Các chi tiết khắc hoạ nhân vật ông lão trong truyện:

- Ông lão náo nức bước ra khỏi phòng thông tin

- Ông ngồi vào 1 cái quán gần đấy, hút thuốc lào, uống chè tươi

- Ông lão chóp chép cái miệng ngẫm nghĩ, bao nhiêu ý nghĩ vui thích chen chúc trong đầu…

Thông tin làng Chợ Dầu theo Tây là một cú sốc lớn đối với ông Hai. Đây là tình tiết đỉnh điểm trong câu chuyện, khi ông nghe tin làng mình làm Việt gian, theo giặc. Cảm xúc của ông Hai khi nghe tin này được Kim Lân miêu tả rất sâu sắc và chân thực, thể hiện nỗi đau khổ và sự giằng xé trong lòng ông. Ông cảm thấy "cổ họng nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân" – đây là phản ứng tâm lý tự nhiên khi ông không thể chấp nhận sự thật ấy.

Câu nói “Hà, nắng gớm, về nào…” là lời độc thoại của ông Hai. Lời độc thoại này diễn ra ngay sau khi ông nghe tin làng Chợ Dầu theo Tây.

Khi nhìn đàn con chơi ngoài sân, ông Hai chìm vào những suy nghĩ đau đớn về tương lai của con cái mình. Ông tưởng tượng cảnh gia đình ông sẽ bị cả làng, cả xóm hắt hủi, khinh bỉ chỉ vì cái tội danh làng Chợ Dầu làm Việt gian theo Tây. Trong đầu ông hiện lên những viễn cảnh tủi nhục, đặc biệt là những đứa trẻ ngây thơ, vô tội phải gánh chịu hậu quả của việc làm mà ông chưa thể xác minh.

Đây là lời dẫn gián tiếp vì nó thuật lại lời của Chánh Bệu, nhưng được điều chỉnh theo ngôn ngữ và cảm xúc của ông Hai.

khi nói chuyện với bà Hai, thái độ của ông Hai thể hiện rõ sự bực bội và đau đớn do cú sốc tinh thần mà ông vừa trải qua. Ông cảm thấy nỗi nhục nhã và sự bất lực khi nghe tin làng Chợ Dầu theo Tây.

Ông Hai bực bội không vì bà Hai làm gì sai, mà vì tâm trạng lo âu và bức bối trong lòng không được giải tỏa. Ông gắt gỏng với bà một cách vô cớ, thể hiện sự căng thẳng bị dồn nén mà ông không thể kiểm soát. Điều này là dấu hiệu cho thấy nỗi đau tinh thần quá lớn, khiến ông trở nên dễ cáu kỉnh và không thể giữ bình tĩnh.

Bên cạnh đó, ông Hai còn biểu hiện sự lo lắng tột độ, trằn trọc không yên, thở dài liên tục vì không thể thoát khỏi những suy nghĩ về việc làng mình làm Việt gian. Ông lo sợ rằng thông tin ấy sẽ làm gia đình ông bị khinh bỉ và đẩy đến bế tắc. Cảm giác căng thẳng này được Kim Lân miêu tả rất chi tiết qua việc ông "chân tay bủn rủn", "nín thở", "không nhúc nhích" khi lắng nghe bất kỳ dấu hiệu nào về chuyện làng Chợ Dầu. Những hành động này thể hiện rõ sự lo âu, sợ hãi và cảm giác mất mát sâu sắc mà ông đang chịu đựng.

Điều khiến ông Hai sợ nhất là mụ chủ nhà, người mà gia đình ông đang phải nương nhờ. Sau khi nghe tin làng Chợ Dầu theo Tây, ông Hai lo lắng rằng mụ chủ nhà sẽ biết được và từ đó khinh bỉ, xua đuổi gia đình ông. Ông Hai hình dung mụ chủ nhà sẽ dùng tin này để gây áp lực, khiến gia đình ông phải chịu đựng sự hắt hủi, làm cho cuộc sống của họ càng thêm khó khăn.

Khi nghe những lời cay nghiệt từ bà chủ nhà, ông Hai thực sự rơi vào cảnh bế tắc và tuyệt vọng. Bà chủ nhà, với thái độ khinh miệt và đe dọa, đã khiến ông Hai rơi vào tình trạng bị dồn ép, cảm giác không còn nơi nào để đi. Trong lúc đau đớn và mất phương hướng, ông buộc phải đối mặt với một sự lựa chọn khó khăn: tiếp tục ở lại hay trở về làng Chợ Dầu, nơi mà ông từng yêu quý và tự hào.

Ý nghĩ "Hay là quay về làng?" lóe lên trong đầu ông như một phương án tạm thời để gia đình có chỗ dung thân, tránh bị xua đuổi, lạc lõng ở nơi xa lạ. Nhưng rồi ông Hai ngay lập tức nhận ra rằng làng Chợ Dầu giờ đây không còn là nơi đáng tự hào như trước nữa. Tình cảm yêu thương với làng giờ đã biến thành nỗi đau đớn và sự tủi hổ vì tin làng theo Tây. Chỉ nghĩ đến làng thôi cũng làm lòng ông đắng ngắt, đau nhói, bởi làng giờ đã mang cái danh "phản bội", làng đã không còn là nơi ông có thể tìm đến để tìm sự an toàn nữa.

Mới hôm nào, trở về làng Chợ Dầu vẫn là niềm khao khát cháy bỏng của ông Hai, nơi mà ông luôn tự hào và ao ước được quay lại. Làng quê với ông từng là biểu tượng của sự an yên, nơi nuôi dưỡng tình yêu và lòng tự hào. Nhưng sau khi nghe tin làng mình theo Tây, tình cảm của ông với làng đã hoàn toàn thay đổi. Ý nghĩ trở về làng giờ đây khiến ông "rợn cả người", bởi làng đã phản bội kháng chiến, phản bội Cụ Hồ.

Ông phải dập tắt ngay cái ý nghĩ đen tối ấy vì trong tâm trí ông, việc trở về làng lúc này đồng nghĩa với việc phản bội cách mạng, phản bội lòng yêu nước. Với ông Hai, quay về làng Chợ Dầu chẳng khác gì bỏ kháng chiến, bỏ Cụ Hồ – những giá trị mà ông luôn tôn thờ và đặt lên trên tất cả.

Ông Hai cứ múa tay lên mà khoe nhà ông bị đốt nhẵn…. Điều ông khoe rất khác thường. Ngôi nhà không chỉ là tài sản, mà còn chứa đựng bao kỷ niệm vui buồn, là một phần quan trọng trong cuộc sống của mỗi con người. Bình thường, mất nhà sẽ khiến ai cũng phải xót xa, đau đớn. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh đặc biệt của ông Hai, cử chỉ này mang một ý nghĩa sâu xa hơn. Vì ông thấy rằng ngôi nhà bị đốt chính là bằng chứng hùng hồn về lòng trung thành của làng đối với cách mạng. Đây là một cách để ông thể hiện niềm tự hào và niềm vui khi biết rằng mặc dù làng đang phải chịu đựng nhiều khó khăn, nhưng ít nhất, họ vẫn đứng về phía kháng chiến, không phải là kẻ phản bội.

Mụ chủ nhà không hề “nói tức nói xóc” mà trái lại, mụ lại tỏ vẻ rất vui sướng. Mụ chủ nhà đã hòa chung niềm vui với gia đình ông Hai và với toàn bộ làng, thể hiện sự đồng cảm sâu sắc và tinh thần đoàn kết trong cuộc kháng chiến. Đây là một phản ứng tích cực, cho thấy mụ đã đặt lợi ích của cách mạng và lòng yêu nước lên trên mọi khác biệt cá nhân hay mâu thuẫn. Sự thay đổi thái độ này làm rõ nét sự tôn trọng và yêu mến của mụ đối với tinh thần kháng chiến của làng Chợ Dầu, cũng như tinh thần đồng bào trong cuộc chiến chung.

- Cốt truyện:

Ông Hai là người làng Chợ Dầu. Ông yêu cái làng Chợ Dầu ấy như máu thịt của mình. Ông luôn tự hào khoe rằng làng của ông đẹp, bề thế; làng của ông tinh thần khánh chiến dữ lắm. Thực hiện lệnh tản cư của Ủy ban kháng chiến, ông Hai miễn cưỡng đưa gia đình đi tản cư. Ở nơi tản cư, lúc nào ông cũng nhớ làng và luôn dõi theo tin tức cách mạng. Khi nghe tin đồn làng Chợ Dầu thơ giặc, ông vô cùng đau khổ, cảm thấy xấu hổ, nhục nhã vô cùng. Ông không đi đâu, không gặp ai, chỉ sợ nghe tin đồn về làng ông theo giặc. Nỗi lòng buồn khổ đó càng tăng lên khi có tin người ta không cho những người làng ông ở nhờ vì là làng Việt gian. Ông không biết bày tỏ với ai, không dám đi ra ngoài. Thế là ông đành nói chuyện với thằng con út cho vơi nỗi buồn, cho nhẹ bớt những đau khổ tinh thần.

Đấu tranh trong tư tưởng khiến ông Hai đi đến suy nghĩ đứng về phía cách mạng, ủng hộ kháng chiến, ủng hộ cụ Hồ, làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây thì phải thù. Những chuyển biến trong tư tưởng của ông Hai cũng là những chuyển biến mới trong tình cảm của người nông dân Việt Nam thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Khi tin làng Chợ Dầu theo giặc được cải chính, ông hai mừng lắm. Vẻ mặt ông tươi vui, rạng rỡ hẳn lên. Ông chia quà cho các con, và tất bật báo tin cho mọi người rằng nhà ông bị Tây đốt, làng ông không phải làng Việt gian. Ông thêm yêu và tự hào về cái làng của mình. Từ một người một người nông dân yêu làng, ông Hai trở thành người nông dân nặng lòng với kháng chiến. Tình yêu làng, yêu nước đã hòa làm một trong ý nghĩ, tình cảm, việc làm của ông Hai. Đây là nét đẹp truyền thống mang tinht hần thời đại. Ông Hai là hình cảnh tiêu biểu của người nông dân trong thời kì kháng chiến chông Pháp.

- Nhân vật chính của truyện: ông Hai.

- Tình huống truyện:

Ông Hai, một lão nông dân chất phác, yêu làng, yêu nước, trong tác phẩm "Làng" của Kim Lân, phải đối mặt với tình huống trớ trêu đầy bi kịch khi nghe tin đồn làng Chợ Dầu theo giặc. Tình huống này xuất hiện bất ngờ, như sét đánh ngang tai, khiến ông rơi vào trạng thái hoang mang, tuyệt vọng.

- Ý nghĩa tình huống:

Tình huống trớ trêu trong "Làng" đã đặt ông Hai vào bi kịch nội tâm dữ dội. Ông phải đấu tranh mãnh liệt giữa tình yêu quê hương và lòng yêu nước, giữa niềm tin và sự nghi ngờ. Đồng thời việc xây dựng tình huống độc đáo cũng góp phần làm nổi bật chủ đề tác phẩm: tình yêu làng yêu nước của ông Hai- người nông dân thời kỳ đấu chống Pháp. Qua đó, tác giả Kim Lân đã thể hiện sức mạnh to lớn của tình yêu quê hương, lòng yêu nước, đồng thời khẳng định niềm tin vào con đường cách mạng của người nông dân Việt Nam.

* Những chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai trong truyện.

a/ Trước khi nghe tin xấu về làng:

- Hay khoe làng, hay kể về làng, nghe ngóng tin tức kháng chiến về làng.

-> Luôn quan tâm, tự hào về làng Chợ Dầu.

b/ Khi nghe tin làng theo Tây

+Ban đầu:

- Cổ ông nghẹn ắng lại, da mặt tê rân rân…

- Hỏi lại: Liệu có tin được không hở bác? Hay là chỉ lại

- Hà, nắng gớm, về nào..

- Ông cúi gằm mặt xuống mà đi

-> Sững sờ, nghi ngờ, xấu hổ

- Về nhà: nằm vật ra giường… nhìn lũ con, nước mắt giàn ra, nắm tay, rít lên

-> Lo lắng và đau đớn

+ Những ngày tiếp:

- Lục vấn, kiểm điểm từng người trong óc

- Ba, bốn ngày không bước chân ra ngoài

- Nghe ngóng, để ý, …chột dạ…thoáng nghe tiếng Tây, Việt gian, cam nhông… ông lủi ra một góc nhà, nín thít

-> Nơm nớp lo sợ, ám ảnh, đau xót, tủi hổ,

+ Khi nói chuyện với con -> Dằn vặt, buồn khổ, mong muốn giãi bày

c/ Khi nghe tin cải chính

Sung sướng, vui mừng, quên cả những mất mát của bản thân là nhà bị đốt vì niềm vui chung của làng, lại tự hào về làng yêu làng như trước.

d/ Mâu thuẫn trong nội tâm nhân vật

- Ông Hai định quay về làng nhưng ý nghĩ ấy lại gạt phắt đi

- “Làng thì yêu thật nhưng làng theo tây thì phải thì phải thù”

-> Miêu tả diễn biến tâm trạng nhân vật sâu sắc, chân thực, qua hành động, ngôn ngữ, những giằng xé, xung đột nội tâm gay gắt.

* Nhận xét về nhân vật ông Hai:

- Ông Hai - người nông dân có tình yêu làng hòa quyện trong tình yêu nước và tấm lòng thủy chung với kháng chiến.

- Hình ảnh được xây dựng giản dị, tình huống truyện độc đáo, thu hút.

* Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Kim Lân:

Kim Lân khéo léo miêu tả tâm lý nhân vật qua các hành động, đối thoại và ngôn ngữ độc thoại. Việc sử dụng các phương pháp này giúp làm nổi bật sự thay đổi trong tâm trạng của ông Hai, từ đau đớn, rụng rời, đến bế tắc và cuối cùng là sự sung sướng và hả hê khi có tin cải chính.

Ngôn ngữ trong truyện của Kim Lân rất đặc sắc, nhất là ngôn ngữ nhân vật ông Hai. Ngôn ngữ của ông Hai mang đậm chất khẩu ngữ và phản ánh lời ăn tiếng nói của người nông dân Việt Nam, với cách dùng từ và đặt câu hết sức dễ hiểu, mộc mạc. Điều này không chỉ tạo sự gần gũi mà còn làm nổi bật bản sắc của nhân vật. Dù truyện được trần thuật chủ yếu từ điểm nhìn của ông Hai, ngôn ngữ nhân vật và lời trần thuật đều thống nhất về sắc thái và giọng điệu, tạo ra sự hòa hợp và đồng cảm với tâm trạng của nhân vật. Ngôn ngữ của ông Hai không chỉ có nét chung của người nông dân mà còn mang đậm cá tính riêng, rất sinh động và chân thực. Kim Lân đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ để làm nổi bật tính cách và hoàn cảnh của nhân vật, đồng thời góp phần tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống của người nông dân trong thời kỳ kháng chiến.

