Con của Thành Danh chết đi sống lại, nhưng sau khi từ cõi chết trở về, đứa con lại ngủ bằn bặt, trơ ra như gỗ. Điều này tạo ra sự kỳ lạ và bí ẩn, khiến cho nhân vật và độc giả phải suy nghĩ về những hiện tượng lạ lùng trong cuộc sống của Thành Danh.

Chú dế của Thành Danh có những đặc điểm đáng chú ý như: đầu vuông, đùi dài, dáng ve sầu và cánh hoa mai. Những đặc điểm này không chỉ làm nổi bật hình dáng của chú dế mà còn thể hiện sự quý giá và khác biệt của nó trong trò chơi chọi dế.

Điều khác thường về chú dế của Thành Danh là khi được đưa vào cung, mỗi khi nghe tiếng đàn cầm, đàn sắt, chú dế lại nhảy múa theo các tiết điệu. Sự việc này tạo nên sự kỳ diệu và khác thường, làm cho chú dế trở thành một sinh vật đặc biệt.

Thành Danh đã được hưởng lợi từ chú dế kỳ lạ này khi quan huyện được thăng cấp và miễn sai dịch cho Thành Danh, đồng thời dặn học quan cho Thành thi lấy học vị tú tài. Điều này không chỉ giúp Thành thoát khỏi cuộc sống luồn cúi mà còn mở ra cơ hội học hành và nâng cao vị thế của anh trong xã hội.

Chú dế kì lạ kia thực chất là con của Thành Danh. Sự hóa thân này tạo ra một yếu tố kỳ diệu trong câu chuyện, làm nổi bật những mối liên kết giữa con người và thế giới tâm linh, đồng thời phản ánh những ước mơ và hy vọng của nhân vật về một cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Dế chọi thuộc thể loại truyện truyền kì.

- Em dựa vào các yếu tố đặc trưng của truyện truyền kỳ để xác định điều này, bao gồm: việc kể những câu chuyện kỳ lạ, nhân vật chính là người bình dân, và sử dụng nhiều yếu tố hoang đường, kỳ ảo. Những yếu tố này tạo nên không gian và bối cảnh đặc biệt, giúp câu chuyện trở nên hấp dẫn và lôi cuốn.

- Nhân vật trong truyện: quan tỉnh, quan huyện, Thành Danh, vợ Thành Danh, đứa con, bà đồng, dế con.

- Nhân vật thể hiện rõ nhất đặc điểm thể loại của truyện truyền kì: Thành Danh, dế con.

a. Nhân Vật Thành Danh

- Trước khi tìm được dế

+ Hiền lành, chất phác, giữ chân chức dịch trong làng.

+ Không muốn làm nhiễu dân nên đã tự mình đi tìm dế để nộp cho quan huyện. Vì không tìm được nên anh bị phạt đòn, chỉ còn nghĩ đến chuyện tự tử.

=> Chất phác, bị chèn ép

- Sau khi tìm được dế

+ Vợ Thành Danh được cô đồng chỉ chỗ có dế, Thành bắt được nhưng thảm kịch đã xảy ra. Con trai anh vô tình làm dế chết, vì quá sợ bố nên nhảy xuống giếng chết đuối. -> Thương con, vật vã kêu trời muốn chết.

+ Đứa con hóa thân vào con Dế khiến Thành Danh được học tiếp và thi đỗ tú tài. -> Thành Danh trở nên giàu sang phú quý, gia đình được vinh hiển.

-> Cách kể chuyện hấp dẫn, bất ngờ

b. Nhân vật dế con:

+ Nhân vật dế con được hóa thân bởi con trai của Thành Danh.

+ Vì sợ hãi và thương cha mẹ đã trở thành chú dế nhỏ, chọi giỏi lại còn biết nhảy múa theo tiếng đàn.

=> Nhờ vậy mà chú đã lấy được lòng quan nên đã giúp cha mình được hưởng vinh hoa phú quý.

* Những yếu tố kì lạ, kì ảo trong truyện Dế chọi:

– Mảnh giấy do bà đồng gù ném ra sau khi vợ Thành xin bói. Những hình vẽ trên mảnh giấy là sự chỉ dẫn kì lạ giúp Thành bắt được con dế quý.

– Sau khi làm chết con dế quý của cha, đứa con trai 9 tuổi của Thành đã hoá thân thành con dế, tuy nhỏ, nhưng có thể thắng bất cứ con dế nào. con trai Thành sống dậy linh hồn biến thành con dế để giúp gia đình được vinh hoa phú quý.

* Ý nghĩa: Làm nổi bật lên giá trị hiện thực về một xã hội tàn bạo, đè nén gây ra bao đau thương cho người dân hiền lành lương thiện. Đồng thời thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, đồng cảm với số phận người dân của nhà văn.

Theo em, qua truyện Dế chọi, tác giả muốn tập trung vạch trần chế độ tàn bạo, gian ác của bọn quan lại đồng thời bày tỏ sự xót thương cho số phận những con người “nhỏ bé” luôn bị chà đạp, bóc lột.

- Lời bình đã thể hiện sự mỉa mai, châm biếm sâu sắc của nhà văn. Đồng thời có tác dụng răn đe các quan lại, nhắc nhở rằng làm việc gì cũng phải nghĩ tới dân.

- Thái độ của tác giả trong lời bàn thể hiện sự tố cáo bọn quan lại tàn ác và đứng lên bảo vệ nhân dân. Câu văn thể hiện rõ thái độ đó là: “Một người thăng thiên, gà chó cũng thành tiên. Đáng tin vậy thay!” Câu này không chỉ chỉ trích sự bất công trong xã hội mà còn nhấn mạnh rằng sự thăng tiến của một cá nhân không nên đi kèm với sự tàn nhẫn đối với nhân dân.

Truyện "Dế chọi" của Bồ Tùng Linh mở ra trước mắt chúng ta một bức tranh xã hội đầy rẫy bất công và tàn bạo. Qua những chi tiết kỳ ảo, tác giả không chỉ kể về cuộc sống của gia đình Thành Danh mà còn phê phán sự thối nát của hệ thống quan lại phong kiến, những kẻ đã áp bức và bóc lột người dân lương thiện. Hình ảnh Thành Danh, người không muốn làm phiền dân làng nên tự mình đi bắt dế cống nạp, phản ánh một tâm hồn nhân hậu và chính trực trong một xã hội đầy rẫy bất công. Điều này cũng cho thấy sự cảm thông của tác giả đối với số phận của những người nông dân hiền lành, chất phác, thường xuyên bị kẻ mạnh chèn ép. Những người dân ấy sống trong tình cảnh không có quyền lên tiếng, không thể quyết định số phận của chính mình, trong khi các quan lại và cường hào thỏa sức lợi dụng quyền lực để áp bức họ. Bối cảnh xã hội của thời kỳ đó với niềm tin vào thuyết luân hồi báo ứng càng làm nổi bật giá trị nhân đạo mà tác phẩm muốn gửi gắm.

a) Chuẩn bị

Đọc lại văn bản Vụ cải trang bất thành, chú ý phần (3) của văn bản.

- Xác định người kể: Me-ri, cha dượng hoặc mẹ Me-ri để chuyển lời kể cho phù hợp với ngôi kể.

b) Tìm ý và lập dàn ý (ví dụ người kể là Me-ri)

- Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi:

+ Nội dung chính của phần (3) kể về việc gì?

Nội dung chính của phần (3) kể về việc thám tử Hôm vạch trần tội ác của Uyn-đi-banh. Trong phần này, Hôm đã sử dụng những kỹ năng quan sát và suy luận của mình để phát hiện ra những âm mưu và thủ đoạn xấu xa mà Uyn-đi-banh đã thực hiện nhằm lừa dối và làm hại Me-ri. Qua quá trình điều tra, Hôm không chỉ làm sáng tỏ sự thật mà còn bảo vệ những người dân lương thiện khỏi sự áp bức của kẻ xấu.

+ Nếu là Me-ri kể lại thì lời văn và chi tiết câu chuyện phải thay đổi như thế nào?

Nếu là Me-ri kể lại câu chuyện, lời văn và chi tiết sẽ thay đổi để phản ánh cảm xúc và suy nghĩ của cô. Me-ri có thể miêu tả Uyn-đi-banh như một kẻ âm thầm, đầy mưu mô, khi hắn ngồi thu mình trong ghế bành, đầu gục xuống, sụp đổ hoàn toàn khi nghe Hôm kể lại toàn bộ sự việc. Cô có thể diễn đạt sự hoang mang và lo lắng của mình khi nhận ra rằng mình đã bị lừa dối. Ngoài ra, Me-ri có thể thêm vào những cảm xúc của riêng mình về tình huống này, như sự giận dữ đối với Uyn-đi-banh và sự biết ơn đối với Hôm vì đã giúp cô thoát khỏi sự nguy hiểm. Cách kể của Me-ri sẽ mang đến một góc nhìn chủ quan, làm nổi bật những cảm xúc và tâm tư sâu sắc của nhân vật trong câu chuyện.

+ Cần tạo lại tình huống và sắp xếp lại câu chuyện như thế nào theo lời kể của Me-ri?

Nếu Me-ri là người kể lại, tình huống và câu chuyện cần được sắp xếp lại để phù hợp với trải nghiệm và cảm nhận của cô. Câu chuyện có thể bắt đầu bằng việc Me-ri nhìn thấy dáng vẻ của Uyn-đi-banh, chú ý đến thái độ bất thường của hắn trước khi mọi chuyện được hé lộ. Cô có thể kể về sự nghi ngờ ban đầu của mình khi thấy hắn có vẻ lo lắng và căng thẳng, ánh mắt không thể che giấu sự lo sợ. Tiếp đó, Me-ri sẽ mô tả những chi tiết về cuộc đối thoại giữa Hôm và Uyn-đi-banh, dần dần phát hiện ra âm mưu mà Uyn-đi-banh đã giăng ra để lừa dối cô. Cô có thể diễn đạt cảm xúc sốc và hoang mang khi nhận ra sự thật, và cảm giác biết ơn sâu sắc với thám tử Hôm vì đã phơi bày toàn bộ sự việc. Cách kể chuyện của Me-ri sẽ chú trọng vào cảm xúc của cô, từ sự bàng hoàng, thất vọng đến sự nhẹ nhõm khi tất cả được sáng tỏ. Như vậy, tình huống câu chuyện sẽ trở nên sống động hơn với những cảm xúc và góc nhìn cá nhân của Me-ri.

+ Lựa chọn hoặc bổ sung các chi tiết miêu tả, biểu cảm vào câu chuyện thế nào?

Các chi tiết miêu tả và biểu cảm cần được bổ sung để thể hiện rõ tâm trạng của Me-ri khi chứng kiến sự việc. Chẳng hạn, Me-ri có thể miêu tả cảm giác ngỡ ngàng và hoảng hốt khi phát hiện ra sự lừa dối của Uyn-đi-banh. Cô có thể kể về ánh mắt bối rối, bàn tay run rẩy của mình khi nghe Hôm tiết lộ từng chi tiết về âm mưu. Những chi tiết miêu tả sự thay đổi sắc mặt của Uyn-đi-banh, từ tự tin chuyển sang lo lắng, sợ hãi cũng sẽ làm nổi bật sự sụp đổ của hắn. Cảm giác thất vọng và đau khổ của Me-ri khi nhận ra mình bị lừa có thể được diễn tả qua hành động, như việc cô lặng lẽ gục đầu xuống, nước mắt rơi mà không thể kiểm soát. Những chi tiết biểu cảm này sẽ giúp câu chuyện trở nên chân thật, sống động hơn, đồng thời khắc họa sâu sắc tâm trạng của Me-ri từ lúc bàng hoàng đến khi hiểu ra sự thật.

- Lập dàn ý cho bài viết bằng cách sắp xếp các ý đã tìm được theo bố cục ba phần:

c) Viết

Viết văn bản truyện theo dàn ý. Trong khi viết có thể điều chỉnh, bổ sung các chi tiết hoặc các yếu tố miêu tả, biểu cảm miễn là hợp lí.

* Bài văn tham khảo

- Nhập vai Me-ri kể lại câu chuyện:

Tôi là Me-ri, một cô gái trẻ sống cùng mẹ và cha dượng, ông Uyn-đi-banh. Cuộc sống của tôi tưởng chừng bình yên cho đến khi một sự kiện đau lòng xảy ra. Vào đúng hôm cử hành hôn lễ của tôi với vị hôn phu Hót-mơ En-giô, anh ấy đã mất tích một cách kỳ lạ. Tôi tuyệt vọng, không hiểu chuyện gì đã xảy ra, và đó là lúc tôi quyết định tìm đến sự giúp đỡ của thám tử lừng danh, ông Sơ-lốc Hôm.

Hôm nay, tôi đến nhà thám tử Hôm để nghe kết quả cuộc điều tra. Vừa bước đến cửa, tôi nghe thấy giọng nói của Hôm từ bên trong phòng. Qua khe cửa, tôi kinh ngạc khi nhìn thấy Uyn-đi-banh, cha dượng của tôi, đang ngồi thu mình trên chiếc ghế bành, đầu cúi gục như kẻ hoàn toàn sụp đổ. Hôm lúc đó đang kể lại toàn bộ sự việc một cách lạnh lùng nhưng rõ ràng. Tôi không thể tin vào những gì mình nghe được. Hóa ra, cha dượng của tôi đã lợi dụng tình trạng cận thị nặng của tôi cùng sự đồng lõa của mẹ tôi để đóng giả làm Hót-mơ En-giô. Ông ta đã cải trang thành một người đàn ông khác, đeo kính màu, đội râu tóc giả, biến giọng nói thành giọng thì thầm khó nghe. Tất cả điều này chỉ để lừa gạt tôi, khiến tôi tin rằng ông là vị hôn phu của mình.

Tôi nghe mà cảm thấy choáng váng, không thể tin được người mà tôi từng gọi là cha dượng lại có thể bày ra một âm mưu xấu xa đến vậy. Khi Hôm kết thúc câu chuyện, tôi không thể kìm chế thêm nữa, đẩy cửa bước vào, nhìn chằm chằm vào ông Uyn-đi-banh. Ông ta lập tức đứng bật dậy, hốt hoảng chạy ra khỏi căn phòng mà không nói được lời nào.

Dù đau đớn vì sự thật phũ phàng này, tôi vẫn biết ơn thám tử Hôm đã giúp tôi sáng tỏ sự việc, giúp tôi tránh khỏi một sai lầm khủng khiếp trong đời.

- Nhập vai cha dượng kể lại câu chuyện:

Tôi là Uyn-đi-banh, cha dượng của Me-ri. Tôi đã kết hôn với mẹ cô ấy, một góa phụ giàu có, vì khối tài sản khổng lồ mà bà ta nắm giữ. Cuộc sống của tôi phụ thuộc vào số tiền bà ấy cung cấp, và tôi không thể để mất khoản thu nhập đáng kể đó.

Khi Me-ri ngày càng trưởng thành và bắt đầu có những mối quan hệ tình cảm, tôi nhận ra rằng nếu cô ấy kết hôn, số tiền 100 bảng một năm mà tôi nhận sẽ biến mất. Tôi đã cố giữ Me-ri ở nhà, ngăn không cho cô ấy tiếp xúc với bất kỳ ai, nhưng điều đó không thể kéo dài. Cuối cùng, cô ấy cũng quyết tâm đòi quyền lợi, đòi tham gia các vũ hội và gặp gỡ bạn bè.

Tôi buộc phải nghĩ ra một kế hoạch khác. Tôi cùng với sự đồng lõa của mẹ Me-ri, đã lợi dụng tình trạng cận thị của cô ấy để thực hiện âm mưu. Tôi cải trang thành Hót-mơ En-giô, vị hôn phu của Me-ri, đeo kính màu, râu tóc giả và biến giọng nói của mình thành tiếng thì thầm khó nghe. Kế hoạch hoàn hảo đến nỗi Me-ri không hề nhận ra tôi là kẻ giả mạo và chấp nhận đính hôn với tôi.

Tôi đã nghĩ mình đã thành công hoàn toàn, nhưng thám tử Sơ-lốc Hôm đã vạch trần tất cả. Khi ông ấy nói ra sự thật, tôi chỉ biết cúi gục đầu, không thể đối diện với Me-ri. Cảm giác tội lỗi và sợ hãi chiếm lấy tôi, khiến tôi phải bỏ chạy khỏi nhà Hôm ngay lập tức.

Sau sự việc đó, tôi cảm thấy vô cùng hối hận. Tôi đã đến xin Me-ri tha thứ, và dù tôi không đáng được tha lỗi, cô ấy vẫn rộng lòng tha thứ cho tôi. Tôi quyết định rời xa cuộc sống xưa cũ, chuyển ra ngoại ô sống, và cố gắng làm lại cuộc đời một cách tốt đẹp hơn.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

- Đọc lại văn bản đã viết và đối chiếu với dàn ý đã lập để xác định những nội dung còn chưa đúng, bị sót hoặc tản mạn, lạc ra ngoài phạm vi đề tài, chủ đề của truyện. Chú ý sử dụng ngôi kể và điểm nhìn để kể lại sự việc, diễn biến và lời văn cho phù hợp với ngôi kể; các chi tiết mà mình đã “sáng tạo” thêm vào câu chuyện có hơpk lí hay không.

- Rà soát lại văn bản để kiểm tra và chỉnh sửa các lỗi hình thức (nếu có) như: lỗi chính tả, lỗi dùng từ, diễn đạt khó hiểu.

- Trong trường hợp có sai sót về nội dung và hình thức, cần đánh dấu những phần đó, ghi nội dung chỉnh sửa ở bên lề văn bản hoặc vào vở…

- Dựa vào kết quả của những việc làm trên, tiến hành chỉnh sửa, hoàn thiện văn bản.

- Các từ ngữ, câu văn thể hiện yếu tố kể, miêu tả, biểu cảm trong đoạn truyện trên:

+ Kể:

"Bỗng có một con ếch nhảy vọt ra";

"Thành chộp vội, nhưng dế đã chui tọt vào trong hang";

"Rồi thả vào bồn, nuôi nấng hàng ngày bằng thóc ngâm sữa, thịt cua luộc, chăm sóc chí chút từng li từng tí, đợi đến kỳ hạn nộp quan."

+ Tả:

"Thành vạch cây vén cỏ, căng mắt dỏng tai như đi tìm mũi kim hạt cải, nhưng không thấy dấu vết gì cả";

"Một chú dế cực to khỏe";

"Mình to, đuôi dài, cổ xanh, cánh vàng."

+ Biểu cảm:

"Thành kinh ngạc vội đuổi theo, ếch lẫn vào đám cỏ";

"Thành vô cùng mừng rỡ liền nhốt vào lồng mang về";

"Cả nhà ăn mừng, cho bắt được trân châu bảo ngọc cũng không bằng."

- Nếu bỏ các yếu tố miêu tả, đoạn truyện sẽ trở nên khô khan và thiếu sức sống. Người đọc sẽ không thể hình dung rõ ràng được hình dáng của chú dế, các chi tiết về hành động tìm kiếm và bắt dế của nhân vật Thành, cũng như sự chăm sóc cẩn thận của cậu đối với chú dế. Các yếu tố miêu tả giúp tăng cường tính hình ảnh và sự sống động cho câu chuyện, làm cho nội dung trở nên sinh động, cuốn hút hơn.

a) Chuẩn bị (ví dụ với đề 1)

- Xác định đối tượng người nghe và bối cảnh trình bày để chuẩn bị nội dung kể phù hợp.

- Chuẩn bị các phương tiện trình chiếu (nếu có).

b) Tìm ý và lập dàn ý

Dựa vào dàn ý đã làm trong phần Viết, có thể thêm, bớt các ý mới phù hợp với yêu cầu bài nói (kể lại một câu chuyện tưởng tượng).

c) Nói và nghe

Hoạt động nói và nghe cần đảm bảo được các yêu cầu sau:

* Bài nói tham khảo:

(1) Hãy nhập vai một trong ba nhân vật: Me-ri, cha dượng hoặc mẹ Me-ri trong văn bản “Vụ cải trang bất thành” (trích “Sơ-lốc Hôm” của Đoi-lơ) đề kể lại câu chuyện trong phần (3) của văn bản.

Tôi là mẹ đơn thân và có một cô con gái tên là Me-ri. Không lâu sau tôi lấy một người đàn ông kém hơn tôi nhiều tuổi, nhưng tôi rất yêu anh ấy. Với con gái của tôi chú của nó đã để lại trái phiếu với phần trăm cổ tức rất lớn. Người chồng hiện tại của tôi vì lo lắng sẽ cô con gái còn quá nhỏ sẽ bị người khác lừa và lấy đi số tiền đó nên đã bảo với tôi rằng không nên để con gái tôi kết hôn sớm.

Tình cờ biết được con sẽ đi vũ hội. Chồng tôi đã lập một kế hoạch cải trang thành một người khác để có thể tán tỉnh và đính hôn với con gái tôi nhằm mục địch giữ lại được khoản tiền đó. Ban đầu tôi cương quyết không chịu, nhưng sau đó anh ta đã dỗ ngọt và tôi đã đồng ý hỗ trợ anh ta. Đến ngày thành hôm anh ta trong tư cách hai người, một là Hót-mơ En-giô - người sẽ thành hôm với con gái tôi và một là cha dương. Vì không thể xuất hiện cùng một lúc anh ta đã bảo tôi rằng hãy nói với con gái là anh ta đi công tác bên nước Pháp xa xôi. Trước đó đã lên kế hoạch nên trước mặt con gái tôi đã khen Hót-mơ En-giô không ngớt. Vì được mẹ tán thành nên con gái tôi không có nghi ngờ gì cả.

Hôm tổ chức hôm lễ chồng tôi trong vai Hót-mơ En-giô đã đi sau và sau đó biến mất một cách bí ẩn. Khiến con gái tôi đau khổ rất nhiều. Giờ đây tôi đã biết bộ mặt thật của hắn là muốn giữ lại số tiền của con gái tôi cho riêng mình. Tôi rất ân hận và sẽ li dị ngay lập tức. Tôi cũng cảm thấy vô cùng có lỗi khi cấu kết với hắn để lừa con gái mình.

(2) Hãy kể lại theo lời của Vũ Nương câu chuyện tưởng tượng về cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa Vũ Nương và mẹ chồng ở một thế giới khác.

Tôi là Vũ Nương, người phụ nữ bất hạnh bị hiểu lầm, sống kiếp oan khuất dưới thủy cung. Dù nơi đây là chốn thần tiên, với cảnh sắc huyền ảo, nhưng lòng tôi chưa một phút nào ngừng nhức nhối về những gì đã xảy ra. Cuộc đời tôi là chuỗi ngày đầy đau đớn, nước mắt đổ xuống không vì nghèo khó mà vì những hiểu lầm nghiệt ngã. Tôi đã tìm đến dòng sông tự vẫn, nhưng trong lòng luôn canh cánh nỗi nhớ về mẹ chồng, về gia đình và con trai.

Một ngày nọ, khi mặt trời chớm mọc trên biển nước thủy cung, tôi đi dạo trong khu vườn yên tĩnh, nơi hoa cỏ xanh mướt trải dài đến tận chân trời. Bất chợt, tôi nhìn thấy một dáng hình quen thuộc. Dáng người ấy gầy gò, đôi mắt trũng sâu vì những năm tháng lo âu. Tôi ngỡ ngàng, không thể tin vào mắt mình: đó chính là mẹ chồng tôi. Bà đang đứng, nhìn tôi bằng đôi mắt tràn ngập yêu thương và đau xót.

"Mẹ ơi!", tôi thốt lên, tiếng gọi như vỡ òa bao cảm xúc dồn nén.

Bà mỉm cười, tiến lại gần và ôm chầm lấy tôi. Tôi cảm nhận được vòng tay ấm áp của bà, thứ tình cảm mà tôi đã không ngờ có thể cảm nhận lại trong kiếp đời đầy cay đắng này.

"Con à, mẹ đây," bà nhẹ nhàng nói, giọng trầm ấm nhưng đầy xúc động. "Mẹ biết mọi chuyện rồi. Mẹ đã sai khi không bảo vệ con, khi không đứng ra ngăn cản những điều oan trái xảy ra với con."

Nước mắt tôi rơi, từng giọt như cắt vào lòng. Tôi chỉ biết khóc, chẳng thể nói nên lời.

"Mẹ xin lỗi con, Vũ Nương," bà tiếp tục, giọng nói run rẩy. "Con đã phải chịu quá nhiều bất công. Mẹ đã luôn tin con, nhưng khi ấy mẹ cũng bất lực trước những lời buộc tội của Trương Sinh. Giờ đây gặp lại con, mẹ chỉ mong con có thể tha thứ cho mẹ."

Tôi ngước lên nhìn bà. Nỗi buồn trong mắt bà khiến tôi hiểu rằng, bà cũng chịu đựng nỗi đau riêng của mình. Bà không chỉ mất một đứa con dâu, mà còn mất đi niềm tin vào chính gia đình của bà. Tôi cảm nhận rõ ràng rằng bà đã yêu thương tôi như chính con gái mình.

"Mẹ ơi," tôi khẽ nói, "con không trách mẹ. Con chỉ mong rằng ở thế giới bên kia, mẹ và con có thể an yên bên nhau, không còn những hiểu lầm, những đau khổ nữa."

