Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 27 (mới 2024 + Bài tập): Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)

Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 27: Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)

A. Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 27: Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)

1.1. Kế hoạch Na-va của Pháp-Mĩ

- Ngày 7/5/1953, tướng Na-va được cừ làm Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương vạch ra kế hoạch quân sự Na-va.

- Mục đích: xoay chuyển cục diện chiến tranh, hy vọng kết thúc chiến tranh trong vòng 18 tháng trong danh dự.

- Nội dung: gồm 2 bước

+ Bước 1: Trong thu-đông 1953-1954, giữ thế phòng ngự chiến lược trên chiến trường miền Bắc, “bình định” miền Trung và Nam Đông Dương.

+ Bước 2: Từ thu-đông 1954, chuyển lực lượng ra chiến trường miền Bắc, thực hiện tiến công chiến lược, giành thắng lượi quyết định để kết thúc chiến tranh.

1.2. Cuộc tiến công chiến lược Đông-Xuân 1953-1954 và chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ 1954

a. Cuộc tiến công chiến lược Đông-Xuân 1953-1954

* Chủ trương của Đảng:

-Tháng 9/1953, Trung ương Đảng đề ra kế hoạch tác chiến Đông-Xuân 1953-1954 với quyết tâm giữ vững thế chủ động trên chiến trường.

- Phương hướng tác chiến: tập trung lực lượng tấn công vào những choc quan trọng về chiến lược nhưng địch tương đối yếu.

- Phương châm tác chiến: “tích cực, chủ động, cơ động, linh hoạt”, “đánh chắc, thắng chắc”.

Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định chủ trương tác chiến Đông-Xuân 1953-1954

* Diễn biến:

Trong Đông -Xuân 1953-1954, quân ta mở một loạt các chiến dịch tấn công địch trên nhiều hướng:

- Đầu 12/1953, ta mở chiến dịch Tây Bắc, giải phóng Lai Châu, uy hiếp Điện Biên Phủ, buộc Pháp phải đưa quân từ đồng bằng Bắc Bộ về Điện Biên Phủ. => Điện Biên Phủ trở thành nơi tập trung quân thứ 2 của địch.

- Cũng trong tháng 12 ta phối hợp với lực lượng kháng chiến Lào mở chiến dịch Trung Lào, giải phóng Thà Khẹt và bao vây Xê-no. Buộc địch phải điều động quân đến giữ Xê-nô.

=> Xê-nô trở thành nơi tập trung quân thứ 3 của Pháp.

- Tháng 1/1954, ta mở chiến dịch Thượng Lào, giải phóng Phong-xa-lì và bao vây Luông Pha- bang, buộc địch phải điều động quân từ đồng bằng Bắc Bộ đến Luông Pha- bang.

=> Luông Pha- bang trở thành nơi tập trung quân thứ 4 của Pháp.

- Tháng 2/1954, ta mở chiến dịch tấn công địch ở Bắc Tây Nguyên, giải phóng được Kon Tum, bao vây Plây ku, buộc địch phải điều động quân từ Tuy Hòa về Plây Cu.

=> Plây ku trở thành nơi tập trung quân thứ 5 của Pháp.

* Ý nghĩa:

- Bước đầu làm phá sản kế hoạc Na-va của Pháp, buộc chúng phải phân tán lực lượng và giam chân ở miền núi.

Hình thái chiến trường trên các mặt trận Đông-Xuân 1953-1954

b. Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ (1954)

* Âm mưu của Pháp:

Pháp- Mĩ xây dựng Điện Biên Phủ thành tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương để trở thành nơi quyết chiến với bộ đội chủ lực của Việt Nam.

* Chủ trương của ta:

- Đầu tháng 12/1953, Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ.

- Mục tiêu: tiêu diệt lực lượng địch, giải phóng Tây Bắc.

* Diến biến:

Chiến dịch bắt đầu từ ngày 13/3/1954 đến ngày 7/5/1954 và được chia làm 3 đợt:

- Đợt 1: quân ta tiến công và tiêu diệt Him Lam và toàn bộ phân khu Bắc.

- Đợt 2: quân ta tiến công và tiêu diệt căn cứ phía Đông phân khu Trung tâm.

- Đợt 3: quân ta đồng loạt tấn công tiêu diệt các căn cứ còn lại ở phân khu Trung tâm và phân khu Nam, tiêu diệt sở chỉ huy của địch.