Nhà văn Kim Lân chọn đặt tên cho tác phẩm là "Làng" thay vì "Làng Chợ Dầu" với nhiều dụng ý sâu sắc. Từ "Làng" không chỉ gắn liền với một địa danh cụ thể mà còn biểu tượng cho hình ảnh chung của các làng quê Việt Nam. Sự lựa chọn này giúp tác phẩm trở nên phổ quát hơn, phản ánh tâm trạng và tình hình của nhiều làng quê trong thời kỳ kháng chiến. Bằng cách sử dụng từ "Làng", Kim Lân nhấn mạnh yếu tố tâm lý và xã hội của nhân vật, đồng thời làm nổi bật sự gắn bó sâu sắc của người dân với quê hương và những xung đột họ phải đối mặt. Hơn nữa, tên "Làng" tạo ra một yếu tố bí ẩn và kích thích sự tò mò của độc giả, khiến họ tự hỏi về địa danh cụ thể và khám phá sâu hơn về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Tóm lại, việc đặt tên "Làng" không chỉ là sự lựa chọn ngẫu nhiên mà là một quyết định có chủ đích nhằm mở rộng ý nghĩa và tạo nên một tác phẩm có tính đại diện và sâu sắc.

Nếu nhân vật ông Hai sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh cuộc sống hôm nay, ông sẽ chia sẻ với mọi người những điều đầy tự hào về quê hương của mình. Ông sẽ vui mừng kể về sự phát triển tích cực của làng, như cơ sở hạ tầng được nâng cấp, con đường trải nhựa, và dịch vụ công cộng cải thiện, chứng tỏ làng không còn lạc hậu mà đang hòa nhập với sự phát triển của đất nước. Ông cũng sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, kể về các lễ hội, phong tục tập quán và hoạt động cộng đồng vẫn được duy trì. Bên cạnh đó, ông sẽ không quên chia sẻ về những thử thách mà làng đang đối mặt trong thời kỳ hiện đại, như sự chuyển mình từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, đồng thời nói về cách người dân đang tận dụng các cơ hội mới để cải thiện đời sống. Tinh thần đoàn kết của cộng đồng là một điểm sáng, và ông sẽ tự hào khi thấy người dân cùng nhau xây dựng và phát triển làng. Dù thời thế có thay đổi, ông Hai vẫn sẽ thể hiện tình yêu sâu sắc và lòng tự hào về quê hương, kể về những kỷ niệm đẹp và giá trị của làng, truyền lại cho các thế hệ sau niềm tự hào và tình yêu quê hương.

* Tiểu sử

– Hê-minh-uê (Ernest Miller Hemingway) ông sinh ngày 21 tháng 7 năm 1899 – mất ngày 2 tháng 7 năm 1961.

– Nghề nghiệp: ông là một tiểu thuyết gia người Mỹ, nhà văn viết truyện ngắn và là một nhà báo.

– Quê quán: tại Oak Park, Illinois, một vùng ngoại ô của Chicago.

– Gia đình: Cha ông là bác sĩ, mẹ là giáo viên dạy nhạc. Ông là con thứ hai trong số sáu chị em. Hê-minh-uê trải qua bốn cuộc hôn nhân. Ông có ba con trai.

– Ông là một phần của cộng đồng những người xa xứ ở Paris trong thập niên 20 của thế kỷ XX và là một trong những cựu quân nhân trong Chiến tranh thế giới I, sau đó được biết đến qua “Thế hệ đã mất”.

* Sự nghiệp:

– Thuở nhỏ, Hê-minh-uê có năng khiếu âm nhạc nhưng lòng yêu thiên nhiên và tính hiếu động đã khiến ông gần gũi với những chuyến săn bắn, câu cá, đấm bốc…

– Năm 18 tuổi, ông rời ghế nhà trường sau khi tốt nghiệp trung học và đi làm phóng viên.

– Năm 19 tuổi ông gia nhập đội Hồng thập tự sang lái xe bên chiến trường I-ta-li-a trong Chiến tranh thế giới lần thứ nhất.

– Năm 20 tuổi, Hê-minh-uê quay lại Hoa Kì với đôi nạng gỗ và tấm huân chương do bị thương trên đất I-ta-li-a.

– Ông lấy vợ năm 22 tuổi rồi sang Pháp vừa làm báo vừa bắt đầu sự nghiệp sáng tác. Cũng trong năm này, ông cho ra mắt truyện ngắn đầu tay Trên miệt Mi-chi-gân (1921).

– Dẫu là nhà văn Hoa Kì nhưng hầu hết khoảng thời gian trong đời ông lại sống ở nước ngoài.

– Năm 1926, khi tiểu thuyết “Mặt trời vẫn mọc” ra đời thì nhà văn Hê-minh-uê mới thực sự nổi tiếng trên văn đàn. Ba năm sau, “Giã từ vũ khí” được ra đời. Cuốn sách này kể về một mối tình thơ mộng nhưng lại cực kì bi đát của chàng trung úy Hen-ry và cô y tá Ca-tơ-rin.

– Vào những năm 1930, Hê-minh-uê thường xuyên đến Tây Ban Nha. Năm 1939, sau nhiều năm theo dõi và nhiều lần tới tham dự cuộc chiến bảo vệ nền Cộng hoà của nhân dân Tây Ban Nha, Hê minh uê đã viết lên truyện ngắn “Chuông nguyện hồn ai”.

– Tuy luôn sống xa Tổ quốc nhưng nhân vật trung tâm trong các tác phẩm của ông đa số là người Hoa Kì. Điều này phần nào đã cho thấy bóng dáng thực hay nét hư cấu nguyên mẫu tác giả Hê-minh-uê trong sáng tác của ông.

– Hê-minh-uê mất năm 1961 tại Két-chum, Ai-đa-hô, tự sát như nhiều thành viên khác của gia đình.

* Phong cách sáng tác

Hê-minh-uê được xem là một trong những người đã khai sinh ra nền văn xuôi hiện đại Hoa Kì. Nhiều tác giả Hoa Kì đương đại suy tôn ông làm người khai sinh ra trường phái Chủ nghĩa cực hạn (Minimalism). Một trường phái văn học xuất hiện ở Hoa Kì từ những năm 1920 với phương châm sáng tạo cơ bản là tinh giảm văn chương đến mức tối đa, kiệm lời và kiệm cả cảm xúc… Chuyện được phản ánh trong tác phẩm là chuyện của nhân vật. Các chi tiết, tình tiết phát triển theo nội tại khách quan của nhân vật. Nhà văn không còn là người hiểu biết tường tận mọi ngóc ngách tâm lí, hành động của đối tượng được miêu tả để chi phối, dẫn dắt họ theo chủ đích đã định trước. Nét nổi bật trong thế giới ngôn từ của kiệt tác là khả năng kiệm lời. Đặc biệt Hê-minh-uê rất hạn chế việc sử dụng tính từ. Còn động từ được dùng để diễn tả hành vi giao tiếp của con người thì hầu như chỉ độc mỗi nói hoặc hành vi tự giao tiếp với chính bản thân nhân vật thì gần như chỉ là nghĩ.

Các chi tiết thể hiện bối cảnh của truyện:

- Bối cảnh chung: Mở đầu tác phẩm tác giả đã nhắc đến bối cảnh của chiến tranh và sự xuất hiện của ông lão bên chiếc cầu.

- Bối cảnh riêng: Bên chiếc cầu phà nối qua sông E-brô nối giữa vùng thị trấn Xan Các lốt (quê hương của ông lão) với Tơ rô tơ sa vào ngày chủ nhật phục sinh. Ông lão có nhiệm vụ là phải băng qua cầu để thăm dò, tìm xem bước tiến của quân địch.

Lời đối thoại cho biết Ông lão đến từ San Carlos. Ông là người cuối cùng rời khỏi thị trấn vì phải chăm sóc đàn gia súc của mình

Ông lão lo lắng về số phận của những con vật mà ông đã để lại ở San Carlos. Ông đã chăm sóc chúng trong suốt cuộc đời mình, và ngay cả khi buộc phải rời bỏ, ông vẫn không ngừng lo nghĩ cho chúng. Ông lo sợ hai con dê và bốn cặp chim bồ câu không thể tự kiếm ăn và không biết điều gì sẽ xảy ra với chúng trong khi chiến tranh đang đến gần.

Đây là lời độc thoại, vì nó là suy nghĩ, tình cảm của ông lão đối với những con vật mà ông rất yêu quý và đã từng hết mực chăm sóc.

- Đề tài: con người và loài vật trong chiến tranh.

- Bối cảnh chung: nội chiến Tây Ban Nha (1936-1939).

Bối cảnh riêng: bên chiếc cầu phà nối qua sông E-brô nối giữa vùng thị trấn Xan Các lốt (quê hương của ông lão) với Tơ rô tơ sa vào ngày chủ nhật phục sinh.

- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất

à Tác dụng: kể lại một cách chân thực những gì mà nhân vật tôi đã chứng kiến

- Nhân vật:

+ Ông lão

+ Nhân vật “tôi”

Ông lão hiện lên với chân dung bụi bặm, xám bẩn, mệt mỏi và dường như đã kiệt sức sau hành trình dài. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài cằn cỗi ấy là một tấm lòng lương thiện, giàu tình cảm, đặc biệt là tình thương dành cho các con vật nuôi của mình.

Câu chuyện dự báo cái chết có thể đến với ông vì đang xảy ra chiến tranh nhưng ông nhất quyết không chịu đi vì lo cho vật nuôi của mình

Hai chi tiết hoàn toàn đối lập với cảnh ngộ của ông lão tạo sắc thái mỉa mai cho tác phẩm. Ngày lễ Phục sinh đánh dấu sự sống trở lại của Chúa, và “niềm may mắn” khi giống mèo có thể tự xoay sở. Thế nhưng còn ông lão, có thể ông sẽ phải đối mặt với cái chết khi quân đội phát xít đang đến gần. Thời điểm mong đợi lễ phục sinh, chào đón sự tái sinh trở thành thời điểm của cái chết và sự hủy diệt do chiến tranh.

Qua đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự tàn ác, khốc liệt của chiến tranh.

Có thể thấy, chiến tranh đã bứt tung ông lão khỏi gia đình, quê hương yêu dấu. Chiến tranh còn bứt ông lão khỏi những con vật mà ông đã từng chăm sóc, từng gắn bó, yêu thương. Chiến tranh đã vắt kiệt sức lực của lão nhất là khi lão đã già. Chiến tranh còn vắt kiệt cả ý chí của lão khiến lão cảm thấy cuộc sống không còn ý nghĩa với mình, lão không quan tâm đến việc sống, chết, không thấy điều gì có ý nghĩa với lão ở cuối con đường.

- Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng:

+ Ông lão: biểu tượng cho nạn nhân của chiến tranh

+ Những con chim bồ câu: biểu tượng của hòa bình nhưng nó phải bay đi gợi sự liên tưởng: chiến tranh đã khiến cho hòa bình không còn chỗ đứng buộc phải bay đi nếu không sẽ phải chấp nhận cái chết. Hòa bình đã bay đi chỉ còn đó chiến tranh và sự chết chóc.

+ Con mèo phải tự xoay xở à số phận những người dân vô tội phải tự tìm cách tránh khỏi hòn tên mũi đạn của chiến tranh

+ Các hình ảnh biểu tượng: cây cầu - ranh giới của hai phe chiến tranh

- Ngôn ngữ đối thoại giữa nhân vật tôi và ông lão cho thấy ông lão đại diện cho những con người vô tội được cất tiếng nói, được nói ra những nối niềm đau đáu trong lòng và nhắc nhở chúng ta hãy lắng nghe tiếng nói của những con người vô tội ấy trong âm thanh gầm gào của chiến tranh.

- Độc thoại nội tâm: “Đấy là quê hương của lão. Lão hãnh diện và mỉm cười khi có người nhắc đến” cho thấy nội tâm, suy nghĩ của ông lão về quê hương của mình

Việc Hemingway không đặt tên cho ông lão trong thực sự mang một ý nghĩa khái quát và tượng trưng mạnh mẽ. Ông lão không chỉ là một cá nhân cụ thể, mà ông đại diện cho rất nhiều người vô danh, những nạn nhân của chiến tranh, những người dân thường không có quyền lực, không thể quyết định số phận của mình. Ông là hình ảnh của những người bị buộc phải rời bỏ quê hương, mất mát những gì thân thương nhất, và chịu đựng nỗi đau tinh thần cũng như thể xác do chiến tranh gây ra.

Câu chuyện "Old Man at the Bridge" của Ernest Hemingway gửi đến người đọc thông điệp về sự tàn khốc và vô nghĩa của chiến tranh đối với những con người bình dị, những người không liên quan trực tiếp đến xung đột nhưng lại là nạn nhân của nó. Qua hình ảnh ông lão già nua, kiệt sức và lo lắng cho những con vật nuôi của mình, Hemingway nhấn mạnh sự bất lực và tuyệt vọng mà chiến tranh gây ra, không chỉ đối với con người mà còn đối với mọi sự sống.

Chiến tranh không chỉ phá hủy vật chất mà còn làm suy kiệt tinh thần và tàn phá tình cảm của con người. Nó buộc người dân vô tội phải rời bỏ quê hương, từ bỏ những gì họ yêu quý nhất. Ông lão trong câu chuyện không chỉ đại diện cho một cá nhân, mà còn là hình ảnh của rất nhiều người bị cuốn vào cuộc chiến mà họ không muốn và không thể chống lại.

Trong thế giới hiện đại, chiến tranh vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi, và hậu quả của nó vẫn tàn phá cuộc sống của hàng triệu người. Thông điệp của Hemingway nhắc nhở chúng ta về giá trị của hòa bình và sự cần thiết của việc bảo vệ những người yếu đuối, vô tội trong xã hội. Ngoài ra, câu chuyện còn phản ánh về trách nhiệm của con người với thiên nhiên, với những sinh vật nhỏ bé mà chúng ta có trách nhiệm chăm sóc và bảo vệ.

Trong cuộc sống hiện đại, khi những cuộc xung đột và khủng hoảng vẫn xảy ra, câu chuyện này là lời nhắc nhở về sự đau khổ mà chiến tranh gây ra và tầm quan trọng của lòng nhân ái, sự trắc ẩn đối với người khác. Nó kêu gọi chúng ta cần trân trọng hòa bình, đối xử nhân hậu với mọi sự sống và cùng nhau tìm cách bảo vệ những giá trị nhân bản trước sự khắc nghiệt của xung đột và bạo lực.

a-4

b-3

c-2

d-1

a. Lời dẫn: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi và phải luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”.