Bà gật đầu, mắt lấp lánh nước mắt. Chúng tôi ôm nhau trong khoảnh khắc ấy, giữa thế giới huyền ảo của thủy cung, nhưng lòng tôi nhẹ nhõm hơn bao giờ hết. Tất cả những gì tôi mong muốn bây giờ là hòa giải, là yêu thương.

Dù thế giới này có thay đổi ra sao, tôi vẫn mong rằng câu chuyện của tôi sẽ là bài học cho những người sau. Đừng để những nghi ngờ và hiểu lầm làm tan vỡ tình yêu và gia đình. Hạnh phúc không chỉ đến từ tình yêu, mà còn từ sự tin tưởng và lòng bao dung.

C. Cái chết bí hiểm của Đường.

D. Nông An Tăng

B. Lê Phong.

A. Những chữ viết sau tấm danh thiếp của Nông An Tăng.

D. Vì khi đi xem chiếu bóng, Thạc đã có những cử chỉ không giống mọi ngày.

Nhân vật Lê Phong trong câu chuyện đã thể hiện những suy luận rất lô gích qua các chi tiết quan sát. Đầu tiên, anh nhận thấy Thạc có những cử chỉ khác thường so với mọi ngày, như im lặng hơn, xức nước hoa và thắt cà vạt sặc sỡ, điều này khiến anh nghi ngờ rằng người này không phải là Thạc, mà chính là anh em sinh đôi với hắn. Tiếp theo, Lê Phong nhận ra rằng Thạc đã rủ Huy, Văn Bình và mình cùng đi xem chiếu bóng để tạo bằng chứng ngoại phạm, làm mọi người tin rằng Thạc không thể có mặt ở hiện trường vụ án vào thời điểm xảy ra án mạng. Cuối cùng, Lê Phong suy luận rằng Thạc đã tráo đổi với em mình ở cửa rạp chiếu bóng để có thể quay trở lại nhà trọ và giết chết Đường, người đã bị hương muỗi làm cho hôn mê. Qua những chi tiết này, có thể thấy sự sắc bén và lô gích trong suy nghĩ của Lê Phong, giúp anh làm sáng tỏ vụ án một cách chính xác.

Có thể nói nhân vật Lê Phong là người có khả năng quan sát và kết nối thông tin tốt nhất vì trong ba người bạn, chỉ mình anh phát hiện ra sự khác lạ của Thạc. Những chi tiết như thái độ im lặng hơn, cách ăn mặc khác thường của Thạc đã khiến Lê Phong nghi ngờ về danh tính thật của người này. Không chỉ dừng lại ở đó, Lê Phong còn kết nối những thông tin thu thập được để suy luận về mối liên hệ giữa Thạc và vụ án. Sự nhạy bén và khả năng suy diễn của anh đã giúp làm sáng tỏ những tình tiết phức tạp trong vụ án, chứng tỏ rằng Lê Phong không chỉ có tầm nhìn xa mà còn có khả năng phân tích tình huống một cách xuất sắc.

Trong đoạn trích trên, yếu tố bất ngờ của câu chuyện được thể hiện qua những chi tiết kịch tính và bí ẩn. Đầu tiên, việc con dao vẫn còn cắm ở lưng Đường và các cửa vẫn còn khóa lại khiến người đọc đặt ra nhiều câu hỏi về cách thức vụ án xảy ra. Hơn nữa, tình huống bất ngờ xảy ra khi Lê Phong vờ đòi Đinh Võ Thạc gói thuốc lá. Phản ứng giật mình của Thạc khi đưa cho Lê Phong gói thuốc lá thật, trong khi ở rạp chiếu bóng anh ta không hề mượn, tạo nên sự nghi ngờ mạnh mẽ về danh tính thật của nhân vật này. Những chi tiết này không chỉ tăng thêm kịch tính mà còn làm nổi bật tài năng quan sát và suy luận của Lê Phong, khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn và ly kỳ hơn.

Đoạn trích trên giúp em hiểu rõ hơn về những đặc điểm tiêu biểu của thể loại truyện trinh thám như sau:

- Cốt truyện xoay quanh vụ án: Truyện trinh thám thường tập trung vào một vụ án, đặc biệt là án mạng, và quá trình điều tra để khám phá nguyên nhân, phương thức và danh tính của kẻ phạm tội. Điều này tạo ra sự hồi hộp và lôi cuốn cho người đọc khi họ cùng thám tử tìm kiếm sự thật.

- Giải quyết dựa trên logic: Mặc dù có nhiều yếu tố bí ẩn và kịch tính, cốt truyện trong thể loại này luôn hướng đến một giải quyết hợp lý và khoa học, nhấn mạnh đến sự kết nối giữa các manh mối và suy luận của nhân vật.

- Lối dẫn truyện hấp dẫn: Sức hấp dẫn của truyện trinh thám nằm ở việc xây dựng lối dẫn truyện lôi cuốn, với nhiều yếu tố bất ngờ và những tình tiết được sắp xếp một cách chặt chẽ. Điều này không chỉ giữ cho người đọc luôn trong trạng thái hồi hộp mà còn thể hiện sự tinh tế trong nghệ thuật viết.

- Tình huống truyện kịch tính: Tình huống trong truyện trinh thám đóng vai trò rất quan trọng trong việc tạo nên sự kịch tính và bất ngờ. Những bước ngoặt bất ngờ không chỉ làm tăng sự hấp dẫn của câu chuyện mà còn thể hiện tài năng của tác giả trong việc xây dựng các tình tiết.

Những đặc điểm này không chỉ giúp người đọc dễ dàng nhận biết thể loại truyện trinh thám mà còn tạo nên giá trị nghệ thuật sâu sắc trong từng tác phẩm.

Từ nội dung của truyện, nhà văn muốn đặt ra vấn đề xã hội về sự chiếm đoạt tài sản giữa những người thân quen trong xã hội. Qua câu chuyện, tác giả không chỉ phản ánh những mâu thuẫn và sự phản bội trong mối quan hệ gia đình, mà còn chỉ ra những hiểm nguy tiềm tàng khi lòng tham và sự bất trung len lỏi vào những mối quan hệ đáng lẽ phải bền vững. Điều này khuyến khích người đọc suy ngẫm về giá trị của lòng tin, sự trung thực và tính nhân văn trong xã hội, cũng như cảnh báo về những hệ quả nghiêm trọng của việc lợi dụng lòng tin của người khác vì lợi ích cá nhân.

- Các truyện truyền kì:

+ Lĩnh Nam chích quái

+ Việt điện u linh

- Các truyện trinh thám:

+ Mười người da đen nhỏ

+ Sự im lặng của bầy cừu

+ Thiên thần và ác quỷ

* Bình luận về truyện trinh thám mà em đã đọc:

- Sự Im Lặng Của Bầy Cừu kể về vụ án giết người hàng loạt xảy ra nhưng không để lại dấu vết. Điều kỳ lạ là Lecter – một bác sĩ tâm lý bị tâm thần đang điều trị tại Dưỡng Trí Viện biết rất rõ về hành vi của kẻ sát nhân nhưng chỉ im lặng. Cho đến khi con gái của thượng nghị sĩ bị bắt cóc thì cuộc đối đầu của nữ nhân viên thực tập FBI và vị bác sĩ tâm thần đã đến cực điểm. Cuối cùng tất cả cũng đều lộ diên, thủ phạm là một tên có nhân cách bệnh hoạn, một kẻ tâm thần rối loạn cựu kỳ nguy hiểm…

Những cuộc phỏng vấn ở xà lim với kẻ ăn thịt người ham thích trò đùa trí tuệ, những tiết lộ nửa chừng hắn chỉ dành cho kẻ nào thông minh, những cái nhìn xuyên thấu thân phận và suy tư của cô mà đôi khi cô muốn lảng tránh… Clarice Starling đã dấn thân vào cuộc điều tra án giết người lột da hàng loạt như thế, để rồi trong tiếng bức bối của chiếc đồng hồ đếm ngược về cái chết, cô phải vật lộn để chấm dứt tiếng kêu bao lâu nay vẫn đeo đẳng giấc mơ mình: tiếng kêu của bầy cừu sắp bị đem đi giết thịt.

- Truyện "Sự Im Lặng Của Bầy Cừu" đặt ra vấn đề về sự bạo lực trong xã hội và tâm lý của những kẻ sát nhân. Nó khắc họa sâu sắc những tâm trạng phức tạp của con người, từ sự hèn nhát, tội lỗi đến nỗi hoang tưởng của những kẻ tâm thần. Những hành vi giết người hàng loạt không chỉ đơn thuần là hành động của kẻ tội phạm mà còn phản ánh sự thiếu vắng giá trị đạo đức trong xã hội.

- Truyện khuyến khích người đọc nhìn nhận rõ hơn về vấn đề tâm lý và những tác động tiêu cực của môi trường đến hành vi con người. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện và điều trị các rối loạn tâm thần, cũng như cách mà những bất ổn trong tâm lý có thể dẫn đến hành vi bạo lực.

- Truyện cũng nêu bật vai trò của các cơ quan chức năng trong việc bảo vệ xã hội và việc giải quyết tội phạm. Sự phối hợp giữa các nhân viên điều tra như Clarice Starling với những người có hiểu biết về tâm lý tội phạm là cực kỳ cần thiết để tìm ra thủ phạm và ngăn chặn các vụ án trong tương lai.

* Đặc điểm của truyền kì và truyện trinh thám:

- Truyện Truyền Kỳ:

+ Truyện truyền kỳ thuộc thể loại văn xuôi tự sự, thường có dung lượng ngắn.

+ Nội dung truyện chứa đựng nhiều yếu tố kỳ lạ và huyền bí. Nhân vật có thể là thần thánh, ma quỷ hoặc các hiện tượng siêu nhiên. Tình tiết có thể liên quan đến báo ứng, báo mộng, và thường xuất phát từ các truyền thuyết dân gian, mang đậm màu sắc văn hóa và tâm linh.

- Truyện Trinh Thám:

+ Truyện trinh thám cũng thuộc thể loại văn xuôi tự sự nhưng tập trung vào thể loại điều tra tội phạm.

+ Nội dung truyện xoay quanh một vụ án, thường là án mạng. Tác phẩm theo dõi quá trình điều tra của thám tử hoặc nhân vật chính để tìm ra nguyên nhân, cách thức, và kẻ phạm tội. Các tình tiết trong truyện trinh thám thường mang tính logic và khoa học, với sự tập trung vào lý luận và phân tích.

Bí Ẩn Trong Đêm

Trong một thành phố nhỏ, nơi mọi người thường xuyên sống trong sự bình yên, bỗng nhiên xảy ra một vụ án bí ẩn: một nhà khoa học nổi tiếng, Tiến sĩ An, đã biến mất một cách không để lại dấu vết. Căn phòng của ông được tìm thấy ngổn ngang với các tài liệu nghiên cứu và một bức thư kỳ lạ. Để điều tra vụ án này, lực lượng cảnh sát đã mời một thám tử nổi tiếng tên là Hưng, người được biết đến với khả năng suy luận sắc bén và sự nhạy bén trong việc giải mã những bí ẩn.

Hưng đến hiện trường vụ án ngay sau khi nhận được tin báo. Ông chăm chú xem xét căn phòng của Tiến sĩ An. Có rất nhiều dấu vết lạ: một chiếc cốc sứ bị vỡ, những tấm bản đồ vẽ tay, và bức thư ghi một câu thơ lạ. Hưng nghi ngờ rằng không chỉ có sự cố thông thường ở đây mà có thể là một âm mưu lớn hơn.

“Tại sao Tiến sĩ An lại có những bản đồ này?” Hưng tự hỏi. Ông nhanh chóng ghi chép lại những chi tiết quan trọng và quyết định phỏng vấn những người xung quanh.

Hưng tìm đến những người làm việc cùng Tiến sĩ An: một đồng nghiệp tên là Hương, và một sinh viên, Minh, người đã từng tham gia vào dự án nghiên cứu của ông. Hương cho biết:

“Tiến sĩ An luôn có những ý tưởng điên rồ. Ông ấy tin rằng có thể tạo ra một loại năng lượng mới từ thiên nhiên.”

Minh thì cho rằng Tiến sĩ An đang làm việc với một tài liệu nhạy cảm mà có thể đã thu hút sự chú ý của các tổ chức bên ngoài.

Trở về văn phòng, Hưng xem xét bức thư mà Tiến sĩ An để lại. Câu thơ trong đó dường như mang một ý nghĩa sâu xa, có liên quan đến một nơi bí mật mà Tiến sĩ thường lui tới để nghiên cứu. Hưng nhanh chóng xác định vị trí đó là một ngôi đền cổ nằm bên ngoài thành phố.

Khi đến ngôi đền, Hưng phát hiện ra một cửa vào bí mật nằm phía sau bức tượng. Ông quyết định khám phá bên trong. Trong ngôi đền, Hưng tìm thấy Tiến sĩ An đang bị trói và một người đàn ông lạ mặt đang cố gắng lấy đi các tài liệu nghiên cứu của ông.

Hưng không do dự, ông đã lao vào giải cứu Tiến sĩ An. Cuộc chiến giữa Hưng và tên lạ mặt diễn ra trong ánh sáng mờ ảo của ngôi đền. Với sự khéo léo và tinh thần dũng cảm, Hưng đã khống chế tên cướp và giải cứu Tiến sĩ An.

Sau khi được giải cứu, Tiến sĩ An đã tiết lộ rằng ông phát hiện ra một kế hoạch xấu xa của một tổ chức muốn đánh cắp công trình nghiên cứu của ông. Họ đã bắt cóc ông để lấy tài liệu, nhưng nhờ vào sự nhanh nhạy của Hưng, mọi thứ đã được sáng tỏ.

Người lạ mặt bị bắt giữ, và Tiến sĩ An trở lại an toàn với những nghiên cứu của mình. Hưng được ca ngợi như một người hùng trong thành phố nhỏ bé, và câu chuyện về vụ án bí ẩn này sẽ được nhớ mãi như một minh chứng cho lòng dũng cảm và sự thông minh của những thám tử trong cuộc sống.

- Thông tin về Tế Hanh:

Tế Hanh (1921 – 2009), tên thật là Trần Tế Hanh. Ông là người con của xứ sở núi Ấn sông Trà.

Bắt đầu sáng tác từ trước cách mạng tháng Tám năm 1945, góp mặt trong phong trào Thơ mới chặng cuối với những bài thơ về nỗi buồn, tình yêu quê hương thắm thiết. Sau năm 1945, ông bền bỉ sáng tác phục vụ cách mạng và kháng chiến; luôn hướng ngòi bút về nỗi nhớ thương tha thiết quê hương miền Nam và niềm khao khát Tổ quốc được thống nhất.

Trong nền thơ Việt Nam hiện đại, thơ Tế Hanh mang giọng điệu dung dị, khiêm nhường, không rực rỡ, tân kỳ, không bất ngờ, ào ạt. Thơ ông cũng như con người ông, nhỏ nhẹ và mực thước, vừa đủ để tạo nên dấu ấn riêng. Nói cách khác, thơ ông như dòng sông quê hương bình dị, trôi chảy êm đềm mà đậm chất trữ tình, ân nghĩa. Sau nhiều năm cầm bút, ông đã để lại rất nhiều bài thơ hay được giới phê bình đánh giá rất cao, được độc giả ghi nhận. Vượt lên số bài thường thường bậc trung, thi sĩ Tế Hanh để đời bằng những tứ thơ đằm thắm tình người, tình đời, man mác những nhớ thương, yêu thương, ước nguyện. Không chỉ thành công ở vị trí nhà thơ Tế Hanh còn được biết đến trên tư cách dịch giả và nhà phê bình, người giới thiệu nhiệt tình các giá trị thi ca (đặc biệt từ nguồn thơ Pháp ngữ) đến với nền thơ Việt hiện đại.

“Quê hương” in trong tập Hoa niên 1945 là một trong số những bài thơ xuất sắc của Tế Hanh. Bài thơ được sáng tác khi tác giả mới tròn mười tám tuổi, đang theo học trung học ở Huế. Bài thơ là nỗi nhớ, là tình yêu nồng nàn đối với quê hương.

- Em thích nhất những cảnh quan thiên nhiên nơi mình sinh ra và lớn lên. Ở đó, có những cánh đồng xanh mướt, những dòng sông uốn lượn, và những ngọn núi hùng vĩ. Mỗi buổi sáng, ánh nắng chiếu rọi qua những tán cây, tạo nên một bức tranh sống động. Tôi còn nhớ những buổi chiều lang thang cùng bạn bè, chơi đùa trên những con đường làng, cảm nhận không khí trong lành và sự bình yên nơi quê hương.

Tác giả là người bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ trong bài thơ.

- Các từ ngữ khắc họa hình ảnh con người: ồn ào, tấp nập – thể hiện sự hối hả, năng động trong công việc lao động, làm nổi bật nhịp sống đầy sức sống của người dân chài.

- Các từ ngữ khắc họa hình ảnh con thuyền: im bến mỏi trở về nằm, chất muối thấm trong thớ vỏ - thể hiện sự gắn bó lâu dài của con thuyền với biển cả, mang đến cảm giác mệt mỏi sau một ngày lao động vất vả nhưng vẫn đượm nét bình yên và bền bỉ.

Xa cách quê hương, tác giả nhớ màu nước biển, cá bạc, chiếc buồm, con thuyền, và cái mùi nồng mặn đặc trưng của làng chài ven biển. Những kỷ niệm đó gợi lên hình ảnh quen thuộc, gần gũi của cuộc sống lao động nơi miền biển, đồng thời thể hiện tình cảm tha thiết của tác giả đối với quê hương.

Bài thơ Quê hương có bố cục gồm 4 phần:

- Phần 1 (2 câu đầu): Giới thiệu chung về làng quê với hình ảnh làng chài ven biển.

- Phần 2 (6 câu tiếp): Miêu tả cảnh đoàn thuyền ra khơi đánh cá, thể hiện sự nhộn nhịp và hăng say của người dân chài.

- Phần 3 (8 câu tiếp): Cảnh đoàn thuyền trở về sau một ngày lao động vất vả, mang theo niềm vui và sự bền bỉ.

- Phần 4 (4 câu còn lại): Tác giả bộc lộ nỗi nhớ quê hương tha thiết khi phải xa cách làng chài yêu dấu.

- Cảm hứng chủ đạo của tác giả thể hiện trong bài thơ: tình yêu quê hương tha thiết.

- Cảm hứng đó được thể hiện rõ nhất ở câu: "Nay xa cách lòng tôi luôn tưởng nhớ/ Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!" thuộc đoạn thơ cuối, nơi tác giả bộc lộ trực tiếp nỗi nhớ da diết về quê hương và những kỷ niệm gắn bó với làng chài.

* Cảnh những con thuyền ra khơi:

- Trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng: Gợi lên không gian sáng sủa, yên bình và tươi mới, tạo điều kiện thuận lợi cho chuyến ra khơi.

- Biện pháp tu từ so sánh: "Chiếc thuyền hăng như con tuấn mã", "Cánh buồm như mảnh hồn làng" – So sánh con thuyền với tuấn mã khỏe khoắn, mạnh mẽ, và cánh buồm với hồn làng, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa thuyền và quê hương.

- Biện pháp tu từ nhân hóa: "Cánh buồm rướn thân trắng" – Nhân hóa cánh buồm như một sinh thể có sức mạnh, đang dốc hết sức lực để vươn mình ra khơi.

=> Bức tranh lao động hiện lên đầy hứng khởi, với hình ảnh con thuyền và cánh buồm thể hiện sức sống mạnh mẽ, tràn đầy năng lượng, phản ánh tinh thần lao động khỏe khoắn và hăng say của người dân chài.

* Cảnh đón thuyền cá về bến:

- "Ngày hôm sau ồn ào": Không khí tấp nập, nhộn nhịp, phản ánh sự phấn khởi của người dân khi thuyền cá trở về.

- "Nhờ ơn trời cá đầy ghe": Thể hiện lòng biết ơn và niềm vui của ngư dân khi thu hoạch được nhiều cá, là kết quả của một ngày lao động vất vả.

- "Những con cá tươi ngon thân bạc trắng": Miêu tả hình ảnh những con cá tươi rói, óng ánh, mang lại cảm giác sung túc và thịnh vượng.

=> Cuộc sống lao động vui tươi, rộn ràng, đầm ấm, là niềm vui chung của cả làng chài khi thuyền cá về đầy ắp sản phẩm.

- "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm": Hình ảnh con thuyền mệt mỏi, yên nghỉ sau một chuyến ra khơi dài, đầy gian nan.

- "Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ": Cảm giác thân thuộc của con thuyền với biển cả, biểu hiện sự bền bỉ, gắn bó của nó với công việc lao động.

=> Sự mãn nguyện sau những ngày lao động vất vả, con thuyền và người dân cùng tận hưởng cảm giác an lành, yên bình khi trở về.

* Hình ảnh người dân khi đoàn thuyền ra khơi:

Biện pháp tu từ ẩn dụ: Con thuyền được ví như linh hồn của người dân làng chài, biểu tượng cho sự gắn bó mật thiết giữa con người và biển cả.

=> Hình ảnh này gợi lên sự tươi mới, tràn đầy sức sống của người dân, mang theo hy vọng và niềm tin vào một chuyến ra khơi bội thu, đầy hứa hẹn. Con thuyền trở thành hiện thân cho khát vọng, lòng nhiệt huyết và sự lạc quan trong cuộc sống lao động hàng ngày của họ.

* Hình ảnh người dân khi đoàn thuyền trở về:

- Người dân tấp nập, hớn hở với thành quả sau chuyến ra khơi, thể hiện niềm vui và sự phấn khởi khi gặt hái được những thành tựu từ lao động.

- Hình ảnh người dân làng chài: ngăm rám nắng, nồng thở vị xa xăm – thể hiện nét đặc trưng của người dân biển, khỏe khoắn, dẻo dai, chịu đựng nắng gió và biển khơi.

- Vị xa xăm: Là vị của biển cả, của muối mặn và gió biển, thấm sâu vào con người, thể hiện sự gắn bó mật thiết với thiên nhiên và công việc.

- Biện pháp ẩn dụ: Hình ảnh con thuyền sau chuyến ra khơi tượng trưng cho người dân làng chài tự cảm nhận cơ thể sau một ngày lao động vất vả.

=> Thông qua đó, hình ảnh người dân được khắc họa với sự khỏe mạnh, tinh thần đầy sức sống, đậm chất mộc mạc và mạnh mẽ của vùng biển, đồng thời phản ánh sự bền bỉ, kiên cường trong cuộc sống lao động.

- Cảm nhận về bốn dòng thơ cuối: Bốn dòng thơ cuối thể hiện sâu sắc tình cảm nhớ thương của tác giả đối với quê hương làng biển. Khi xa quê, nhà thơ không chỉ nhớ màu nước xanh của biển, mà còn nhớ những con cá bạc, chiếc buồm vôi và hình ảnh con thuyền thấp thoáng trong ký ức. Tất cả những điều ấy đã tạo nên một nỗi nhớ đọng lại mùi vị đặc trưng – “mùi nồng mặn.” Đây chính là hương vị quê hương gắn bó sâu sắc với tác giả suốt cuộc đời.

- Chủ đề: Nỗi nhớ quê hương da diết của một người con xa xứ.

- Tư tưởng: Niềm tự hào và tình yêu tha thiết đối với quê hương làng biển của tác giả, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người với nơi mình sinh ra và lớn lên.

* Em thích nhất hình ảnh “cái mùi nồng mặn” trong bài thơ Quê hương. Hình ảnh này không chỉ mang ý nghĩa tượng trưng cho mồ hôi của những người dân làng biển, mà còn là mùi của nắng, gió, và sự vất vả trong lao động. Nó tạo nên một thứ mùi đặc trưng của làng chài, mang lại cảm giác thân thuộc và gắn bó. Hơn hết, mùi nồng mặn ấy còn được cảm nhận bằng tấm lòng thương nhớ sâu sắc của người con xa quê, thể hiện tình yêu quê hương mãnh liệt.

* So sánh bài thơ Quê hương của Tế Hanh với bài thơ Quê hương của Đỗ Trung Lai:

- Giống nhau:

Cả hai bài thơ đều viết về đề tài quê hương với một tình cảm gắn bó sâu sắc. Tình yêu quê hương và nỗi nhớ về nơi mình đã lớn lên là điểm chung nổi bật trong cả hai tác phẩm.

- Khác nhau:

+ Hình ảnh quê hương: Trong bài thơ của Tế Hanh, quê hương được khắc họa là một làng chài ven biển, nơi người dân sống bằng nghề chài lưới. Hình ảnh thiên nhiên và cuộc sống lao động cụ thể thể hiện sự tươi sáng và sức sống mãnh liệt của quê hương. Ngược lại, bài thơ của Đỗ Trung Quân miêu tả quê hương với những hình ảnh gần gũi, bình dị như chùm khế ngọt, đường đi học, con diều, con đò nhỏ, cầu tre…

- Cảm xúc: Nỗi nhớ quê hương trong bài thơ của Tế Hanh thể hiện sự nồng nàn, da diết, được thốt ra từ trái tim của một người con xa quê, qua những hình ảnh cụ thể gợi nhớ về cuộc sống ven biển. Trong khi đó, bài thơ của Đỗ Trung Quân có tính nhắn nhủ sâu sắc hơn, khuyên mọi người hãy luôn nhớ về nguồn cội, dù đi đâu cũng phải khắc ghi quê hương, nơi đã nuôi dưỡng và giáo dục ta nên người.