Lược đồ chiến dịch Điện Biên Phủ (1954)

Bộ đội ta kéo pháo vào Điện Biên Phủ

Lá cờ chiến thắng bay trên nóc hầm Tướng Đờ Ca-xto-ri

* Kết quả:

- Ta tiêu diệt toàn bộ cứ điểm. Loại bỏ khỏi vòng chiến đấu 16.200 tên địch, phá hủy 62 máy bay và toàn bộ phương tiện chiến tranh, bắt sống tướng Đờ-cát-xtơ-ri.

1.3. Hiệp định Giơ-ne-vơ chấm dứt chiến tranh ở Đông Dương (1954)

a. Hoàn cảnh:

- Bước vào Đông-Xuân 1953-1954, đồng thời với mặt trận quân sự, ta đấu tranh trên mặt trận ngoại giao.

- Hội nghị Giơ-ne-vơ được khai mạc ngày 8/5/1954 và bắt đầu thảo luận về vấn đề Đông Dương.

- Căn cứ và điều kiện cụ thể, chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kí Hiệp định Giơ-ne-vơ vào ngày 21-7-1954

b. Nội dung:

- Các nước tham dự Hội nghị cam kết tôn trọng quyền dân tộc cơ bản của 3 nước Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia là độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.

- Hai bên tham chiến cùng ngừng bắn, lập lại hòa bình trên toàn Đông Dương.

- Hai bên tham chiến thực hiện cuộc di chuyển, tập kết quân đội ở hai vùng: Quân đội cách mạng Việt Nam và quân đội xâm lược Pháp tập kết ở hai miền Nam- Bắc, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới tạm thời.

- Việt Nam tiến tới thống nhất bằng cuộc tổng tuyển cử tự do trên cả nước, sẽ tổ chức vào 7/1956 dưới sự giám sát của Ủy ban quốc tế…

c. Ý nghĩa

- Hiệp định đã chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương.

- Là văn bản pháp lí quốc tế ghi nhận các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân Đông Dương.

- Hiệp định này buộc Pháp rút quân về nước. Âm mưu kéo dài chiến tranh của Pháp-Mĩ đã bị thất bại.

- Miền Bắc hoàn toàn được giải phóng, chuyển sang giai đoạn Xã hội chủ nghĩa.

1.4. Ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp (1945-1954)

a. Ý nghĩa lịch sử

* Trong nước:

- Thắng lợi này kết thúc ách thống trị gần 1 thế kỉ của Thực dân Pháp trên đất nước ta.

- Miền Bắc hoàn toàn được giải phóng, chuyển sang giai đoạn Xã hội chủ nghĩa.

* Quốc tế:

- Giáng một đòn nặng nề vào tham vọng xâm lược, âm mưu nô dịch của chủ nghĩa Đế quốc , góp phần làm tan rã hệ thống thuộc địa của chúng.

- Cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên toàn thế giới.

b. Nguyên nhân thắng lợi

* Chủ quan:

- Nhờ sự lãnh đạo sang suốt của Đảng, đứng đầu là Chủ tịch HCM, với đường lối chính trị, quân sự và đường lối kháng chiến sáng suốt.

- Cuộc kháng chiến được tiến hành trong điều kiện có hệ thống chính quyền dân chủ nhân dân trong cả nước, có Mặt trận dân tộc thống nhất, có lực lượng vũ trang ba thứu quân sớm được xây dựng và không ngừng lớn mạnh, có hậu phương lớn mạnh.

* Khách quan:

- Tinh thần đoàn kết chiến đấu của 3 nước Đông Dương.

- Sự giúp đỡ của Trung Quốc, Liên Xô và các nước dân chủ nhân dân khác, của nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới.

B. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 9 Bài 27: Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953-1954)

Câu 1. Mục tiêu cơ bản của thực dân Pháp trong việc đề ra và thực hiện kế hoạch Nava là gì?

A. Giành lại thế chủ động trên chiến trường

B. Tiêu diệt lực lượng kháng chiến của Việt Minh

C. Mở rộng bình định vùng chiếm đóng

D. Xoay chuyển cục diện chiến tranh, kết thúc chiến tranh trong danh dự

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Ngày 7-5-1953, Tướng Nava được cử làm Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, vạch ra kế hoạch quân sự nhằm xoay chuyển cục diện chiến tranh Đông Dương, với hi vọng trong 18 tháng “kết thúc chiến tranh trong danh dự”.(SGK SỬ 9/Tr. 119)

Câu 2. Hướng tiến công chiến lược của Nava trong thu - đông 1953 và xuân 1954 là gì?