- Cách dẫn trực tiếp lời văn (Lời nói viết thành chữ).

- Dấu hiệu: Đặt sau dấu hai chấm và trong dấu ngoặc kép

- Sự phù hợp: Cách dẫn này hoàn toàn đảm bảo sự chính xác khi dẫn từ một văn bản quan trọng (bản “Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp).

b. Lời dẫn: “hôm Tây vào khủng bố. Chúng nó có bao nhiêu thằng, bao nhiêu Tây, bao nhiêu Việt gian, đi những đường nào, đốt phá những đâu đâu và dân quân, tự vệ làng ông bố trí, cầm cự ra sao, rành rọt, tỉ mỉ như chính ông lão vừa mới dự trận đánh giặc ấy xong thật”.

- Cách dẫn gián tiếp lời nói thành tiếng của nhân vật

- Dấu hiệu: không đặt sau dấu hai chấm và trong dấu ngoặc kép

- Sự phù hợp: Cách dẫn này hoàn toàn phù hợp với mục đích và nội dung của lời dẫn (Chỉ nêu tóm tắt lời kể của ông Hai về các sự việc hôm Tây vào khủng bố làng Chợ Dầu).

c. Lời dẫn: “Khách tới bất ngờ, chắc cu cậu chưa kịp quét tước, dọn dẹp, chưa kịp gấp chăn chẳng hạn”.

- Cách dẫn trực tiếp ý nghĩ của nhân vật

- Dấu hiệu: Đặt sau dấu hai chấm và trong dấu ngoặc kép

- Sự phù hợp: Cách dẫn này hoàn toàn phù hợp với mục đích và nội dung của lời dẫn (Phản ánh trung thực ý nghĩ nhanh, thoảng qua của nhân vật).

a. Hôm sau, Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa một chiếc hoa vàng mà dặn nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về.

b. Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng cái vườn là của con ta. Hồi còn mồ ma mẹ nó, mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng, dè sẻn mãi, mới để ra được năm mươi đồng bạc tậu.

c. Nhà văn Xu-khôm-lin-xki đã nói rằng con người sinh ra không phải để tiêu biến như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để in dấu ấn lại trên mặt đất, in dấu ấn lại trong trái tim người khác.

a) Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: "Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta." Thật vậy, tinh thần yêu nước luôn là một trong những giá trị cốt lõi, bất diệt của dân tộc Việt Nam, được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử. Từ những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm như Bạch Đằng, Chi Lăng, đến cuộc đấu tranh giành độc lập trong thế kỷ 20, nhân dân ta luôn thể hiện ý chí kiên cường và tinh thần đoàn kết, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Yêu nước không chỉ là cầm vũ khí bảo vệ đất nước, mà còn là đóng góp vào sự phát triển văn hóa, kinh tế, và giáo dục của dân tộc. Ngày nay, trong thời bình, tinh thần yêu nước được thể hiện qua những hành động cụ thể như lao động chăm chỉ, học tập, và đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

b) Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Quang Trung… Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.” Những lời dạy của Người đã khẳng định tinh thần yêu nước luôn là nguồn sức mạnh to lớn của dân tộc Việt Nam. Trải qua các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, từ thời đại Bà Trưng, Bà Triệu đến Quang Trung, Trần Hưng Đạo, dân tộc ta luôn đoàn kết, kiên cường, chiến đấu vì nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Tinh thần yêu nước ấy không chỉ được thể hiện qua lòng dũng cảm của những vị anh hùng mà còn thấm sâu trong từng người dân. Đó là niềm tự hào, là sức mạnh giúp dân tộc Việt Nam đứng vững và phát triển trong suốt chiều dài lịch sử.

- Thông tin về tác giả Nguyễn Quang Sáng:

+ Nhà văn Nguyễn Quang Sáng, có bút danh là Nguyễn Sáng (12/1/1932 – 13/2/2014), quê quán tại xã Mỹ Luông, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Ông sinh ra trong một gia đình làm nghề thợ bạc và lớn lên trong những năm tháng đất nước có chiến tranh. Vậy nên, vào năm 1946, khi mới chỉ 14 tuổi, ông đã xung phong vào quân đội và tham gia làm liên lạc viên cho đơn vị Liên Chi 2.

+ Năm 1948, ông được cử đi học văn hóa tại Trường trung học kháng chiến Nguyễn Văn Tố. Đến năm 1950, Nguyễn Quang Sáng trở về công tác tại Phòng Chính trị Bộ Tư lệnh phân khu miền Tây Nam Bộ và trở thành cán bộ nghiên cứu tôn giáo.

Năm 1955, Nguyễn Quang Sáng đi theo đơn vị và được tập kết ra ngoài miền Bắc, ông chuyển ngành với quân hàm Chuẩn úy rồi về công tác tại Phòng Văn nghệ Đài phát thanh tiếng nói Việt Nam. Từ năm 1958, ông chuyển về công tác tại Hội Nhà văn Việt Nam và giữ chức vụ biên tập viên tuần báo Văn nghệ biên tập nhà xuất bản Văn học.

+ Năm 1966, ông trở vào chiến trường miền Nam và làm cán bộ sáng tác của Hội Văn nghệ Giải phóng. Năm 1972, Nguyễn Quang Sáng lại tiếp tục ra Hà Nội và làm việc ở Hội Nhà văn Việt Nam.

+ Sau ngày thống nhất đất nước 30/4/1975, Nguyễn Quang Sáng quay về TP. Hồ Chí Minh và giữ chức vụ Tổng Thư ký Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh các khóa l, II và III, cho đến năm 2001 khi ông về nghỉ hưu trí. Ông cũng là hội viên của Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1957; Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam; Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam các khóa II, III; Phó tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa IV.

+ Với những cống hiến to lớn cho sự nghiệp văn học nước nhà, Nguyễn Quang Sáng đã được trao tặng nhiều giải thưởng cao quý trong ngành như Giải Mai Vàng cho Nhà thơ xuất sắc nhất năm 1977, giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật đợt II năm 2001.

+ Nhà văn Nguyễn Quang Sáng cũng được biết đến là cha ruột của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng, người từng làm giám khảo của cuộc thi Việt Nam Idol và cũng là đạo diễn của rất nhiều bộ phim nổi tiếng.

+ Là một người con của quê hương Nam Bộ, vậy nên phong cách sáng tác của ông cũng luôn thấm đẫm màu sắc và nhịp sống của vùng đất này, gần gũi mà giản dị vô cùng.

+ Trong hầu hết các sáng tác của đời mình, ông đều hướng ngòi bút về con người và cảnh sắc thiên nhiên. Nhờ việc sử dụng những ngôn ngữ rất đời thường, kết hợp với màu sắc bi tráng, câu chuyện kịch tính, giàu chất thơ ca càng làm cho các tác phẩm của Nguyễn Quang Sáng trở nên rất đỗi thân thương và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả.

+ Lời văn của Nguyễn Quang Sáng hết sức mộc mạc, dễ hiểu mà vẫn nêu bật lên được những vấn đề trong thực tại, những giá trị chân thực về cuộc sống, con người và xã hội. Đặc biệt, các giá trị nhân văn đã được ông lồng ghép một cách khéo léo vào trong các tác phẩm văn học để tạo sự sâu sắc và ý nghĩa nhất. Ông cũng được đánh giá là một tác giả có giọng văn đa dạng, lúc thì da diết, nhớ thương, khi thì hùng hồn, mạnh mẽ.

- Về tác phẩm Chiếc lược ngà:

+ Chiếc lược ngà là một câu chuyện sâu sắc và cảm động về tình cảm gia đình. Trong những năm tháng kháng chiến, bom đạn đã cướp đi sự hạnh phúc của con người. Chỉ vì một vết sẹo khi đi lính, mà bé Thu đã không nhận ra cha mình là anh Sáu, điều này đã khiến cho anh vô cùng đau đớn.

+ Ngày quay trở lại chiến trường, anh Sáu vẫn giữ lời hứa làm cho con một chiếc lược bằng ngà voi. Chiếc lược ngà tuy bé nhỏ nhưng chất chứa vô vàn tình yêu thương, trở thành kỷ vật của bé Thu sau này.

+ Tuy nhiên, thật đáng buồn, sau một trận càn của địch đã khiến cho anh Sáu bị thương nặng và không may hy sinh. Sau đó, anh chỉ kịp trao nó cho một người bạn của mình là nhà văn Nguyễn Quang Sáng cùng với lời dặn dò trao đến tận tay cho bé Thu, con gái của anh.

+ Chiếc lược ngà đã trở thành một biểu tượng đẹp đẽ, khắc họa về tình phụ tử cao cả trong những năm tháng kháng chiến. Bên cạnh đó, cái chết của anh Sáu còn thể hiện cho những nỗi đau mà bom đạn gây ra, cướp đi người thân của nhiều gia đình.

Bối cảnh của câu chuyện diễn ra vào những ngày hòa bình vừa lập lại sau cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, khi Hiệp định Giơ-ne-vơ tháng 7/1954 được ký kết.

Trong cuộc gặp gỡ ban đầu giữa hai cha con, người cha mang theo một niềm nhớ nhung da diết, khao khát được gặp lại con sau bao năm xa cách. Ông mong mỏi được ôm con vào lòng và nghe con gọi một tiếng "ba". Tuy nhiên, thực tế diễn ra khác hẳn với kỳ vọng của ông. Đứa con, do quá lâu không gặp, trở nên xa lạ và sợ hãi trước người cha mà mình không nhận ra. Thay vì đến gần, đứa trẻ lại lẩn tránh và chạy đi. Sự đối lập này khiến người cha cảm thấy đau lòng, hụt hẫng trước khoảng cách vô hình giữa hai cha con, khoảng cách mà thời gian và hoàn cảnh đã tạo ra.

Trong cuộc gặp gỡ giữa hai cha con, những câu gọi như: “Thu! Con!”, “Ba đây con!” chỉ là những lời độc thoại của ông Sáu. Ông khao khát được con gái nhận ra mình và đáp lại tình cảm, nhưng bé Thu vẫn giữ khoảng cách.

Những lời "nói trổng" của bé Thu thể hiện rõ thái độ bướng bỉnh và sự xa cách của em đối với ông Sáu, người cha mà em chưa nhận ra. Thay vì gọi "ba" như cách thông thường, bé Thu chỉ nói trống không, không chủ đích gọi cha và cũng không thừa nhận sự hiện diện của ông Sáu trong gia đình. Những câu như: "Thì má cứ kêu đi!", "Vô ăn cơm!", "Cơm chín rồi!", "Cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái!”, “Cơm sôi rồi, nhão bây giờ! "...

Lời nói của nhân vật bé Thu trong truyện được trích dẫn trực tiếp. Sau mỗi lời nói của bé Thu, đều có dấu hai chấm và dấu gạch ngang để đánh dấu lượt lời nói của nhân vật.

Khi cần sự giúp đỡ, có thể bé Thu sẽ thỏa hiệp, tạm gác lại sự bướng bỉnh để nhờ ông Sáu giúp mình chắt nước cơm, và đó có thể là cơ hội để bé Thu dần mở lòng hơn. Tuy nhiên, việc gọi "ba" có thể là một bước khó khăn đối với Thu trong hoàn cảnh này, vì em vẫn còn giữ sự xa lạ và bướng bỉnh đối với người cha chưa quen thuộc.

Thái độ của bé Thu đã có sự thay đổi rõ rệt so với lúc đầu gặp ông Sáu. Nếu ban đầu, bé tỏ ra bướng bỉnh, nhăn mày cau có và thậm chí xa lánh ông Sáu, thì giờ đây vẻ mặt của em sầm lại, biểu lộ sự buồn rầu và trầm tư. Thay vì phản ứng gay gắt, ánh mắt của bé Thu trở nên sâu xa hơn, cho thấy em đã bắt đầu suy nghĩ và cảm nhận về mối quan hệ giữa mình và người đàn ông mà em dần nhận ra là cha. Sự chuyển biến này đánh dấu bước thay đổi trong tâm lý và cảm xúc của bé Thu, từ sự chống đối ban đầu đến sự thấu hiểu và xúc động.

Ông Sáu sau bao năm xa cách luôn hy vọng được gặp con thì giờ đây khi nghe tiếng gọi "ba" đầu tiên từ con gái mình, ông nghẹn ngào và hạnh phúc. Niềm vui dâng trào khiến ông không thể kìm nén cảm xúc. Tiếng gọi "ba" từ sâu thẳm trong lòng bé Thu dồn nén bấy lâu nay như vỡ tung ra thành tiếng hét đầy cảm xúc. Đây là khoảnh khắc đầy xúc động khi tình cảm cha con dù bị thử thách bởi thời gian và chiến tranh cuối cùng cũng được kết nối lại trong sự chân thành và yêu thương.

Bé Thu lúc đầu không nhận ông Sáu là cha mình vì ông Sáu trở về với một vết thẹo dài bên má phải, khác hẳn so với hình ảnh người cha mà em đã quen thuộc qua bức ảnh chụp chung với mẹ. Vết thẹo trên mặt ông đã làm thay đổi diện mạo của ông, khiến bé Thu không thể nhận ra và tin rằng người đàn ông trước mặt là cha mình.

Chi tiết thể hiện sự xúc động của nhân vật “tôi”: “tôi bỗng thấy khó thở như có bàn tay ai nắm lấy trái tim tôi”.

Để thực hiện lời hứa với con, ông Sáu đã kiếm được một khúc ngà trong rừng. Ông đã cưa khúc ngà thành từng miếng nhỏ một cách thận trọng và tỉ mỉ.

Chuyện không may xảy ra là ông Sáu bị viên đạn của máy bay Mỹ bắn vào ngực và hi sinh.

Đoạn tóm tắt này cho chúng ta biết rằng tương lai bé Thu trở thành một cô giao liên, một phần quan trọng trong công cuộc kháng chiến. Anh Ba đã trao tận tay Thu cây lược - món quà từ khúc ngà mà ông Sáu đã hứa và làm cho em trước khi hi sinh và tình cảm cha con nảy nở giữa hai người.

- Tóm tắt:

Câu chuyện xoay quanh hai nhân vật chính là bé Thu và ba (ông Sáu). Ông Sáu là một giải phóng quân đã 8 năm đằng đẵng ngoài chiến trường, lần ấy mới có cơ hội về thăm bé Thu. Khi ông ra đi, con bé chưa đầy 1 tuổi. Nỗi niềm nhớ con luôn trực trào trong tâm trí ông, bởi thế, xuồng chưa cập bến, ông đã nhún chân nhảy tót lên, chạy đến gọi con. Nhưng bé Thu lại nhìn ông bằng ánh mắt xa lạ, đặc biệt là khi thấy vết sẹo thì hoảng hốt bỏ chạy. Ba ngày về thăm nhà, bé Thu vẫn không thể chấp nhận ông Sáu là cha. Ông Sáu cố gắng làm thân nhưng điều đó lại làm khoảng cách giữa ông và bé Thu càng xa cách. Đến ngày cuối cùng, khi chuẩn bị lên đường tiếp tục nhiệm vụ, bỗng nhiên bé Thu chạy lại và gọi một tiếng ba - tiếng gọi mà ông vẫn mong được nghe bé Thu nói từ rất lâu rồi.