- Tư tưởng: Tác phẩm của Tế Hanh chú trọng vào cảm nhận và những kỷ niệm cụ thể về cuộc sống lao động ở quê, trong khi Đỗ Trung Quân tập trung vào giá trị tinh thần của quê hương, nhấn mạnh sự quan trọng của việc giữ gìn và trân trọng quê hương trong lòng mỗi người.

=> Hai bài thơ đều thể hiện tình yêu quê hương nhưng qua những góc nhìn và cảm xúc khác nhau, tạo nên sự phong phú trong văn học về đề tài này.

Bài thơ gợi cho em một tình yêu sâu sắc và lòng biết ơn đối với quê hương, nơi đã chắp cánh cho tuổi thơ của em. Quê hương không chỉ là nơi sinh ra mà còn là nơi chất chứa biết bao kỷ niệm đáng nhớ với những trò chơi dân gian như ô ăn quan, chơi chuyền, và rồng rắn lên mây. Tiếng ru của mẹ, lời kể chuyện của bà, cùng với giếng nước, gốc đa đã tạo nên bức tranh đẹp đẽ về một thời thơ ấu ngọt ngào. Dù thời gian có làm quê hương thay đổi, nhưng mỗi lần trở về, em lại cảm thấy một nỗi nhớ da diết và những rung động trong lòng. Quê hương sẽ luôn là chốn bình yên, nơi vun đắp cho em tình cảm, niềm hy vọng và động lực để bước tiếp trên con đường phía trước. Mỗi kỷ niệm đều là những viên gạch xây dựng tâm hồn em, khiến em mãi mãi không quên nguồn cội của mình.

- Thông tin về nhà thơ Bằng Việt:

+ Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

+ Sau khi tốt nghiệp khoa Pháp lý, Đại học Tổng hợp Kiev. Liên Xô (nay là Đại học Quốc gia Kiev, thuộc Ukraina) vào năm 1965, Bằng Việt về Việt Nam, công tác tại Viện Luật học thuộc Uỷ ban Khoa học Xã hội Việt Nam.

+ Đến năm 1969, ông chuyển sang công tác ở Hội Nhà văn Việt Nam.

+ Năm 1970, ông tham gia công tác ở chiến trường Bình Trị Thiên, với tư cách là một phóng viên chiến trường và làm tại Bảo tàng truyền thống cho đoàn Trường Sơn.

+ Năm 1975, ông công tác ở Nhà xuất bản Tác phẩm mới.

+ Sau khi về Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội (gọi tắt là Hội Văn nghệ Hà Nội) năm 1983, ông được bầu làm Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội (1983-1989) và là một trong những người sáng lập tờ báo văn nghệ Người Hà Nội (xuất bản từ 1985).

+ Sau đó được bầu làm Uỷ viên Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, làm tổng biên tập tờ tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam (1989-1991).

+ Năm 2001, ông được bầu làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội và được bầu lại làm Chủ tịch Hội nhiệm kỳ 2006 - 2010.

+ Tại Đại hội lần thứ VII Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam (tháng 9 năm 2005), Bằng Việt được bầu làm một trong 5 Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam.

+ Ông cũng từng làm Thư ký thường trực, rồi Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội (1991-2000).

- Kỉ niệm đáng nhớ nhất với người thân trong gia đình:

Kỷ niệm đáng nhớ nhất với người thân trong gia đình của em là những buổi tối cả nhà quây quần bên nhau, cùng nhau ăn cơm và chia sẻ những câu chuyện vui vẻ. Trong một dịp Tết, em nhớ có lần cả gia đình cùng nhau làm bánh chưng. Bố mẹ và các anh chị em đều hào hứng tham gia, mọi người cùng nhau chuẩn bị nguyên liệu, vo gạo, gói bánh. Tiếng cười nói rộn ràng, không khí ấm cúng khiến em cảm nhận rõ tình cảm gia đình đang gắn bó hơn bao giờ hết. Sau khi bánh được nấu chín, cả nhà cùng thưởng thức thành quả và chúc nhau một năm mới an khang, thịnh vượng. Kỷ niệm ấy không chỉ đơn thuần là việc gói bánh mà còn là khoảnh khắc tuyệt vời về sự yêu thương, sẻ chia và gắn kết trong gia đình, để em mãi trân trọng và nhớ về sau này.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người cháu.

Trong những dòng thơ này, tính tự sự kết hợp với biểu cảm rất rõ nét. Câu thơ "Tám năm ròng" gợi lên khoảng thời gian dài đằng đẵng mà cháu đã sống cùng bà, khoảng thời gian này tuy khó khăn, nhọc nhằn nhưng luôn tràn đầy yêu thương và ấm áp. Ngọn lửa bếp lửa mà bà nhóm lên không chỉ là nguồn sống mà còn là biểu tượng cho tình cảm gắn bó, bền chặt giữa hai thế hệ. Tuổi thơ của cháu được khắc họa với hình ảnh bếp lửa, gắn liền với âm thanh của tiếng tu hú vang vọng trên cánh đồng, như một lời nhắc nhở người nông dân nhanh chóng ra ruộng để thu hoạch, thoát khỏi nỗi đói khát. Sự lặp lại từ "tu hú" ba lần càng làm nổi bật nỗi nhớ thương của tác giả, vì tiếng chim tu hú trong văn học thường mang ý nghĩa khắc khoải, gợi lên sự nhớ nhung sâu sắc. Âm thanh ấy không chỉ là một ký ức bình dị mà còn trở thành biểu tượng của tình yêu thương, sự chăm sóc và kỷ niệm đẹp giữa tác giả và bà.

Trong bài thơ, những lời nói và việc làm của bà đều thể hiện sự quan tâm, chăm sóc và tình yêu thương dành cho cháu. Lời nói của bà như “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố” thể hiện sự an tâm và động viên, bà muốn cháu hiểu rằng dù có khó khăn, gia đình vẫn luôn bên nhau. Câu “Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ” cho thấy sự lo lắng của bà về những điều cháu sẽ viết, bà muốn bảo vệ cháu khỏi những nỗi buồn hay lo lắng không cần thiết. Khi bà nói “Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!” là một cách khẳng định rằng dù xa cách, gia đình vẫn giữ được sự yên ấm và hạnh phúc.

Bên cạnh đó, việc làm của bà, “Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen,” không chỉ là công việc thường ngày mà còn là hình ảnh tượng trưng cho sự kiên trì và tình cảm sâu sắc mà bà dành cho gia đình. Ngọn lửa bếp không chỉ là nguồn sưởi ấm mà còn là biểu tượng cho ngọn lửa yêu thương, sự hy sinh và tình cảm gắn bó giữa bà và cháu. Những lời nói và việc làm của bà tạo nên một bức tranh đầy cảm xúc về tình cảm gia đình trong những năm tháng khó khăn.

Trong đoạn thơ này, có thể xác định một số biện pháp tu từ như sau:

- Điệp ngữ: Sự lặp lại từ “nhóm” tạo nên nhịp điệu và làm nổi bật hành động của bà, cho thấy sự chăm sóc liên tục mà bà dành cho cháu và gia đình.

- Đảo ngữ: Câu “lận đận đời bà…” không chỉ tạo nên sự chú ý mà còn gợi lên những khó khăn, gian khổ mà bà đã trải qua trong suốt cuộc đời.

- Ẩn dụ: Cụm từ “nhóm niềm yêu thương, nhóm niềm chung vui, nhóm dậy cả…” là cách thể hiện sâu sắc về tình cảm và trách nhiệm của bà, cho thấy bà không chỉ nhóm lửa mà còn nhóm lên cả những cảm xúc, kỷ niệm và hạnh phúc trong cuộc sống.

=> Qua những biện pháp tu từ này, hình ảnh bà hiện lên không chỉ là một người phụ nữ lam lũ mà còn là biểu tượng của sự ấm no, hạnh phúc và những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ, nơi bà đã dành trọn vẹn tình yêu thương cho gia đình.

Khổ thơ cuối thể hiện cảm xúc kính yêu sâu sắc của nhân vật trữ tình đối với người bà của mình. Hình ảnh bà không chỉ gắn liền với những kỷ niệm ấm áp của tuổi thơ mà còn là nguồn ánh sáng và hơi ấm trong cuộc sống của cháu. Trong tiềm thức, hình ảnh bà trở thành biểu tượng của tình yêu thương, sự hy sinh và niềm an ủi. Cảm xúc này gợi lên một tình cảm vừa thiêng liêng vừa gần gũi, thể hiện lòng biết ơn và sự kính trọng mà nhân vật trữ tình dành cho bà – người đã tần tảo nuôi dưỡng và dạy dỗ mình trong suốt những năm tháng khó khăn. Khổ thơ cuối khắc họa rõ nét tâm tư yêu thương và nỗi nhớ nhung, đồng thời làm nổi bật giá trị của tình cảm gia đình trong cuộc sống của mỗi người.

- Kết cấu của bài thơ Bếp lửa được tổ chức theo trình tự: hiện tạo – quá khứ - hiện tại.

- Cảm hứng chủ đạo chủ đạp của tác giả trong bài thơ là nỗi nhớ, tình thương, lòng kính trọng và biết ơn bà của người cháu.

=> Bà không chỉ là người nuôi nấng, chăm sóc cháu mà còn là chỗ dựa tinh thần của cháu. Tình yêu thương của bà trở thành nguồn sức mạnh to lớn cho cháu lớn khôn, trưởng thành.

- Hình ảnh bếp lửa: Bếp lửa xuất hiện 12 lần trong bài thơ, là hình ảnh quen thuộc, gắn bó với cuộc sống của người bà và người cháu. Hình ảnh bếp lửa không chỉ là nơi bà nhóm lửa mỗi sớm mà còn gợi nhớ những kỷ niệm và sự chăm sóc của bà dành cho cháu.

- Khi nhắc đến bếp lửa, người cháu nhớ đến bà bởi bếp lửa gắn liền với những hình ảnh về sự tần tảo, hy sinh và tình yêu thương của bà dành cho cháu trong suốt thời gian khốn khó. Ngọn lửa mà bà nhóm cũng chính là ngọn lửa niềm tin và sức sống mà bà truyền lại cho cháu.

- Bếp lửa mang ý nghĩa sâu sắc, biểu tượng cho tình yêu thương, sự che chở và niềm tin mà bà dành cho cháu. Bếp lửa là nơi thắp sáng tình cảm gia đình, là sự nối kết giữa các thế hệ, từ bà đến cháu, truyền tải những giá trị sống và niềm tin vào tương lai.

- Những dòng thơ trong bài có hình ảnh ẩn dụ:

+ Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm

+ Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi

+ Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui

+ Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ

- Trong đó, em thích nhất hình ảnh bếp lửa nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi. Biện pháp tu từ có tác dụng mở rộng và nhấn mạnh ý nghĩa hình ảnh bếp lửa: không phải chỉ là bếp lửa bình thường mà là ngọn lửa của tình yêu thương, niềm tin, của những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống mà bà đã gieo mầm trong lòng cháu.

Theo em, những điều tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ Bếp lửa là ngôn ngữ giàu tính biểu đạt; có sự kết hợp giữa miêu tả, tự sự và biểu cảm; hình ảnh thơ gần gũi, giàu liên tưởng, mang ý nghĩa biểu tượng. Qua đó thể hiện hình ảnh bà sống động, cụ thể từ lúc nhân vật "cháu" còn nhỏ đến lúc trưởng thành, thể hiện tình cảm yêu thương vô bờ và lòng biết ơn đối với bà.

Từ bài thơ "Bếp lửa" của Bằng Việt, ta có thể thấy rằng những kỷ niệm và hình ảnh gắn bó với tuổi thơ, như bếp lửa trong bài thơ không chỉ là những ký ức bình dị mà còn ẩn chứa tình yêu thương, sự quan tâm và dạy dỗ từ những người thân yêu. Chúng nuôi dưỡng tâm hồn và hình thành nên nhân cách của mỗi người. Từ những điều giản dị ấy, con người học cách yêu thương, biết ơn và trưởng thành. Khi bước vào cuộc sống rộng lớn, đầy thử thách, những ký ức tuổi thơ trở thành nguồn sức mạnh tinh thần, giúp con người giữ vững niềm tin, tình yêu gia đình và sự kiên trì trong cuộc đời.

Bếp lửa trong bài thơ của Bằng Việt không chỉ là hình ảnh của hiện thực mà còn là biểu tượng của tình bà cháu, của những năm tháng khó khăn nhưng đầy ắp tình yêu thương. Từ đó, ngọn lửa ấy đã "tỏa sáng" trong tâm trí của người cháu, trở thành động lực, sức mạnh tinh thần nâng đỡ cháu trên hành trình dài sau này.

- Thông tin về nữ thi sĩ Anh Thơ:

+ Nữ sĩ Anh Thơ (25/1/1919 - 14/3/2005) tên thật là Vương Kiều Ân (Vuơng là họ cha, Kiều họ mẹ), sinh tại Ninh Giang (Bắc Việt). Ông thân sinh là nhà nho, đậu tú tài, làm trợ tá. Vì ông là công chức, thuyên chuyển nay đây mai đó nên con cái thường phải đổi trường luôn. Do đó, Anh Thơ thay đổi tới ba trường (Hải Dương, Thái Bình, Bắc Giang) mà vẫn chưa qua bậc tiểu học. Dù lười học, nhưng rất thích văn chương, tập làm thơ từ nhỏ. Thoạt đầu, lấy bút hiệu Tuyết Anh, rồi Hồng Anh, cuối cùng mới đổi thành Anh Thơ. Từng đăng thơ trên các tuần báo Hà Nội báo, Tiểu thuyết thứ năm, Ngày nay, Phụ nữ, Bạn đường.
+ Đã xuất bản:
Bức tranh quê (thơ, NXB Đời nay, 1941)
Xưa (thơ, hợp tác với Bàng Bá Lân, NXB Sông Thuơng, 1941)
Răng đen (tiểu thuyết, NXB Nguyễn Du, 1942)
Hương xuân (thơ, in chung, 1943)
Kể chuyện Vũ Lăng (1957)
Theo cánh chim câu (1960)
Đảo ngọc (1963)
Hoa dứa trắng (1967)
Mùa xuân màu xanh (thơ, 1974)
Quê chồng (1977)
Lệ sương (thơ, NXB Hội nhà văn, 1996)
+ Giải thưởng:
Giải khuyến khích về thơ của Tự lực văn đoàn năm 1939 với thi phẩm Bức tranh quê.
Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học, nghệ thuật.

- Khi đọc các bài thơ viết về mùa xuân, em cảm nhận được một nguồn cảm hứng dạt dào và vẻ đẹp sống động mà mùa xuân mang lại. Mùa xuân trong thơ ca không chỉ là mùa của thiên nhiên hồi sinh, với chồi non, lộc biếc và tiếng chim hót líu lo, mà còn là mùa của sự khởi đầu, của niềm hy vọng và tình yêu. Các nhà thơ thường dùng mùa xuân để gửi gắm những ước mơ, khát vọng về một tương lai tươi đẹp.

Một điều em đặc biệt ấn tượng là mỗi nhà thơ có cách cảm nhận và thể hiện mùa xuân khác nhau. Có người miêu tả mùa xuân tươi mới, rộn ràng với không khí Tết đoàn viên, có người lại khai thác khía cạnh sâu lắng, lãng mạn khi mùa xuân gắn liền với sự thay đổi của tuổi trẻ và cuộc đời. Qua những bài thơ viết về mùa xuân, em không chỉ cảm nhận được sự tươi vui, phơi phới của thiên nhiên mà còn là những suy tư, trăn trở của con người trước dòng chảy thời gian.

Mùa xuân trong thơ ca vì thế trở thành biểu tượng của sự sống, của niềm tin và khởi đầu mới, làm cho em cảm thấy yêu đời hơn, trân trọng hơn những giây phút tươi đẹp của cuộc sống.

Bài thơ có sự kết hợp giữa các phương thức tự sự, miêu tả và biểu cảm.

Nhân vật trữ tình xuất hiện trực tiếp trong bài thơ.

- Biện pháp tu từ ẩn dụ: Câu "đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi" sử dụng ẩn dụ để so sánh con đò với một con người lười biếng, phó mặc cho dòng sông đưa đẩy. Hình ảnh này tượng trưng cho sự tĩnh lặng và chậm rãi của cuộc sống thôn quê, tạo cảm giác bình yên, thư thái.

- Biện pháp nhân hóa: Câu "quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng" sử dụng biện pháp nhân hóa để làm cho quán tranh có vẻ như đang đứng yên, im lìm như một con người, góp phần khắc họa khung cảnh thôn quê tĩnh lặng, yên ả.

Cả hai biện pháp tu từ này đều góp phần tạo nên không khí bình yên, tĩnh lặng của cảnh vật trong bài thơ, qua đó bày tỏ tình yêu và sự gắn bó với quê hương của tác giả.

- Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ: Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp của mùa xuân xứ Bắc với không gian tĩnh lặng, yên bình, qua đó tác giả bày tỏ tình yêu sâu sắc với làng quê, đất nước.

- Bài thơ triển khai mạch cảm xúc từ việc miêu tả cảnh mùa xuân yên ả, trong trẻo với những hình ảnh thiên nhiên đầy tĩnh lặng, sau đó chuyển sang miêu tả khung cảnh nông thôn bình dị, đời sống làng quê gần gũi và êm đềm. Tất cả tạo nên một bức tranh xuân mang đậm hơi thở của đất trời và tình yêu quê hương.

Bài thơ được chia thành 3 phần, mỗi phần miêu tả một bức tranh về cảnh chiều xuân ở các không gian khác nhau.

- Khổ 1: Miêu tả bức tranh chiều xuân trên bến vắng.

- Khổ 2: Miêu tả bức tranh chiều xuân trên đường đê.

- Khổ 3: Miêu tả bức tranh chiều xuân trên cánh đồng.

Mỗi khổ thơ đều góp phần khắc họa bức tranh xuân ở vùng quê, thể hiện tình yêu và sự gắn bó của tác giả với làng quê, đất nước.

- Bức tranh cảnh chiều xuân trong bài thơ được khắc họa qua những hình ảnh thanh bình và thơ mộng: con đò biếng lười, dòng sông trôi nhẹ, quán tranh im lìm, hoa xoan tím rụng, cỏ non xanh biếc, đàn sáo mổ vu vơ, bướm bay rập rờn, trâu bò thong thả ăn cỏ, cánh đồng lúa xanh, lũ cò con chốc chốc bay, cô gái yếm thắm dạo chơi. Tất cả tạo nên một không gian thôn quê bình dị, yên ả trong ngày xuân.

- Hình ảnh em thích nhất là “Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ”: Hình ảnh này gợi lên sức sống mãnh liệt của mùa xuân. Sau những ngày đông giá rét, cỏ non xanh mơn mởn đã tràn ngập khắp nơi, tượng trưng cho sự sống hồi sinh mạnh mẽ. Điệp từ "cỏ" lặp lại hai lần không chỉ nhấn mạnh màu xanh tươi của cỏ mà còn làm nổi bật cảnh vật thôn quê đầy sức sống và niềm hy vọng khi mùa xuân trở lại. Cảm giác về sự bình yên, tươi mới và mênh mang của cảnh xuân khiến hình ảnh này trở nên sống động và cuốn hút.

- Biện pháp nhân hóa: "đò lười biếng nằm mặc nước sông trôi", "quán tranh đứng im lìm".

Tác dụng: Nhân hóa các sự vật vô tri như con đò và quán tranh, khiến cho chúng như có cảm xúc và hành động như con người. Điều này tạo nên một cách diễn đạt sống động, đồng thời khắc họa khung cảnh làng quê Bắc Bộ yên bình, vắng lặng. Qua đó, bài thơ mang đến cảm giác thân thuộc và gần gũi với người đọc.

- Biện pháp liệt kê:

+ "Mưa bụi, con đò, nước sông trôi, quán tranh vắng, hoa xoan tím..."

Tác dụng: Những hình ảnh đặc trưng của làng quê Bắc Bộ được liệt kê tạo nên một bức tranh đẹp nhưng có phần đượm buồn, gợi lên cảm giác man mác trong cảnh xuân.

+ "Cỏ non tràn biếc cỏ, đàn sáo, cánh bướm, trâu bò, sà xuống mổ vu vơ, rập rờn, thong thả."

Tác dụng: Các hình ảnh này làm cho bức tranh làng quê chuyển từ tĩnh sang động, từ màu sắc trầm buồn sang tươi vui và sôi động hơn. Khung cảnh làng quê trở nên sinh động, tươi mới, vơi bớt nỗi cô đơn và tĩnh lặng ban đầu.

+ "Cúi, cuốc, cào, chốc chốc vụt qua."

Tác dụng: Những hành động này diễn tả nhịp sống khoan thai, nhẹ nhàng của cuộc sống nơi đồng quê. Qua đó, bài thơ gợi lên cảm giác bình yên, nhịp nhàng của đời sống thôn dã trong cảnh xuân.

Các biện pháp tu từ này đã góp phần làm cho bài thơ giàu hình ảnh, âm thanh và màu sắc, khắc họa một mùa xuân Bắc Bộ vừa tĩnh lặng, vừa sinh động, gợi nên tình yêu quê hương sâu sắc.

- Bài thơ sử dụng nhiều từ ngữ gợi tả những gam màu nhẹ nhàng, thanh thoát nhưng đầy sức sống của thiên nhiên. Màu sắc của bức tranh chiều xuân được khắc họa qua các hình ảnh như:

+ Màu tím của hoa xoan rụng, mang đến cảm giác mơ màng, lãng mạn.

+ Màu xanh biếc của cỏ non tràn đầy sức sống.

+ Gam màu xám nhạt của mưa bụi, tạo nên không gian tĩnh lặng và vắng vẻ.

+ Màu vàng nhạt của ánh nắng chiều và sắc ấm của quán tranh vắng lặng, im lìm.

Những gam màu này kết hợp hài hòa, tạo nên một bức tranh thanh bình, dịu dàng, và đậm chất thôn quê.

- Đoạn văn miêu tả bức tranh chiều xuân:

Chiều xuân, bầu trời nhạt nhòa trong làn mưa bụi lất phất. Trên bến sông, con đò biếng lười nằm mặc dòng nước trôi, tạo nên một cảm giác yên tĩnh đến lạ. Quán tranh đứng im lìm giữa đồng quê vắng lặng, như đang nghỉ ngơi sau những ngày dài hối hả. Những bông hoa xoan tím rơi rụng trải đầy lối đi, tạo nên một thảm hoa mỏng manh, mơ màng. Ngoài đường đê, cỏ non xanh biếc trải dài đến tận chân trời, đàn sáo nhỏ đang mổ vu vơ, còn cánh bướm rập rờn trong ánh nắng chiều nhẹ nhàng. Ở đằng xa, trâu bò thong thả gặm cỏ trên cánh đồng lúa xanh, giữa những tiếng cò bay vụt qua. Tất cả tạo nên một bức tranh quê bình yên, dịu dàng mà không kém phần sống động, gợi nhớ đến sự bình yên và tình yêu đất trời trong mùa xuân tươi đẹp.

- Thông tin về nhà thơ Mai Văn Phấn:

Nhà thơ Mai Văn Phấn sinh năm 1955 tại huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình. Hiện sống và sáng tác tại thành phố Hải Phòng.

Ông được xem là gương mặt thơ ca tiêu biểu của Việt Nam trong hơn 20 năm qua bởi những nỗ lực cách tân không mệt mỏi.

Ông là nhà thơ có ý thức học hỏi những nền thơ ca hiện đại đi trước, sẵn sàng thu nạp kỹ thuật của các trường phái, triết thuyết để thử nghiệm làm mới, làm khác biệt tác phẩm của mình. Thơ ông nghiêng về lý trí, điêu luyện về dùng chữ, tân kỳ trong áp dụng các kỹ thuật trường phái thơ ca khác nhau; xử lý hài hòa giữa thành tựu thơ ca truyền thống và sự cách tân hiện đại.

Nhà thơ Mai Văn Phấn đang hướng đến một giọng thơ Việt dựa trên thẩm mỹ quan cá nhân độc lập.

Từ tập thơ đầu tay xuất bản năm 1992, đến nay (tháng 11/2023), ông đã xuất bản khoảng 16 tập thơ và 1 tập phê bình - tiểu luận tại Việt Nam; gần 30 tập thơ và tác phẩm dịch ở nước ngoài và trên mạng phát hành sách của Amazon (thơ ông dịch ra khoảng 40 ngôn ngữ). Nhà thơ Mai Văn Phấn là 1 trong số rất ít nhà thơ Việt Nam được giới thiệu rộng rãi ra quốc tế.

Nhà thơ Mai Văn Phấn giành một số giải thưởng văn học Việt Nam và quốc tế, trong đó có giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010 và giải thưởng Cikada của Thụy Điển 2017.

- Đô thị hóa là quá trình thay đổi về mặt xã hội, kinh tế và không gian, trong đó một khu vực từ nông thôn dần dần trở thành khu vực đô thị, với sự gia tăng dân số sống trong các thành phố và thị xã. Đô thị hóa thường đi kèm với sự phát triển của cơ sở hạ tầng, dịch vụ công cộng, và cơ hội việc làm, thu hút nhiều người đến sinh sống và làm việc.

Thực trạng hiện nay thì quá trình đô thị hóa ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh diễn ra nhanh chóng, với việc mở rộng các khu đô thị mới, khu công nghiệp và các dự án phát triển cơ sở hạ tầng. Một số địa phương khác, tuy có tốc độ đô thị hóa chậm hơn, nhưng cũng đang dần thay đổi nhờ vào chính sách phát triển kinh tế địa phương.

