Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 23 (mới 2024 + Bài tập): Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

A. Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

1.1. Lệnh Tổng khởi nghĩa được ban bố

* Thế giới:

-Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.

- Ở châu Âu, Đức đầu hàng đồng minh không điều kiện (5/1945).

- Ở châu Á, Nhật đầu hàng động minh không điều kiện (8/1945).

* Trong nước:

- Ngay khi nghe tin Nhật đầu hàng, Hội nghị toàn quốc của Đảng được họp ở Tân Trào (Tuyên Quang) từ ngày 14 đến 15/8/1945 đã quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước. UB Khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1 kêu gọi nổi dậy.

- Tiếp theo, Đại hội quốc dân Tân Trào được tổ chức (16/8) nhất trí tán thành Tổng khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách của Việt Minh, lập UB Dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm chủ tịch. Sau đó Người đã gửi thư đến đồng bào kêu gọi Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

- Chiều 16/8 giải phóng thị xã Thái Nguyên mở đường về Hà Nội.

1.2. Giành chính quyền ở Hà Nội

- Ở Hà Nội không khí cách mạng sục sôi, Việt Minh hoạt động khắp thành phố.

- Sáng ngày 19/8, cả Hà Nội tràn ngập khí thế cách mạng. Đồng bào rầm rập kéo đến quảng trường Nhà hát lớn dự cuộc mít tinh do Mặt trận Việt Minh tổ chức. Bài hát Tiến quân ca lần đầu vang lên.

- Cuộc mít tinh nhanh chóng chuyển thành biểu tình, chia ra nhiều đoàn đi chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn.

→ Kết quả: Trước khí thế của cuộc khởi nghĩa, quân Nhật không dám chống lại. Cuộc khởi nghĩa hoàn toàn thắng lợi ở Hà Nội.

Cuộc mít tinh tại Nhà hát Lớn Hà Nội (19/8/1945)

* Ý nghĩa:

- Cổ vũ mạnh mẽ đối với phong trào Tổng khởi nghĩa trong cả nước.

- Làm cho quân Nhật hoang mang , dao động.

1.3. Giành chính quyền trong cả nước

- Từ ngày 14 đến ngày 18/8/1945, nhiều xã huyện một số tỉnh đã giành chính quyền sớm nhất trong cả nước, đó là Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh và Quảng Nam.

- Ngày 30/8/1945, vua Bảo Đại thoái vị

- Trong vòng 15 ngày (từ 14 đến 28), cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi trong cả nước.

- Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

1.4. Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của Cách mạng Tháng Tám.

a. Ý nghĩa lịch sử

* Trong nước:

- Cách mạng Tháng Tám là sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam, phá tan 2 tầng xiềng xích nô lệ thực dân Pháp và phát xít Nhật. Đồng thời lật nhào chế độ chuyên chế tồn tại gầm 1000 năm.

- CMT8 đưa Việt Nam từ một nước thuộc địa trở thành một nước độc lập dưới chế độ DCCH, đưa nhân dân từ nô lệ thành người độc lập, tự do.

- CMT8 đã mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam- kỷ nguyên độc lập tự do.

* Quốc tế:

- CMT8 là thắng lợi đầu tiên của một dân tộc nhược tiểu, tự giải phóng khỏi ách áp bức của đế quốc thực dân.

- Thắng lợi đó đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa trên thế giới.

. Nguyên nhân thắng lợi

- Dân tộc VN có truyền thống yêu nước sâu sắc, khi có Đảng CS Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao ngọn cờ cứu nước thì mọi người hang hái hưởng ứng.

- Có khối liên minh công- nông vững chắc

B. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 9 Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Câu 1. Ngay khi nhận được tin chính phủ Nhật đầu hàng, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh đã

A. triệu tập ngay hội nghị toàn quốc để phát lệnh tổng khởi nghĩa

B. triệu tập Đại hội Quốc dân tại Tân Trào

C. phát động quần chúng chớp thời cơ tổng khởi nghĩa

D. thành lập Ủy ban tổng khởi nghĩa toàn quốc, ra quân lệnh số 1

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Ngay từ ngày 13-8-1945, khi nhận được tin Chính phủ Nhật đầu hàng, Trung ương Đảng và Tổng bộ Việt Minh lập tức thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc và ra bản Quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy. (SGK SỬ 9/Tr.92)

Câu 2. Nội dung cơ bản của Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương họp ở Tuyên Quang từ ngày 14 đến ngày 15-8-1945 là

A. Quyết định phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyển trong cả nước.

B. Đề ra chính sách đối nội, đội ngoại sẽ thực hiện sau khi giành chính quyền

C. Xác định phương châm chỉ đạo khởi nghĩa

D. Thành lập ủy ban khởi nghĩa toàn quốc

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương họp ở Tân Trào - Tuyên Quang từ ngày 14 đến 15-8-1945 đã quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyền trước khi quân Đồng minh vào giải giáp quân đội Nhật. (SGK SỬ 9/Tr.92)

Câu 3. Bốn tỉnh nào giành được chính quyền sớm nhất trong cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945?

A. Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam

B. Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Trị

C. Thái Nguyên, Hải Dương, Bắc Giang, Quảng Nam

D. Quảng Trị, Bắc Giang, Hà Tĩnh, Hà Tiên

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Ngày 18-8-1945, nhân dân Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành được chính quyền ở tỉnh lị. Đây là các địa phương giành được chính quyền sớm nhất trong cả nước. (SGK SỬ 9/Tr.94)

Câu 4. Ngày 19-8-1945 đã diễn ra sự kiện lịch sử quan trọng gì ở Hà Nội?

A. Việt Minh tổ chức buổi diễn thuyết công khai ở thành phố

B. Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thắng lợi

C. Cuộc mít tinh của nhân dân Hà Nội ở quảng trường Ba Đình

D. Việt Minh rải truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Ngày 19-8-1945, từ cuộc mít tinh của nhân dân Hà Nội trước quảng trường nhà hát lớn đã nhanh chóng chuyển sang biểu tình, khởi nghĩa giành chính quyền. Đến tối ngày cùng ngày, cuộc khởi nghĩa đã thắng lợi hoàn toàn ở Hà Nội (SGK SỬ 9/Tr.93)

Câu 5. Ngày 2-9-1945, ở Việt Nam đã diễn ra sự kiện lịch sử trọng đại gì?

A. Cách mạng tháng Tám thành công trên cả nước

B. Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập.

C. Vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị

D. Thực dân Pháp chính thức nổ súng quay trở lại xâm lược Việt Nam

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Ngày 2-9-1945, tại quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước cuộc mít tinh lớn của hàng vạn nhân dân Thủ đô và các vùng lân cận, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập, trịnh trọng tuyên bố với toàn thể quốc dân và thế giới: nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập. (SGK SỬ 9/Tr.94)

Câu 6. Sự kiện nào đánh dấu sự sụp đổ hoàn toàn của chế độ phong kiến Việt Nam?

A. Khởi nghĩa giành chính quyền ở Huế thắng lợi

B. Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn độc lập

C. Vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị

D. Khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thắng lợi

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Chiều ngày 30-8-1945, trước cuộc mít tinh của nhân dân Huế, vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị. Chế độ phong kiến Việt Nam hoàn toàn sụp đổ. (SGK SỬ 9/Tr.94)

Câu 7. Chiều ngày 16/8/1945 theo lệnh của ủy ban khởi nghĩa, một đội giải phóng quân do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tân Trào về giải phóng thị xã nào?

A. Cao Bằng

B. Thái Nguyên

C. Tuyên Quang

D. Lào Cai

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Chiều ngày 16/8/1945 theo lệnh của ủy ban khởi nghĩa, một đội giải phóng quân do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tân Trào về bao vây và tấn công quân Nhật ở thị xã Thái Nguyên, mở đường về Hà Nội. (SGK SỬ 9/Tr.92)

Câu 8. Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương họp từ ngày 13 đến 15/8/1945 ở đâu?

A. Pác Bó (Cao Bằng)

B. Bắc Sơn (Võ Nhai)

C. Phay Khắt (Cao Bằng)

D. Tân Trào (Tuyên Quang)

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dương họp ở Tân Trào- Tuyên Quang từ ngày 14 đến 15-8-1945 đã quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyền trước khi quân Đồng minh vào giải giáp quân đội Nhật. (SGK SỬ 9/Tr.92)

THÔNG HIỂU

Câu 9. Đâu không phải là quyết định của Đại hội Quốc dân được triệu tập ở Tân Trào từ ngày 16 đến ngày 17-8-1945?

A. Tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng

B. Thành lập Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc.

C. Thông qua 10 chính sách của Việt Minh

D. Cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Từ ngày 16 đến ngày 17-8-1945, Đại hội Quốc dân được triệu tập ở Tân Trào (Tuyên Quang). Đại hội đã tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng, thông qua 10 chính sách của Việt Minh và cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm chủ tịch. (SGK SỬ 9/Tr.92)

Câu 10. Nội dung nào sau đây không phải là ý nghĩa của Cách mạng tháng Tám năm 1945 đối với Việt Nam?

A. Lật đổ nền thống trị của thực dân, phong kiến, đem lại độc lập tự do cho dân tộc

B. Mở ra một kỉ nguyên mới cho dân tộc- kỉ nguyên độc lập, tự do

C. Buộc Pháp công nhận các quyền dân tộc cơ bản của Việt Nam

D. Cổ vũ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích:

- Cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam chỉ lật đổ nền thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật nhưng chưa buộc được Pháp công nhận các quyền dân tôc cơ bản của Việt Nam là độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.