- Nhan đề “Chiếc lược ngà” liên quan trực tiếp đến hai chi tiết quan trọng trong câu chuyện:

+ Khi ông Sáu chuẩn bị ra đi, bé Thu đã nhờ ông mua cho mình một cây lược. Đây là một yêu cầu đơn giản nhưng thể hiện sự yêu thương và sự mong mỏi của bé đối với cha.

+ Ông Sáu, mặc dù đang ở trong chiến trường đầy khó khăn, đã thực hiện lời hứa với con bằng cách tỉ mẩn làm một cây lược từ khúc ngà. Việc làm này không chỉ chứng tỏ tình yêu thương của ông đối với con gái mà còn là minh chứng cho sự quan tâm và quyết tâm giữ lời hứa với bé Thu.

- Người kể câu chuyện có tên là Ba, một chiến sĩ giải phóng quân, bạn thân của ông Sáu, người đã chứng kiến câu chuyện giữa ông Sáu và bé Thu, cũng là người sau này đã trao lại chiếc lược ngà của ông Sáu cho bé Thu, khi đó đã trở thành một cô giao liên dũng cảm.

- Người kể xưng tôi – ngôi thứ nhất, là người chứng kiến và có mối quan hệ thân thiết với các nhân vật chính, giúp nhà văn trình bày câu chuyện một cách trung thực, khách quan.

* Sự chuyển biến trong cảm xúc, hành động của bé Thu trước và sau khi nhận ông Sáu là cha mình.

- Khi chưa nhận ra ba:

+ Phút đầu gặp ông Sáu:

Thu ngạc nhiên, hốt hoảng, sợ hãi.

+ Trong ba ngày ông Sáu nghỉ phép:

- Tâm lí và thái độ của Thu đã được bác Ba – người kể chuyện, đồng đội thân thiết của ông Sáu, quan sát và thuật lại một cách sinh động qua hàng loạt chi tiết chân thực.

=> Thu là một đứa bé cá tính, ương ngạnh, bướng bỉnh, “đáo để”, “cứng đầu”, luôn ngờ vực lảng tránh, chống đối, hỗn hào với ông Sáu.

=> Thu là một cô bé ngây thơ, có cá tính. Tình yêu ba của Thu rất chân thành và mãnh liệt.

- Khi Thu nhận ra ba:

- Khuôn mặt, đôi mắt thay đổi

- Tiếng thét gọi ba

- Hành động vội vã, vồ vập: chạy xô tới, hôn cùng khắp, ôm chầm níu chặt không muốn rời.

- Sự thay đổi đột ngột của tâm trạng.

- Sự nghi ngờ về cha đã được giải toả, ân hận, hối tiếc đã làm cho tình yêu và nỗi nhớ bùng nổ mạnh mẽ, hối hả, cuống quýt.

- Tình cha con sâu sắc, xúc động.

- Sự am hiểu tâm lý trẻ của tác giả.

* Nhận xét ính cách của nhân vật bé Thu:

Cô bé Thu có tình cảm thật sâu sắc với cha; có cá tính mạnh mẽ nhưng cũng hồn nhiên ngây thơ.

Ấn tượng sâu sắc nhất của em về nhân vật ông Sáu là tình cảm cha con sâu đậm mà ông dành cho bé Thu. Đặc biệt là trong hoàn cảnh chiến tranh khắc nghiệt, được con dặn dò mua cho một cây lược. Ông Sáu thực hiện cho kì được “chiếc lược ngà” để đáp lại lời dặn đó.

Tác giả diễn tả tình cảm của ông Sáu xung quanh chuyện ông làm chiếc lược. Kiếm được khúc ngà voi, ông hớn hở như đứa trẻ được quà: “từ con đường mòn chạy lẫn trong rừng sâu, anh hớt hải chạy về, tay cầm khúc ngà đưa lên khoe với tôi. Mặt anh hớn hở như một đứa trẻ được quà”.

Chiếc lược chính là món quà đầu tiên và duy nhất anh Sáu gửi lại cho bé Thu. Chiếc lược ngà chính là món quà mà anh dành nhiều tâm huyết nhất để làm tặng con. Với tất cả tình yêu thương con của mình, anh đã tỉ mẩn, chăm chút làm từng chiếc răng lược cho con.

- Tình huống truyện độc đáo:

+ Cuộc gặp gỡ giữa hai cha con sau 8 năm xa cách (chỉ biết nhau qua tấm hình, trong lúc người cha mong mỏi được nghe tiếng con gọi ba thì người con lại không nhận cha, đến lúc nhận ra và biểu lộ tình cảm thì người cha phải ra đi.

+ Ở khu căn cứ, người cha dồn tất cả tình yêu thương vào việc làm cây lược ngà tặng con, nhưng con chưa kịp nhận thị người cha đã hi sinh.

=> Ý nghĩa:

+ Tình huống thứ nhất là chính, bộc lộ tình yêu thương mãnh liệt của con đối với cha. Còn tình huống thứ hai thể hiện tình cảm sâu sắc của người cha đối với con.

+ Tác giả đã tạo được hai tình huống truyện khá bất ngờ, nhưng tự nhiên, hợp lí, thể hiện được chủ đề tác phẩm: Ca ngợi tình cha con trong hoàn cảnh chiến tranh đầy éo le, mất mát.

- Xây dựng cốt truyện khá chặt chẽ, lựa chọn nhân vật kể chuyện thích hợp. Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, đặt vào nhân vật bác Ba, người bạn chiến đấu của ông Sáu và cũng là người chứng kiến, tham gia vào câu chuyện. Với ngôi kể này, người kể chuyện xen vào những lời bình luận, suy nghĩ, bày tỏ sự đồng cảm, chia sẻ với nhân vật, và câu chuyện vẫn mang tính khách quan.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật đặc sắc, đặc biệt là tâm lý của nhân vật trẻ em rất tinh tế. Điều đó thể hiện sự nhạy cảm, tấm lòng yêu thương trân trọng của nhà văn đối với con người và tình người.

- Chủ đề của “Chiếc lược ngà” là tình cha con thắm thiết và sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh.

- Câu chuyện nhắc nhở chúng ta về giá trị của hòa bình. Sự hi sinh của ông Sáu và những khó khăn mà gia đình phải chịu đựng trong chiến tranh cho thấy rằng bảo vệ hòa bình không chỉ là nhiệm vụ của thế hệ hiện tại mà còn là nhiệm vụ quan trọng cho tương lai. Thứ hai, tình cảm cha con là một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Qua câu chuyện, chúng ta học được bài học về sự trân trọng tình cảm gia đình, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Tình yêu và sự hy sinh của cha mẹ, như trong câu chuyện, là những giá trị vô giá cần được trân trọng và gìn giữ.

* Thông tin về tác giả O. Hen-ri:

– O.Hen-ri (William Sydney Porter), sinh ngày11 tháng 9 năm 1862 – mất ngày 5 tháng 6 năm 1910, được biết đến với bút danh O. Henry. Tên lót của ông là Sidney, nhưng sau đó được đổi thành Sydney vào năm 1898.

– Nghề nghiệp: Nhà văn.

– Quê quán: tại Greensboro, Bắc Carolina, Hoa Kỳ.

– Gia đình: Cha ông là Algernon Sidney Porter (1825–1888), mẹ là Mary Jane Virginia Swaim Porter (1833–1865). Họ cưới nhau vào ngày 20 tháng 4 năm 1858. Mẹ ông qua đời vì bệnh lao khi ông mới 3 tuổi. Sau đó, Porter và cha chuyển về sống với bà nội.

– Ngay từ khi còn bé, O.Hen-ri đã tỏ ra rất ham đọc. Ông đọc mọi thứ mình có, từ các tác phẩm kinh điển cho tới tiểu thuyết rẻ tiền và ông theo học tại trường tư do người cô của mình, Evelina Maria Porter, làm hiệu trưởng cho đến năm 1876.

– Sau đó ông tiếp tục theo học ở trường trung học Lindsey Street dưới sự bảo trợ của cô mình tới năm 15 tuổi. Năm 1879, ông làm việc cho hiệu y dược của ông chú, và sau đó, năm 1881, khi 19 tuổi, ông lấy bằng dược sĩ.

– Tháng 3 năm 1882, khi bắt đầu có triệu chứng bệnh lao lây từ mẹ, O.Hen-ri được gửi đến sống trong một trang trại chăn nuôi ở Texas với hy vọng khí hậu nơi đồng nội giúp vượt qua cơn bệnh.

– Ông chuyển đến Austin năm 1884 và có một cuộc sống khá sôi nổi ở đây. Ông tham gia hát và cả diễn kịch. Thực ra, O.Hen-ri là một ca sĩ và cả nhạc sĩ giỏi. Ông có thể chơi cả guitar và mandolin.

– Ông qua đời một cách khổ sở tại Thành phố New York ngày 5 tháng 6 năm 1910 do bệnh lao cộng thêm chứng xơ gan.

– Năm 1919, Hội Nghệ thuật và Khoa học (Society of Arts and Sciences) thiết lập “Giải thưởng Tưởng niệm O. Henry” (O. Henry Memorial Awards), hàng năm trao cho những truyện ngắn xuất sắc.

- Truyện ngắn của O.Hen-ri nổi tiếng là dí dỏm, dễ hiểu, giàu tình cảm và luôn có những cái kết bất ngờ một cách khéo léo. Tình cảm của ông luôn hướng về những người nghèo, những người bất hạnh. Truyện ngắn của ông thường sâu sắc, cảm động và đầy chất thơ. Nhiều truyện ngắn của ông được xem là hay nhất thế giới và vẫn được xem là mẫu mực cho các nhà văn trẻ trong nhiều thập niên sau. Qua những tuyên ngôn nghệ thuật được phát biểu trực tiếp hoặc bằng lời người trần thuật hay bằng hình tượng nghệ thuật trong truyện ngắn, O.Hen-ri đã thể hiện quan niệm sáng tác của một nghệ sĩ hiện thực, một nghệ sĩ của tình thương yêu, đầy lòng nhân ái.

Giôn-xi mong muốn kéo tấm rèm lên để nhìn cây thường xuân bên bức tường gạch.

Cô hy vọng có thể thấy cây thường xuân vẫn còn lá. Điều này thể hiện sự mong mỏi sống của cô, vì cây thường xuân trở thành biểu tượng của sức sống và hy vọng trong hoàn cảnh khó khăn của cô.

Chiếc lá cuối cùng có ý nghĩa rất lớn đối với Giôn-xi. Trong tình trạng sức khỏe yếu và tinh thần suy sụp, chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân trở thành biểu tượng của sự sống và hy vọng. Sự tồn tại của chiếc lá là nguồn động lực và niềm tin để Giôn-xi chiến đấu với căn bệnh của mình, giúp cô không hoàn toàn từ bỏ hy vọng và tiếp tục cuộc sống.

Cụm từ “chuyến đi xa xôi bí ẩn” trong tác phẩm muốn chỉ cái chết. Đó là một cách nói tránh về sự ra đi của một người.

Khi thấy “chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó,” Giôn-xi chắc chắn sẽ cảm thấy bất ngờ và ngỡ ngàng. Cô không ngờ rằng sau đêm mưa bão dữ dội, chiếc lá vẫn bám trụ trên cây một cách ngoan cố. Sự hiện diện của chiếc lá như một phép màu, tiếp thêm sức mạnh và niềm tin cho cô, làm cô cảm nhận được rằng hy vọng vẫn còn tồn tại. Sự kiên cường của chiếc lá truyền cảm hứng cho Giôn-xi, giúp cô vượt qua cảm giác tuyệt vọng và khôi phục niềm tin vào cuộc sống.

Giôn-xi bình phục vì cô đã tìm thấy niềm hy vọng và khát khao sự sống từ chiếc lá quật cường còn bám trụ trên cây. Sự hiện diện của chiếc lá đã tiếp thêm động lực cho cô, giúp cô phục hồi tinh thần và khôi phục niềm tin vào cuộc sống. Nhờ đó, cô bắt đầu ăn cháo, uống sữa và mong muốn ra ngoài, điều này phản ánh sự thay đổi tích cực trong tâm lý và sức khỏe của cô, góp phần vào quá trình hồi phục.

Điều bất ngờ là cụ Bơ-men mất vì đã hy sinh để tạo nên chiếc lá thường xuân cuối cùng trong đêm mưa bão. Cụ Bơ-men đã âm thầm và dũng cảm vẽ chiếc lá để thắp lên niềm hy vọng sống cho Giôn-xi, mặc dù chính việc làm đó đã khiến cụ mắc bệnh và qua đời. Sự hy sinh của cụ Bơ-men không chỉ là một hành động cao cả mà còn là một tình tiết bất ngờ, làm sáng tỏ tấm lòng và sự quan tâm sâu sắc của cụ đối với Giôn-xi.

Kết thúc truyện giúp người đọc hiểu rằng chiếc lá cuối cùng mặc dù chỉ là một bức tranh nhưng nó là một kiệt tác thực sự. Điều này không chỉ vì sự khéo léo của nghệ thuật mà còn vì nó được tạo nên từ tình yêu thương, lòng nhân hậu, và mong ước về khát vọng sống cho con người của cụ Bơ-men. Chiếc lá không chỉ là một biểu tượng của sự sống và hy vọng mà còn là minh chứng cho sức mạnh của lòng nhân ái và sự hy sinh. Từ sự hi sinh của cụ Bơ-men, người đọc nhận thấy rằng những hành động nhỏ bé nhưng đầy tình cảm có thể tạo ra những ảnh hưởng to lớn và có giá trị sâu sắc đối với cuộc sống của người khác.

- Tóm tắt:

Truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng kể về nhân vật chính là Giôn - xi, cô bị mắc chứng bệnh sưng phổi và tuyệt vọng trước cuộc sống. Giôn-xi tự nhủ rằng chừng nào chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân ở phía bên ngoài cửa sổ kia rụng xuống thì cũng là lúc cô ra đi, từ bỏ cuộc sống. Khi biết được ý nghĩ đó thì cụ Bơ men - người thuê phòng ở tầng dưới, cũng là một họa sĩ già - đã vẽ nên kiệt tác chiếc lá cuối cùng trong đêm mưa bão để Giôn xi có niềm tin vào cuộc sống. Cụ đã qua đời và Giôn xi lấy lại được hi vọng khi tưởng rằng chiếc lá đó là thật. Hình ảnh chiếc lá như một “kiệt tác” bởi cụ Bơ men đã vẽ bằng cả tấm lòng mình.

