Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 22 (mới 2024 + Bài tập): Cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945

Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945

A. Lý thuyết Lịch sử 9 Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945

1.1. Mặt trận Việt Minh ra đời (19/5/1941)

a. Hoàn cảnh:

- Tháng 6/1941, Đức tấn công Liên Xô, thế giới hình thành 2 trận tuyến: Phe Đồng Minh và Phe Phát xít.

- Tình hình trong nước có nhiều biến chuyển: Đầu năm 1941 Nguyễn Ái Quốc trở về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng trong nước. Người đã triệu tập Hội nghị BCH Trung ương 8 tại Pác Bó (Cao Bằng) từ ngày 10 đến ngày 19/5/1941.

* Nội dung Hội nghị BCH Trung ương 8 (1941):

Hội nghị xác định :

- Nhiệm vụ: Đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu.

- Chủ trương thành lập Mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng minh hội (19/51941) (Mặt trận Việt Minh) thu hút đông đảo quần chúng tham gia.

- Kẻ thù: Pháp, Nhật và bọn tay sai phản động.

b. Hoạt động của Mặt trận Việt Minh:

* Xây dựng lực lượng vũ trang:

- Lực lượng vũ trang đầu tiên của cách mạng Việt Nam là Đội du kích Bắc Sơn . Năm 1941 dưới sự lãnh đạo của Đảng chuyển thành Cứu quốc quân hoạt động tại căn cứ địa Bắc Sơn- Võ Nhai. Sau đó phân tán thành nhiều bộ phận, phát triển chiến tranh du kích hoạt động tại các tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lạng Sơn.

- Tháng 5/1941, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị “Sắm sửa vũ khí , đuổi thù chung” . Không khí cách mạng sôi sục khắp cả nước.

- Ngày 22/12/1944, Đội VN Tuyên truyền giải phóng quân ra đời. Ngay sau khi thành lập đã đánh thắng trận Phay Khắt và Nà Ngần.

Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân

* Xây dựng lực lương chính trị

- Cao Bằng là nơi thí điểm cuộc vận động xây dựng các Hội cứu quốc trong MTVM.

- Đến 1942, khắp 9 châu ở Cao Bằng đều có Hội Cứu quốc quân, trong đó có 3 châu hoàn toàn

- Sau đó Uỷ ban Việt Minh Cao- Bắc- Lạng được thành lập, lập ra “19 ban xung phong Nam tiến”, phát triển lực lượng cách mạng xuống miền xuôi.

- Đảng rất chú trọng xây dựng lực lượng chính trị ở cả nông thôn và thành thị, tranh thủ hợp tác rộng rãi các tần lớp khác nhau: sinh viên, học sinh, tri thức, tư sản dân tộc.

- Báo chí Đảng và MTVM phát triển rất phong phú, góp phần tuyên truyền đường lối chính sách của Đảng rộng rãi…

1.2. Cao trào kháng Nhật cứu nước tiến tới Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945.

a. Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945)

* Hoàn cảnh:

- Đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn kết thúc. Nước Pháp được giải phóng.

- Nhật khốn dốn ở Đông Dương.

- Đông Dương: Pháp ráo riết hoạt động chờ cơ hội giành lại vị trí thống trị.

→ Nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương.

* Diến biến:

Đêm 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp trên toàn cõi Đông Dương, Pháp nhanh chóng đầu hàng.

b. Tiến tới Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945

* Chủ trương của Đảng

- Ngay khi Nhật đảo chính Pháp, Đảng đã tổ chức họp Hội nghị mở rộng.

- Hội nghị đã ra chỉ thị “Nhật –Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt là phát xít Nhật.

- Hội nghị phát động cao trào “Kháng Nhật, cứu nước” làm tiền đề cho Tổng khởi nghĩa.

* Diễn biến

- Ngay từ tháng 3/1945, cách mạng chuyển sang cao trào, nhiều phong trào đấu tranh vũ trang và những cuộc khởi nghĩa từng phần diễn ra ở nhiều địa phương. Tiêu biểu là ở căn cứ địa Cao- Bắc- Lạng hàng loạt các huyện, châu, xã được giải phóng.

- Ngày 15/4/1945 Hội nghị quân sự Bắc Kỳ họp ở Hiệp Hòa (Bắc Giang) được tổ chức. Hội nghị quyết định thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân.

- Uỷ ban quân sự cách mạng Bắc Kỳ được hình thành.

- Ngày 4/6/1945, khu giải phóng Viêt Bắc ra đời.

- Phong trào quần chúng trong cả nước phát triển mạnh mẽ, nhất là phong trào phá kho thóc Nhật chia cho dân nghèo.

→ Cao trào kháng Nhật cứu nước đã dấy lên một khí thế sẵn sang khởi nghĩa trên cả nước.

B. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 9 Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945

Câu 1. Nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng Việt Nam được xác định tại Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5-1941) là gì?