"Nhật ký đô thị hóa" là một nhan đề mang tính hình tượng và gợi mở. "Nhật ký" là sự ghi chép lại những sự kiện, cảm xúc theo dòng thời gian, thường mang tính cá nhân và sâu sắc. Khi kết hợp với "đô thị hóa", nhan đề này nhấn mạnh đến việc ghi lại những thay đổi của cuộc sống khi quá trình đô thị hóa diễn ra. Đây có thể là những thay đổi về không gian, con người, cảnh vật hay những cảm xúc mà tác giả trải nghiệm, chứng kiến trong quá trình này. Nhan đề cũng gợi ý rằng đô thị hóa không chỉ là một hiện tượng xã hội mà còn tác động sâu sắc đến đời sống tâm hồn, cảm xúc của con người, nhất là những ai từng gắn bó với quê hương và những giá trị truyền thống.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là nhân vật "tôi" – chính là tác giả. Thông qua cái nhìn và cảm xúc của "tôi", bài thơ ghi lại những trải nghiệm, suy tư cá nhân về sự thay đổi của quê hương dưới tác động của quá trình đô thị hóa. Nhân vật "tôi" chính là người chứng kiến, cảm nhận sâu sắc những thay đổi này, đồng thời thể hiện nỗi tiếc nuối trước sự biến đổi của cuộc sống và không gian quen thuộc. Qua đó, tác giả bộc lộ những tâm tư, tình cảm của mình một cách chân thực và xúc động.

Những hình ảnh thuộc về "ngày thơ ấu" trong bài thơ gợi lên những kỷ niệm giản dị, thân thương và gần gũi với làng quê:

+ Lỗ đáo: Một hình ảnh gắn liền với những trò chơi dân gian của trẻ em ngày xưa, mang đậm nét đặc trưng của cuộc sống nông thôn.

+ Đôi chân cò lội nước: Biểu tượng của sự tự do, hồn nhiên và gắn bó với thiên nhiên của tuổi thơ nơi đồng ruộng, sông nước.

+ Nơi chó đá đầu làng: Gợi nhớ đến những ngôi làng truyền thống với những biểu tượng tâm linh và văn hóa quen thuộc.

+ Bến sông: Nơi đã in dấu bao kỷ niệm của tuổi thơ, những lần tắm sông, câu cá, và cả những ký ức về sự gắn bó với quê hương.

Những hình ảnh này không chỉ là những kỷ niệm riêng của tác giả mà còn đại diện cho ký ức tuổi thơ của nhiều người, gợi lên không gian yên bình và giản dị trước khi cuộc sống thay đổi bởi quá trình đô thị hóa.

Biện pháp tu từ được dùng trong khổ thơ này là so sánh ("Có tiếng gọi nghe buồn như củi ướt").

Hình ảnh "tiếng gọi buồn như củi ướt" so sánh nỗi buồn với âm thanh yếu ớt, tẻ nhạt của củi ướt khi cháy. Điều này không chỉ tạo ra một liên tưởng cụ thể, rõ ràng mà còn nhấn mạnh cảm giác buồn bã, hụt hẫng trước những thay đổi của cuộc sống. Tiếng gọi không chỉ buồn mà còn dường như mờ nhạt, khó vơi đi, như nỗi niềm tiếc nuối dai dẳng của nhân vật trữ tình.

So sánh này giúp tăng cường tính hình tượng, gợi cảm, tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc về nỗi buồn mà tác giả đang trải qua.

Những hình ảnh thể hiện suy nghĩ của nhà thơ:

+ “Làm ngọn nến mùa thu đi rước đuốc”: Hình ảnh này gợi lên ký ức về những trò chơi dân gian, đặc biệt là việc đi rước đèn vào mùa thu, một hoạt động mang đậm nét văn hóa truyền thống. Nó phản ánh khát khao níu giữ những giá trị cũ, những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ giữa sự thay đổi của xã hội hiện đại.

+ “Ngôi nhà là chiếc đèn lồng”: Hình ảnh này tạo ra một sự so sánh thú vị, cho thấy ngôi nhà không chỉ là nơi ở mà còn là biểu tượng của sự ấm áp, thân thuộc. Chiếc đèn lồng, với ánh sáng dịu dàng, tượng trưng cho sự bình yên, giản dị, là biểu tượng của những ký ức về gia đình, quê hương trong tâm trí tác giả. Điều này thể hiện sự trân trọng của nhà thơ với quá khứ, khi mà đô thị hóa đang dần làm biến mất những giá trị truyền thống ấy.

Những hình ảnh này cho thấy sự suy tư của nhà thơ về sự mất mát không chỉ trong không gian sống mà còn trong tâm hồn con người trước sự thay đổi của xã hội.

Bài thơ có thể chia thành 2 phần:

- Phần 1 (12 dòng thơ đầu): Tác giả gợi lên những ký ức tuổi thơ gắn liền với quê hương và hình bóng của mẹ. Những hình ảnh quen thuộc như trò chơi dân gian, cảnh vật làng quê, và tình cảm gia đình ấm áp hiện lên rõ nét, thể hiện sự gắn bó sâu sắc của nhân vật trữ tình với quê hương và tuổi thơ.

- Phần 2 (còn lại): Tác giả bày tỏ suy nghĩ về sự thay đổi do quá trình đô thị hóa mang lại. Những thách thức của đô thị, sự thay thế của những giá trị truyền thống bằng những yếu tố hiện đại được thể hiện qua hình ảnh và cảm xúc tiếc nuối. Sự phát triển này vừa mang đến những tiện ích mới nhưng cũng khiến cho không gian quen thuộc của tuổi thơ dần biến mất, để lại trong lòng nhân vật sự bồi hồi và tiếc nuối.

Bố cục này giúp người đọc thấy rõ sự đối lập giữa quá khứ bình yên và hiện tại thay đổi đầy thách thức, từ đó làm nổi bật cảm xúc của tác giả.

- Khi nhắc đến “ngôi nhà của mẹ” và “chạm phải tay mình ngày thơ ấu”, người con đã hồi tưởng về những kỷ niệm gắn liền với quá khứ: hình ảnh ngôi nhà như chiếc bánh không nhân, đơn sơ, mộc mạc nhưng đầy ấm áp; đồng xu cũ, chó đá đầu làng, những biểu tượng của thời gian đã qua, mang theo bao ký ức về tuổi thơ; tiếng gọi buồn và hình ảnh mẹ ra bến sông, gợi nhớ đến hình bóng mẹ hiền tảo tần, là biểu tượng của sự hy sinh và chăm sóc trong lòng tác giả.

- Cảm xúc của tác giả: Những kỷ niệm này khơi gợi trong lòng người con cảm xúc tiếc nuối, buồn tủi khi phải đối diện với dấu vết của thời gian và sự thay đổi không thể tránh khỏi. Tác giả cảm thấy tiếc nuối vì những giá trị, những hình ảnh quen thuộc của quê hương dần phai nhạt trước sự phát triển của đô thị hóa. Đồng thời, những ký ức đó cũng thể hiện tình cảm gắn bó sâu sắc với quê hương, đất nước và những giá trị truyền thống đã nuôi dưỡng tâm hồn mình từ thuở thơ ấu.

Trước “những bước chân đô thị”, người con cảm thấy bất an khi chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng của cuộc sống hiện đại. Những giá trị truyền thống và hình ảnh quen thuộc của thời thơ ấu dần bị thay thế bởi sự phát triển đô thị. Tâm trạng của người con là sự tiếc nuối khi những nét đẹp mộc mạc, giản dị của làng quê đang dần mất đi, thay vào đó là nhịp sống vội vã và những công trình hiện đại. Những kỷ niệm gắn liền với quê hương, với tuổi thơ và hình bóng mẹ đã trở thành quá khứ, khiến người con cảm thấy mất mát và luyến tiếc.

Tác dụng của biện pháp tu từ trong bài thơ:

+ Biện pháp tu từ ẩn dụ: "bóng tối dẫn tôi về ngôi nhà của mẹ". Ở đây, "bóng tối" không chỉ là bóng đêm, mà còn là ẩn dụ cho sự khó khăn, thử thách và những thay đổi trong cuộc sống. Dù trải qua nhiều biến động, hình ảnh "ngôi nhà của mẹ" vẫn là nơi che chở, là nguồn cội mà nhân vật trữ tình tìm về để nương tựa, thể hiện tình cảm sâu sắc với quê hương và gia đình.

+ Biện pháp tu từ so sánh: "ngôi nhà như chiếc bánh không nhân". So sánh này gợi lên cảm giác thiếu vắng, trống trải khi những giá trị cũ đã phai mờ dưới sự phát triển của đô thị hóa. Ngôi nhà quen thuộc trở nên lạc lõng trong hiện tại, không còn đầy đủ và ấm áp như trong ký ức.

=> Cả hai biện pháp tu từ này đều làm nổi bật sự thiếu vắng, lạc lõng trước sự thay đổi của cuộc sống hiện đại, đồng thời nhấn mạnh cảm xúc tiếc nuối của tác giả về những giá trị truyền thống đã qua.

- Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ: Cảm hứng chủ đạo là trân trọng những giá trị của gia đình và truyền thống trong bối cảnh xã hội hiện đại. Tác giả thể hiện sự yêu quý đối với những kỷ niệm, hình ảnh gắn bó với quê hương và gia đình, cho thấy tầm quan trọng của việc giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống giữa dòng chảy của đô thị hóa.

- Tư tưởng của tác giả: Tư tưởng chính là niềm tự hào và trân trọng các giá trị truyền thống. Tác giả bày tỏ sự tiếc nuối trước những thay đổi của cuộc sống hiện đại, khi mà nhiều nét đẹp, hình ảnh quen thuộc của quê hương và tuổi thơ đang dần bị lãng quên. Qua đó, tác giả còn thể hiện tình cảm sâu sắc đối với gia đình, đặc biệt là hình bóng của mẹ, cũng như những ký ức quý giá từ thời thơ ấu. Điều này nhấn mạnh rằng dù cuộc sống có thay đổi, những giá trị và tình cảm gắn bó với quê hương vẫn luôn tồn tại trong lòng mỗi người.

Tác phẩm không chỉ là một bài thơ mà còn là một bức tranh cảm xúc, thể hiện nỗi lòng của tác giả trước sự biến chuyển của thời gian và xã hội, nhắc nhở người đọc về việc gìn giữ những giá trị truyền thống trong cuộc sống hiện đại.

Khi đứng trước cảnh đồng quê yên bình, em cảm thấy như bản thân đang hòa mình vào thiên nhiên thực tại, nơi mọi thứ trở nên giản dị và tĩnh lặng. Dường như em thuộc về cảnh vật nơi đây với tất cả sự trong trẻo và dễ chịu của nó. Không còn khói bụi của thành phố hay sự ồn ào của tiếng xe cộ, mà thay vào đó là hình ảnh cánh cò bay lả dập dờn, đàn trâu thong thả gặm cỏ, tạo nên một bức tranh sống động, bình yên.

Âm thanh của tiếng gió nhẹ nhàng, hòa quyện cùng tiếng sáo từ xa, tạo thành một bản nhạc du dương, trầm bổng, xoa dịu tâm hồn. Tất cả dường như hòa quyện lại thành một khoảnh khắc tuyệt vời, đưa em trở về những kỷ niệm ấu thơ. Còn gì tuyệt hơn khi được thả diều trên mảnh đất quê hương, cánh diều bay cao, xa mãi, chở đầy cả tuổi thơ, như những giấc mơ tự do và thanh bình.

Cảnh đồng quê yên bình không chỉ là nơi em tìm thấy sự thanh thản mà còn là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, giúp em trân trọng hơn những giá trị giản dị, những kỷ niệm gắn liền với quê hương và gia đình. Trong khoảnh khắc ấy, em nhận ra rằng, giữa dòng đời hối hả, việc trở về với thiên nhiên và những ký ức đẹp đẽ là điều vô cùng quý giá.

- Những tiếng phù hợp với bài thơ là:

+ Ngày ửng hồng sau màn sương gấm mỏng

Nắng dát vàng trên bãi cỏ non xanh

Dịp cầu xa lồng bóng nước long lanh

Đàn cò trắng giăng hàng bay phấp phơi.

Đoàn Văn Cừ

=> Khổ thơ gieo vần chân.

+ Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫm

Cánh đồng xa cò trắng rủ nhau về

Có con nghé trên lưng bùn ướt đẫm

Nghe xạc xào gió thổi những cau tre.

Lưu Quang Vũ

=> Khổ thơ gieo vần chân.

+ Con xót lòng, mẹ hái trái bưởi đào

Con nhạt miệng, có canh tôm nấu khế

Khoai nướng, ngô bung, ngọt lòng đến thế

Mỗi ban mai toả khói ấm trong nhà.

Bằng Việt

=> Khổ thơ này là gieo vần chân.

- Chuẩn bị:

+ Em muốn viết điều gì về quê hương hoặc gia đình?

Em muốn viết về những kỷ niệm đẹp gắn bó với quê hương.

+ Em sẽ đặt tên nào cho bài thơ.

Em sẽ đặt tên cho bài thơ là Nhớ quê

+ Cảm hứng chủ đạo và tư tưởng của em trong bài thơ là gì?

Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ là tình yêu quê hương, tư tưởng trong bài thơ là sự yêu mến, gắn bó với quê hương của mỗi người con xa quê.

+ Em dự kiến bố cục / kết cấu bài thơ ra sao?

Em dư kiến bài thơ có bố cục là 3 khổ, kết cấu bài thơ đi từ nỗi nhớ về những kỉ niệm năm xưa đến những đổi thay về cảnh vật, con người và hoài niệm của em về quê hương ở hiện tại.

+ Em sẽ đưa vào bài thơ những hình ảnh, biện pháp tu từ nào?

Em sẽ đưa vào bài thơ những hình ảnh gắn bó với quê hương như mái ngói, giếng nước, sân đình; sử dụng biện pháp tu từ so sánh, nhân hoá, ẩn dụ.

- Viết bài thơ:

+ Viết theo bố cục / kết cấu đã dự kiến.

+ Sắp xếp các từ ngữ trong dòng và trong khổ thơ theo quy định về số tiếng, vần, nhịp của thơ tám chữ.

+ Giới thiệu về hình tượng (quê hương hoặc gia đình) ở những dòng thơ, khổ thơ đầu.

+ Sử dụng phương thức tự sự, miêu tả kết hợp với biểu cảm để làm rõ đặc điểm của hình tượng và tạo nên tính hàm súc cho ngôn từ.

+ Có thể bộc lộ tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ của em về hình tượng một cách trực tiếp hay gián tiếp (hoặc cả hai).

+ Kết thúc bài thơ bằng hình ảnh em ấn tượng hoặc có cảm xúc sâu đậm nhất.

* Bài văn tham khảo

Nhớ quê

Mái ngói rêu phong trong nắng sớm,
Giếng nước trong veo, gợi nhớ về.
Sân đình mát rượi, tiếng ve kêu,
Tuổi thơ hồn nhiên, ngày tháng trôi.

Bước chân đi, phố phường đông đúc,
Nhưng lòng vẫn nhớ cảnh quê xưa.
Hương lúa chín vàng, gió mát rượi,
Ký ức hằn sâu, một nỗi đau.

Thời gian trôi, cảnh vật đổi thay,
Mảnh đất yêu thương vẫn còn đây.
Tình quê đong đầy, như dòng suối,
Người con xa quê, mãi không quên.

- Kiểm tra và chỉnh sửa:

+ Đọc lại bài thơ.

+ Bài thơ đã đảm bảo số tiếng, vần, nhịp của thơ tám chữ chưa?

+ Có mắc lỗi chính tả không?

+ Bài thơ có tập trung thể hiện đối tượng mà em chọn viết và tình cảm của em với đối tượng đó không?

+ Có nên thay thế từ ngứ nào trong bài thơ không?

a) Chuẩn bị

- Xem lại nội dung đọc hiểu bài thơ Chiều xuân của Anh Thơ.

- Xác định một số yếu tố nội dung và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Chiều xuân.

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho cho đoạn văn bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

+ Yếu tố nội dung hoặc nghệ thuật nào được em cho là đặc sắc nhất của bài thơ Chiều xuân?

Yếu tố nội dung: Vẻ đẹp của chiều xuân ở làng quê Bắc Bộ không chỉ hiện lên qua những hình ảnh bình dị, mà còn mang theo những cảm xúc sâu sắc về tình yêu quê hương, đất nước. Sự kết hợp giữa cái đẹp giản dị và những tình cảm thiêng liêng tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống nơi đây.

+ Yếu tố đó được thể hiện qua khổ thơ hoặc dòng thơ nào? Khổ thơ hoặc dòng thơ đó có đặc điểm gì về nội dung hoặc nghệ thuật?

Các khổ thơ trong bài thơ "Chiều xuân" thể hiện sự bình dị, mộc mạc của làng quê Bắc Bộ thông qua nghệ thuật so sánh và nhân hóa.

- Lập dàn ý cho bài viết bằng cách sắp xếp các ý đã tìm được theo bố cục ba phần:

c) Viết

- Viết đoạn văn theo dàn ý đã lập. Khi viết, cần sử dụng các từ ngữ, câu văn biểu cảm thể hiện được chính xác, sinh động cảm xúc, suy nghĩ của em.

- Đảm bảo yếu tố hình thức một đoạn văn.

* Bài văn tham khảo

Bài thơ "Chiều xuân" của Anh Thơ ra đời với ý muốn khắc họa thêm vẻ đẹp dịu dàng của mùa xuân vào cảnh tượng buổi chiều - những cánh đồng quê hương yên bình và ngọt ngào. Nhà thơ đã quan sát và lựa chọn các hình ảnh và chi tiết đặc trưng của cảnh vật để tái hiện ba bức tranh của chiều xuân - những hình ảnh êm đềm và bình yên. Khung cảnh đầu tiên mô tả một buổi chiều mưa bụi, với hình ảnh bến sông hoang vắng, con đò gần như bất động, quán tranh xơ xác bên chòm xoan rụng hoa tím. Trước mắt ta là mưa nhẹ nhàng trút xuống, mang theo những hạt bụi nhè nhẹ, tạo ra một không khí êm đềm trên bến sông vắng vẻ. Con đò bất động, như trì trệ giữa lặng lẽ của dòng nước trôi. Quán tranh đứng im lìm, như đọng lại trong sự yên lặng của cảnh vật xung quanh. Bên cạnh, chòm xoan hoa tím rơi rụng đầy nét tơi bời, tạo nên sắc thái đầy u buồn và đổ đầy bầu không khí tĩnh lặng. Cảnh tượng này chạm đến lòng người với sự đậm sắc tưởng tượng và mang đến một cảm giác thanh tịnh, như một bức tranh huyền ảo và mơ màng trong tâm trí. Từ đường đê, khung cảnh xanh mướt của cỏ non tràn ngập ánh sắc biếc đã tạo nên một bức tranh tự nhiên tươi tắn và mê hoặc. Đàn sáo đen bay xuống với sự uyển chuyển của chúng, tạo nên một âm nhạc tự do và nhẹ nhàng trên không trung. Mấy cánh bướm nhỏ rục rịch, múa bay trong tiếng gió, tạo ra một khung cảnh đầy sức sống và đa dạng. Trâu bò thảnh thơi, điềm tĩnh cúi mình, hưởng thụ những giọt mưa trên lưng, tạo nên một hình ảnh thanh bình và tự nhiên trong lòng người thưởng thức. Mỗi chi tiết trong khổ thơ của bài thơ “Chiều xuân” đều vẽ ra cho người đọc một hình ảnh sống động, đan xen với nhau để tái hiện những cảnh vật gợi lên sự sảng khoái và hài lòng. Từ một góc xa xa, tiếng cào cỏ ruộng trầm lắng như điệu nhạc ru tình. Một lũ cò con chốc chốc vụt bay ra khỏi cánh đồng, tạo nên hình ảnh tươi sáng và rộn ràng. Đôi cánh trắng mịn của cò trắng đập đồng điệu với tiếng hót ngọt ngào của chim chích chòe, cùng nhau tạo nên một vũ điệu tự nhiên, sôi động nhưng cũng nhẹ nhàng êm đềm. Bỗng dưng, ánh mắt tôi bị cuốn vào một hình bóng nữ tính và yêu kiều. Một cô nàng yếm thắm, áo dài xanh nhạt, đang cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa. Bàn tay nhỏ nhắn của cô gắp lấy những cỏ vàng, lấp lánh như ánh mặt trời chiếu sáng trên cánh đồng. Cái nhìn tròn xoe và đôi má hồng, cô nàng ấy như một bức tranh sống động giữa đại ngàn cỏ cây. Vẻ đẹp trong sáng và thuần khiết của cô nàng yếm thắm làm cả tác giả và người đọc cảm nhận được sự thanh tịnh và hòa quyện với thiên nhiên xanh tươi. Từ vựng tinh tế và bút pháp khéo léo của Anh Thơ đã tạo nên những hình ảnh giản dị, nhưng tràn đầy ấm áp và chứa đựng vẻ đẹp của cuộc sống. Nhịp thơ đan xen chậm rãi và nhẹ nhàng, mang lại cho ta cảm giác sâu lắng, trong khi đôi lúc lại toả ra sự rộn ràng và vui tươi. Toàn bộ bài thơ như một bản nhạc với vô số giai điệu, làm rung động trái tim và suy nghĩ của người đọc. Tình yêu dành cho thơ ca và tình yêu với những giá trị giản dị, thân thuộc của quê hương - đó là những yếu tố quan trọng góp phần tạo nên thành công của bài thơ "Chiều Xuân".

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Đọc lại đoạn văn đã viết, đối chiếu với dàn ý đã làm để xác định những nội dung còn thiếu hoặc không phù hợp. Tham khảo các yêu cầu kiểm tra, chỉnh sửa đã nêu ở Bài 6, phần Viết, mục d (trang 25).

- Biểu cảm trực tiếp: Từ vựng tinh tế và bút pháp khéo léo của Anh Thơ đã tạo nên những hình ảnh giản dị, nhưng tràn đầy ấm áp và chứa đựng vẻ đẹp của cuộc sống. Những từ ngữ ấy như những nét vẽ tinh tế, như một nét mực đỏ trên trang giấy đem lại cho người đọc những trải nghiệm tinh tế và sâu sắc. Những dòng thơ dễ chạm đến trái tim và dâng lên cảm xúc của người đọc, cho ta cảm nhận một cách chân thật nhất tình cảm và cảm xúc của nhà thơ

- Biểu cảm gián tiếp: Nhà thơ đã quan sát và lựa chọn các hình ảnh và chi tiết đặc trưng của cảnh vật để tái hiện ba bức tranh của chiều xuân - những hình ảnh êm đềm và bình yên. Khung cảnh đầu tiên mô tả một buổi chiều mưa bụi, với hình ảnh bến sông hoang vắng, con đò gần như bất động, quán tranh xơ xác bên chòm xoan rụng hoa tím. Khổ thơ trên tạo nên một cảm nhận sâu lắng về một cảnh tượng đầy huyền ảo.

a) Chuẩn bị

- Cả người nói và người nghe chuẩn bị ý kiến của cá nhân về vấn đề mà bài tập đã nêu lên.

- Chú ý yêu cầu về cách nghe và nhận biết tính thuyết phục của một ý kiến; những ưu điểm, hạn chế của người nói trong khi trình bày ý kiến,…

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Người nói tìm ý và lập dàn ý cho bài trình bày bằng cách trả lời một số câu hỏi như:

+ Những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng trong bài thơ Quê hương là những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy có tác dụng gì?

Những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng trong bài thơ là: “Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã”; “Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng”. Những hình ảnh so sánh này không chỉ mang tính hình tượng mà còn khơi gợi trong người đọc những cảm xúc sâu sắc về vẻ đẹp thiên nhiên và con người.

+ Nhà thơ sử dụng biện pháp nhân hóa một cách độc đáo như thế nào? Vì sao biện pháp ấy có thể thổi linh hồn vào sự vật, khiến cho sự vật có một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ?

Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nhân hóa một cách độc đáo trong các câu thơ trên, biến những sự vật vô tri vô giác như chiếc thuyền và mái chèo trở nên sống động như con người:

- "Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang": Ở đây, mái chèo được nhân hóa với hành động "phăng" và sự mạnh mẽ, như thể nó có sức lực và ý chí để vượt qua dòng sông lớn.

- "Rướn thân trắng bao la thâu góp gió": Hình ảnh chiếc thuyền được nhân hóa như một sinh thể có "thân trắng" đang "rướn" lên, tích cực và chủ động trong việc gom gió, tạo nên cảm giác vừa vững chãi vừa tràn đầy sức sống.

- "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm": Chiếc thuyền trở nên gần gũi như một con người biết "mỏi" sau một hành trình dài và cần "trở về nằm" để nghỉ ngơi.

Những phép nhân hóa này giúp thổi linh hồn vào sự vật, khiến chiếc thuyền và mái chèo có vẻ đẹp sống động và giàu cảm xúc. Chúng không còn là những vật dụng vô tri, mà mang dáng vẻ như những người bạn đồng hành, mang ý nghĩa bất ngờ về sự kiên trì, mạnh mẽ và cả sự bình yên sau khi hoàn thành hành trình. Sự sống động này làm tăng tính biểu cảm và tạo ra chiều sâu cho bức tranh thiên nhiên và cuộc sống.