- Ý nghĩa nhan đề tác phẩm Chiếc lá cuối cùng của O. Hen-ri:

Nhan đề Chiếc lá cuối cùng liên quan đến chi tiết quan trọng nhất, là chi tiết then chốt để tạo nên tình huống hấp dẫn của truyện: Giôn-xi ốm nặng và luôn nghĩ khi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân rụng thì cô cũng từ biệt cuộc sống nên hằng ngày, cô bắt Xiu kéo bức mành lên để nhìn chiếc lá cuối cùng ấy.

- Truyện được kể ở ngôi thứ ba

- Một số lời người kể chuyện và lời nhân vật:

+ Lời người kể chuyện:

Ví dụ: “Khi hai người lên trên gác thì Giôn-xi đang ngủ. Xiu kéo tấm mành mành xuống che kín cửa sổ và ra hiệu cho cụ Bơ-men sang buồng bên cạnh. Sang đến nơi, họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát, chẳng nói năng gì”.

-> Tường thuật lại câu chuyện, miêu tả khung cảnh và các nhân vật một cách khái quát

+ Lời nhân vật:

Ví dụ: lời của Giôn-xi: “Em thật là một con bé hư, chị Xiu thân yêu ơi.”, “Em cứ tưởng là nhất định trong đêm vừa qua nó đã rụng. Em nghe thấy gió thổi. Hôm nay nó sẽ rụng thôi và cùng lúc đó thì em sẽ chết.” …

lời của Xiu: “Em thân yêu, thân yêu!”, “Em hãy nghĩ đến chị, nếu em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây?”…

- Tác dụng: Những lời kể ấy đã cho thấy suy nghĩ và tâm trạng nhân vật rất sinh động.

- Tác giả đã xây dựng hai tình huống truyện đặc sắc, đảo ngược tình huống hai lần:

Tình huống trong truyện là tình huống đảo ngược. Tình huống đảo ngược trước tiên diễn ra với nhân vật Giôn – xi. Hoàn cảnh túng thiếu lại ốm nặng, cô luôn tự nói với mình rằng cô sẽ không sống lâu nữa và khi cây thường xuân rụng hết lá cô cũng chết.Thấy thân cây chỉ còn vài chiếc lá Giôn-xi và Xiu đều nghĩ rằng ngày mai sẽ chẳng còn chiếc lá nào bám trên cành cây nữa. Vì vậy, Xiu cũng đã vô cùng tuyệt vọng. Cô không còn gì để khuyên Giôn-xi trước thái độ quả quyết của cô ấy. Nếu ai đọc cũng đều nghĩ cứ cố chấp như vậy Giôn-xi sẽ chết. Nhưng cũng vào đúng cái lúc người đọc tin rằng lá thường xuân rụng hết thì một tình huống bất ngờ đã làm đảo lộn mọi dự đoán.

Sự đảo ngược tình huống còn diễn ra đối với cụ Bơ-men. Khác Giôn-xi, lâu nay, cụ vẫn khỏe mạnh. Thế mà, thật bất ngờ, hai ngày sau khi Giôn-xi hồi sinh, cụ lại ra đi cũng bởi căn bệnh viêm phổi. Bơ-men chết, người ta mới hiểu hết tấm lòng cao thượng của người nghệ sĩ đã thất bại trong đường đời.

- Truyện kết thúc ở việc Xiu kể cho Giôn-xi nghe về cái chết của cụ Bơ-men và chiếc lá cuối cùng cụ vẽ trên tường trong đêm mưa gió là một dụng ý nghệ thuật của tác giả. Có thể nói, khoảng lặng ấy diễn tả được rất thành công nỗi xúc động không nói nên lời của Giôn-xi - một người từ cõi chết trở về nhờ chiếc lá của một ông già - người đã lấy cả mạng sống của mình để mang lại hi vọng và sự sống hồi sinh cô.

- Nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men sẽ về chiếc lá trên tường thì câu chuyện không còn hấp dẫn vì Giôn-xi sẽ không cảm thấy chiếc lá kia ngoan cường và không còn được truyền động lực thức tỉnh nữa.

- Tâm trạng của Giôn-xi qua lần thứ hai yêu cầu "kéo mành lên":

+ Suy nghĩ, lời nói: “Em thật là một con bé hư, chị xiu thân yêu ơi”, “Có một cái gì đấy đã làm cho chiếc lá cuối cùng vẫn còn đó để cho em thấy rằng mình đã tệ như thế nào. Muốn chết là một tội…cho em xin một tí cháo và một chút sữa … cho em chiếc gương…em ngồi dậy xem chị nấu nướng”, “…một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plơ..

+ Hành động: ra lệnh kéo mành lên, nằm nhìn chiếc lá hồi lâu,

=> Tâm trạng hoàn toàn thay đổi, cô đã mong muốn được sống, ăn uống và làm việc. Sự hồi sinh đã trở lại.

- "Chiếc lá cuối cùng” đã giúp Giôn-xi hồi sinh vì:

+ Cô thấy hình ảnh chiếc lá thường xuân giàu sức sống sau đêm mưa bão.

+ Giôn-xi không muốn phụ tấm lòng yêu thương của Xiu, cụ Bơ-men.

+ Nếu là Giôn-xi, em không nói được gì, nghẹn ngào xúc động vì tình thương bao la của cụ Bơ-men. Tình cảm đó đã giúp cho một người từ cõi chết trở về. Cụ đã lấy cả mạng sống của mình để mang lại hi vọng và sự sống hồi sinh.

+ Nếu là Giôn-xi, em sẽ cảm thấy rất đau lòng, xúc động và áy náy trước nguyên nhân cụ Bơ-men qua đời. Và sau đó sẽ cố gắng sống thật tốt để không uổng phí cơ hội sống mà cụ đã đem lại.

- "Chiếc lá cuối cùng" mà cụ Bơ-men vẽ lại được coi là một "kiệt tác" vì:

+ Hình ảnh “Chiếc lá” được coi là một kiệt tác vì: Thứ nhất là một bức vẽ đẹp hoàn hảo, giống thật đến nỗi cả Giôn-xi và Xiu đều bị nhầm tưởng đó là chiếc lá thường xuân thật đang cố bám níu trên bức tường gạch; Thứ hai, điều quan trọng bởi nó đã cứu sống được Giôn-xi, đã mang lại nghị lực, khát vọng được sống cho cô họa sĩ trẻ đáng thương. Sau bao nhiêu gió bão, chiếc lá vẫn kiên cường bám trên bức tường gạch khiến cho Giôn-xi hiểu ra mình cần phải mạnh mẽ để sống tiếp; Thứ ba, Chiếc lá cuối cùng được đánh đổi bằng chính tính mạng của cụ Bơ-men. Cụ đã vẽ nó với hi vọng mang lại điều kì diệu. Kiệt tác “Chiếc lá cuối cùng” ấy chính là biểu hiện cao đẹp nhất cho tấm lòng nhân hậu, đức hi sinh, lòng vị tha của cụ Bơ-men, cũng như tình yêu thương giữa những con người.

+ Cái chết của Bơ men thật là cao cả. Cụ không chỉ thương xót, mà đã tìm ra cách để chữa căn bệnh nguy hiểm trong tư tưởng Giôn-xi, Cụ Bơ -men làm việc thầm lặng dưới ngọn đèn bão tuyết. Trong đêm mưa rét ấy, một kiệt tác đã hoàn thành, kịp thời thay thế cho chiếc lá vừa rung. Cái chết lặng lẽ, sự hi sinh thầm lặng. Cụ Bơ - men đã chết nhưng tác phẩm kiệt xuất của cụ vẫn sống mãi trong lòng các thế hệ bạn đọc. Cụ chính là biểu tượng của nghệ thuật vị nhân sinh cao cả.

- Thông điệp của truyện:

+ Nghệ thuật đích thực là nghệ thuật vì con người, phục vụ và mang lại niềm tin, hi vọng để cứu giúp con người, kể cả những người dã tuyệt vọng.

+ Tình yêu thương cao cả giữa những con người đã thắp sáng tâm hồn, trái tim, đem lại nghị lực sống cho con người đang tuyệt vọng.

Nói về quê hương, Raxun Gamzatov đã cho rằng rằng: "Người ta chỉ có thể tách con người ra khỏi quê hương chứ không thể tách quê hương ra khỏi con người". Điều đó muốn đưa ra một chân lý rằng, con người dù đi đến đâu cũng không thể quên được nguồn cội, quê hương. Đặc biệt là quê hương trong tâm khảm của người nông dân đã gắn bó máu thiệt với từng khóm tre, bờ ao, giếng nước, mái đình. Cùng với đề tài viết về tình yêu của người nông dân đối với quê hương, Kim Lân hướng tới khám phá cái đẹp khỏe khoắn, đôn hậu, chất phác trong tâm hồn những người nông dân qua tác phẩm truyện ngắn mang tên "Làng". Nói như cách nhận xét, bình phẩm của Nguyên Hồng thì Kim Lân là nhà văn của làng quê, của những người nông dân một lòng một dạ đi với đất, với người, với sự thuần hậu nguyên thủy của cuộc sống vùng thôn quê.

Tác phẩm ra đời năm 1948, được lấy bối cảnh từ cuộc tản cư trong thời kỳ kháng chiến của nhân dân Bắc Bộ, Kim Lân xây dựng nhân vật ông Hai - người dân làng Chợ Dầu theo kháng chiến tản cư đến vùng tạm trú. Và trong lúc tản cư, biết bao điều suy tư, trăn trở về ngôi làng thân yêu của ông Hai đã được Kim Lân thể hiện một cách trọn vẹn, đầy đủ nhất. Cái hay của câu chuyện không chỉ dừng lại ở việc xây dựng nhân vật thành công mà còn xây dựng được một tình huống truyện độc đáo, bộc lộ được sự sâu sắc tình yêu làng, tình yêu nước của một người nông dân.

Ông Hai là người rất yêu làng của mình. Tình yêu của ông đã ăn sâu vào nhận thức, vào máu thịt để dù có đi đến đâu, đi tản cư đến nơi khác nhưng ông vẫn đau đáu nhớ và hướng về nơi có cái tên quen thuộc là Chợ Dầu. Yêu làng, ông yêu tất cả những thức thuộc về nơi ấy, yêu trong một niềm tự hào mãnh liệt vì mình là người dân làng Chợ Dầu. Ấy vậy mà, một hôn ông Hai chính tai nghe được tin làng theo giặc. Xét về mạt hiện thực, chi tiết này là rất hợp lý. Bởi lẽ, ai cũng biết trong những năm kháng chiến, để thực hiện chiêu bài tách quân ra khỏi dân, ví dân với quân như cá với nước, thực dân Pháp đã dùng mọi cách bắt bớ, đe dọa và lôi kéo nhân dân đứng về phía chúng. Tuy vậy, người nông dân đã bén rễ nội bộ rồi đốt làng, phá nhà người dân.

Trong tình huống này đã gây ra những mâu thuẫn giằng xé trong tâm trí ông lão đáng thương và đáng trọng ấy - tạo nên nút thắt cho câu chuyện. Chính bởi vậy mà tạo ra những điều kiện để thể hiện, bộc lỗ rõ tâm trạng và phẩm chất, tính cách của nhân vật thêm phần chân thực và sâu sắc nhất. Từ đó, góp phần giải quyết chủ đề chủ đề tác phẩm, đó là phản ánh và ca ngợi tình yêu làng, yêu nước chân thành, giản dị của những người nông dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Đồng thời cũng góp phần vào diễn biến và mạch phát triển câu chuyện.

Làng quê đối với người nông dân không chỉ là nơi chôn rau cắt rốn của mỗi con người mà còn là nơi dù mỗi cá nhân có đi đến đâu cũng mong ngóng mỏi màn ngày để trở về với gia đình, người thân, bạn bè, láng giềng. Ở đó, bao nhiêu thế hệ đã được sinh ra và lớn lên, trưởng thành. Bao nhiêu cuộc đời đã hóa thành câu chuyện truyền tai nhau để viết nên những trang sử rất sống động. Người nông dân cũng vậy, họ bắt đầu tình yêu đất nước bằng tình yêu từ những thứ nhỏ bé, đơn sơ, thân thuộc xung quanh họ như từng cây cầu, mái rạ, yêu con đường đến trường, đình làng, bến nước. Thế đấy, tình yêu làng của ông Hai trước Cách mạng giản dị như tình yêu của một đứa con xa nhớ về người mẹ của mình, một tình yêu tôn sùng, có niềm tự hào xen lẫn có chút hồn nhiên. Mỗi khi kể về làng, ông khoe về cái sinh phần sừng sững ở cuối làng của viên tổng đốc làng ông, cho dù bản thân mình và nhiều người khác trong lòng đã phải khốn khổ vì cái sinh phần ấy.

Tuy vậy, tình yêu làng của ông Hai có sự chuyển biến mạnh mẽ kể từ sau Cách mạng. Khi ấy, làng Chợ Dầu trở thành làng kháng chiến. Ông Hai khoe làng ông có "những hố, những ụ, những giao thông hào", "có cái phòng thông tin tuyên truyền sáng sủa, rộng rãi nhất vùng, chòi phát thanh thì cao bằng ngọn tre, chiều chiều loa gọi cả làng đều nghe thấy". Quê hương được giải phóng, thoát khỏi ách cường hào phong kiến và bè lũ tay sai thực dân. Dân làng ông bắt đầu cuộc sống mới. Ông Hai no nức khi kể về những đêm rậm rịch tiếng bước chân của đoàn du kích tập quân sự, sáng, chiều râm ran tiếng trẻ em học bài...lại còn có cả những tiếng hát của thanh niên ngân vang trong những buổi cả làng bàn việc nước, việc dân. Như vậy, chúng ta có thể thấy được rõ ràng tình yêu làng của ông đã gắn với niềm vui của con người hòa vào cuộc sống kháng chiến dân tộc.