A. Chống Pháp để giành độc lập dân tộc

B. Độc lập dân tộc và ruộng đất dân cày

C. Tiến hành thổ địa cách mạng

D. Giải phóng cho được các dân tộc Đông Dương ra khỏi ách Pháp- Nhật

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5-1941) chủ trương trước hết phải giải phóng cho được các dân tộc Đông Dương ra khỏi ách thống trị của Pháp- Nhật. (SGK SỬ 9/Tr.87)

Câu 2. Các tổ chức quần chúng trong Mặt trận Việt Minh đều có tên gọi chung là gì?

A. Hội Phản đế.

B. Hội Cứu tế.

C. Hội Ái hữu.

D. Hội Cứu quốc

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Mặt trận Việt Minh ra đời (5 – 1941) với các tổ chức quần chúng trong mặt trận là các hội Cứu quốc (Cứu quốc quân). (SGK SỬ 9/Tr.87)

Câu 3. Địa phương nào là nơi thí điểm của cuộc vận động xây dựng các Hội Cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh?

A. Bắc Kạn

B. Cao Bằng

C. Tuyên Quang

D. Thái Nguyên

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Cao Bằng được coi là nơi thí điểm của cuộc vận động xây dựng các Hội Cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh. Đến năm 1942, khắp 9 châu của Cao Bằng đều có Hội Cứu quốc, trong đó có 3 châu hoàn toàn. (SGK SỬ 9/Tr.87)

Câu 4. Ngày 22-12-1944, ở Việt Nam đã diễn ra sự kiện lịch sử gì quan trọng?

A. Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập

B. Các lực lượng vũ trang thống nhất thành Việt Nam Giải phóng quân

C. Trung đội Cứu quốc quân III được thành lập

D. Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kì

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Theo chỉ thị của Hồ Chí Minh, Đội “Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân” được thành lập (22-12-1944) tại Cao Bằng. (SGK SỬ 9/Tr.88)

Câu 5. Ngày 9-3-1945 ở Đông Dương đã diễn ra sự kiện lịch sử gì?

A. Pháp kí với Nhật hiệp định phòng thủ chung Đông Dương

B. Chiến tranh Pháp- Nhật bùng nổ

C. Nhật đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương.

D. Pháp thiết lập trở lại nền thống trị trên toàn Việt Nam

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Ngày 9-3-1945, Nhật bất ngờ đảo chính Pháp trên toàn cõi Đông Dương. Pháp chống cự yếu ớt rồi nhanh chóng đầu hàng. Đông Dương trở thành thuộc địa độc chiếm của phát xít Nhật. (SGK SỬ 9/Tr.89)

Câu 6. Kẻ thù chính của nhân dân Việt Nam sau khi Nhật đảo chính Pháp (9-3-1945) là:

A. Thực dân Pháp

B. Phát xít Nhật

C. Pháp- Nhật

D. Thực dân Pháp và tay sai

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Ngày 12-3-1945, Ban thường vụ Trung ương Đảng đã ra chỉ thị “Nhật- Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, xác định phát xít Nhật trở thành kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt của nhân dân Việt Nam. (SGK SỬ 9/Tr.90)

Câu 7. Việt Nam giải phóng quân ra đời trên cơ sở thống nhất của những lực lượng vũ trang nào?

A. Các đội Cứu quốc quân.

B. Cứu quốc quân và Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân

C. Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và du kích Ba Tơ

D. Cứu quốc quân và du kích Ba Tơ

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Thực hiện nghị quyết của hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kì, ngày 15-4-1945, Cứu quốc quân và Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thống nhất thành Việt Nam giải phóng quân. (SGK SỬ 9/Tr.88)

Câu 8. Căn cứ địa nào được xem là hình ảnh thu nhỏ của nước Việt Nam mới trước khi diễn ra cách mạng tháng Tám?

A. Cao Bằng

B. Bắc Sơn- Võ Nhai

C. Cao- Bắc- Lạng

D. Khu giải phóng Việt Bắc

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Ngày 4-6-1945, theo chỉ thị của Hồ Chí Minh, khu giải phóng Việt Bắc được thành lập, bao gồm các tỉnh Cao- Bắc- Lạng- Hà- Tuyên- Thái. Tân Trào được chọn làm thủ đô của khu giải phóng. Nơi đây trở thành căn cứ địa chính của cách mạng cả nước và là hình ảnh thu nhỏ của nước Việt Nam mới. (SGK SỬ 9/Tr.90)

THÔNG HIỂU

Câu 9. Sự kiện Đức tấn công Liên Xô có tác động như thế nào cục diện chiến tranh thế giới thứ hai?

A. Đánh dấu chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn ác liệt

B. Tạo ra bước ngoặt chiến tranh, ưu thế thuộc về phe Đồng minh

C. Tính chất chiến tranh thay đổi, hai trận tuyến mới được hình thành

D. Quân Đồng minh chuyển sang phản công ở mặt trận phía Tây

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Sau khi thôn tính phần lớn châu Âu, ngày 22-6-1941, Đức tấn công Liên Xô. Trên thế giới đã hình thành hai trận tuyến một bên là các lực lượng dân chủ do Liên Xô đứng đầu. Một bên là khối phát xít Đức, Italia, Nhật Bản. Ngay từ đầu, cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam đã là một bộ phận trong cuộc đấu tranh của các lực lượng dân chủ. (SGK SỬ 9/Tr.86)

Câu 10. Khi cuộc chiến tranh chống phát xít bước vào giai đoạn kết thúc, Đảng cộng sản Đông Dương đã có chủ trương gì?