- Người nghe chú ý các điểm cần tập trung khi nghe để nhận biết tính thuyết phục của ý kiến được trình bày.

+ Ý kiến, lí lẽ, bằng chứng của người nói có thuyết phục không?

+ Cần bổ sung, chỉnh sửa như thế nào cho đúng và có sức thuyết phục hơn?

c) Nói và nghe

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 6, phần Nói và nghe, mục d (trang 27) và đối chiếu với dàn ý đã làm ở bài này.

* Bài nói tham khảo:

Thưa cô và các bạn, sau khi nghe phần trình bày về đề tài: “Trong bài thơ “Quê hương", nhà thơ Tế Hanh đã sử dụng những hình ảnh so sánh đẹp, bay bổng, đồng thời cũng sử dụng biện pháp nhân hoá một cách độc đáo để thổi linh hồn vào sự vật, khiến cho sự vật có một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ.”, em thấy ý kiến bạn đưa ra là hết sức thuyết phục.

Trước nhất, bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh không chỉ đơn thuần là một bức tranh tả cảnh làng chài, mà còn là một tác phẩm giàu cảm xúc, thấm đẫm tình yêu quê hương. Qua việc sử dụng những hình ảnh so sánh bay bổng và biện pháp nhân hóa độc đáo, nhà thơ đã khéo léo thổi hồn vào từng sự vật, khiến cho cảnh vật quen thuộc trở nên sống động, gợi lên vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ. Những biện pháp nghệ thuật này không chỉ mang đến sự phong phú cho ngôn ngữ thơ mà còn làm cho người đọc cảm nhận rõ rệt hơn vẻ đẹp quê hương trong từng chi tiết.

Thứ hai, trong bài thơ, nhà thơ Tế Hanh đã sử dụng hình ảnh so sánh đầy ấn tượng để miêu tả cảnh vật một cách sinh động. Hình ảnh "Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã" là một minh chứng cho sự bay bổng và sáng tạo trong cách so sánh của nhà thơ. Chiếc thuyền không còn là một vật vô tri vô giác mà trở nên mạnh mẽ, hùng dũng như một con tuấn mã, đang băng qua biển khơi với sức sống mãnh liệt. Bên cạnh đó, phép nhân hóa được sử dụng một cách tinh tế khi nhà thơ viết "Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm". Hình ảnh chiếc thuyền mệt mỏi sau một hành trình dài gợi lên cảm xúc về sự vất vả, nhưng cũng đầy an yên khi trở về bến đỗ. Nhờ biện pháp nhân hóa, cảnh vật trở nên gần gũi, thân thuộc như chính con người, khiến cho người đọc cảm nhận được những cảm xúc ẩn sau mỗi sự vật.

Sự kết hợp giữa phép so sánh và nhân hóa không chỉ làm nổi bật lên vẻ đẹp của quê hương mà còn mang đến một ý nghĩa bất ngờ. Từ hình ảnh chiếc thuyền hăng hái vượt biển khơi đến khi trở về bến nghỉ ngơi, tất cả đều thể hiện một vòng tròn đầy ý nghĩa về sự kiên trì, về sự cống hiến không ngừng nghỉ của con người trong cuộc sống. Những hình ảnh này không chỉ mô tả vẻ đẹp vật lý của cảnh vật mà còn truyền tải những thông điệp sâu sắc về tinh thần lao động, về sự gắn bó sâu đậm với quê hương.

Kết lại, bài thơ “Quê hương” của Tế Hanh không chỉ khiến người đọc ngưỡng mộ bởi những hình ảnh thơ đầy sáng tạo mà còn mang đến một thông điệp sâu sắc về tình yêu quê hương. Sự kết hợp tinh tế giữa phép so sánh và nhân hóa đã thổi hồn vào sự vật, mang lại một vẻ đẹp và ý nghĩa bất ngờ, gợi lên trong lòng người đọc tình cảm ấm áp, sâu sắc về nơi chôn rau cắt rốn. Nhờ những biện pháp nghệ thuật này, Tế Hanh đã tạo nên một bức tranh quê hương vừa sinh động vừa tràn đầy ý nghĩa, khiến cho bài thơ mãi đọng lại trong lòng người đọc.

d) Kiểm tra, chỉnh sửa

- Người nói tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 6, phần Nói và nghe, mục d (trang 28) và đối chiếu với dàn ý đã làm ở bài này.

- Người nghe cần xem xét rút kinh nghiệm:

+ Nghe nhận xét của thầy cô và các bạn về bài nói, kiểm tra việc nghe và ghi chép.

+ Đánh giá ưu điểm và hạn chế của bài nói ở các yêu cầu: nội dung thuyết phục, cách thuyết phục và thái độ của người trình bày.

+ Rút ra được kinh nghiệm về cách nói và cách nghe qua tiết học.

A. Người cha

A. (1) – (2) – (3)

B. Từ tình cảm gia đình mở rộng ra tình cảm quê hương

C. Thiết tha, trìu mến, ấm áp

B. Sử dụng cách nói mộc mạc nhưng vẫn mới mẻ, nhiều sáng tạo

Trong bốn dòng thơ đầu của bài thơ, những nét đặc sắc về mặt nghệ thuật được thể hiện qua:

Việc lặp lại từ ngữ và cấu trúc câu giúp nhấn mạnh sự kiên định và tình cảm mạnh mẽ trong từng câu thơ. Điệp từ còn tạo ra nhịp điệu đều đặn, như nhịp bước đi đều đặn trong cuộc đời, biểu trưng cho sự trưởng thành dần dần của người con.

Hình ảnh mộc mạc, cách diễn đạt chất phác: Những hình ảnh quen thuộc và cách diễn đạt chân phương tạo nên không khí ấm áp, gần gũi, thể hiện sự giản dị của cuộc sống gia đình. Điều này giúp nhấn mạnh tình yêu thương chân thành mà cha mẹ dành cho con cái.

Các yếu tố nghệ thuật này góp phần nhấn mạnh hình ảnh người con đang dần lớn lên trong vòng tay yêu thương của cha mẹ, cho thấy gia đình chính là nơi nuôi dưỡng, giúp người con trưởng thành và khôn lớn.

Bài thơ cho thấy những vẻ đẹp của “người đồng mình”:

- “Người đồng mình” thể hiện qua hình ảnh những con người luôn cần cù, siêng năng trong công việc, thể hiện sự khéo léo trong lao động, góp phần xây dựng quê hương.

- Dù cuộc sống vất vả, người đồng mình vẫn giữ vững tinh thần lạc quan, vui vẻ và luôn nhìn về phía trước với tình yêu cuộc sống mãnh liệt.

- Dù khó khăn, gian khổ, người đồng mình vẫn trung thành, yêu thương và gắn bó với quê hương, nơi sinh ra và lớn lên.

Tác giả thể hiện cảm xúc tự hào trước những vẻ đẹp ấy, đồng thời cảm nhận được sự gắn kết, đoàn kết sâu sắc giữa những người đồng mình trong cuộc sống hàng ngày. Tình cảm ấy thể hiện niềm tin vào sức mạnh của cộng đồng, của quê hương và con người nơi đây.

Đoạn thơ “Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn /…/ Còn quê hương thì làm phong tục” chứa đựng những cảm xúc sâu sắc về tình yêu quê hương và khát vọng về con người mạnh mẽ, kiên cường của "người đồng mình".

- Tác giả nhấn mạnh sự thủy chung, gắn bó của người đồng mình với quê hương: "sống trên đá không chê đá gập ghềnh", "sống trong thung không chê thung nghèo đói". Họ không phàn nàn về khó khăn, mà biết nâng niu, trân trọng những gì mình có, biểu thị tình yêu sâu sắc với nơi chôn rau cắt rốn.

- Những hình ảnh "sống như sông như suối", "lên thác xuống ghềnh", "không lo cực nhọc" thể hiện sự chấp nhận gian khổ và ý chí vươn lên trong mọi hoàn cảnh của người đồng mình. Họ sẵn sàng đối mặt với khó khăn mà không sợ hãi, cho thấy lòng kiên trì và tinh thần vượt khó mạnh mẽ.

- Mặc dù hình dáng của người đồng mình có vẻ mộc mạc, giản dị "người đồng mình thô sơ da thịt", "Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con" nhưng ý chí, nghị lực của họ vô cùng mạnh mẽ và vĩ đại. Họ không nhỏ bé trong tinh thần và tâm hồn, điều này truyền tải thông điệp về lòng tự hào và kiêu hãnh của người dân quê.

- Trong câu thơ "người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương" và "còn quê hương thì làm phong tục": Tác giả nhấn mạnh sự tự lực, tự cường của người đồng mình trong việc xây dựng quê hương. Họ không chỉ đóng góp công sức vào việc phát triển mảnh đất này, mà còn tạo nên những phong tục, giá trị văn hóa tốt đẹp, truyền từ đời này sang đời khác.

Như vậy, qua đoạn thơ này, người cha gửi gắm mong muốn con mình sẽ luôn tự hào về quê hương, sống với ý chí kiên cường, vững bước như "người đồng mình". Sự tự hào về nguồn cội, sức mạnh nội tại của con người là nền tảng vững chắc giúp mỗi người tiến xa trong cuộc sống.

Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ đặc sắc như:

- Nhân hóa: Biến những sự vật vô tri vô giác trở nên sống động, có hồn.

- Điệp từ, điệp cấu trúc: Lặp lại từ ngữ và cấu trúc câu để nhấn mạnh ý tưởng.

- So sánh: Đặt các đối tượng trong mối quan hệ tương đồng để làm nổi bật hình ảnh.

- Ẩn dụ: Sử dụng các hình ảnh cụ thể để diễn đạt những khái niệm trừu tượng, sâu sắc.

Trong số đó, biện pháp điệp cấu trúc là hiệu quả nhất. Việc lặp lại các cấu trúc câu không chỉ tạo nhịp điệu cho bài thơ mà còn nhấn mạnh vẻ đẹp trong tâm hồn người miền núi. Nó giúp người đọc cảm nhận được tình cảm gắn bó sâu sắc với quê hương và ý chí vươn lên mạnh mẽ, bất chấp những khó khăn trong cuộc sống. Biện pháp này làm cho thông điệp của bài thơ trở nên kiên định, rõ ràng và thấm thía hơn.

Lời dặn dò, khuyên nhủ của người cha khiến em tâm đắc nhất trong bài thơ là: “Người đồng mình thô sơ da thịt/ Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”. Đây là lời nhắn nhủ chân thành và sâu sắc, thể hiện tình thương yêu của người cha dành cho con. Câu thơ không chỉ là lời khuyên nhủ đơn thuần, mà còn là một lời động viên mạnh mẽ, một mệnh lệnh tinh thần với con.

Người cha muốn nhắc nhở rằng, dù cuộc sống của người đồng mình có giản dị, mộc mạc, họ không bao giờ nhỏ bé về ý chí, niềm tin và nghị lực. Qua đó, ông mong con cũng sẽ kế thừa tinh thần ấy, luôn kiên cường, vững bước trên con đường đời, không khuất phục trước khó khăn. Điều này khiến em cảm thấy được truyền cảm hứng để sống mạnh mẽ và tự tin hơn trong cuộc sống.

- Tiếng hát con tàu (Chế Lan Viên)

“Khi ta ở, chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi, đất bỗng hóa tâm hồn.”

Hai dòng thơ này đã để lại trong em nhiều suy ngẫm về mối quan hệ giữa con người và quê hương. Đất chỉ là "nơi đất ở" khi ta chưa rời xa, nhưng khi ta xa quê, ta mới cảm nhận được hết giá trị của quê hương, nơi chứa đựng biết bao kỷ niệm và tình cảm thiêng liêng. Sự thay đổi trong cách nhìn của con người về quê hương qua những trải nghiệm sống thực sự rất thấm thía và sâu sắc.

- Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

“Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến.”

Khổ thơ này thể hiện khát vọng nhỏ bé nhưng chân thành của tác giả, mong muốn được sống một cuộc đời giản dị, góp phần nhỏ bé của mình vào vẻ đẹp chung của cuộc sống. Hình ảnh "con chim hót", "cành hoa", và "nốt trầm xao xuyến" là những hình ảnh rất nên thơ, gợi lên cảm giác thanh thản, bình yên. Khát vọng sống có ích và lặng lẽ đóng góp của mỗi con người là điều mà em cảm nhận được từ khổ thơ này.

Bài nghiên cứu về bài thơ Tiếng hát con tàu của Chế Lan Viên:

Ở miền Bắc vào những năm 1958 - 1960 có phong trào vận động nhân dân miền xuôi - chủ yếu là thanh niên lên xây dựng kinh tế ở miền núi Tây Bắc. Chính sự kiện kinh tế - xã hội này đã gợi cảm hứng giúp Chế Lan Viên sáng tác bài Tiếng hát con tàu. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, bài thơ là khúc hát thể hiện khát vọng trở về với nhân dân, hoà nhập vào cuộc sống lớn của đất nước, của tình nghĩa nhân dân vĩ đại. Đó cũng là tìm về với ngọn nguồn của hồn thơ.

Tiếng hát con tàu với hai khổ thơ mở đầu là sự trăn trở, lời giục giã mời gọi lên đường. Tiếp đó, chín khổ thơ giữa là hồi tưởng về những kỉ niệm với nhân dân trong kháng chiến, thể hiện khát vọng về với nhân dân. Sau cùng, bốn khổ thơ cuối là khúc hát lên đường say mê náo nức.

Để hiểu được bài thơ này trước hết cần hiểu hai hình ảnh có ý nghĩa biểu tượng trong suốt bài thơ. Đó là hình ảnh "con tàu" và hình ảnh "Tây Bắc".

Thực tế thì chưa hề có đường tàu và con tàu lên Tây Bắc. Con tàu ở bài thơ là biểu tượng cho khát vọng lên đường với cuộc sống bao la, nhân dân vĩ đại, đến với ước mơ cao đẹp, ngọn nguồn của cảm hứng nghệ thuật. Vì vậy mà có những câu thơ: Khi lòng ta đã hoá những con tàu, Tàu đói những vầng trăng, Tàu gọi anh đi, sao chửa ra đi, Chẳng có thơ đâu giữa lòng đóng khép, Tâm hồn anh chờ gặp anh trên kia...

Còn hình ảnh "Tây Bắc" không chỉ là Tây Bắc mà đó còn là Tổ quốc bao la, nơi có cuộc sống gian lao vất vả mà thắm đượm nghĩa tình với muôn vàn kỉ niệm không thể nào quên. Lên Tây Bắc cũng có nghĩa là trở về với chính lòng mình, tâm hồn mình với những tình cảm trong sáng, tình nghĩa sâu nặng đối với nhân dân và đất nước! Vì vậy mà có những câu thơ:

Khi tổ quốc bốn bề lên tiếng hát,

Tâm hồn ta là Tây Bắc chứ còn đâu?

Trên Tây Bắc! ôi mười năm Tây Bắc,

Xứ thiêng liêng, rừng núi đã anh hùng.

Nơi máu rỏ tâm hồn ta thấm đất,

Tây Bắc ơi, người là mẹ của hồn thơ...

Hiểu được ý nghĩa hai hình ảnh biểu tượng cơ bản trên chúng ta sẽ hiểu được ngay tên của bài thơ và các câu thơ đề từ, thấy được tính khái quát rộng hơn, vượt lên các sự vật cụ thể cùa bốn câu thơ ấy.

Ngay sau lời đề từ đã là lời giục gĩa mời gọi lên đưòng với những câu hỏi dồn dập lay gọi, hối thúc, khích lệ sự ra đi. Giọng hối hả, hăm hờ bộc lộ ở những lời tự chất vấn đầy trăn trở của chính nhà thơ:

- Con tàu này lên Tây Bắc anh đi chăng?

- Anh có nghe gió ngàn đang rú gọi

- Tàu gọi anh đi, sao chừa ra đi?...

Ở đây có sự phân thân của chủ thể trữ tình. Anh là người khác mà cũng là chính mình. Nhà thơ tự vấn mà nghe như đang thuyết phục ai. Chính điều này cộng với nhiều phép đối lập (bạn bè đi xa / anh giữ trời Hà Nội, Đất nước mênh mông/ đời anh nhỏ hẹp, thơ/ lòng đóng khép...) đã thể hiện sinh động ý tưởng tác giả, cuộc sống mới đang mời gọi, thôi thúc người nghệ sĩ vượt ra khỏi cuộc đời nhỏ hẹp quẩn quanh. Tiếp đó là hồi tường những kỉ niệm với nhân dân trong kháng chiến. Phần này, nhà thơ gợi lên được những kỉ niệm thiêng liêng, đẹp đẽ trong những tháng ngày kháng chiến gian khổ chống thực dân Pháp của mảnh đất Tây Bắc anh hùng.

Nói về cuộc kháng chiến chống Pháp, lời thơ Chế Lan Viên chứa chan một ân tình sâu nặng. Thời kháng chiến! Mười năm qua như ngọn lửa, Nghìn năm sau, còn đủ sức soi đường". Điều này dễ hiểu. Bởi vì đối với nhà thơ và các văn nghệ sĩ tiền chiến sau 1945 đi cùng cách mạng thì cuộc kháng chiến chống Pháp có một ý nghĩa đặc biệt là đã đánh dấu sự chuyển biến của cả cuộc đời lẫn con đường nghệ thuật của họ hoà nhập vào sự nghiệp của nhân dân và cách mạng.

Lên Tây Bắc là về lại với những kỉ niệm thiết tha máu thịt trong lòng minh, đảnh thức dậy không chỉ những hồi tưởng quá khứ mà cả khát vọng trong hiện tại với bao cảm hứng sáng tạo nghệ thuật. Lên với Tây Bắc là trở về và hoà nhập với cuộc sống bao la của đất nước, của tình nghĩa nhân dân vĩ đại.

Nhằm thể hiện ý nghĩa sâu sắc, niềm hạnh phúc lớn lao của cuộc trở về đó, nhà thơ dùng đến năm hình ảnh so sảnh tiếp liền nhau:

Con gặp lại nhân dân như nai về suối cũ

Cò đón giêng hai, chim én gặp mùa

Như đứa trẻ thơ đói lòng gặp sữa

Chiếc nôi ngừng bỗng gặp cánh tay đưa

Các hình ảnh so sánh trên, hình ảnh nào cũng đơn sơ, gần gũi và gợi cảm biết bao. Trong hồi tưởng của Chế Lan Viên, nhân dân đã thể hiện mối quan hệ ruột thịt thân thiết, những người mà nhà thơ gọi là anh, là em, là mế (mẹ). Đó là hình ảnh cụ thể của những con người: người anh du kích, đứa em nhỏ liên lạc, bà mế già, cô em gái... Họ đều một lòng một dạ, chiến đấu hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp vừa qua. Nhà thơ đã khắc hoạ hinh ảnh những con người này gắn liền với những đóng góp thầm lặng, lớn lao, với tình thương và sự chở che, đùm bọc trọn vẹn và rộng lớn. Từ hình ảnh người anh du kích với chiếc áo nâu vá rách cởi lại cho con đến hình ảnh thằng em liên lạc xông xáo rừng thưa băng, rừng rậm chờ, từ bản Na qua bản Bắc mười năm ròng rã luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình. Cảm động biêt mấy là cảnh bà mế già đêm đêm cời bếp lửa hồng ân cần chăm sóc đứa con chiến sĩ suốt một mùa dài!.

Con nhớ mế! Lửa hồng soi tóc bạc Năm con đau, mế thức một mùa dài Con với mế không phải hòn máu cắt Nhưng trọn đời con nhớ mãi ơn nuôi.

Đang là hình ảnh xây dựng theo lối tả thực cụ thể nhưng đặc biệt điển hình là cô em gái nuôi quân, Chế Lan Viên bỗng có những liên tưởng bất ngờ về vẻ đẹp:

Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét

Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng

Như xuân đến chim rừng lông trở biếc

Nỗi hoài tưởng Tây Bắc với những kỉ niệm đượm thắm nghĩa tình vừa nói ,nhà thơ dẫn tới những suy ngẫm sâu sắc có tính khái quát cao:

Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn

Tình yêu làm đất lạ hóa quê hương.

Đến đây âm hưởng bài thơ càng trở nên sôi nổi và lôi cuốn. Tiếng thôi thúc của Tây Bắc, của đất nước, của nhân dân và của đời sống cũng la tiếng của lòng người, lòng nhà thơ tha thiet mời gọi: Đất nước gọi ta hay lòng ta goi?

Lên với Tây Bắc đã là niềm khát khao cháy bỏng. Mau hãy lên đường để đến với những tình cảm ruột rà thân thiết "Tình em đang mong, tình mẹ đang chờ". Lên với Tây Bắc để thấy sự xây dựng mới "Tàu hãy vỗ giùm ta đôi cánh vội, Mắt ta thèm mái ngói đỏ trăm ga" và để tìm lấy nguồn cảm hứng đầy mộng tưởng nên thơ :

Mười năm chiến tranh vàng ta đau trong lửa

Nay ta về, ta láy lai vàng ta

Lấy cả những cơn mơ?

Ai bao con tau không mộng tưởng?

Mỗi đêm khuya không uống một vầng trăng

Lòng ta cũng như tàu, ta cũng uống

Mặt hồng em trong suối lớn mùa xuân.

Một đặc điểm nổi bật của thơ Chế Lan Viên thể hiện ngay trong bài Tiếng Hát con tàu đã là sự kết hợp một xúc cách hài hòa giữa chất trí tuệ và chữ tình, giữa cảm xúc suy tưởng chân thành và trí tuệ sâu sắc sự trải nhiệm và những khái quát cao.

Tiếng hát con tàu là bài thơ tiêu biểu cho phóng cách sáng tác của Chế Lan Viên. Thơ ông hàm súc, mang chất trí tuệ lại được trang phục bằng một thứ ngôn ngữ giàu hình tượng và truyền cảm. Giọng thơ tha thiết, đằm thắm. Đến với nhân dân, sống trong lòng nhân dân là trở về cội nguồn hạnh phúc để cống hiến và sáng tạo. Bài học về tình nghĩa, về thủy chung trong tình yêu được diễn tả một cách thấm thìa. Những tình cảm sâu sắc ấy và chân thành ấy là tấm lòng của thi sĩ đối với đất nước và nhân dân được diễn tả một cách tài hoa, giàu cá tính sáng tạo trong bài thơ "Tiếng hát con tàu".

- Ý kiến: Bài thơ "Nói với con" của Y Phương không chỉ thể hiện tình cảm cha con sâu sắc mà còn khắc họa được vẻ đẹp văn hóa và con người vùng núi. Hình ảnh "người đồng mình" được thể hiện qua những câu thơ giản dị, chân thành, mang đậm âm hưởng dân tộc và sự gắn bó với quê hương.

- Ý kiến rất thuyết phục vì nó thể hiện sự hiểu biết sâu sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Sự kết nối giữa tình cảm gia đình và bản sắc văn hóa đã tạo nên một bức tranh đầy ý nghĩa, giúp người đọc cảm nhận được sự quý giá của tình cảm cha con và những giá trị văn hóa của dân tộc. Những câu thơ của Y Phương không chỉ đơn thuần là những dòng chữ, mà là những nhịp đập của trái tim, là tiếng lòng của những người cha đang dõi theo bước đi của con cái mình, khắc sâu trong tâm trí người đọc hình ảnh về một quê hương nghèo khó nhưng đầy tự hào.

Việc nhấn mạnh hình ảnh "người đồng mình" cho thấy tác giả không chỉ dừng lại ở việc thể hiện tình cha con mà còn mở rộng ra những giá trị văn hóa, tinh thần của cộng đồng. Điều này giúp người đọc thấy được sức mạnh và sự kiên cường của những con người sống trên những vùng đất gian khó. Họ không chỉ là những người lao động chăm chỉ mà còn là những con người với lòng tự hào lớn lao về bản sắc văn hóa dân tộc. Sự kiên cường ấy đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống, là động lực giúp họ vượt qua những thử thách, khó khăn trong cuộc sống thường nhật.

Nhận định cũng thể hiện sự trân trọng, ngợi ca đối với tài năng của Y Phương trong việc sử dụng ngôn ngữ giản dị để diễn tả những cảm xúc sâu sắc, qua đó khẳng định giá trị của tác phẩm trong nền văn học Việt Nam. Sự giản dị nhưng đầy chiều sâu trong từng câu chữ không chỉ chạm đến trái tim người đọc mà còn khơi gợi những cảm xúc chân thành và sâu sắc về quê hương và gia đình. Đó là điều mà nhiều tác phẩm văn học khác chưa chắc đã đạt được.

Như vậy, ý kiến về bài thơ "Nói với con" không chỉ thể hiện sự đánh giá cao về nội dung mà còn tôn vinh nghệ thuật của tác giả, qua đó giúp học sinh nhận thức rõ hơn về vẻ đẹp của thơ ca và tình cảm gia đình. Bài thơ trở thành cầu nối giữa thế hệ đi trước và thế hệ trẻ, là nguồn cảm hứng để mỗi người, dù ở bất cứ nơi đâu, cũng luôn nhớ về quê hương, nhớ về cha mẹ, và tự hào về bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

* Thông tin về kinh thành Huế nói riêng và xứ Huế nói chung:

Kinh thành Huế và xứ Huế là những biểu tượng văn hóa và lịch sử quan trọng của Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn triều đại nhà Nguyễn (1802-1945). Đây là một điểm đến nổi tiếng với kiến trúc cổ kính, các di tích lịch sử, và nét đẹp thiên nhiên đặc trưng.