Vì quá yêu làng, nên ông Hai không hề muốn đi tản cư đến nơi khác. Chỉ vì hoàn cảnh bất đắc dĩ mà ông buộc phải xa làng, xa anh em, đồng chí. Nỗi khổ tâm này cũng nhiều lần khiến ông đau đáu về làng. Ấy vậy nên ông Hai cứ muốn nghe tin tức về làng, không chỉ riêng làng mình mà ông còn khao khát được nghe những tin thắng trận từ mọi miền đất nước. Như thế mới thấy được sự phát triển mạnh mẽ trong tình cảm và nhận thức của ông Hai nói riêng và người nông dân nói chung. Giờ đây, không những ông Hai yêu làng mà còn yêu cách mạng, yêu kháng chiến nữa. Từ miễn cưỡng thực hiện tản cư, đến yêu mến rồi nhiệt tình ủng hộ cách mạng, ủng hộ kháng chiến. Câu chuyện khoe làng cũng thế. Từ chuyện khoe làng, ông chuyển sang chuyện kháng chiến, chuyện đánh Tây. Tình yêu làng trong ông vẫn lớn, luôn được nhen nhóm nhưng giờ đây nó đã hòa quyện trong tình yêu cách mạng, yêu kháng chiến, tình yêu nước. Tình cảm cá nhân ông Hai đã hòa hợp với tình yêu tổ quốc. Yêu làng cũng là yêu nước. Tản cư nghĩa là ủng hộ cách mạng, nghĩa là ủng hộ sự nghiệp giải phóng đất nước mà ủy ban kháng hiến đã đề ra.

Để thấy rõ tình yêu làng của ông Hai, nhà văn đã đặc biệt miêu tả sự thay đổi trong nội tâm lẫn hành động trước và sau khi nghe được tin làng Chợ Dầu theo Tây. Trước khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc, ông luôn nhớ mòng làng da diết, ước mơ lớn lao nhất đời ông có lẽ là được trở về làng, được trẻ lại, được tham gia kháng chiến. Như thế để cho thấy được rằng ông Hai là người rất có trách nhiệm với cuộc kháng chiến và tình cảm gắn bó máu thịt với quê hương. Công việc thường xuyên, đều đặn của ông là đến phòng thông tin để nghe ngóng tin tức. Dù không đọc giỏi nhưng ông vẫn vờ xem để bắt được ai đó có giọng đọc to mà nghe. "Một em nhỏ trong ban tuyên truyền xung phong bơi ra giữa hồ Hoàn Kiếm cắm quốc kỳ lên tháp Rùa" cũng đủ để làm ông tụ hào quá đỗi - "Đấy, cứ kêu chúng nó trẻ con mãi đi, liệu đã bằng chúng nó chưa?" "Một anh trung đội trường sau khí giết được bảy tên giặc đã tự sắt bằng một quả lựu đạn cuối cùng, Đội nữ du kích Trưng Trắc giả làm người đi mua hàng đã bắt sống một tên quan hai bốt Thao ngay giữa chợ". Những cái tin ấy càng làm đong đầy niềm tin của ông về ngày tất thắng của Cách mạng. "Chỗ kia phá đổ được một xe tăng và một xe díp". "Cứ thế, chỗ này giết một tí, tích tiểu thành đại làm gì mà rồi thằng Tây không bước sớm". Ruột gan ông lão cứ múa cả lên,vui quá! Ông lão náo nức bước ra khỏi phòng thông tin, rẽ vào quán dặn vợ mấy việc rồi đi thẳng ra lối huyện cũ. Sự chất phác và tình yêu ghét rạch ròi của người nông dân chân chất còn thể hiện ở chi tiết ông mong trời nắn nóng để "bỏ mẹ chúng nó".

Nhà văn thật tài tình khi đặt nhân vật của mình vào một tình huống éo le để bao nhiêu tâm sự, tình cảm cứ thể mà tuôn dào dạt. Khi nghe tin làng Chợ Dầu theo giặc từ miệng những người từ dưới ấy lên, ông Hai sững sờ xấu hổ uất ức: "cổ ông lãn nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rân rân. Ông lão lặng đi tưởng như không thở được". Khó mà có thể tin được điều ấy khi mà lòng ông còn mới ngập tràn những niềm vui thắng trận. Cảm xúc đột ngột tụt dốc, ông Hai cố trấn an bản thân nhưng rồi cũng phải chịu thua khi lời kể của những người tản cư khá rành rọt, chi tiết. Cảm giác hụt hẫng của ông như vừa tự mình đánh mất một điều gì đó lớn lao lắm. Phải chăng tình yêu làng đã quay lưng lại với ông để khiến ông nghẹn ngào, tủi hổ. Cảm giác của một tình yêu đã bị phụ rẫy, một niềm tin không hề lay động trước tin dữ ấy nhưng ông không thể đánh lừa được lòng mình. Cứ thế, ông Hai "cúi gằm mặt mà đi". Nỗi xấu hổ bủa vây lấy ông, nó xui bước bước chân ông không dam đi con đường nào khác là một mạch về nhà. Về đến nhà, ông nằm vật ra giường rồi tủi thân nhìn lũ con "nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con lang Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu....ông lão nắm chặt hai tay lại và rít lên". Từ nỗi hổ thẹn ông thấy nhục. Nhục vì mình mang bộ mặt của dân làng bán nước. Cả con mình cũng sẽ mang nỗi nhục ấy suốt đời. Nói một cách công bằng, dù làng chợ Dầu theo Tây thì cũng đâu phải lỗi của ông, lại càng không phải lỗi của các con ông. Dù biết là vậy nhưng ông Hai vẫn cảm thấy đau khổ, cảm giác tội lỗi như bản thân mình đã gây ra vậy. Điều đó cho thấy ông Gia đã tự nguyện gắn bó máu thịt với làng, lành là sinh mệnh, tình yêu làng là lẽ sống. Người nông dân không trực tiếp tham gia kháng chiến, chiến đấu nhưng vẫn một mực thủy chung với cách mạng, sự gắn bó bằng lòng tự trọng, không cần ai phải xua đuổi hay miệt thị, bản thân họ cũng tự giày vò chính mình "dẫu vì chính sách cụ Hồ, người ta chẳng đuổi đi nữa thì mình cũng chẳng còn mặt mũi nào đi đến đâu".

Kiểm điểm, liệt kê từng gương mặt, từng tính cách của mỗi người trong làng, ông Hai khó mà tin được rằng những anh em, đồng chí của mình lại có thể làm những việc xấu xa như vậy. Tuy nhiên, không có lửa thì làm sao có khói. Như ông nghĩ "ai người ta hơi đâu bịa tạc ra những chuyện ấy làm gì?". Với bản tính là một người thích đi và thường xuyên đi như ông mà suốt mấy ngày ông không dám đi đâu. Ông chỉ quanh quẩn ở nhà, nghe ngóng tình hình bên ngoài. "Một đám đông túm lại, ông cũng để ý, dăm bảy tiếng cười nói xa xa, ông cũng chột dạ. Lúc nào ông cũng nơm nớp tưởng như người ta đang để ý, người ta đang bàn tán đến cá chuyện ấy. Thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam - nhông... là ông lủi ra một góc nhà, nín thít. Thôi lại chuyện ấy rồi! "

Trong gian nhà nhỏ giờ lại càng tăng thêm bầu không khí ngột ngạt vì những ý nghĩ rối tung trong đầu ông. Tiếng thở của ba đứa trẻ trong ánh đen vàng hiu như chính tương lại của gia đình ông Hai, bế tắc và tuyệt vọng. Ông không biết đi đâu, về làng thì không được, vì về làng lúc này đồng nghĩa với theo Tây, phản bội kháng chiến. Ở lại thì cũng không xong, vì mụ chủ nhà đã đánh tiếng xua đuổi. Còn đi thì biết đi đâu, bởi ai người ta chứa chấp dân làng Chợ Dầu phản bội. Nếu như trước đây, tình yêu làng và tình yêu nước hòa quyện trong nhau thì lúc này, ông Hai buộc phải có sự lựa chọn. Quê hương và Tổ quốc bên nào nặng hơn? Đó có thể nói rằng đây không phải là điều đơn giản vì với ông, làng Chợ Dầu đã trở thành một phần của cuộc sống, không dễ gì vứt bỏ; còn cách mạng là cứu cánh của gia đình ông, giúp cho gia đình ông thoát khỏi cuộc đồi nô lệ. Cuối cùng, ông đã đưa ra quyết định, đó là: "Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mắt rồi thì phải thù". Như vậy, tình yêu làng dẫn có thiết tha, mãnh liệt đến đâu cũng không thể mãnh liệt hơn tình yêu đất nước. Đó là biểu hiện vẻ đẹp trong tâm hồn của con người Việt Nam, khi cần họ sẵn sàng gạt bỏ tình cảm riêng tư để hướng tới tình cảm chung của cả cộng đông, của cả dân tộc.

Để vơi đi những tâm tư đè nặng và cũng để giải bày được tấc lòng thủy chung với Cách mạng, ông Hai đã có cuộc đối thoại, trò chuyện với đứa con út. Tuy bên ngoài là cuộc trò chuyện nhưng thực chất là cuộc độc thoại đầy xúc động. Một đứa trẻ lên ba không thể nào tự nói lên những điều như thế. Phải có một người cha, người bố như ông Hai - một người cha không chỉ truyền giọng điệu mình cho con tập nói mà còn là người cha truyền cho con tình yêu nước, tình yêu làng sâu đậm trong trái tim hồn nhiên, nhỏ bé: "Ủng hộ cụ Hồ Chí Minh muôn năm!". Đứa con gái nói cũng chính là nói hộ, nói thay tiếng lòng ông Hai. Dù có thế nào, ông vẫn một mực chung thủy, gắn bó với cách mạng, với cụ Hồ. Ở ông là một niềm tin sắt đá - niềm tin ấy đã phần nào giúp ông có thêm nghị lực để vượt qua khó khăn này. Do đó, chỉ có đứng trước nghịch cảnh, đối diện nỗi đau mới thấy tấm lòng người nông dân đối với cách mạng, đối với kháng chiến không bao giơ thay đổi, dù phải đau khổ tột cung nhưng nhất định vẫn giữ trọn vẹn lời thề.

May mắn cho ông Hai và cũng nhẹ nhõm cho cả người đọc khi nghe được tin lành chợ Dầu cải chính. Nối đau khổ của ông như được giải tỏa, bao niềm vui như nước lũ tràn về. Ông Hai cứ như tre ra "mồm bỏm bẻm nhai trầu, cặp mắt hung hung đỏ, hấp háy", ông hai có khác nào được hồi sinh. Ông "bô bô" khoe với mọi ngươi về cái tin làng ông bị đốt nhẵn, nhà ông bị đốt nhẵn. Nội dung lời khoe của ông có vẻ vô lý, bởi không ai có thể vui mừng trước cảnh làng, nhà của mình bị giặc tàn phá. Nhưng trong tình huống này thì điều vô lý ấy lại rất dễ hiểu: sự mất mát về vật chất ấy chẳng thấm vào đâu so với niềm vui tính thần mà ông đang được đón nhận. Nhà văn đã tỏ ra rất sắc sảo trong việc nắm bắt và miêu tả diễn biến tâm lí của người nông dân. Họ rất yêu làng. Nhưng họ cũng hiểu được rằng một khi nước mất nhà tan, cái làng cái nhà còn hay mất không quan trọng bằng nước mất hay còn. Chỉ cần còn tấm lòng con người theo cách mạng, còn kháng chiến thì còn nhà, còn làng. Vì Tổ quốc, vì đất nước họ sẵn sàng hy sinh tất cả dù đó là tài sản hay cả tính mạng của mình. Từ một người nông dân yêu làng, ông Hai trở thành người công dân nặng lòng với kháng chiến. Tình yêu làng, yêu nước đã hòa làm một trong ý nghĩa tình cảm việc làm của ông Hai. Tình cảm ấy thống nhất, hòa quyện như tình yêu nước được đặt cao hơn, lớn rộng lên tình làng. Đây là nét đẹp truyền thống mang tính thần thời đại. Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân trong thời kì kháng chiến chống Pháp.

Tóm tại, tác phẩm Làng của Kim Lân nổi bật với tình huống truyện có tính căng thẳng, thử thách, cốt truyện chú trọng vào các tình huống bên trong nội tâm nhân vật, kết hợp với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tự nhiên mà sâu sắc, tinh tế. Ngôn ngữ đặc sắc, sinh động mang đậm chất khẩu ngữ gắn liền với lời ăn tiếng nói hàng ngày của người nông dân. Truyện thể hiện chân thực, sinh động tành cảm yêu làng quê thống nhất với lòng yêu đất nước ở nhân vật ông Hai. Đồng thời giúp chúng ta hiểu, yêu mến và khâm phục biết nhường nào những người nông dân giản dị, mộc mạc mà lại có một tình yêu nước vô cùng tha thiết, cao cả.

Chiến tranh là một đề tài lớn trong nền văn học thế giới. Những câu chuyện về chiến tranh và con người trong chiến tranh luôn khiến không chỉ các nhà văn mà cả người đọc phải trăn trở và suy tư. Những nhà văn lớn của thời đại, ai cũng ít nhiều từng đặt bút viết về đề tài này, và Hê-minh-uê không nằm ngoài vòng xoay đó. Tuy không trực tiếp viết về chiến trường khói lửa, nhưng truyện ngắn “Ông lão bên chiếc cầu” của ông vẫn khiến người đọc cảm nhận được sâu sắc những nỗi đau mà con người phải gánh chịu trong chiến tranh.

Truyện ngắn “Ông lão bên chiếc cầu” lấy chủ đề về tình cảm của con người trong chiến tranh. Nhưng điều đặc biệt trong câu chuyện này, là tác giả không xoay quanh tình cảm giữa con người với con người, mà là giữa con người và loài vật. Trong bối cảnh đất nước Tây Ban Nha diễn ra nội chiến, đồng thời phải đối mặt với sự tấn công của Phát-xít, thì thị trấn của ông lão trong câu chuyện đang phải đếm ngược dần những ngày bình yên cuối cùng. Người dân trong thị trần đã kéo nhau rời đi hết, chỉ còn lại ông lão bám trụ đến cuối cùng. Điều khiến ông không nỡ rời đi chính là những con vật mà ông nuôi suốt thời gian qua. Tuy chỉ là những con vật nhỏ bình thường, không đắt đỏ hay sang quý, nhưng ông lão vẫn yêu thương, chăm sóc chúng chu đáo, xem chúng như gia đình của mình. Chiến tranh ập đến, khiến ông không thể không bỏ các vật nuôi lại và rời đi để bảo toàn mạng sống của mình. Nhưng ông đã cố gắng kéo dài thời gian đó đến khi không thể cố được nữa mới rời đi. Tình huống truyện mà Hê-minh-uê đặt ra ở đây chính sự xuất hiện của chiến tranh và bạo loạn, khiến con người phải bộc lộ ra những tình cảm chân thật nhất. Và ở đây, ông lão đã thể hiện cho độc giả một trái tim giàu lòng yêu thương ấm áp.