A. Bắc Bộ

B. Trung Bộ và Nam Bộ

C. Trung Bộ và Nam Đông Dương

D. Bắc Bộ và Bắc Đông Dương

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Bước thứ nhất của kế hoạch Nava: trong thu- đông 1953 và xuân 1954, giữ thế phòng ngự chiến lược ở Bắc Bộ, tiến công chiến lược để bình định Trung Bộ và Nam Đông Dương, giành lấy nguồn nhân lực và vật lực, xóa bỏ vùng tự do liên khu V, đồng thời ra sức mở rộng ngụy quân, tập trung binh lực, xây dựng đội quân cơ động chiến lược mạnh”.(SGK SỬ 9/Tr. 119)

Câu 3. Từ thu - đông 1954, hướng tiến công của quân Pháp theo kế hoạch Nava sẽ có sự thay đổi như thế nào?

A. Chuyển hướng tiến công ra Bắc Bộ

B. Chuyển hướng tiến công lên Tây Nguyên

C. Chuyển hướng tiến công lên Bắc Đông Dương

D. Tiếp tục tiến công ở Trung Bộ và Nam Đông Dương

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Bước thứ hai của kế hoạch Nava: từ thu- đông 1954, chuyển lực lượng ra chiến trường Bắc Bộ, thực hiện tiến công chiến lược, cố giành thắng lợi quân sự quyết định, buộc ta phải đàm phán với những điều kiện có lợi cho chúng nhằm kết thúc chiến tranh”.(SGK SỬ 9/Tr. 119)

Câu 4. Phương châm tác chiến của ta trong Đông - xuân 1953 -1954 là gì?

A. “Đánh nhanh, thắng nhanh. Đánh chắc, thắng chắc”

B. “Tranh thủ sự ủng hộ của nhân dân thế giới”

C. “Đánh vào những nơi ta cho là chắc thắng”

D. “Tích cực, chủ động, cơ động, linh hoạt, đánh chắc thắng”

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Phương châm chiến lược của ta trong Đông - Xuân 1953 -1954 là “Tích cực, chủ động, cơ động, linh hoạt, đánh chắc thắng”.(SGK SỬ 9/Tr. 120)

Câu 5. Ngày 7- 5 - 1954, ở Việt Nam đã diễn ra sự kiện lịch sử trọng đại gì?

A. Chiến dịch Điện Biên Phủ bắt đầu

B. Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi

C. Hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương khai mạc

D. Hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương được kí kết

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Chiều ngày 7-5-1954 tướng Đờ Ca-xtơ-ri cùng toàn bộ ban tham mưu đầu hàng. Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi. (SGK SỬ 9/Tr. 123)

Câu 8. Hiệp định Giơnevơ (1954) đã công nhận các quyền dân tộc cơ bản của 3 nước Việt Nam, Lào, Campuchia bao gồm:

A. Độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ

B. Độc lập, tự do và toàn vẹn lãnh thổ

C. Độc lập, chủ quyền và tự do.

D. Tự do, chủ quyềnvà toàn vẹn lãnh thổ

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Các nước tham dự Hội nghị cam kết tôn trọng các quyền dân tộc cơ bản là độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của 3 nước Việt Nam, Lào, Campuchia. (SGK SỬ 9/Tr. 126)

THÔNG HIỂU

Câu 9. Kế hoạch Nava được đề ra và thực hiện trong bối cảnh quân Pháp đang ở trong tình thế như thế nào?

A. Nắm được quyền chủ động trên chiến trường

B. Giữ thế cầm cự trên chiến trường

C. Lâm vào thế bị động, phòng ngự

D. Liên tục phản công và thắng lợi.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Trải qua 8 năm chiến tranh xâm lược Việt Nam, thực dân Pháp thiệt hai ngày càng nặng nề. Quân Pháp trên chiến trường ngày càng lâm vào thế phòng ngự bị động. Trước sự sa lầy và thất bại đó, Pháp buộc phải đề ra một kế hoạch quân sự mới. Ngày 7-5-1953, với sự giúp đỡ của Mĩ, Pháp đã đề ra và thực hiện kế hoạch Nava.

Câu 10. Đâu không phải là những biện pháp được Pháp thực hiện trước khi kế hoạch Nava bị đảo lộn?