- Kinh thành Huế:

+ Kinh thành Huế được xây dựng từ năm 1805 dưới triều vua Gia Long, vị vua sáng lập triều Nguyễn. Công trình này kéo dài đến năm 1832 dưới triều vua Minh Mạng mới hoàn thành. Đây là trung tâm hành chính, văn hóa và chính trị của triều Nguyễn, triều đại phong kiến cuối cùng trong lịch sử Việt Nam.

+ Kinh thành Huế có ba vòng thành: Kinh thành (vòng ngoài), Hoàng thành (vòng giữa) và Tử Cấm thành (vòng trong). Được xây dựng theo nguyên tắc phong thủy nghiêm ngặt, kinh thành quay mặt về phía sông Hương, dựa lưng vào dãy núi Ngự Bình.

+ Ngọ Môn: Cổng chính của Hoàng thành, nơi vua tổ chức các buổi lễ trọng đại.

+ Điện Thái Hòa: Nơi diễn ra các nghi lễ quan trọng của triều đình.

+ Tử Cấm Thành: Khu vực chỉ dành cho vua và hoàng gia.

+ Năm 1993, quần thể di tích cố đô Huế, bao gồm kinh thành, lăng tẩm các vị vua nhà Nguyễn, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

- Xứ Huế (Thừa Thiên-Huế):

+ Xứ Huế nằm ở miền Trung Việt Nam, là nơi giao thoa giữa hai miền Bắc và Nam. Huế được bao bọc bởi núi Ngự Bình và dòng sông Hương chảy qua, tạo nên cảnh quan thiên nhiên hài hòa, thơ mộng.

+ Xứ Huế nổi tiếng với nền văn hóa đậm chất cung đình kết hợp với dân gian. Đây là nơi bảo tồn nhiều di sản vật thể và phi vật thể, như:

Nhã nhạc cung đình Huế: Loại hình âm nhạc cung đình được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.

Ẩm thực Huế: Ẩm thực Huế được biết đến với sự tinh tế và phong phú. Các món ăn như bún bò Huế, bánh bèo, bánh nậm, cơm hến đều nổi tiếng với hương vị đặc trưng.

Phong cảnh: Huế cũng có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng, ngoài các công trình thuộc quần thể kinh thành như Đại Nội và các lăng tẩm, Huế còn có chùa Thiên Mụ, đồi Vọng Cảnh, bãi biển Thuận An và núi Bạch Mã.

+ Huế không chỉ là cố đô mà còn là nơi hội tụ nét đẹp văn hóa, lịch sử và thiên nhiên độc đáo của Việt Nam.

* Một trong những di tích lịch sử nổi tiếng nhất ở Việt Nam mà em có thể giới thiệu là Khu di tích lịch sử Đền Hùng. Đây là nơi linh thiêng, gắn liền với lịch sử và truyền thống dựng nước của dân tộc Việt Nam.

- Vị trí và lịch sử:

+ Đền Hùng nằm trên núi Nghĩa Lĩnh, thuộc xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.

+ Đền Hùng là nơi thờ các vua Hùng, những người có công dựng nước Văn Lang, được coi là quốc tổ của dân tộc Việt Nam. Theo truyền thuyết, nhà nước Văn Lang được thành lập từ khoảng thế kỷ 7 trước Công nguyên, và các vua Hùng là những vị vua đầu tiên của nước ta.

+ Đây là một trong những di tích lâu đời và quan trọng bậc nhất của dân tộc, là nơi nhắc nhớ về cội nguồn và truyền thống "uống nước nhớ nguồn" của người Việt. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch) được tổ chức hàng năm tại đây và là ngày lễ lớn để tưởng nhớ các vị vua Hùng.

- Các điểm nổi bật trong Khu di tích Đền Hùng:

+ Đền Hạ: Được xây dựng dưới chân núi Nghĩa Lĩnh, là nơi Hoàng hậu Âu Cơ sinh ra bọc trăm trứng, từ đó nở ra 100 người con, tổ tiên của người Việt.

+ Đền Trung: Nằm trên lưng chừng núi, tương truyền là nơi các vua Hùng bàn việc nước.

+ Đền Thượng: Tọa lạc trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh, đây là nơi các vua Hùng thờ trời đất và thực hiện các nghi lễ lớn.

+ Lăng vua Hùng: Lăng thờ Hùng Vương thứ 6, người được coi là vị vua đã dạy dân trồng lúa nước.

+ Đền Giếng: Nằm dưới chân núi, đây là nơi hai công chúa Tiên Dung và Ngọc Hoa thường đến soi gương, chải tóc.

- Ý nghĩa lịch sử và văn hóa:

+ Đền Hùng là nơi mà các thế hệ người Việt đến để tỏ lòng thành kính và tưởng nhớ các vua Hùng, những người sáng lập nhà nước đầu tiên của dân tộc.

+ Lễ hội Đền Hùng và tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2012.

+ Đền Hùng không chỉ là nơi của sự tôn thờ mà còn là biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết của người Việt.

Khu di tích lịch sử Đền Hùng không chỉ là một điểm tham quan hấp dẫn mà còn là biểu tượng của truyền thống, lịch sử và lòng tự hào dân tộc Việt Nam. Đây là nơi em có thể tìm hiểu về nguồn gốc dân tộc và lòng yêu nước, luôn được nhớ đến với câu nói quen thuộc: "Dù ai đi ngược về xuôi, nhớ ngày Giỗ Tổ mùng mười tháng ba."

Thông tin chính được nêu ở phần giới thiệu:

- Huế là thủ phủ của các chúa Nguyễn xứ Đàng Trong và là kinh đô của triều đại Tây Sơn và triều Nguyễn.

- Cố đô Huế hiện vẫn còn nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể có giá trị.

Thông tin nêu lên giá trị của Cố đô Huế: Quần thể di tích Cố đô Huế đã được UNESCO ghi vào danh mục Di sản Văn hóa Thế giới. Điều này khẳng định giá trị lịch sử, văn hóa to lớn của Cố đô Huế đối với cả Việt Nam và thế giới.

- Giới thiệu: Giới thiệu chung về Cố đô Huế, lịch sử và vai trò của Huế trong các triều đại.

- Nét đặc trưng: Nêu lên những nét đặc trưng nổi bật của Cố đô Huế, bao gồm văn hóa, nghệ thuật và kiến trúc.

- Kiến trúc: Giới thiệu về di sản kiến trúc độc đáo của Cố đô Huế, như kinh thành, đền đài, lăng tẩm.

- Giá trị: Đánh giá những giá trị to lớn của Cố đô Huế, đặc biệt khi được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Di sản kiến trúc Cố đô Huế bao gồm các công trình nổi bật như: Kinh Thành, Hoàng Thành, Tử Cấm Thành, hệ thống lăng tẩm của các vua Nguyễn, cung An Định, Trai Cung, bến thuyền cung đình, Trấn Bình Đài, Trấn Hải Thành, điện Hòn Chén, nhà bà Từ Cung, Văn Miếu, Võ Miếu, Hải Vân Quan... Những công trình này phản ánh giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật kiến trúc của Huế.

Thông tin được triển khai từ bao quát đến chi tiết, bắt đầu từ tổng thể về di sản kiến trúc của Cố đô Huế, sau đó liệt kê cụ thể các công trình kiến trúc nổi bật, như Kinh Thành, Đại Nội và các công trình khác. Cách sắp xếp này giúp người đọc dễ dàng nắm bắt thông tin một cách logic và có hệ thống.

- Chữ in nghiêng được dùng để chú thích rõ hơn hoặc giải thích bổ sung cho địa danh đã được đề cập trước đó, giúp người đọc hiểu thêm về các chi tiết đặc biệt của địa danh.

- Gạch đầu dòng được sử dụng để triển khai các địa điểm cụ thể thuộc về địa danh đó, liệt kê các công trình kiến trúc nổi bật trong từng khu vực. Cách dùng này giúp tổ chức thông tin một cách dễ theo dõi và logic.

Phải chăng sự sáng tạo sẽ giúp cuộc sống của mỗi người có thêm ý nghĩa? Tôi tin rằng sự sáng tạo thực sự là một yếu tố quan trọng để làm cho cuộc sống của mỗi người trở nên ý nghĩa hơn. Khi chúng ta có khả năng sáng tạo, chúng ta có thể tạo ra những ý tưởng mới, khám phá những khả năng tiềm ẩn và thách thức bản thân. Sự sáng tạo giúp chúng ta tìm thấy niềm vui và đam mê trong công việc và cuộc sống hàng ngày. Nó cũng giúp chúng ta giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và tìm ra những giải pháp mới. Với sự sáng tạo, cuộc sống của mỗi người trở nên đầy ý nghĩa và thú vị hơn, đồng thời mang lại sự phát triển và tiến bộ cho cả cá nhân và xã hội.

Trong các bài nghiên cứu, phê bình về thơ đã đọc, tôi thích nhất bài: Gió thanh lay động cành cô trúc (Chu Văn Sơn). Vì bài phê bình, tác giả đã phân tích, cảm nhận về bài thơ Thu vịnh của tác giả Nguyễn Khuyến. Qua đó, người đọc cảm nhận được cảnh mùa thu và tâm hồn của ông đối với quê hương, đất nước.

Một số quan niệm về thơ:

- Có người cho rằng, thơ là những lời đẹp.

- Dưới ngòi bút của Hồ Xuân Hương, những chữ tầm thường của lời nói hàng ngày, nôm na mách qué, đã trở thành những lời thơ được truyền tụng mãi.

+ Nhà thơ ngày nay không đi tìm cái muôn đời viển vông bên ngoài cuộc sống thực của con người. 

+ Một nhà phê bình khác cho rằng thơ khác với các thể văn ở chỗ in sâu vào trí nhớ.

- Câu hỏi tu từ: Đầu mối của thơ có lẽ ta đi tìm bên trong tâm hồn con người chăng?

- Tác dụng:

+ làm tăng sắc thái biểu cảm, gợi ra nhiều ý nghĩa, tạo hiệu quả thẩm mĩ.

+ gợi mở để người đọc suy nghĩ về vai trò của tâm hồn con người trong sáng tác thơ ca.

- Hình ảnh thơ: là hình ảnh thực nảy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một hoàn cảnh trạng thái nào đó: hình ảnh thực nẩy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy.

- Tư tưởng thơ: Tư tưởng trong thơ gắn liền với cuộc sống Những tư tưởng trong thơ là tư tưởng dính liền với cuộc sống, ở trong cuộc sống. Tư tưởng của nhà thơ nằm ngay trong cảm xúc, tình tự.

- Cảm xúc trong thơ: Cảm xúc luôn gắn với suy nghĩ, tình cảm của con người: Tính chân thật trong thơ, là những hình ảnh bắt nguồn từ sự sống.

- Cái thực trong thơ: Là cái thực của cảm xúc, là biểu hiện một cách chân thực những gì diễn ra ở trong đầu.

Tác giả chuyển hướng bàn luận sang các giá trị khác của chữ và tiếng trong thơ.

- Quan niệm về thơ tự do và thơ không vần: không có thơ tự do, thơ có vần hay thơ không vần, mà chỉ có thơ thực và thơ giả, thơ hay và thơ không hay, thơ và không thơ …

- Nguyễn Đình Thi cho biết những luật lệ của thơ, từ âm điệu, đến vần, đều là những vũ khí rất mạnh trong tay người làm thơ. Nếu thiếu vũ khí ấy trận đánh gay go thêm nhiều, nhưng người làm thơ vẫn có thể thắng. Phải để cho nhà thơ tìm tòi, thử thách, một thời đại mới của nghệ thuật thường bao giờ cũng tạo ra một hình thức thơ mới.

- Tóm lược nội dung từng phần: 

+ Phần 1. Một số quan niệm về thơ 

+ Phần 2. Sự tinh tế, tỉ mỉ khi làm thơ 

+ Phần 3. Quan niệm về hình ảnh trong thơ.

+ Phần 4. Quan niệm của tác giả về giá trị của chữ và tiếng trong thơ

+ Phần 5. Quan niệm của tác giả về thơ vần và các khía cạnh hình thức khác của thơ. 

- Mối quan hệ giữa các phần: Các phần trong văn bản liên kết chặt chẽ với nhau, tạo nên một lập luận chặt chẽ, logic: Phần mở đầu, nêu vai trò và những quan niệm sai lầm về thơ ca, dẫn dắt vào phần thân bài. Phần nội dung trình bày những quan điểm của tác giả về thơ ca, làm rõ cho luận điểm được nêu. Phần kết thúc khẳng định lại luận điểm và nêu trách nhiệm của người sáng tác thơ ca.

- Một số quan niệm về thơ:

+ Có người cho rằng, thơ là những lời đẹp.

+ Dưới ngòi bút của Hồ Xuân Hương, những chữ tầm thường của lời nói hàng ngày, nôm na mách qué, đã trở thành những lời thơ được truyền tụng mãi.

+ Nhà thơ ngày nay không đi tìm cái muôn đời viển vông bên ngoài cuộc sống thực của con người. 

+ Một nhà phê bình khác cho rằng thơ khác với các thể văn ở chỗ in sâu vào trí nhớ. 

- Mục đích của việc nhận xét những quan niệm về thơ:

+ Làm rõ quan điểm của tác giả về thơ: Thơ là tiếng nói của tâm hồn con người, là một thứ âm nhạc nội tâm, là một thứ nhịp điệu, là tiếng nói của chân lý và cái đẹp.

+ Giúp người đọc hiểu rõ hơn về giá trị và vai trò của thơ ca: Thơ ca không chỉ là những lời đẹp, những đề tài đẹp mà còn là tiếng nói của cuộc sống, là tiếng nói của con người.

+ Khuyến khích người đọc sáng tác và thưởng thức thơ ca.

- Các luận điểm thể hiện quan niệm của tác giả về thơ

+ Thơ là tiếng nói của tâm hồn

+ Đặc trưng của thơ

+ Hình ảnh trong thơ

+ Câu, chữ trong thơ

+ Nhạc của thơ

+ Đường đi của thơ

+ Tính hàm súc của thơ.

+ Thơ tự do và thơ không vần

+ Thơ với thời đại mới.

- Phân tích cách triển khai luận điểm: Khẳng định thơ diễn tả tâm hồn con người:

+ Thao tác giải thích: Thơ là một thứ nhạc, một thứ nhịp điệu bên trong, một thứ nhịp điệu của hình ảnh, tình ý.

+ Thao tác bình luận: Nhịp điệu thơ được hình thành từ những cảm xúc, hình ảnh và trong khoảng im lặng cũng là nơi trú ngụ kín đáo của sự xúc động.

+ Thao tác chứng minh: dẫn ra một câu ca dao, một câu nói của nhà văn Pháp.

- Theo tác giả, điều đóng vai trò quan trọng trong sáng tạo thơ là:

+ Hình ảnh thơ: là hình ảnh thực nảy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một hoàn cảnh trạng thái nào đó: hình ảnh thực nẩy lên trong tâm hồn khi ta sống trong một cảnh huống hoặc trạng thái nào đấy.

+ Tư tưởng thơ: tư tưởng trong thơ gắn liền với cuộc sống Những tư tưởng trong thơ là tư tưởng dính liền với cuộc sống, ở trong cuộc sống. Tư tưởng của nhà thơ nằm ngay trong cảm xúc, tình tự.

+ Cảm xúc trong thơ: Cảm xúc luôn gắn với suy nghĩ, tình cảm của con người:

+ Cái thực trong thơ: là cái thực của cảm xúc, là biểu hiện một cách chân thực những gì diễn ra ở trong đầu.

- Tác giả đã dùng những thao tác nghị luận: giải thích, phân tích, chứng minh, so sánh, bác bỏ, bình luận. 

- Tôi đồng ý với quan điểm Chúng ta không nên lo thơ đi vào hình thức này hay hình thức khác…Dùng bất cứ hình thức nào, miễn là thơ diễn tả được đúng tâm hồn con người mới ngày nay.

- Lý do:

+ Thơ ca trước hết là để diễn tả cảm xúc, suy tư của con người. Hình thức thơ ca chỉ là phương tiện để truyền tải nội dung.

+ Thơ ca có nhiều thể loại, mỗi thể loại có đặc điểm riêng. Việc sử dụng đa dạng các hình thức thơ ca sẽ giúp cho thơ ca phong phú và đáp ứng được nhu cầu thể hiện nội dung đa dạng của con người.

+ Do sự phát triển của thế giới nghệ thuật, hình thức thơ ca cũng cần thay đổi để phù hợp với sự thay đổi đó. Việc bó buộc thơ ca vào những hình thức cũ kỹ sẽ khiến cho thơ ca trở nên lạc hậu và không thể diễn tả được đúng tâm hồn con người mới ngày nay.

+ Ở thời đại mới, tình cảm nội dung mới, đòi hỏi một hình thức mới, điều quan trọng không phải thể loại thơ mà là thơ diễn tả được đúng tâm hồn con người.

- Nội dung nghị luận về thơ của Nguyễn Đình Thi vẫn còn nguyên ý nghĩa với thực tế sáng tác thơ hiện nay.

- Bởi những vấn đề tác giả đặt ra có giá trị về ý nghĩa thời sự, tính chất khoa học đúng đắn, gắn chặt chẽ với cuộc sống và thực tiễn sáng tác thi ca, sáng tạo thơ. Quan niệm thơ ca luôn có giá trị ở mọi thời đại.

- Từ văn bản, tôi rút ra được một số điều bổ ích cho bản thân trong việc hiểu bản chất của thơ và việc đọc thơ:

+ Thơ là tiếng nói của tâm hồn, sự kết hợp hài hòa giữa tình cảm và lý trí.

+ Thơ là sự kết tinh của những rung động sâu sắc nhất của con người.

+ Cần đọc nhiều thơ, đọc đi đọc lại nhiều lần để thấm nhuần ý nghĩa và cảm xúc của bài thơ, từ đó suy nghĩ về cuộc sống và về bản thân.

Có thể nói Bài thơ là sợi dây truyền tình cảm cho người đọc. Thơ ca là tiếng nói của tâm hồn con người, là nơi con người gửi gắm những cảm xúc, suy tư của mình. Khi đọc thơ, ta như được kết nối với tâm hồn của tác giả, được đồng cảm và chia sẻ những cung bậc cảm xúc khác nhau. Nó là một hình thức nghệ thuật mà người viết sử dụng từ ngôn ngữ để thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc và trạng thái tâm trạng của mình. Bằng cách sắp xếp các từ và câu thành những đoạn thơ, người viết có thể tạo ra một không gian tưởng tượng, một cảm xúc sâu lắng và một trạng thái tâm trạng đặc biệt cho người đọc. Bài thơ có thể làm cho người đọc cảm nhận và hiểu sâu hơn về những tình cảm và ý nghĩa mà người viết muốn truyền đạt.

a.

- Lỗi: Lỗi logic: Mâu thuẫn trong khái niệm nhà thơ mới nhất.

- Sửa: Là một trong những nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới, Vội vàng của Xuân Diệu như một bản tuyên ngôn về cách sống của cái tôi cá nhân.

b.

- Lỗi: Lỗi logic: Mâu thuẫn trong khái niệm không tốn nhiên liệu. 

- Sửa: Sử dụng điện gió vừa bảo vệ được môi trường, vừa tiết kiệm nhiên liệu so với nhà máy nhiệt điện.

c.

- Lỗi: đặt các đối tượng không cùng mối quan hệ đồng đẳng: nghệ thuật – thơ.

- Sửa: Loan không thích nghệ thuật, vì cô ấy không có hứng thú với các hoạt động nghệ thuật như vẽ tranh, nghe nhạc,....

a.

- Lỗi: Sai ngữ pháp

- Sửa: Ông tôi rất say mê làm thơ, ông thích sáng tác thơ bằng thể thơ lục bát và song thất lục bát. 

b.

- Lỗi: Lỗi ngữ pháp: tốt cho sức khỏe và giảm nguy cơ mắc một số bệnh có ý nghĩa tương đương nhau.

- Sửa: Ăn nhiều rau quả rất tốt cho sức khỏe. 

c.

- Lỗi: Sai logic: cây bút viết kí vì Hoàng Phủ Ngọc Tường là tên riêng của một nhà văn, không cần thêm giới thiệu chung.

- Sửa: Hoàng Phủ Ngọc Tường – nhà văn được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao.

d.

- Lỗi: Ngữ pháp trong câu liệt kê không tương đương nhau.

- Sửa: Bên cạnh từ thuần Việt, tiếng Việt còn có bộ phận từ Hán Việt

* Sửa lại:

a. Các cảnh sát đã truy tìm được tên tội phạm, nhưng hiện trường vụ án không để lại bất kỳ dấu vết nào.

b. Loài hoa cúc vàng đang nở rộ rực rỡ trong vườn.

c. Bầu trời trong xanh in hình ảnh của mình xuống dòng sông xanh ngắt, tạo nên một bức tranh phong cảnh tuyệt đẹp.

d. Doanh nghiệp làm ăn sẽ thu được nhiều lợi nhuận

a.

- Cách hiểu với câu thơ:

+ Cách 1: Anh là chủ thể trữ tình, mang theo tình yêu của người em qua những địa danh hoang vắng, heo hút.

+ Cách 2: Tình em là đối tượng, được anh mang đi qua những địa danh, thể hiện sự trân trọng, nâng niu.

- Câu thơ không mắc lỗi câu mơ hồ.

b.

- Cách hiểu với câu thơ:

+ Cách 1: Giọt nước mắt được so sánh với vầng trăng, long lanh và sáng ngời.

+ Cách 2: Vầng trăng soi bóng xuống đáy giếng, tạo nên hình ảnh long lanh như giọt nước mắt.

- Câu thơ không mắc lỗi câu mơ hồ.

c.

- Cách hiểu với câu thơ:

+ Đất đá ong khô cằn, nứt nẻ, thấm đẫm nước mắt, thể hiện sự gian khổ, vất vả của người dân.

+ Suối lệ: là ẩn dụ cho những giọt nước mắt của người dân, chảy dài trên mảnh đất khô cằn.

- Không có lỗi câu mơ hồ.

Những người tuổi trẻ là tác nhân lớn nhất của sự thay đổi trong xã hội.

Xây dựng tương lai cho tuổi trẻ

Các dẫn chứng: Trịnh Xuân Mười, Nguyễn Ngọc Bảo Khanh, Lê Thị Thắm.

Thanh niên là trụ cột của xã hội và do đó họ quyết định tương lai của bất kì xã hội nào. Thanh niên là xương sống của bất kì quốc gia nào

Một số người lớn nghĩ rằng giới trẻ ngày nay là một thế hệ nghiện công nghệ, không muốn làm việc và chỉ tập trung vào việc vui chơi.

Phrăng-cơ-lin D. Ru-dơ-ven: Không phải lúc nào chúng ta cũng có thể xây dựng tương lai cho tuổi trẻ của mình, nhưng chúng ta có thể xây dựng tuổi trẻ cho tương lai.

Học cách đặt mục tiêu

Các bằng chứng:

- Khảo sát của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, 78,6% người được hỏi ý kiế cho rằng công nghệ đang ra ra chứ không phải đang phá hủy việc làm.

- Những thách thức toàn cầu, như đại dịch virus Corona hoặc biến đổi khí hậu cũng như các vấn đề địa phương, sẽ ảnh hưởng đến tương lai.

- Cha mẹ muốn con mình thành công ở trường học để đạt được những thành công trong cuộc sống sau này.

- Các giáo viên muốn như vậy, vì họ có tham vọng giúp người trẻ thực hiện ước mơ và đưa ra lựa chọn.

- Một số trường học nói về thành tích cao trong học tập giúp một số người đạt được mục tiêu, phát triển được kiến thức, kĩ năng.

Các bằng chứng: Giêm Đai-xơn, Mai-cơn Giooc-đan.

Tuổi trẻ đồng nghĩa với thay đổi, tiến bộ và tương lai. Suy cho cùng, tuổi trẻ là đối mặt với những thách thức và tạo ra hoặc tái tạo ra không gian cho sự phát triển toàn diện trong tương lai.

- Vấn đề: giá trị đích thực của tuổi trẻ

- Người viết đặt mình vào vị trí:

+ Là một nhà giáo uyên bác và giàu kinh nghiệm.

+ Là một người từng trải.

+ Là một người tâm huyết với thế hệ trẻ.

- Bài viết triển khai 3 luận điểm.

- Cách phối hợp giữa lí lẽ và bằng chứng được thể hiện:

Các thao tác nghị luận được phối hợp sử dụng trong bài viết: giải thích, phân tích, bác bỏ, chứng minh, bình luận.

- Trong bài văn nghị luận, luận đề là ý chính hoặc quan điểm mà người viết muốn truyền đạt. Nó thường được đặt ở phần mở đầu của bài văn và phản ánh ý kiến chủ đạo của người viết về vấn đề được thảo luận.

- Các luận điểm trong bài văn nghị luận là những lập luận, bằng chứng hoặc ví dụ được sử dụng để hỗ trợ và chứng minh cho luận đề. Chúng giúp thuyết phục người đọc về ý kiến của người viết và tạo ra một luồng logic trong bài văn.

- Luận điểm và luận đề có mối quan hệ mật thiết, hỗ trợ lẫn nhau: Luận điểm làm sáng tỏ luận đề, luận đề bao hàm và thống nhất các luận điểm.

