ khỏe mạnh, cường tráng. Đồng thời bộc lộ thái độ ngưỡng vọng, ca ngợi Đăm Săn con người của núi rừng Tây Nguyên.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây: kể về việc Đăm Săn đánh nhau với tù trưởng Mtao Mxây để giành lại vợ của mình là Hơ Nhị. Được ông Trời mách cho cách đánh trong giấc mơ mà Đăm Săn giết được kẻ thù và có thêm nhiều tù binh, của cải. Đăm Săn trở nên hùng mạnh.

 

Câu 1 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản trên

Trả lời:

Các sự kiện chính trong văn bản bao gồm:

- Đăm Săn thách thức đọ đao cùng Mtao Mxây.

- Cuộc đọ đao của Đăm Săn và Mtao Mxây diễn ra.

- Đăm Săn đã đớp được miếng trầu Hơ Nhị quăng cho và sức mạnh càng nhân lên.

- Khi thấm mệt, chàng vừa chạy vừa ngủ thì được ông Trời báo mộng dùng cái chày mòn ném vào tai địch. Đăm Săn nghe lời làm theo, kết quả Mtao Mxây thất bại.

- Sau khi giành được chiến thắng, Đăm Săn thu về bao nhiêu của cải, cùng bản làng mở tiệc ăn mừng suốt mùa khô.

Câu 2 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Đăm Săn đã gặp khó khăn gì vào thời điểm cuối cuộc giao chiến với Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng vượt qua được khó khăn ấy để giành chiến thắng?

Trả lời:

- Khó khăn mà Đăm Săn gặp phải vào thời điểm cuối cuộc giao chiến với Mtao Mxây là: Đăm Săn đã thấm mệt, đâm vào người, vào đùi đối phương mà không thủng.

- Chàng vượt qua được khó khăn ấy để giành chiến thắng nhờ vào sự giúp đỡ của ông Trời: chàng vừa chạy vừa ngủ, đã nằm mộng thấy ông Trời mách rằng hãy lấy một cái chày mòn ném vào vành tai kẻ địch. Đăm Săn bừng tỉnh, thực hiện đúng theo lời dặn của ông Trời và giành chiến thắng.

Câu 3 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Đăm Săn và Mtao Mxây đều là những tù trưởng tài giỏi, nhưng văn bản trên đã cho thấy, người xứng đáng được xem là anh hùng của cộng đồng chỉ có thể là Đăm Săn. Hãy so sánh hai nhân vật để làm rõ điều đó.

Trả lời:

So sánh Đăm Săn và Mtao Mxây

	Đăm Săn	Mtao Mxây
Ngoại hình	Đôi mắt lanh lợi, sức ngang voi đực, hơi thở ầm ầm tựa như sấm dậy	dữ tợn như một vị thần, dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo
Ngôn ngữ	Ngôn ngữ dứt khoát, khảng khái	Ngôn ngữ không dứt khoát, thay đổi theo tình thế
Hành động	Mạnh mẽ, quyết liệt, không nhượng bộ	Không dứt khoát, bỏ chạy trước Đăm Săn.

→ Nhận xét: Mtao Mxây là người hèn nhát, kém cỏi. Đăm Săn bộc lộ là người mạnh mẽ, chính trực, thể hiện sự uy dũng, xứng đáng là anh hùng cộng đồng.

Câu 4 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Trong sử thi, lời nói của nhân vật thường góp phần quan trọng trong việc thể hiện tính cách, vị thế xã hội của mình. Hãy chọn và phân tích một số lời thoại của Đăm Săn trong văn bản trên để làm rõ điều đó.

Trả lời:

Một số lời thoại của Đăm Săn thể hiện tính cách và vị thế xã hội:

- "Ơ diêng, ơ diêng, xuống đây! Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy'' → Lời thách đấu mạnh mẽ, không hề run sợ, thể hiện tính cách chính trực, thẳng thắn của Đăm Săn

- "Vậy thì ngươi hãy xem ta đây” → khi chứng kiến màn múa khiên của Mtao Mxây tiếng kêu như mướp khô, Đăm Săn nhắc đối phương hãy nhìn mình, điều đó chứng tỏ Đăm Săn là con người đầy bản lĩnh và tài năng.

Câu 5 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Cho biết:

a. Tác dụng của lối nói quá và cách ví von trong văn bản; nhận xét về ngôn ngữ sử thi.

b. Cụm từ “bà con xem...” trong văn bản trên là lời của ai hướng đến ai? Theo bạn, việc sử dụng những cụm từ như thế trong văn bản sử thi có tác dụng gì?

Trả lời:

a.

 - Lối nói quá và ví von được sử dụng trong văn bản: “Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô”, “Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây”, “Khiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô”…

=> Lối nói quá và ví von được sử dụng trong văn bản nhằm nhấn mạnh sự đối lập giữa Mtao Mxây với Đăm Săn, đó là sự đối lập giữ sự kém cỏi với sự dũng mãnh, phi thường.

- Ngôn ngữ sử thi: giản dị, hàm súc, bộc lộ rõ tính hào hùng; sử dụng những từ ngữ địa phương mang đậm không gian sử thi Tây Nguyên (ché rượu, khiên, diêng, cồng, ...).

b.

- Cụm từ “bà con xem...” được lặp lại khá nhiều lần trong văn bản. Đó là lời của tác giả hướng đến độc giả, của người đứng đầu bản hướng đến bà con quanh bản.

- Việc sử dụng cụm từ ấy trong văn bản sử thi giúp câu chuyện tăng tính khách quan, chân thực, lôi kéo người nghe chú ý vào vấn đề mình đang nói và thể hiện đặc trưng của sử thi.

Câu 6 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Cảnh tiệc tùng và hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản gợi cho bạn suy nghĩ gì về phong tục và không khí hội hè của người Ê-đê?

Trả lời:

Cảnh tiệc tùng và hình ảnh Đăm Săn ở nửa sau của văn bản gợi suy nghĩ về phong tục và không khí hội hè của người Ê-đê là:

- Phong tục: làm cỗ ăn mừng sau những chiến công, kì tích. Và phong tục tụ họp tất cả người trong bản tại nhà trưởng bản. Người đứng đầu mang trang phục của bản làng: đầu đội khăn nhiễu vai mang nải hoa, ngực quấn chéo một tấm mền chiến, mình khoác một tấm áo chiến, tai đeo nụ, sát bên mình nghênh ngang đủ giáo gươm…

- Không khí hội hè: tưng bừng, náo nhiệt vang khắp cả vùng.

Câu 7 (trang 42 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1): Có người cho rằng văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây có đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ. Cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Trả lời:

Ý kiến: văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây hội tụ đầy đủ yếu tố của truyện, kịch và thơ là đúng bởi văn bản có đủ 3 yếu tố kể trên:

- Yếu tố truyện: văn bản kể về cuộc giao chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây cùng những kì tích mà người anh hùng Đăm Săn đã có được.

- Yếu tố thơ: trong bài có những câu văn ngắn, chứa vần và nhịp điệu (“Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc”).

- Yếu tố kịch: văn bản có lời thoại theo nhân vật giữa hai nhân vật chính là Đăm Săn và Mtao Mxây.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 10 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Soạn bài Tri thức ngữ văn trang 35

Soạn bài Gặp Ka-ríp và Xi-la

Soạn bài Ngôi nhà truyền thống của người Ê-đê

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 50

Soạn bài Đăm-Săn đi chinh phục nữ thần mặt trời

Soạn bài Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội

Soạn bài Thuyết trình về một vấn đề xã hội có kết hợp sử dụng phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ

Soạn bài Ôn tập trang 62