Khi nhân vật tôi gặp được ông lão, ông ấy đang ngồi bên một cây cầu để nghỉ chân sau những ngày chạy nạn. Hình ảnh ông lão già nua ăn mặc bẩn thỉu, ngồi im bên vệ đường, khuôn mặt xám xịt khiến nhân vật tôi và cả người đọc đều thương xót vô cùng. Qua cuộc trò chuyện ngắn ngủi với ông lão, nhân vật tôi được biết về những con vật nuôi của ông, biết về quê hương mà ông luôn trăn trở. Hiểu và cảm nhận được trái tim ấm áp của ông, nhân vật tôi đã khuyên ông nên đứng dậy và tiếp tục chạy đến nơi an toàn. Nhưng ông lão thì lại không muốn như thế. Có lẽ là bởi ông đã quá kiệt sức sau những ngày chạy nạn. Nhưng hơn hết, có lẽ mọi niềm vui, hạnh phúc, mọi nghị lực, mục đích sống của ông vẫn còn đang kẹt lại ở quê nhà, nơi ông sống cả cuộc đời mình hơn 70 năm, nơi có những con vật nuôi mà ông để lại không rõ có thể sống sót hay không. Sự nhớ nhung, lo lắng ấy giằng xé trong tâm can của ông lão, khiến cơ thể của ông tê liệt, không thể tiếp tục tiến về phía trước được nữa. Lý trí và tình cảm của ông chia thành hai chiến tuyến. Một nửa thôi thúc ông đứng dậy tiếp tục đi về phía trước để tiếp tục được tồn tại. Nửa kia gọi ông buông xuôi tất cả để trở về nhà, trở về với những con vật thân yêu của mình. Thật đáng cay thay khi một ông già ở tuổi ngoài 70 lại chịu cảnh tứ cố vô thân, không có người thân, bạn bè, không có nhà và chẳng có quê hương. Ngay cả những con vật nuôi nhỏ bé mà ông chăm bẵm giờ đây cũng chẳng thể bảo vệ được. Tình cảnh đắng cay, chua xót ấy của ông lão khiến em vô cùng thương cảm. Cùng với đó là sự căm giận với những cuộc chiến tranh vô nghĩa, thù giận với những kẻ phát động chiến tranh chỉ để thỏa mãn ham muốn cá nhân, mặc kệ người dân sống trong địa ngục. Có lẽ đó cũng chính là điều mà Huê-minh-uê mong muốn khi viết nên truyện ngắn này. Ông ấy muốn mượn ngòi bút của mình để đánh thức trong lòng người đọc sự thương cảm trước số phận bất hạnh của những người dân thường trong chiến tranh cùng sự căm phẫn, phê phán chiến tranh vô nghĩa trên thế giới. Chính điều đó đã làm nên giá trị nhân đạo cao cả cho truyện ngắn này.

Nhưng để làm nên thành công của “Ông lão bên chiếc cầu”, chúng ta không thể không nhắc đến những đặc sắc nghệ thuật mà Hê-minh-uê sử dụng. Đầu tiên, chính là hình ảnh biểu tượng “cây cầu” hiện diện xuyên suốt trong tác phẩm. Chiếc cầu đó là ranh giới giữa hòa bình và chiến loạn, giữa nơi an toàn và chiến trường, giữa quê hương yêu dấu của ông lão và vùng trời xa lạ ông bị dồn bước đến. Cây cầu đó nhỏ bé, ngắn ngủi và có thể đập tan bất cứ lúc nào, giống như an toàn của người dân luôn bị đe dọa. Bởi vậy mà nhân vật tôi luôn đốc thúc ông lão đứng dậy và rời đi thật nhanh. Cùng với đó, ngôn ngữ đối thoại giữa hai nhân vật cũng là một điểm sáng nghệ thuật không thể bỏ qua. Các câu hội thoại ngắn gọn, súc tích, sử dụng nhiều câu rút gọn, khiến cuộc trò chuyện diễn ra nhanh và vội vã, đúng với bầu không khí nghẹt thở khi sắp có giao tranh xảy ra. Từ đó góp phần tạo nên bầu không khí căng thẳng cho câu chuyện. Đặc biệt, tuy chỉ là hai người xa lạ, nhưng lời đối thoại giữa nhân vật tôi và ông lão lại ăn ý đến lạ. Họ thấu hiểu và trò chuyện với nhau tự nhiên, thân thiết như hai người bạn lâu ngày gặp lại. Tình tiết đó giúp cho ông lão bộc lộ được những cảm xúc và suy nghĩ bên trong trái tim cằn cỗi bi thương của mình.

Có thể nói, truyện ngắn “Ông lão bên chiếc cầu” là một truyện ngắn đặc sắc của Hê-minh-uê về đề tài con người trong chiến tranh. Tuy xuyên suốt câu chuyện không có sự hi sinh nào diễn ra, nhưng người đọc vẫn cảm nhận được sự đau đớn, mất mát của nhân vật do trận chiến vô nghĩa đó gây ra. Thành công của tác phẩm này chính là hình tượng con người giàu tình yêu thương, quan tâm dành cho những người xa lạ quanh mình và cả những con vật nhỏ bé. Sự lương thiện ấy như ngọn lửa bừng sáng lên trong con đường tăm tối của chiến tranh, loạn lạc.

A. Thiếu nhi.

A. Khu tập thể vốn toàn những hộ độc thân, gần Hồ Tây (Hà Nội); vào mùa hè

B. Cuộc sống quen thuộc, chật hẹp, đơn điệu, không được thoả sức khám phá, phát hiện những niềm vui mới mẻ của lũ trẻ con trong khu tập thể.

B. Giấc mơ của Quang trong lúc bị lạc và thiếp đi ở ga tàu hoả

1 - c

2 - a

3 - e

4 - b

Câu chuyện xoay quanh cậu bé Quang. Cũng như bao đứa trẻ khác, đến mùa hè sẽ được đón lên Hà Nội cùng bố mẹ trong một khu tập thể. Chúng chơi với nhau rất vui vẻ và Quang rất giỏi câu những con cá cờ từ cái bể đen ngòm bỏ vào bình thủy tinh. Một ngày nọ, bọn trẻ con kéo nhau đi chơi thám hiểm Hà Nội. Chúng kéo nhau đi chơi ở nhiều nơi nhưng Quang bị lạc. Cuối cùng, sau khi về đến nhà, cậu bị bố đánh nhưng cậu không khóc. Điều làm cậu khóc lại là bình cá cờ bị rơi vỡ tan. Cuối truyện, cậu mang những chú cá ra Hồ Tây thả, cho chúng được tự do.

Suy nghĩ của người lớn với bọn trẻ con trong khu tập thể là vô cùng khác nhau. Với người lớn, họ luôn coi sự yên ổn, chừng mực làm trọng, rất ngại phải đi chơi, không thích dắt díu nhau ra đường. Nhưng với lũ trẻ, sự khám phá, thăm thú mới khiến chúng trở nên vui vẻ hơn.

- Chủ đề: Truyện phê phán lối sống tù túng, chật hẹp, bị bó buộc của con người trong không gian gò bó, đồng thời thể hiện mong ước một cuộc sống tự do, thoáng đãng hơn.

- Chi tiết những chú cá cờ trong "cái bể xi măng": Hình ảnh này đại diện cho những con người sống trong sự giam hãm, tù túng. Hòn non bộ và bể nước lưu cữu đen sẫm tượng trưng cho môi trường sống cũ kỹ, không thoáng đãng, làm con người trở nên trì trệ, "ngù ngờ" và kém nhạy bén hơn so với những người được sống trong môi trường tự do.

- Hình ảnh trong giấc mơ của Quang: Giấc mơ là biểu tượng cho khát vọng tự do của cậu bé, đại diện cho mong ước được thoát khỏi sự tù túng, nhàm chán, để hướng tới một cuộc sống tươi mới, rộng mở hơn, vượt ra khỏi những giới hạn của môi trường hiện tại.

Chi tiết "những con cá cờ" được Quang thả ra Hồ Tây, "lòng hồ mênh mông" mang ý nghĩa như một sự giải thoát. Những con cá cờ trước đó bị giam trong bể xi măng tù túng, đen ngòm, khiến chúng trở nên ngốc nghếch, tương tự như những đứa trẻ sống trong khu tập thể tách biệt với thế giới bên ngoài. Việc Quang thả cá ra lòng hồ biểu tượng cho hành động mang đến tự do, đồng thời thể hiện ước mơ của cậu bé về một cuộc sống mở rộng, không còn bị bó buộc, nơi cậu có thể khám phá những chân trời mới tự do hơn.

Tôi là Chấp, bố của Quang. Qua câu chuyện của con, tôi rút ra một bài học quý giá rằng không nên giam cầm con trẻ trong những giới hạn mà người lớn đặt ra cho chúng. Đôi khi, chúng ta không nhận ra rằng sự gò bó và môi trường hẹp hòi có thể làm giảm đi khả năng phát triển và khám phá của trẻ. Nếu có cơ hội, hãy mở rộng không gian sống của trẻ, mang chúng đến với thế giới rộng lớn hơn, nơi chúng có thể tự do phát triển và theo đuổi ước mơ của mình.

Một số tác phẩm đề tài tương tự các văn bản được học trong Bài 4.

- Cố hương (Lỗ Tấn)

- Những đứa trẻ (Mác-xim Go-rơ-ki)

- Lão Hạc (Nam Cao)

Chắc hẳn mỗi chúng ta đều có những kỉ niệm về tuổi thơ của mình. Đó có thể là những ngày tháng đầy ắp niềm vui, tiếng cười nhưng cũng có thể đó là một tuổi thơ đong đầy nước mắt. Nhưng cho dù là kỉ niệm vui hay buồn thì mỗi khi nhớ lại, nó gợi cho chúng ta rất nhiều cảm xúc. Và nhà văn Mác-xim Go-rơ-ki đã tái hiện thời thơ ấu của mình trong đoạn trích “Những đứa trẻ”.

Mác-xim Go-rơ-ki (1868 - 1936) có tên thật là A-lếch-xây Pê-scốp. Theo tiếng Nga, bút danh này có nghĩa là “cay đắng”, qua đó bạn đọc thế giới có thể hình dung được những khó khăn, bất hạnh, khổ cực mà ông phải trải qua trong cuộc đời. Đoạn trích “Những đứa trẻ” thuộc chương IX của cuốn tiểu thuyết tự thuật “Thời thơ ấu” được sáng tác năm 1913 - 1914.

Nội dung đoạn trích này kể về việc A-li-ô-sa không thấy ba anh em con của đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp ra sân chơi sau một tuần xảy ra sự kiện thằng em nhỏ nhảy vào gàu rơi xuống giếng. Chúng bị cấm không được chơi với A-li-ô-sa nhưng sau đó “chúng xuất hiện và ồn ào hơn trước”. Dù bị cấm đoán nhưng những đứa trẻ vẫn tiếp tục tình bạn với nhau. Chúng gặp nhau bằng nhiều cách và kể cho nhau nghe những câu chuyện cổ tích của bà hay câu chuyện về những con chim.

Những đứa trẻ ấy đều là những đứa trẻ sống thiếu tình thương từ gia đình. Cậu bé A-li-ô-sa sống với ông bà ngoại do bố cậu đã mất còn mẹ thì đi lấy chồng khác. Bà ngoại cậu hết mực thương yêu, chăm sóc cháu nhưng ông ngoại lại là một người nóng tính, dữ tợn. A-li-ô-sa không nhận được tình thương của bố mẹ và cả ông ngoại của mình. Còn những đứa trẻ con nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp sống với bố và mẹ mới vì mẹ đẻ của chúng đã mất nên đại tá lấy vợ khác. Ông ấy đã đánh và cấm không cho chúng chơi với A-li-ô-sa. Hành động cấm đoán ấy có lẽ xuất phát từ sự đối ngược nhau về hoàn cảnh sống.

Ba đứa trẻ sống trong một gia đình quan chức có kinh tế khá giả, sung túc còn A-li-ô-sa sống trong một gia đình thường dân, kinh tế sa sút. Tuy có sự cách biệt về địa vị xã hội nhưng chúng đều giống nhau ở hoàn cảnh sống thiếu tình thương của cha mẹ. Chính điều ấy đã khiến những đứa trẻ gắn bó thân thiết với nhau bằng sự hồn nhiên, vô tư của tuổi thơ. Tình bạn trong trắng giữa chúng được bắt nguồn từ sự mất mát, thiếu thốn đời sống tình cảm từ những người sinh ra chúng.

Tình bạn chân chính sẽ không vì bất cứ lí do gì mà tan vỡ. Dù bị cấm đoán nhưng chúng vẫn tìm mọi cách để duy trì tình bạn. Phải là một tình bạn thắm thiết thì chúng mới vượt qua rào cản, sự ngăn cấm để tiếp tục chơi với nhau như vậy. Chúng trèo lên cái xe trượt tuyết cũ ở dưới mái hiên nhà kho để “ngắm nghía” và trò chuyện cùng nhau. Đó cũng là nơi ba đứa trẻ nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp tâm sự về cuộc sống của mình, về người mẹ đẻ đã mất, về người mẹ mới mà trong các câu chuyện cổ tích thường gọi là dì ghẻ.

Với suy nghĩ của một cậu bé, A-li-ô-sa tin rằng mẹ của ba đứa trẻ kia sẽ trở về, sẽ sống lại nhờ nước phép. Cậu kể cho những đứa trẻ về các câu chuyện cổ tích của bà ngoại khiến chúng lặng yên, chăm chú nghe. Bỗng “một ông già với bộ ria trắng, mình vận chiếc áo dài lùng thùng màu nâu nhạt như của thầy tu, đầu đội chiếc mũ xù lông” đến và dọa A-li-ô-sa: “Cấm không được đế nhà tao”. Đó là đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp. Ông nắm chặt vai cậu bé A-li-ô-sa khiến cậu “sợ đến phát khóc” nhưng chưa kịp khóc òa lên thì cậu “đã ở ngoài đường rồi”.

Ngỡ tưởng bọn trẻ vì sự dọa nạt của người lớn mà trở nên cách biệt nhưng chúng vẫn chơi với nhau và cảm thấy rất vui thích. A-li-ô-sa đã “khoét một lỗ hổng hình bán nguyệt” ở hàng rào để nói chuyện với lũ trẻ. Chúng “ngồi xổm hoặc quỳ xuống nói chuyện khe khẽ với nhau” và một trong ba đứa trẻ kia phải đứng canh để đề phòng sự xuất hiện của người bố. Câu chuyện của những đứa trẻ xoay quanh cuộc sống buồn tẻ của chúng, chuyện về những con chim đang sống như thế nào và “nhiều chuyện trẻ con khác”.