- Vấn đề lập luận trong văn nghị luận rất quan trọng vì nó giúp xác định mục tiêu và ý kiến chủ đạo của bài viết.

- Việc lựa chọn một vấn đề phù hợp và hấp dẫn sẽ thu hút sự quan tâm của độc giả và tạo ra sự thuyết phục.

- Vấn đề lập luận trong văn nghị luận đóng vai trò quan trọng trong việc xác định mục tiêu và tạo ra sự thuyết phục trong bài viết.

- Lập luận giúp bài viết có sức thuyết phục, giúp người viết rèn luyện tư duy logic và kỹ năng viết, đồng thời giúp người viết thể hiện quan điểm cá nhân.

- Nội dung nghị luận:

+ Năng lực sáng tạo: khái niệm năng lực sáng tạo; vai trò của năng lực sáng tạo; biểu hiện của năng lực sáng tạo; cách rèn luyện năng lực sáng tạo.

- Mấy ý nghĩ về thơ: khái niệm về thơ; vai trò của thơ; đặc điểm của thơ; mối quan hệ giữa thơ và đời sống.

- Thao tác nghị luận:

+ Năng lực sáng tạo: giải thích, phân tích, chứng minh; sử dụng dẫn chứng, so sánh, liên hệ.

+ Mấy ý nghĩ về thơ: giải thích, phân tích, chứng minh, dẫn chứng, so sánh, liên hệ.

→ Với bài nghị luận Năng lực sáng tạo những ý chính được đưa ra ngay trong đoạn văn; còn bài Mấy ý nghĩa về thơ được đưa ra thành một ý rõ ràng.

Thao tác sử dụng lập luận của hai văn bản có sự tương đồng, đều giải thích, phân tích và chứng minh bằng những chứng cứ xác thực cho luận điểm.

a. Tìm ý, lập dàn ý

I. Mở bài

- Giới thiệu về tầm quan trọng của tuổi trẻ và vai trò của tư duy, tưởng tượng trong sáng tạo.

- Nêu luận điểm chính: Tư duy và tưởng tượng là những năng lực quan trọng mà tuổi trẻ cần trau dồi để có được khả năng sáng tạo.

II. Thân bài

1. Giải thích

- Khái niệm

+ Tư duy: khả năng suy nghĩ, phân tích, đánh giá và giải quyết vấn đề.

+ Tưởng tượng: khả năng hình dung những điều không có thật, sáng tạo ra những ý tưởng mới.

- Mối quan hệ giữa tư duy và tưởng tượng

+ Tư duy là nền tảng cho tưởng tượng.

+ Tưởng tượng giúp mở rộng tư duy, khơi nguồn sáng tạo.

2. Chứng minh

- Vai trò của tư duy và tưởng tượng trong sáng tạo:

+ Giúp con người tìm ra những giải pháp mới, độc đáo cho vấn đề.

+ Thúc đẩy sự phát triển của khoa học, kỹ thuật, nghệ thuật.

+ Góp phần xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.

+ Kích thích óc tò mò trong mỗi người

+ Đặt chúng ta trước những tình huống có vấn đề với những cái chưa biết, những cái cần khám phá. 

+ Góp phần rèn luyện khả năng nhận ra vấn đề mới trong nhiều điều kiện khác nhau, tác động tích cực trong việc bồi dưỡng tính mềm dẻo của tư duy. 

- Biểu hiện của tư duy và tưởng tượng trong sáng tạo:

+ Khả năng đặt câu hỏi, tìm tòi, khám phá.

+ Khả năng liên tưởng, sáng tạo ý tưởng mới.

+ Khả năng giải quyết vấn đề một cách sáng tạo.

- Dẫn chứng

+ Ví dụ về những người thành công nhờ tư duy và tưởng tượng sáng tạo.

+ Thành tựu khoa học, kỹ thuật, nghệ thuật được sáng tạo từ tư duy và tưởng tượng.

3. Phân tích

- Tại sao tuổi trẻ cần trau dồi tư duy và tưởng tượng?

+ Tuổi trẻ có nhiều năng lượng, nhiệt huyết và sẵn sàng tiếp thu cái mới.

+ Tuổi trẻ cần trang bị cho mình những năng lực cần thiết để phát triển trong tương lai.

+ Tư duy và tưởng tượng là những năng lực quan trọng giúp tuổi trẻ thành công.

- Cách trau dồi tư duy và tưởng tượng

+ Đọc sách, học tập, nghiên cứu.

+ Rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo.

+ Tham gia các hoạt động kích thích tư duy và tưởng tượng.

III. Kết bài

- Khẳng định lại luận điểm.

- Nêu lời kêu gọi: Tuổi trẻ cần ý thức được tầm quan trọng của tư duy và tưởng tượng, trau dồi những năng lực này để phát triển bản thân và đóng góp cho xã hội.

b.

- Viết đoạn văn mở bài:

Trong đời sống hàng ngày, mỗi người đều nhận thức được rằng tuổi trẻ đóng một vai trò quan trọng, ảnh hưởng lớn đến tương lai của đất nước. Bác Hồ từng nhắc nhở chúng ta: Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước đến đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu không, phần lớn là do công học tập của các em. Vai trò quan trọng của tuổi trẻ đối với sự phát triển của đất nước, đó là tư duy sáng tạo, tưởng tượng là chìa khóa, là vũ khí giúp thế hệ trẻ làm chủ kỷ nguyên mới. Vì vậy có ý kiến cho rằng: Tư duy và tưởng tượng là những năng lực quan trọng mà tuổi trẻ cần trau dồi để có được khả năng sáng tạo.

- Viết đoạn văn thân bài:

Trí tưởng tượng là gì? Chắc hẳn bạn đã từng ít hay nhiều lần tưởng tượng đến điều gì? Vậy bạn có bao giờ tự định nghĩa về trí tưởng tượng là gì chưa? Trí tưởng tượng là một quá trình tinh thần linh hoạt và sáng tạo cho phép chúng ta khám phá và khai thác những khả năng và ý tưởng mới mà không bị ràng buộc bởi thực tế. Nó giúp chúng ta tạo ra những ý tưởng mới, tìm ra các giải pháp sáng tạo và mở khóa tiềm năng của tâm trí. Trí tưởng tượng không chỉ tồn tại trong lĩnh vực nghệ thuật, mà còn trong cuộc sống hàng ngày.

c.

Bài nói tham khảo

Tuổi trẻ không chỉ là con đường đi lên mà còn là những hành động tích cực, sáng tạo để đưa đất nước vươn lên. Điều quan trọng là phải hiểu rõ trách nhiệm của mình trong xây dựng đất nước. Thế hệ trẻ hôm nay đang có cơ hội lớn để tiếp thu kiến thức, phát triển bản thân và đóng góp vào sự phồn thịnh của đất nước. Cần phải nỗ lực học tập, rèn luyện bản thân để trở thành những người có đóng góp tích cực cho xã hội. Với tư duy tưởng tượng, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, và lòng yêu nước, tuổi trẻ có thể làm nên những điều tốt đẹp, góp phần vào sự phát triển toàn diện của đất nước. Vì vậy có ý kiến cho rằng: Tư duy và tưởng tượng là những năng lực quan trọng mà tuổi trẻ cần trau dồi để có được khả năng sáng tạo.

Tư duy là khả năng suy nghĩ, phân tích, đánh giá và giải quyết vấn đề. Trí tưởng tượng là một quá trình tinh thần linh hoạt và sáng tạo cho phép chúng ta khám phá và khai thác những khả năng và ý tưởng mới mà không bị ràng buộc bởi thực tế. Nó giúp chúng ta tạo ra những ý tưởng mới, tìm ra các giải pháp sáng tạo và mở khóa tiềm năng của tâm trí. Trí tưởng tượng không chỉ tồn tại trong lĩnh vực nghệ thuật, mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Sáng tạo là trí tưởng tượng mang đến cho con người những ý tưởng cho công việc của họ. Sáng tạo đến từ học tập và tiền đề phát triển sáng tạo đến từ khoa học và những lý thuyết, cơ sở khoa học đã được kiểm chứng. Trong quy trình làm việc và học tập con người đòi hỏi và áp dụng vào cuộc sống để sáng tạo ra những sản phẩm hỗ trợ con người.

Cuộc sống này vốn sẽ không có điều mới mẻ cho đến khi chính chúng ta làm thay đổi và làm mới chúng bằng chính sự sáng tạo. Sự sáng tạo được hiểu là khả năng tạo ra bất cứ thứ gì có hiệu quả và tiên tiến hơn những thứ đã có trong cùng một phạm vi áp dụng. Giống như sự sáng tạo trong giáo dục phải được xét trong phạm vi giáo dục với những cái đã có và chưa có, không thể đem so sánh sự sáng tạo trong giáo dục với sự sáng tạo trong điện tử. Sáng tạo được coi là dạng hoạt động cao nhất của con người, người có sự sáng tạo là người luôn tìm tòi, không ngừng tìm kiếm và cải tiến những cái đã có thành cái mới mẻ, hoặc tạo ra một cái hoàn toàn mới mang những giá trị đáp ứng yêu cầu thực tế và có hiệu quả vượt trội. Có năng lực sáng tạo mới có hoạt động sáng tạo, năng lực sáng tạo là tiền đề tiên quyết đến hoạt động sáng tạo, năng lực ấy được xác định thông qua trí nhớ, tư duy, cảm xúc và ý chí của con người.

Người có tư duy, tưởng tượng luôn say mê, tìm tòi và phát hiện cái mới, cái chưa từng có. Họ say mê học tập, nghiên cứu và linh hoạt xử lý các tình huống. Người năng động sáng tạo thường tìm ra cách làm mới, sản phẩm mới, hiệu quả cao, độc đáo, mới lạ. Bản chất của sáng tạo thể hiện ở chỗ là sản phẩm của sáng tạo thường không lặp lại cái đã có và có ích cho người sản xuất ra nó. Tư duy, tưởng tượng là phẩm chất cần thiết của người lao động trong xã hội hiện đại. Nó giúp con người có thể vượt qua những ràng buộc của hoàn cảnh. Năng động và sáng tạo làm rút ngắn thời gian để đạt được mục đích đã đề ra một cách nhanh chóng, tốt đẹp.

Vậy tư duy, tưởng tượng đã thúc đẩy sự sáng tạo như thế nào trong cuộc sống? Đối với người học sinh, sinh viên đang ngồi trên ghế nhà trường, sự sáng tạo đem đến cho họ có được kết quả cao trong học tập bởi họ không chỉ biết làm chủ kiến thức mà còn biết vận dụng sáng tạo kiến thức vào giải quyết vấn đề nảy sinh. Sự sáng tạo đôi khi chỉ đơn giản là biết khái quát vấn đề, kiến thức để tự mình có thể dễ học, dễ hiểu và dễ ghi nhớ. Sự sáng tạo trong con người còn được sử dụng trong việc tạo dựng các mối quan hệ xã hội, có sáng tạo sẽ có được sự tín nhiệm, yêu quý và kính trọng từ mọi người xung quanh. Trong công việc đặc biệt là những lĩnh vực đòi hỏi cao về tính sáng tạo như công nghệ thông tin, kinh doanh, marketing... sự sáng tạo sẽ giúp đưa ra những phương pháp, chiến lược và định hướng kinh doanh hiệu quả. Chỉ có sáng tạo mới đưa con người đi trên những con đường tiến bộ, vượt trội, phát minh ra những công trình vĩ đại mang ý nghĩa thời đại và đóng vai trò to lớn trong chuyển biến xã hội. Con người cần phải có ý thức về sự sáng tạo và không ngừng sáng tạo, bởi điều đó là cần thiết để đáp ứng sự thay đổi tiến bộ của xã hội. Sự sáng tạo đôi khi đòi hỏi người muốn sáng tạo phải có bản lĩnh từ bỏ những thứ vốn là điều chắc chắn, can đảm từ bỏ những cái cũ, không bám vào cái cũ mà tìm cách thay đổi, không sợ làm sai, chỉ sợ không dám làm. Nếu không có sáng tạo bạn sẽ không có được niềm vui thực sự trong cuộc sống cũng như trong công việc, sự trải nghiệm trong sáng tạo hứa hẹn đem lại cho ta mọi xúc cảm, chỉ cần bạn dũng cảm đi tìm sáng tạo.

Giới trẻ hiện nay được đánh giá là khá năng động và sáng tạo, họ sáng tạo trong cách chủ động thực hiện nhiệm vụ của mình, tích cực đưa ra ý tưởng và luôn hướng ý tưởng đến những miền đất tươi tốt, đối với mỗi nhiệm vụ họ đều hướng đến sự sáng tạo chứ không dập khuôn. Đó là những người được đánh giá rất cao trong xã hội về cả năng lực và trình độ. Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại không ít người cực kỳ thụ động, không hề có ý thức về sự sáng tạo, họ chấp nhận những cái đã có sẵn, sống theo khuôn mẫu và chỉ hướng đến một cuộc đời bình lặng. Chắc chắn trong một vài trường hợp, họ phải chật vật với những khó khăn không thể giải quyết được nếu không có sáng tạo nhưng họ vẫn chấp nhận sống chung mà không chịu thay đổi. Những nhân tố như vậy là một trong số các yếu tố gây ra sự trì trệ trong phát triển xã hội. Để khắc phục được điều này đòi hỏi rất lớn từ nền giáo dục của Việt Nam, cần đổi mới nền giáo dục hơn nữa.

Cuộc sống luôn biến đổi không ngừng, nếu chúng ta không nỗ lực trau dồi tri thức tức, thúc đẩy quá trình tư duy, tưởng tượng, đầu óc sáng tạo là tự đẩy mình ra ngoài, tự mình đào thải mình ra khỏi xã hội. Để có được cuộc sống cần phải lao động, để có những giá trị mới tiến bộ phù hợp với thời đại cần phải không ngừng sáng tạo. Chính vì vậy, dù ở thời điểm nào của cuộc đời chúng ta phải sáng tạo để khẳng định giá trị bản thân, làm mới chính mình.

- Cảm hứng và vai trò của cảm hứng được bàn luận trong văn bản:

+ Cảm hứng là trạng thái tâm lý đặc biệt khi con người có những rung động mãnh liệt, những cảm xúc dạt dào trước một sự vật, hiện tượng nào đó trong cuộc sống.

+ Cảm hứng là nguồn thúc đẩy con người sáng tạo, tạo ra những giá trị mới cho đời sống.

- Tầm quan trọng của vấn đề cảm hứng:

+ Cảm hứng giúp con người phát triển toàn diện, sống có ý nghĩa và đóng góp cho xã hội.

+ Mỗi người cần biết khơi gợi và nuôi dưỡng cảm hứng cho bản thân để sống một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Cách diễn giải về cảm hứng trong văn bản:

- Khái niệm: Cảm hứng là gì?

+ Là trạng thái tinh thần đặc biệt.

+ Là nguồn động lực thúc đẩy con người sáng tạo.

+ Là trạng thái cảm xúc mãnh liệt.

-  Vai trò của cảm hứng trong sáng tạo:

+ Là điều kiện tiên quyết trong sáng tạo.

+ Là chìa khóa mở ra cánh cửa sáng tạo.

+ Là động lực thúc đẩy con người trong quá trình sáng tạo.

- Phạm vi ảnh hưởng của cảm hứng:

+ Đối với cá nhân: hoàn thiện bản thân, phát triển tài năng, niềm vui, sự hứng khởi trong cuộc sống, tạo nên thành công trong công việc.

+ Đối với cộng đồng: thúc đẩy sự phát triển của khoa học, kỹ thuật, văn hóa, xã hội; tạo nên những giá trị tinh thần cao đẹp cho con người.

- Mối quan hệ giữa cảm hứng và trí tuệ, giữa cảm hứng và tự do cho độc giả.

- Quan điểm: Cảm hứng điều kiện tiên quyết cho sáng tạo, nó có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau và nó cần được kết hợp giữa trí tuệ và tự do để tạo nên những tác phẩm sáng tạo có giá trị.

- Thái độ: Trân trọng, đề cao vai trò của cảm hứng. Khuyến khích con người tìm kiếm, khơi gợi cảm hứng để sáng tạo.

Thạch Sanh là một truyện cổ tích trong kho tàng truyện cổ dân gian Việt Nam mà em đặc biệt yêu mến. Thạch Sanh là một nhân vật anh hùng hội tụ tất cả những phẩm chất tốt đẹp của một con người. Thạch Sanh cần cù, chăm chỉ và chịu khó. Tuy cuộc sống khó khăn, vất vả nhưng anh luôn giữ một tâm hồn trong sáng, thiện lương. Gặp người hoạn nạn, anh liền ra tay cứu giúp, bất chấp nguy hiểm. Khi được đền ơn, anh từ chối những vàng bạc, châu báu, chẳng hề nảy chút lòng tham nào. Đặc biệt, đối với kẻ năm lần bảy lượt hãm hại mình như Lý Thông, Thạch Sanh vẫn sẵn lòng tha thứ, cho hắn ta một cơ hội làm lại cuộc đời. Có thể nói, chàng Thạch Sanh chính là tượng đài người anh hùng vĩ đại nhất trong lòng em, và có lẽ là trong thế giới truyện cổ tích. Anh ấy chính là tấm gương các bạn thiếu nhi học tập và noi theo.

- Một số tác phẩm truyện truyền kì có yếu tố kì ảo: Thánh Tông di thảo (Lê Thánh Tông), Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ) và Truyền kì tân phả (Đoàn Thị Điểm),...

- Em ấn tượng với truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (trích (Truyền kì mạn lục): mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, luôn thể hiện được nhân tình thế thái trong đời sống, thái độ nhân sinh đối với mỗi người nghệ sỹ trong tín ngưỡng tôn giáo, cách hành đập và ẩn dật. Bên cạnh những yếu tố kỳ ảo trên đó là hiện thực xã hội phong kiến đương thời với đầy rẫy tệ nạn mà các tác giả muốn phê phán hay vạch trần. Thể loại truyền kỳ đưa ra để phản ánh số phận bi thảm của những con người nhỏ bé trong xã hội. Từ đó thể hiện niềm tự hào, nhân tài, thể hiện tinh thần dân tộc, văn hoá nước Việt.

- Nguyễn Cơ – cung phi triều Trần, con gái nhà quan.

- Tiểu tự là Bích Châu.

- Tính tình đứng đắn, dung nhan tươi tắn, thông hiểu âm luật.

- Vua Duệ Tông cho kén vào cung.

-  Những chi tiết gợi sự linh thiêng:

+ Hình ảnh Bích Châu: xuất hiện trong giấc mơ của vua Trần Duệ Tông, nhan sắc phi thường, dung nhan lộng lẫy, sắc đẹp rạng ngời.

+ Cung điện dưới đáy biển Bích Châu sinh sống, nguy nga, tráng lệ

+ Long Quân giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành; Bích Châu giúp vua Trần Duệ Tông tìm được con trai.

- Những chi tiết gợi sự linh thiêng ấy tác động tới cảm xúc người đọc:

+ Kích thích trí tò mò, khám phá.

+ Câu chuyện thêm ly kỳ, hấp dẫn nhờ những chi tiết kỳ ảo.

+ Gợi cảm giác thiêng liêng, tôn kính.

+ Số phận oan nghiệt của Bích Châu khiến người đọc thương cảm.

+ Niềm tin vào công lý được khẳng định khi Bích Châu được minh oan.

- Dự đoán hành động, ứng xử:

+ Khi biết tin vua Trần Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành: Bích Châu lo lắng cho sự an nguy của vua, sẵn sàng giúp đỡ vua.

+ Khi vua Trần Duệ Tông bị quân Chiêm Thành bao vây: Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật để đánh tan quân Chiêm Thành, khuyên vua tha mạng cho vua Chiêm Thành.

+ Khi trở về cung điện dưới đáy biển: tiếp tục giúp đỡ vua Trần Duệ Tông, Bích Châu sẽ bù đắp cho con trai những năm tháng thiếu vắng mẹ.

+ Khi gặp lại người chồng cũ: không oán trách người chồng cũ, chúc phúc cho người chồng cũ.

- Dự đoán về diễn biến câu chuyện

+ Vua Trần Duệ Tông chiến thắng quân Chiêm Thành

+ Vua Trần Duệ Tông tìm lại được con trai

+ Bích Châu trở về cung điện dưới đáy biển

+ Vua Trần Duệ Tông lập đền thờ Bích Châu

- Nội dung đối thoại qua thư trao đổi:

+ Hai bên tranh luận về chủ quyền của vùng đất Lạng Sơn.

+ Quảng Lợi vương đưa ra các bằng chứng lịch sử để chứng minh Lạng Sơn thuộc về Đại Minh.

+ Lê Thánh Tông bác bỏ các bằng chứng của Quảng Lợi vương và khẳng định chủ quyền của Đại Việt.

- Chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung:

+ Khi Bích Châu bị nghi oan, nàng đã được đưa ra xét xử công khai.

+ Các bằng chứng được đưa ra và được thẩm tra kỹ lưỡng.

+ Có hệ thống cơ quan thực thi.

+ Có các hình phạt đưa ra.

- Giấc mộng được lặp lại nhiều lần:

+ Giấc mộng của vua Trần Duệ Tông

+ Giấc mộng của Bích Châu

+ Giấc mộng của người con trai

Mẫu hình người phụ nữ trong truyện: nết na, đức hạnh, chung thủy, son sắt, cương trực, mạnh mẽ, hiếu thảo, thương con, trí tuệ, thông minh, dung dị, mộc mạc.

- Yếu tố lịch sử:

+ Giúp người đọc hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội.

+ Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần dân tộc.

- Yếu tố kì ảo:

+ Làm nên tính li kì, hấp dẫn, khiến người đọc tò mò.

+ Thể hiện niềm tin vào sức mạnh con người, công lí, lẽ phải.

→ Đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện góp phần tạo nên tác phẩm hấp dẫn, lôi cuốn, có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.

- Trong số các chi tiết, sự việc kì ảo trong Đền thiêng cửa bể, theo em chi tiết con rùa vàng xuất hiện có hấp dẫn hơn cả. Vì:

+ Kích thước khổng lồ, khác biệt với bình thường.

+ Rùa có thể nói tiếng người và giúp đỡ người khác.

a. Việc miêu tả bộ máy nhà nước của Quảng Lợi vương: đây là bộ máy còn đơn giản, chưa có sự phân chia quyền cấp rõ ràng.

b. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương: phản ánh mâu thuẫn giữa hai thế lực: triều đình Lê – Trịnh và nhà Nguyễn

- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản:

+ Giúp tái hiện cuộc trò chuyện giữa các nhân vật một cách chân thực, sinh động.

+ Thể hiện tính cách, đặc điểm của từng nhân vật.

+ Tăng tính biểu cảm, gợi hình cho ngôn ngữ.

+ Phản ánh quan niệm, giá trị văn hóa của dân tộc.

Chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ. Đây là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của tác giả, ở đó có sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo. Qua đó, thể hiện niềm tin vào sự bất tử của linh hồn, và lòng biết ơn của nhân dân đối với những người có công với đất nước.

Bích Châu trong tác phẩm Hải khẩu linh từ là một nhân vật đáng ngưỡng mộ. Cô là một người phụ nữ thông minh, can đảm và có tấm lòng nhân ái. Bích Châu đã trải qua nhiều khó khăn và gian khổ trong cuộc sống, nhưng cô vẫn luôn kiên trì và không bao giờ từ bỏ. Sự kiên nhẫn và quyết tâm của cô đã giúp cô vượt qua mọi thử thách và trở thành một người thành công. Bích Châu cũng là một nguồn cảm hứng cho những người xung quanh, với lòng nhân ái và sự tận tụy trong việc giúp đỡ người khác. Hình tượng Bích Châu thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự phù trợ của thần linh trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, nó cũng ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta. Nàng Bích Châu là một hình tượng nhân vật đẹp đẽ, cao quý, mang giá trị nhân văn sâu sắc. Nàng là biểu tượng cho lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta.

- Một số tác phẩm văn học hiện đại có yếu tố kì ảo: Alice ở xứ sở thần tiên; Chúa tể của những chiếc nhẫn (J.R.R. Tolkien); Harry Potter (J.K. Rowling),....

- Yếu tố kì ảo ở một tác phẩm Chuyện xứ Lang Biang là một tác phẩm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Cuốn sách kể về câu chuyện của nhóm bạn trẻ đến với xứ Lang Biang, nơi có núi Lang Biang huyền thoại. Trong cuộc hành trình này, các nhân vật chính đã trải qua nhiều khó khăn và thử thách, nhưng cũng đã tìm thấy niềm vui và ý nghĩa của cuộc sống. Tác phẩm mang đến cho độc giả những bài học về tình bạn, sự đoàn kết và khám phá bản thân. Ngoài ra, Chuyện xứ Lang Biang cũng tạo ra một hình ảnh đẹp về vùng đất xứ Lang Biang, với thiên nhiên hoang sơ và những truyền thuyết huyền bí.

Con người cần chung tay bảo vệ thiên nhiên. Sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách tiết kiệm và hiệu quả. Bảo vệ môi trường sống, chống ô nhiễm, và giảm thiểu tác động tiêu cực đến thiên nhiên.Trồng cây xanh, bảo vệ rừng, và phát triển năng lượng tái tạo. Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho bản thân và cộng đồng....