A. Tăng cường viện binh cho Đông Đương

B. Tập trung 44 tiểu đoàn quân cơ động ở đồng bằng Bắc Bộ

C. Mở các cuộc tiến công vào Ninh Bình, Thanh Hóa để phá kế hoạch tiến công của ta

D. Tập trung lực lượng xây dựng tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Thực hiện kế hoạch Nava, thực dân Pháp đã tăng thêm ở Đông Dương 12 tiểu đoàn bộ binh đưa từ Pháp và Bắc Phi sang, đồng thời xin Mĩ tăng thêm viện trợ. Từ thu - đông 1953, Nava tập trung ở Đồng Bằng Bắc Bộ 44 tiểu đoàn cơ động, tiến hành những cuộc càn quét nhằm bình định vùng chiếm đóng, mở rộng hoạt động thổ phỉ, biệt kích ở vùng rừng núi biên giới phía Bắc, mở cuộc tiến công lớn vào Ninh Bình, Thanh Hóa…để phá kế hoạch tiến công của ta. (SGK SỬ 9/Tr. 119)

Câu 11. Đâu không phải ý nghĩa lịch sử của kháng chiến chống thực dân Pháp của nhân dân Việt Nam (1946 - 1954)?

A. Chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược, ách thống trị của Pháp trong gần một thế kỉ.

B. Mở ra kỉ nguyên đất nước độc lập, thống nhất, đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội

C. Góp phần làm tan rã hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc

D. Cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Thắng lợi của cuộc kháng chiến chông Pháp (1945-1954) mới giải phóng được một nửa đất nước. Miền Bắc được giải phóng, chuyển sang giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa, tạo cơ sở để nhân dân ta giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước. Cả nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội là ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Mỹ (1954 – 1975) thắng lợi.

Câu 12. Bộ Chính trị Trung ương Đảng Lao động Việt Nam quyết định mở chiến dịch Điên Biên Phủ không nhằm mục tiêu gì?

A. Tiêu diệt lực lượng địch ở Điên Biên Phủ

B. Giải phóng Tây Bắc

C. Giải phóng toàn bộ khu vực Bắc Bộ

D. Tạo điều kiện để giải phóng Bắc Lào

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Đầu tháng 12-1953, Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch Điện Biên Phủ. Mục tiêu của chiến dịch là tiêu dịch lực lượng địch ở Điện Biên Phủ, giải phóng Tây Bắc, tạo điều kiện để giải phóng Bắc Lào. (SGK SỬ 9/Tr.123)

Câu 13. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ (1954), tướng Pháp bị quân đội Việt Nam bắt sống là

A. Đờ Lát đơ Tát-xi-nhi.

B. Na-va.

C. Bô-la-e.

D. Đờ Ca-xtơ-ri.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trong chiến dịch Điện Biên Phủ (1954), tướng Pháp bị quân đội Việt Nam bắt sống là Đờ Ca-xtơ-ri.

Câu 14. Cuộc tiến công chiến lược Đông- Xuân 1953-1954 đã khoét sâu vào điểm yếu nào của kế hoạch Nava?

A. mâu thuẫn giữa tập trung và phân tán lực lượng

B. tính phi nghĩa của cuộc chiến tranh Đông Dương của thực dân Pháp

C. không thể tăng thêm quân số để xây dựng lực lượng mạnh

D. thời gian để xây dựng lực lượng, chuyển bại thành thắng quá ngắn (18 tháng)

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Hạn chế cơ bản của kế hoạch Nava là mâu thuẫn giữa tập trung lực lượng để đánh và phân tán lực lượng để giữ. Cuộc tiến công chiến lược Đông - xuân 1953-1954 đã làm phân tán cao độ khối cơ động chiến lược của địch, khoét sâu vào điểm yếu của kế hoạch Nava. Từ kế hoạch ban đầu là tập trung quân đông ở Đồng bằng Bắc Bộ, Nava đã phải điều quân thành 5 nơi tập trung quân khác nhau => bước đầu kế hoạch Nava bị phá sản.

Câu 15. Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954), thắng lợi nào của quân dân Việt Nam đã làm phá sản hoàn toàn kế hoạch Na-va?

A. Chiến dịch Việt Bắc thu - đông năm 1947.

B. Chiến dịch Thượng Lào xuân - hè năm 1953.

C. Chiến dịch Biên giới thu - đông năm 1950.

D. Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1945 - 1954), chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954 của quân dân Việt Nam đã làm phá sản hoàn toàn kế hoạch Na-va