- Pháp công nhận các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân Việt Nam là khi kí Hiệp định Giơnevơ (1954) (SGK SỬ 9/Tr.95)

Câu 11. Nội dung nào dưới đây không phải là nguyên nhân dẫn tới thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945 ở nước ta?

A. Đảng cộng sản Đông Dương đã có quá trình chuẩn bị suốt 15 năm.

B. Truyền thống yêu nước, đấu tranh kiên cường bất khuất của nhân dân

C. Tranh thủ được điều kiện quốc tế thuận lợi

D. Nhận được sự giúp đỡ, ủng hộ to lớn từ các nước tư bản phát triển

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Cách mạng tháng Tám thành công là do các nguyên nhân: truyền thống yêu nước, đấu tranh bất khuất của dân tộc được phát huy khi Đảng Cộng sản Đông Dương phát cao ngọn cờ cứu nước, cứu nhà. Có đường lối, phương pháp đấu tranh đúng đắn, có sự chuẩn bị chu đáo về lực lượng. Tranh thủ được hoàn cảnh quốc tế thuận lợi: Quân Đồng minh đã đánh bại phát xít Đức, Nhật trong chiến tranh thế giới thứ hai

Câu 12. "Thời cơ ngàn năm có một" trong Cách mạng tháng Tám tồn tại trong thời gian nào?

A. Từ khi Mĩ ném bom nguyên tử xuống Hirôsima và Nagaxaki của Nhật

B. Từ khi Chiến tranh thế giới hai kết thúc ở châu Âu (5/1945)

C. Nhật đầu hàng Đồng minh đến lúc Pháp nổ súng xâm lược Việt Nam lần hai

D. Nhật đầu hàng Đồng minh đến trước khi Đồng minh kéo vào Đông Dương.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Thời cơ ngàn năm có một trong Cách mạng tháng Tám tồn tại trong thời gian từ khi Nhật đầu hàng Đồng minh đến trước khi quân Đồng minh vào giải giáp quân Nhật. Đây là khoảng thời gian thuận lợi nhất để nhân dân Việt Nam nổi dậy giành chính quyền thắng lợi vì lúc kẻ thù chính đã gục ngã, kẻ thù mới chưa xuất hiện

Câu 13. Nguyên nhân khách quan đưa tới thắng lợi của cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam là gì?

A. Nhân dân Việt Nam có truyền thống yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất

B. Sự lãnh đạo tài tình của Đảng cộng sản Đông Dương

C. Sự chuẩn bị chu đáo trong suốt 15 năm của Đảng cộng sản Đông Dương

D. Thắng lợi của quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xít

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Thắng lợi của quân Đồng minh trong cuộc trong cuộc chiến tranh chống phát xít đã cổ vũ tinh thần, củng cố niềm tin cho nhân dân trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, tạo điều kiện khách quan thuận lợi để nhân dân Việt Nam đứng lên Tổng khởi nghĩa

Câu 14. Nội dung nào sau đây không thể hiện đúng vai trò của Hồ Chí Minh trong cách mạng tháng Tám 1945?

A. Hoàn thiện quá trình chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng

B. Xây dựng, phát triển lực lượng chuẩn bị cho cách mạng tháng Tám

C. Trực tiếp lãnh đạo nhân dân Việt Nam giành chính quyền.

D. Đưa ra chủ trương “hòa để tiến”, kí Hiệp định Sơ bộ với Pháp.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích:

Vai trò của Hồ Chí Minh trong cách mạng tháng Tám năm 1945:

+ Triệu tập và chủ trì hội nghị lần 8 BCH Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, hoàn chính quá trình chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu.

+ Xây dựng, phát triển lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng chuẩn bị cho cách mạng tháng Tám.

+ Cùng với Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, Tổng bộ Việt Minh trực tiếp lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi.

+ Soạn thảo và đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

Câu 15. Thời cơ “ngàn năm có một” để nhân dân Việt Nam tổng khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945 kết thúc khi

A. quân Đồng minh vào Đông Dương giải giáp quân đội Nhật.

B. thực dân Pháp bắt đầu nổ súng xâm lược trở lại Việt Nam.

C. Nhật cùng thực dân Anh chống phá chính quyền cách mạng.

D. Nhật giao Đông Dương cho quân Trung Hoa Dân quốc.

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Thời cơ “ngàn năm có một” để nhân dân Việt Nam tổng khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945 kết thúc khi quân Đồng minh vào Đông Dương giải giáp quân đội Nhật.