- Chi tiết: Sau tiếng động vài phút thì con đầu đàn đến thật. Nó văng mình rất nhanh đến nỗi gần như không có phút nghỉ ở mỗi chặng dừng. Ông Diểu thán phục vì sự nhanh nhẹn dẻo dai của nó. Thoắt một cái, nó biến mất. Một nỗi xót xa khiến ông nhói lòng: số phận của bậc đế vương không trùng với số phận của ông. Niềm vui nhen lên từ khi ở nhà ra đi trong ông vơi đi một nửa. 

- Sự chuyển đổi đột ngột về tâm trạng báo hiệu: Báo hiệu sự thay đổi nội tâm của nhân vật. Nhân vật nhận thức được sai lầm của bản thân.

- Suy nghĩ của nhân vật, đời sống của đàn khỉ:

+ Ban đầu: Coi khỉ là loài vật hoang dã, cần phải tiêu diệt. Bình yên, gắn bó với thiên nhiên.

+ Sau khi chứng kiến cảnh con khỉ mẹ hy sinh: Hối hận, thương xót cho bầy khỉ. Bị đe dọa bởi con người.

- Sự tương phản:

+ Suy nghĩ ban đầu đối lập với đời sống của đàn khỉ.

+ Suy nghĩ sau khi chứng kiến cảnh con khỉ mẹ hy sinh đồng cảm với đời sống của đàn khỉ.

- Hành động: Ông Diểu đi săn khỉ với mục đích bảo vệ mùa màng >< Suy nghĩ: Ông Diểu coi khỉ là loài vật hoang dã, cần phải tiêu diệt.

- Mâu thuẫn giữa hành động và suy nghĩ sau khi chứng kiến cảnh con khỉ mẹ hy sinh.

- Mâu thuẫn giữa lời nói Ông Diểu nói rằng sẽ không bao giờ đi săn khỉ nữa ><  Hành động: Ông Diểu vẫn tiếp tục đi săn khỉ.

- Mâu thuẫn giữa ý thức biết rằng hành động săn bắn khỉ là sai trái. >< Bản năng: Ông Diểu vẫn bị thôi thúc bởi bản năng sinh tồn và mong muốn bảo vệ mùa màng.

- Ban đầu: Thợ săn hung hãn, tàn nhẫn

- Sau khi chứng kiến cảnh con khỉ mẹ hy sinh

- Cuối cùng: Có lương tâm, biết thức tỉnh và hối hận

- Xuất phát điểm: tự tin, kiêu hãnh.

- Bắt đầu thức tỉnh: hối hận, thương xót nhận thức được giá trị của sự sống và tình mẫu tử bắt đầu nghi ngờ những giá trị và niềm tin khủng hoảng nội tâm dằn vặt, tự trách.

- Khủng hoảng về niềm tin và giá trị: bắt đầu những suy nghĩ lo lắng

- Bước ngoặt quyết tâm muốn chuộc lỗi, sống hòa hợp với thiên nhiên từ bỏ nghề săn bắn

- Hành trình tiếp tục hiểu biết, tôn trọng học được cách tôn trọng sự sống và giá trị của thiên nhiên bảo vệ thiên nhiên

Thay đổi đột ngột về cảm xúc, ông kinh hoàng, sợ hãi.

- Đối mặt với Hõm Chết, nhân vật lại nghĩ đến ma vì: Hõm Chết là nơi hoang vu, hiểm trở, ẩn chứa nhiều nguy hiểm. Con người thường có tâm lý hoang mang, lo sợ trước những điều bí ẩn.

- Tâm trạng của ông Diểu trước những sự lạ tiếp theo:

+ lo lắng, hoang mang

+ tò mò

+ bình tĩnh chấp nhận

- Điều khiến ông Diểu chưa chịu bỏ cuộc:

+ Ông Diểu tin rằng mình sẽ bắt được con khỉ trắng nếu kiên trì.

+ Ông Diểu muốn có được bộ lông quý giá của con khỉ trắng.

+ Con khỉ trắng đã làm hại con chó của ông Diểu, khiến ông muốn trả thù.

- Những sự lạ ông Diểu đã chứng kiến:

+ Hòn đá biết nói

+ Con khỉ trắng kỳ bí

+ Hiện tượng kỳ ảo bóng người lướt thướt, tiếng sáo diệu kỳ,...

- Dự đoán những hoạt động tiếp theo của nhân vật:

+ Tiếp tục truy lùng con khỉ trắng

+ Khám phá bí mật của Hõm Chết

+ Bỏ cuộc và quay về nhà.

- Ông Diểu đang đối diện với tình thế:

+ một là cứu con khỉ khỏi lũ mối – có thể khiến bất cứ thứ gì thành cám

+ hai là mang nó về hoặc phóng sinh con khỉ đang bị thương ấy trở lại với khu rừng

Theo tôi tình huống này ít khi xảy ra.

Loài hoa tử huyền cứ ba chục năm mới nở một lần. Người nào gặp hoa tử huyền sẽ gặp may mắn. Hoa này màu trắng, vị mặn, bé bằng đầu tăm, người ta vẫn gọi hoa này là muối của rừng. Khi rừng kết muối, đấy là điềm báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc.

- Nhan đề "Muối của rừng": biểu tượng cho những gì tinh túy của thiên nhiên.

- Nội dung câu chuyện: Sự chuyển biến trong tâm hồn ông Diểu: Từ một người ham muốn, ích kỷ, ông Diểu dần nhận ra tầm quan trọng của thiên nhiên và biết trân trọng những giá trị tinh thần cao đẹp.

→ Thông điệp của tác giả: mối quan hệ gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Chỉ khi nào con người nhận thức được ý nghĩa thực sự của cuộc sống chọn đứng về cái thiện thì lúc đó thiên nhiên mới ban phát quà tặng cho con người.

Hành trình trải nghiệm và nhận thức:

- Ông Diểu đã có những ý nghĩ khi chứng kiến đời sống của đàn khỉ trong khu rừng mùa xuân:

+ Thích thú trước sự tinh nghịch, hồn nhiên của đàn khỉ.

+ Tò mò về tập tính sinh sống của loài khỉ.

+ Chứng kiến cảnh khỉ mẹ chăm sóc khỉ con bị thương, ông Diểu cảm thấy thương xót.

+ Nhận ra tình cảm mẹ con thiêng liêng giữa loài khỉ cũng như con người, bắt đầu suy nghĩ về hành động săn bắn của bản thân.

+ Tự trách bản thân, tội lỗi, day dứt vì đã tàn nhẫn, phá vỡ hạnh phúc của gia đình khỉ.

- Đồng ý với những ý nghĩ của ông Diểu vì qua sự quan sát, chứng kiến cảnh khỉ mẹ chăm sóc khỉ con bị thương, ông nhận thấy Tình cảm mẹ con là thiêng liêng và đáng trân trọng, bất kể là con người hay loài vật. Chúng ta cần có lòng yêu thương, bao dung với tất cả sinh linh.

Từ lúc đến Hõm Chết, những sự việc kì lạ đã làm cho ông Diểu thay đổi cảm xúc và suy nghĩ:

- Chi tiết hoa tử huyền xuất hiện ở cuối truyện:

+ Sau khi trải qua biến cố và hối hận về hành động của mình, ông Diểu gặp được hoa tử huyền như một sự thanh tẩy tâm hồn, giúp ông tìm lại sự bình yên và thanh thản.

+ Hoa tử huyền được cho là chỉ nở ba mươi năm một lần, như lời hứa hẹn về một tương lai tốt đẹp hơn, nơi con người sống hòa hợp với thiên nhiên.

+ Việc ông Diểu gặp được hoa tử huyền cho thấy sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, khẳng định rằng con người chỉ có thể tìm thấy sự bình yên và hạnh phúc khi hòa hợp với thiên nhiên.

- Thông điệp:

+ Lên án hành động tàn phá thiên nhiên của con người.

+ Khẳng định sức mạnh của thiên nhiên và sự trừng phạt dành cho những kẻ xâm hại thiên nhiên.

Truyện ngắn Muối của rừng là một điểm sáng tạo độc đáo, góp phần làm nên thành công của tác phẩm qua việc sử dụng chi tiết kì ảo. Đó là tiếng kêu ai oán của khỉ mẹ, sự xuất hiện của hoa tử huyền và giấc mơ của ông Diểu. Tiếng kêu của khỉ mẹ sau khi thấy khỉ đực bị bắn là lời cảnh tỉnh con người về hành động tàn phá thiên nhiên. Nó ám ảnh ông Diểu, khiến ông day dứt, trăn trở và thức tỉnh lương tâm. Tiếng kêu như lời oán trách, lời nguyền rủa đối với hành động tàn ác của con người. Đó cũng là hình ảnh hoa tử huyền nở rộ sau cơn mưa như một sự thanh tẩy, tượng trưng cho sự sống mới và niềm hy vọng vào tương lai. Yếu tố kì ảo trong Muối của rừng có vai trò quan trọng. Đó là một dụng ý nghệ thuật tinh tế, góp phần thể hiện chủ đề, phát triển cốt truyện, thể hiện quan niệm của người xưa và tăng tính hấp dẫn cho tác phẩm. Từ đó truyện ngắn đã gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh về nạn săn bắt động vật trái phép. Con người cần ý thức bảo vệ các loài động vật nói riêng và bảo vệ thiên nhiên nói chung để góp phần làm cuộc sống tốt đẹp hơn.

- Điển cố trong đoạn trích Đền thiêng cửa bể:

+ Dời củi khỏi bếp tranh xuất phát từ bài thơ Dạ Tạ của Đỗ Phủ.

+ Bồng môn: Nơi sinh của vua Nghiêu.

+ Tiêu thất: Nơi vua Thuấn trị vì.

+ Mười điều: là mười điều tấu sớ của Trình Diên trong "Hán thư".

+ Nén kẻ quyền thần: Phạt Trụ diệt Khương trong Sử ký.

+ Thải bớt kẻ nhũng lạm: Trừ gian diệt bạo trong Sử ký.

+ Cổ động Nho phong: Nhân nghĩa lễ trí tín trong Tứ thư.

+ Mở đường cho người nói thẳng: Can gián trong Sử ký.

+ Cách kén quân: Kén tướng trong Tôn Tử binh pháp.

+ Chọn tướng: Lựa chọn nhân tà trong Hán thư.

+ Trận pháp cốt cho tề chỉnh: Binh pháp trong Tôn Tử binh pháp.

- Các điển cố: bến Đố Phụ, Tiêm Đài, hồng nhan bạc phận, hồn tinh vệ, phú Li tao: giúp tô đậm nỗi buồn, sự tủi nhục và khao khát được giải thoát của Mị Châu. Các điển cố này cũng góp phần thể hiện tâm trạng bi thương, sầu uất của nhân vật.

- Các điển cố lịch sử: Trần Duệ Tông, nước Sở: giúp tăng tính xác thực cho lời nói của Mị Châu. Các điển cố này cũng thể hiện hiểu biết của Mị Châu về lịch sử và văn hóa, khiến lời nói của nàng thêm uy tín.

- Ngoài ra, việc sử dụng các điển cố còn có tác dụng:

+ giúp cho đoạn văn thêm trau chuốt, mượt mà và giàu sức gợi.

+ thể hiện kiến thức uyên bác, hiểu biết sâu rộng về văn hóa và lịch sử của Nguyễn Trãi.

- Hoa quả sơn và Thủy Liêm Động trong đoạn có phải là điển cố:

+  Hoa quả sơn: Tên ngọn núi trong tác phẩm Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân, là nơi sinh sống của Tôn Ngộ Không, một ngọn núi hoang vu, hiểm trở, nơi sinh sống của nhiều loài động vật hoang dã.

+ Thủy Liêm Động: Tên hang động trong tác phẩm Tây Du Ký, là nơi ở của Tôn Ngộ Không, một hang động bí ẩn, sâu thẳm, ẩn chứa nhiều điều kỳ bí.

- Tác dụng của việc sử dụng điển cố:

+ Giúp người đọc hình dung ra khung cảnh hoang vu, hiểm trở của ngọn núi và hang động.

+ Thể hiện sự e dè, lo lắng của nhân vật khi bước vào nơi hoang vu, bí ẩn.

- Sơn Tinh, Thủy Tinh là thần thoại đã được truyền thuyết hóa, thời Hùng Vương.

- Tình huống hấp dẫn, hình tượng độc đáo, ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống.

- Sự biến đổi:

+ chủ đề hoàn toàn mới, vẻ đẹp bí ẩn, kì diệu của tình yêu, sự phong phú, phức tạp của tâm hồn con người.

+ xung đột mới: xung đột giữa Thủy Tinh và vua Hùng, xung đột giữa Thủy Tinh và đám thủy thần thuộc hạ, xung đột giữa bổn phận và khát vọng tình yêu trong tâm hồn Mị Nương.

+ Mâu thuẫn giữa Sơn Tinh, Thủy Tinh đã hoàn toàn bị lược bỏ.

Bị nỗi đau khố, nhớ thương giày vò, hành hạ, nếu có một phút giây chàng không kiềm chế được nỗi đau và điên cuồng triển hết sức mình động biển, thì cơn hồng thuỷ ấy sẽ tức khắc biến núi Tản, Phong Châu,... thành nghìn trùng sóng vô mãi mãi. Nhưng chưa bao giờ Thủy Tinh có mặt trong những cuộc báo thù của muôn loài thủy tộc vì nỗi sợ này: Tôi sẽ mất em, nỗi nhớ em, lòng mong muốn hướng về em, mất hết, mất vĩnh viễn...: Chỉ cần được nhớ thương, thậm chí đau khổ vì nỗi thương nhớ ấy, đối với chàng, cũng đã là hạnh phúc. Ngay trong cuộc trùng phùng mà Thủy Tinh ngày đêm mong ước, thậm chí coi đó là niềm hi vọng để sống, chàng vẫn một niềm gìn giữ, trân trọng hạnh phúc của người con gái mình yêu thương. Vì sự thanh thản của tâm hồn nàng, chàng có thể hi sinh mọi khát khao của riêng mình. Theo lời Mị Nương, chàng quay về biển cả, để nuôi giữ ngọn Hỏa Tâm nồng ấm cho đại dương mãi trong sạch, phóng khoáng, quyến rũ, tràn đầy tình yêu.

- Sơn Tinh: được miêu tả chi tiết, sinh động hơn, thể hiện rõ phẩm chất anh hùng: mạnh mẽ, quyết đoán, tài năng.

- Thủy Tinh: không còn là vị thần hung bạo, chỉ biết dùng vũ lực mà trở thành một người tình si, yêu say đắm Mị Nương.

- Mị Nương: được khắc họa nội tâm phức tạp, thể hiện sự thương cảm cho Thủy Tinh.

Truyện mang lại ánh sáng lung linh cho câu chuyện bằng lời kể giàu chất thơ, cảm hứng, lãng mạn. Lối nói du dương, câu văn nhiều vần điệu, đoạn văn ngân nga, giọng điệu trầm tĩnh, ấm áp,...

Theo bài viết Mẫu gốc Sơn Tinh Thủy Tinh và sáng tạo của Hòa Vang trong truyện ngắn Sự tích những ngày đẹp trời, tác giả Hòa Vang đã kế thừa và làm biến đổi những phương diện cơ bản sau của mẫu gốc:

* Kế thừa: cốt truyện, nhân vật, mô típ

* Biến đổi:

- Nhân vật: 

+ Sơn Tinh: được miêu tả chi tiết, mạnh mẽ, quyết đoán, tài năng.

+ Thủy Tinh: một người tình si, yêu say đắm Mỵ Nương.

+ Mỵ Nương: được khắc họa nội tâm phức tạp, thể hiện sự thương cảm cho Thủy Tinh.

- Cốt truyện: bổ sung các chi tiết mới: 

+ Lý do Mỵ Nương chọn Sơn Tinh: vì yêu mến phẩm chất của chàng.

+ Nỗi đau khổ của Thủy Tinh sau khi thua cuộc.

+ Hành động của Mỵ Nương để hàn gắn mối quan hệ giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh.

+ Thay đổi kết thúc: Không còn là cuộc chiến triền miên giữa hai vị thần mà hướng đến sự hòa giải, dung hòa.

Khi bàn về sự “biến đổi” của nhân vật ở truyện ngắn so với nhân vật ở “mẫu gốc”, tác giả bài viết đã có những phát hiện mới mẻ:

- Thủy Tinh: Từ vị thần hung bạo, độc ác trở thành một người tình si; sau khi thua cuộc, Thủy Tinh không chỉ ghen tuông, tức giận mà còn chìm trong nỗi buồn, sự thất vọng và tuyệt vọng.

- Mỵ Nương: Từ một công chúa chỉ biết tuân theo mệnh lệnh vua cha trở thành một người phụ nữ có nội tâm phức tạp.

-  Sơn Tinh: mạnh mẽ, quyết đoán, tài năng, là người anh hùng bảo vệ bờ cõi.

- Tác giả đã nhận định những điểm sáng tạo này như sau:

+ Tác giả bài viết đánh giá cao sự sáng tạo của Hòa Vang trong việc biến đổi các yếu tố kì ảo.

+ Những biến đổi này đã góp phần tạo nên một tác phẩm mới mẻ, độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân của tác giả.

+ Cách đánh giá của tác giả bài khách quan, thuyết phục và có sức gợi mở cho người đọc.

- Sau khi tìm hiểu bài viết tham khảo về vấn đề tiếp thu, cải biến, sáng tạo trong một tác phẩm văn học, tôi có những thu hoạch sau đây để rèn luyện kỹ năng viết bài nghị luận về vấn đề này:

+ Phân tích được những yếu tố được tiếp thu, cải biến và sáng tạo trong tác phẩm.

+ Phân tích được tác dụng của những yếu tố đó đối với nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

+ So sánh những điểm giống nhau và khác nhau giữa các tác phẩm về cách tiếp thu, cải biến, sáng tạo.

+ So sánh tác phẩm với mẫu gốc (nếu có) để làm rõ sự sáng tạo của tác giả.

Đặc điểm nổi bật của truyện truyền kì thời trung đại:

- Truyện truyền kì vay mượn nhiều yếu tố từ văn học dân gian, Phật giáo, Nho giáo và văn học Trung Quốc.

- Truyện truyền kì sử dụng nhiều yếu tố hoang đường, kì ảo để thể hiện hiện thực đời sống xã hội.

- Truyện truyền kì thể hiện sự quan tâm, đồng cảm với những số phận bất hạnh, đề cao giá trị con người.

- Các tác giả sáng tạo nên những hình tượng nhân vật mang tính biểu tượng.

So sánh yếu tố kì ảo trong truyện truyền kì và yếu tố kì ảo trong một số thể loại văn học khác:

Tác phẩm Miền hoang của tác giả Sương Nguyệt Minh đã để lại cho tôi nhiều ấn tượng, đặc biệt là hình tượng con Kên Kên. Nó được kì ảo hóa để biến thành biểu tượng cho sự báo hiệu của cái chết, sự kinh dị của chiến tranh. Ngay từ những trang đầu cuốn tiểu thuyết đã xuất hiện hình ảnh con Kên Kên. Vốn là một loài chim chuyên ăn thịt xác chết, ở đâu loài vật này xuất hiện là ở đó mùi tử khí đã bốc lên. Hình ảnh Kên Kên xuất hiện trở đi trở lại trong tác phầm như cánh chim chao liệng tìm xác chết, khi trực tiếp nhìn thấy, khi đi vào giấc mơ của nhân vật Tùng. Dù xuất hiện theo cách nào thì nó cũng gây ra những cảm xúc, suy nghĩ tiêu cực đối với con người. Đó là nỗi hoang mang, lo sợ cái chết cận kề. Ban ngày Kên Kên được miêu tả thật như một loài động vật thông thường nhưng khi màn đêm buông xuống thì hình tượng kên kên mang đậm tính kì ảo. Đàn kên kên xuất hiện khiến cả bốn kẻ lạc rừng vốn đã mệt dỉu lả càng khiếp đảm vì có thể cái chết đến bất ngờ: tiếng kên kên kêu the thé bất chợt khiến Tùng nổi gai ốc . Trong mắt Tùng, bản tính độc ác của nó hiện lên từ dáng vẻ bề ngoài sát khí đằng đằng. Với một tên chỉ huy lính Pol Pot từng vào sinh ra tử nơi chiến trường, đầy quyền lực, hét ra lửa như Lục Thum cũng phải sợ hãi khi nó đang nhằm vào cái chân dập nát bốc mùi thối khẳn của mình. Hắn thấy đây là loài chim bình thản, đầy quyền uy. Hắn hoảng hốt, khiếp sợ đến tức thở. Còn với một tên lính Pol Pot tàn độc, cục súc như Rô thì chỉ hắn muốn dùng đạn bắn chết ngay loài chim này nhưng dẫu có bắn cũng không xuể. Mỗi nhân vật có một góc nhìn, một cách cảm nhận khác nhau về loài kên kên, song điểm chung giữa họ là nỗi sợ chết. Nơi nào loài chim này xuất hiện là nơi ấy cái chết sắp xảy đến. Cuộc chiến tranh phi nghĩa này đã làm loài kên kên đổ dồn về đây. Kên Kên được kì ảo hóa trở thành một sứ giả của Thần Chết, ẩn dụ cho sự chết chóc trong chiến tranh. Hình ảnh những con Kên Kên căng diều thật dữ đội và chân thực. Nó tái hiện bộ mặt thật của chiến tranh đầy ám ảnh và nhức nhối. Với việc xây dựng những hình tượng động vật hoang đường, kì lạ kể trên, Sương Nguyệt Minh vận dụng yếu tố kì ảo để làm đảo lộn trật tự của chuỗi thức ăn trong tự nhiên, biển những loài vật vô tri thành những hình tượng sống động, đầy ám ảnh, biến con người trở nên nhỏ bé, yếu đuối. Qua đó, ông gửi gắm rất nhiều suy tư, cảm thức về cuộc sống của con người đương đại, về sự đối lập giữa cái đẹp với cái xấu cái ác, giữa thực tại với mộng tưởng. Qua hệ thống nhân vật kì ảo của ông, có thể thấy cái đẹp, cái thiện dù đang trên bờ vực suy đồi.

Ý nghĩa biểu tượng của bến trần gian:

- Bến trần gian là nơi con người gặp gỡ, trò chuyện với những người lính đã hy sinh. Không gian bến mang đậm màu sắc huyền ảo, linh thiêng.

- Bến trần gian - biểu tượng cho cuộc đời, muôn vàn cung bậc cảm xúc: vui, buồn, sướng, khổ, là nơi con người học cách trưởng thành, vượt qua chính mình.

- Bến là nơi ghi dấu những hy sinh thầm lặng của những người lính, đó là lời nhắc nhở về trách nhiệm của thế hệ sau đối với những người đã khuất.

- Bến trần gian - biểu tượng cho niềm tin vào cuộc sống, con người hướng tới tương lai.

Suy tư của tác giả về đời sống tâm linh của con người từng trải qua nhiều mất mát vì chiến tranh:

- Nỗi ám ảnh về chiến tranh khiến họ luôn sống trong lo âu, sợ hãi và dằn vặt.

- Nỗi khát khao bình yên là động lực để con người vượt qua những khó khăn và tiếp tục sống.

- Niềm tin vào cuộc sống giúp con người có thêm sức mạnh để vượt qua những thử thách và hướng đến tương lai.

- Chiến tranh khiến con người suy ngẫm về kiếp nhân sinh, về giá trị của cuộc sống.

- Yếu tố kì ảo trong truyện ngắn Bến trần gian:

+ Bến đò và người lái đò: không gian và nhân vật huyền ảo, mang tính biểu tượng.

+ Những chi tiết kì ảo khác: tiếng sáo diệu kỳ, ánh trăng lung linh, sương giăng mờ ảo...

- Tác dụng của yếu tố này:

+ Thể hiện quan niệm về thế giới tâm linh: con người tin vào sự tồn tại của thế giới bên kia, tin vào sự bất tử của linh hồn.

+ Thể hiện niềm tin vào cuộc sống: dù trải qua nhiều mất mát, con người vẫn giữ niềm tin vào tương lai tốt đẹp.

+ Khắc họa nội tâm nhân vật: yếu tố kì ảo giúp thể hiện những suy tư, cảm xúc phức tạp của nhân vật tôi.

+ Giúp tác giả truyền tải thông điệp: ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp của con người, bày tỏ mong muốn về hòa bình.

- Khoác lác, ảo tưởng, theo tôi, có phải là một thói tật đáng cười.

- Vì khoác lác có thể gây ra những hậu quả tiêu cực. Khoác lác là hành vi không dựa trên sự thật và thường dẫn đến sự hiểu lầm, mất đoàn kết và tin tưởng trong mối quan hệ. Nếu mọi người dựa vào thông tin không chính xác hoặc tin vào những điều không có căn cứ, có thể dẫn đến quyết định sai lầm và hậu quả không mong muốn. Đó là lý do tại sao chúng ta nên luôn kiểm tra và xác minh thông tin trước khi tin tưởng và hành động.

- Các nhân vật sử dụng những lời khen ngợi sáo rỗng, nịnh hót nhau một cách lộ liễu Tôi rất sung sướng được cái hân hạnh đặc biệt gặp bà, chúng tôi còn vui mừng hơn...

- Họ nói những điều không đúng với thực tế, chỉ nhằm mục đích lấy lòng nhau.

- Họ sử dụng những lời lẽ hoa mỹ, nhưng lại thiếu đi sự chân thành.

→ Thể hiện sự giả tạo của con người trong xã hội.