A. Phát động cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền

B. Đẩy mạnh quá trình chuẩn bị để tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền

C. Đợi thời cơ chính muồi để giành chính quyền

D. Thành lập Việt Nam giải phóng quân để khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Bước sang năm 1944, tình hình thế giới có những chuyển biến có lợi cho cách mạng Việt Nam. Cuộc chiến tranh chống phát xít bước vào giai đoạn kết thúc. Trong bối cảnh đó, Đảng Cộng sản Đông Dương và mặt trận Việt Minh đã đẩy mạnh quá trình chuẩn bị để tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền khi thời cơ chín muồi. Đầu tháng 5-1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị cho các cấp sửa soạn khởi nghĩa và kêu gọi nhân dân “Sắm vũ khí đuổi thù chung”. Tháng 10-1944, Hồ Chí Minh đã gửi thư cho nhân dân toàn quốc và nêu rõ “phe xâm lược gần đến ngày bị tiêu diệt…Cơ hội cho dân tộc ta giải phóng chỉ ở trong một năm hoặc năm rưỡi nữa.Thời gian rất gấp. Ta phải làm nhanh!”Ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được thành lập, phát động một phong trào đấu tranh chính trị và quân sự để thúc đẩy quá trình cách mạng tiến lên mạnh mẽ hơn nữa. (SGK SỬ 9/Tr.90)

Câu 11. Nguyên nhân chính nào để hội nghị lần 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương quyết định đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu?

A. Do sự biến đổi mau lẹ của tình hình thế giới

B. Do chính sách thống trị của thực dân Pháp

C. Do yêu cầu của sự nghiệp giải phóng dân tộc đặt ra cấp thiết

D. Do vấn đề ruộng đất dân sinh dân chủ của người dân đã được giải quyết

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ và ngày càng lan rộng. Ở Việt Nam, sự câu kết giữa Pháp - Nhật đã đẩy người dân vào tình cảnh “một cổ hai tròng”. Mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với đế quốc phát xít Pháp - Nhật phát triển rất gay gắt. Nhiệm vụ giải phóng dân tộc đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết. (SGK SỬ 9/Tr.87)

Câu 12. Những thắng lợi của quân Đồng minh trên chiến trường cuối năm 1944 - đầu năm 1945 đã có tác động như thế nào đến thái độ, hành động của quân Pháp ở Đông Dương?

A. Hoang mang, lo sợ

B. Tiếp tục thỏa hiệp với Nhật

C. Tiến hành lật đổ chính quyền Nhật ở Đông Dương

D. Ráo riết hoạt động, chờ thời cơ phản công quân Nhật

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Cuối năm 1944 - đầu năm 1945, chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Quân Đồng minh liên tục giáng cho phát xít Đức và Nhật những đòn nặng nề. Tháng 8-1944, nước Pháp được giải phóng. Lực lượng Pháp theo phái Đờ Gôn ở Đông Dương ráo riết hoạt động, chờ thời cơ phản công quân Nhật Bản. (SGK SỬ 9/Tr.89)

Câu 13. Nội dung nào sau đây không phải là ý nghĩa của cao trào kháng Nhật cứu nước?

A. Lực lượng cách mạng được củng cố, phát triển vượt bậc

B. Tập dượt quần chúng đấu tranh

C. Thúc đẩy thời cơ cách mạng chín muồi

D. Báo hiệu thời cơ để Tổng khởi nghĩa giành chính quyền đã đến

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Qua cao trào kháng Nhật cứu nước, lực lượng chính trị, lực lượng vũ trang, căn cứ địa cách mạng được củng cố, phát triển vượt bậc, làm cho kẻ thù hoang mang suy yếu, thúc đẩy thời cơ cách mạng chín muồi. cao trào kháng Nhật cứu nước đã tập dượt cho quần chúng đấu tranh, báo hiệu giờ hành động quyết định sắp đến.

Câu 14. Để tập hợp lực lượng chính trị chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa, Việt Minh đã thành lập

A. Hội thanh niên phản đế.

B. Hội phản đế đồng minh Đông Dương.

C. Hội Cứu quốc.

D. Hội phụ nữ phản đế.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Để tập hợp lực lượng chính trị chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa, Việt Minh đã thành lập Hội Cứu quốc.

Câu 15. Mặt trận nào được xem là Mặt trận thống nhất dân tộc đầu tiên của riêng Việt Nam?

A. Hội phản đế Đồng minh Đông Dương.

B. Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương.

C. Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương.

D. Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương (5-1941) chủ trương thành lập Việt Nam Mặt trận Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Mặt trận Việt Minh) được thành lập. Đây là mặt trận thống nhất dân tộc đầu tiên của riêng Việt Nam nhằm “Liên hiệp hết thảy với các giới đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ gái trai, không phân biệt tôn giáo và xu hướng chính trị, để cùng nhau mưu cuộc dân tộc giải phóng và sinh tồn”. (SGK SỬ 9/Tr.87)