A-li-ô-sa kể cho chúng nghe những truyện cổ tích của bà, khi nào quên cậu lại chạy về hỏi bà kiến ba đứa trẻ rất thích thú. Chúng “ngồi sát vào nhau, giống như những chú gà con”. Thằng anh lớn thì mỉm cười, thằng bé nhất thì “mím chặt môi và phồng má lên, còn thằng kia thì chống khuỷu tay lên đầu gối, tay kia quàng lên vai em nó ấn em nó cúi xuống” để tránh sự bắt gặp của người bố. Khoảng cách và sự phân hóa giàu nghèo không thể ngăn cách tình bạn keo sơn, sâu sắc của những đứa trẻ. Chúng gắn bó với nhau bằng những gì hồn nhiên, trong sáng nhất. Tình bạn chân thành ấy không có sự hà khắc nào chia rẽ được.

Không chỉ làm nổi bật tình bạn của những đứa trẻ, đoạn trích này còn khắc họa hình ảnh người bà ngoại hiền từ của A-li-ô-sa. Những truyện cổ tích bà kể là nền tảng vững chắc để Go-rơ-ki có được sự nghiệp văn học đồ sộ, trở thành nhà văn nổi tiếng được nhiều thế hệ bạn đọc thế giới biết đến. Tuy không được nhà văn miêu tả chi tiết nhưng chúng ta có thể cảm nhận được bà là một người nhân hậu và rất yêu thương cháu.

Câu nói của thằng lớn nhà đại tá Ốp-xi-an-ni-cốp nói cũng là lời khẳng định của tác giả: “Có lẽ tất cả các bà đều rất tốt”. Bà luôn là người yêu thương, gần gũi, chăm sóc các cháu một cách chu đáo nhất. Chính bà cũng là người đưa cháu đến với thế giới cổ tích, những câu chuyện thấm đượm tính nhân văn và tình người cao đẹp. Câu nói của thằng lớn khiến A-li-ô-sa thấy “dường như nó đã sống trên trái đất này một trăm năm chứ không phải mười một năm”.

Đoạn trích này nằm trong cuốn tiểu thuyết tự thuật được kể theo ngôi thứ nhất, người kể chuyện xưng “tôi” khiến câu chuyện trở nên chân thật và vô cùng hấp dẫn. Những gì xảy ra trong tác phẩm cũng là những gì mà tác giả Go-rơ-ki trải qua vì đặc trưng của thể loại này là nhà văn tự kể chuyện về cuộc đời của mình. “Những đứa trẻ” có sự kết hợp của các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận và các yếu tố li kì tạo được hứng thú nơi bạn đọc. Sự đan xen giữa những câu chuyện đời thường và những câu chuyện cổ tích về người mẹ, người bà đã tạo nên một không gian truyện đầy chất thơ và thấm đẫm tình người.

Bằng lối kể chuyện giàu hình ảnh, nhà văn đã tái hiện lại sinh động tình bạn thân thiết thời thơ ấu của ông với những đứa trẻ nhà hàng xóm vượt qua những khoảng cách xã hội, sự ngăn cấm của gia đình để gắn bó với nhau. Mác-xim Go-rơ-ki đã mang đến cho bạn đọc những trang văn tuyệt vời. Qua đó, chúng ta có thể hiểu thêm phần nào về cuộc đời, bản thân con người của nhà văn.

Vấn đề: Nghiện game online

Game online ra đời thực chất với mục đích là trò chơi giải trí mang tính lành mạnh, giúp đầu óc thư giãn. Nhưng hiện nay, đa phần là ở lứa tuổi thanh thiếu niên nó đã bị biến tướng dẫn đến nhiều hậu quả đau lòng. Nghiện game online trở thành vấn đề nhức nhối mà suốt những năm qua vẫn chưa có biện pháp nào có thể giải quyết được triệt để.

“Game online” nghĩa là trò chơi trực tuyến thông qua mạng internet với nhiều trò chơi khác nhau để người chơi có thể lựa chọn. Nếu chơi game online có chừng mực, đúng với nghĩa đen mang tính giải trí thì nó sẽ giúp người chơi giải tỏa được căng thẳng, không ảnh hưởng tới đời sống hiện tại. Nhưng nếu mê mẩn quá mức, không biết điểm dừng sẽ mang đến nhiều tai hại đó chính là tình trạng “nghiện game” dẫn đến sao nhãng việc học hành, khiến cho tinh thần không còn tỉnh táo nữa gây ra những việc làm đáng tiếc.

Theo các nhà tâm lý học trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng, nghiện game online nguy hại ngang ngửa như với những tình trạng nghiện khác như nghiện rượu, nghiện ma tuý. Thông tin trên báo đài cũng thường xuyên nói về tình trạng nghiện game online kéo theo các thói hư tật xấu, những tệ nạn xã hội như giết người, cướp của, trộm cắp… để lấy tiền chơi game. Rồi thì chỉ vì xích mích nhỏ mà hẹn đánh nhau gây ra thương tích nghiêm trọng ảnh hưởng tới tính mạng. Trong đó, lứa tuổi học sinh, sinh viên thường không lường hết nguy hại từ việc này mà dần dần sa vào vũng lầy.

Nguyên nhân nghiện game online xuất phát từ nhiều phía, trong đó có cả nguyên nhân đến từ gia đình. Nhiều cha mẹ vì mải kiếm tiền mà không quan tâm đến đời sống tinh thần của con. Dẫn tới việc khi thấy học hành sa sút, kiểm tra lại thì đã muộn.

Nhiều bạn trẻ khác thì vì vốn sống còn non trẻ, lập trường tư tưởng không vững vàng nên dễ bị bạn bè lôi kéo, kích bác dẫn đến quyết tâm chơi game để “phục thù”. Nhưng chưa biết có phục thù được hay không thì còn để lại phía sau là một đống nợ nần từ việc nạp thẻ game, tiền chơi quán net…

Thực tế đã có nhiều học sinh, sinh viên vì số nợ chơi game quá lớn mà phải bỏ học, bỏ trốn vì sợ nơi mình vay nặng lãi đến tìm. Nhưng dù có trốn kỹ mấy thì cũng sẽ bị chủ nợ tìm ra, do giấy tờ, địa chỉ, nhân thân của người vay đã được thể hiện rõ ràng trong cam kết. Thế lực tín dụng đen sẽ tìm đến tận nhà để đòi nợ từ người thân của bạn.

Tiền mất tật mang, thế giới game ảo sẽ chẳng mang lại cho bạn được điều gì có ích mà chỉ toàn những điều tai hại. Sức khoẻ thì ngày một giảm sút nghiêm trọng. Tình cảm gia đình bị sứt mẻ nghiêm trọng. Nó còn ảnh hưởng tới tương lai của bản thân. Vậy làm thế nào để cai nghiện game online để giúp những người đó thoát khỏi thế giới ảo? Thật sự mà nói, cai nghiện là việc rất khó, nhưng vẫn có thể cai được nếu bản thân họ quyết tâm, được gia đình động viên.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, vì thế hãy tuyên truyền cho con em mình, bạn bè nên biết điểm dừng nếu chơi game online. Động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia những câu lạc bộ sinh hoạt cộng đồng giúp đời sống tinh thần thêm phong phú. Đó cũng là một biện pháp tích cực và hữu hiệu.

Cha mẹ cũng nên dành thời gian quan tâm đến con cái nếu có tình trạng lún sâu vào game online cần can thiệp kịp thời. Đừng la mắng, đánh chửi mà hãy nhẹ nhàng khuyên nhủ, nói cho con hiểu. Game tuy ảo nhưng tác hại của nó đến sức khoẻ, cuộc sống không hề ảo chút nào, nặng còn gây ra biến chứng thần kinh hết sức nguy hiểm.

Là con người, ai cũng xứng đáng được hưởng điều tốt đẹp từ cuộc sống, trong đó có cả internet nhưng đừng lạm dụng nó, đừng để nó làm chủ mình. Hãy biết dừng lại đúng lúc trước khi trở thành con nghiện bạn nhé!

- Thông tin về tác giả Chu Quang Tiềm:

+ Chu Quang Tiềm (1897-1986), tên khai sinh là Tự Mạnh Thực.

+ Quê quán: Đông Thành- An Huy-Trung Quốc.

+ Ông là nhà mĩ học và lí luận học nổi tiếng của Trung Quốc.

+ Ông là danh nhân lớn, học vấn cao, là tác giả của nhiều bài chính luận nổi tiếng.

+ Những tác phẩm, tập sách của Chu Quang Tiềm là nguồn tài liệu phong phú, mang trong đó văn phong trong sáng và có sức ảnh hưởng sâu rộng đối với thế giới học thuật và văn nghệ. Một số tác phẩm tiêu biểu của Chu Quang Tiềm như: “Tâm lí học văn nghệ”, “Bàn về thơ”, “Bàn về đọc sách”, …

+ Những bài chính luận của Chu Quang Tiềm mang phong cách nhẹ nhàng nhưng vẫn đầy đủ lí lẽ xác đáng, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động và có tính thuyết phục sâu sắc.

- Cách đọc sách hiệu quả:

Để đọc sách hiệu quả cần thực hiện các bước sau:

+ Xác định mục đích đọc sách: Hiểu rõ mục tiêu của bạn khi đọc cuốn sách đó giúp bạn tập trung hơn vào những phần quan trọng, phù hợp với nhu cầu của mình.

+ Tìm hiểu địa chỉ cuốn sách: Đây là việc tra cứu thông tin về tác giả, xuất xứ, và các đánh giá liên quan để có cái nhìn tổng quan về nội dung và giá trị của sách.

+ Xem mục lục: Mục lục giúp bạn biết cấu trúc và bố cục của sách, dễ dàng lựa chọn những chương phần mà bạn quan tâm nhất.

+ Xem lời giới thiệu, lời tựa, lời nói đầu: Những phần này thường giúp bạn nắm bắt ý tưởng chính, lý do viết sách và cách tiếp cận của tác giả.

+ Xem lời kết luận và tóm tắt ở cuối sách: Nắm được phần tóm tắt, kết luận sẽ giúp bạn hiểu nhanh những ý chính và giá trị tổng kết của cuốn sách.

+ Đọc một vài đoạn: Đọc thử những đoạn trong sách sẽ giúp bạn đánh giá cách hành văn, mức độ sâu sắc và phong cách của tác giả trước khi quyết định đọc toàn bộ.

+ Đọc thực sự (hay đọc đi sâu): Sau khi có cái nhìn tổng quan, bạn có thể tiến hành đọc kỹ từng chương phần để hiểu rõ chi tiết hơn và áp dụng kiến thức từ cuốn sách vào thực tế.

Trong bài viết, tác giả Chu Quang Tiềm khẳng định rằng "Đọc sách là một con đường quan trọng của học vấn" và luận bàn về tầm quan trọng của sách qua ba điểm chính:

Thứ nhất, sách ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức

Thứ hai, sách có giá trị được xem là những cột mốc trên con đường tiến hoá học thuật của nhân loại.

Thứ ba, sách trở thành kho tàng quý báu của di sản tinh thần mà loài người thu được qua mấy nghìn năm.

Quan điểm của tác giả trong câu văn này thể hiện rõ ràng qua việc nhấn mạnh rằng đọc sách là con đường quan trọng để tích lũy tri thức và phát triển học vấn. Tác giả ví việc đọc sách như một bước chuẩn bị quan trọng cho hành trình dài trên con đường học vấn, nơi con người không chỉ học hỏi những điều đã biết mà còn phát triển và khám phá những tri thức mới, mở ra thế giới mới. Như vậy, đọc sách đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao trình độ hiểu biết và phát triển tư duy.

Tác giả đã lật ngược vấn đề để nhấn mạnh quan điểm bằng cách chỉ ra những nguy hại của việc đọc quá nhiều sách mà không chọn lọc cẩn thận.

+ Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, không biết nghiền ngẫm.

+ Sách nhiều khó lựa chọn, người đọc dễ lạc hướng, lãng phí thời gian.

- Như vậy, cách lựa chọn sách hiệu quả là:

- Cách chọn lựa sách mà tác giả đưa ra:

+ Không tham đọc nhiều, đọc lung tung, phải đọc kĩ những cuốn thực sự có giá trị.

+ Đọc kĩ về sách, tài liệu thuộc lĩnh vực chuyên môn của mình.

+ Khi đọc chuyên sâu, không thể xem thường loại sách gần gũi với chuyên môn.

Cách lập luận của tác giả rất thú vị nhờ sự chặt chẽ, thấu đáo và sâu sắc. Tác giả đã:

+ Lập luận hợp lý bằng cách đưa ra những dẫn chứng cụ thể về cả lợi ích và nguy cơ của việc đọc sách. Từ đoa tác giả đã xây dựng một hệ thống lý lẽ mạch lạc, dễ thuyết phục.

+ Các lập luận không chỉ dựa trên lý trí mà còn được truyền tải một cách giàu cảm xúc, giúp người đọc dễ dàng tiếp nhận và hiểu rõ tầm quan trọng của việc đọc sách.

+ Mỗi luận điểm đều được phát triển một cách tỉ mỉ, từ lợi ích đến những vấn đề cần tránh, rồi đưa ra hướng giải quyết, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện về việc đọc sách.

Thông qua cách lập luận này, tác giả đã làm nổi bật vai trò của đọc sách trong việc nâng cao nhận thức, phát triển trí tuệ, tư duy, cũng như rèn giũa tình cảm và hành động của con người.

Tác giả Chu Quang Tiềm thể hiện thái độ rất nghiêm túc và sâu sắc về việc đọc sách. Ông nhấn mạnh rằng việc lựa chọn sách đọc là một yếu tố quan trọng trong phương pháp đọc sách. Qua lời bàn của tác giả, có thể rút ra những điểm chính sau:

+ Không nên đọc lướt qua mà phải vừa đọc vừa suy ngẫm, tích lũy và tưởng tượng, đặc biệt là đối với những cuốn sách có giá trị. Điều này giúp người đọc hiểu sâu hơn và áp dụng được kiến thức vào thực tế.

+ Không nên đọc một cách tràn lan, mà phải đọc có kế hoạch, hệ thống. Việc đọc sách được tác giả ví như một quá trình rèn luyện, một cuộc chuẩn bị âm thầm nhưng đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực.

+ Đọc sách không chỉ là học tập tri thức, mà còn là cách rèn luyện tính cách, đạo đức, giúp con người phát triển toàn diện hơn.

Câu văn và hình ảnh mà tác giả sử dụng thể hiện thái độ phê phán mạnh mẽ đối với những người đọc sách chỉ để "trang trí" hay khoe mẽ tri thức mà không thực sự hiểu hoặc áp dụng:

Câu văn và hình ảnh mà tác giả sử dụng thể hiện thái độ phê phán mạnh mẽ đối với những người đọc sách chỉ để "trang trí" hay khoe mẽ tri thức mà không thực sự hiểu hoặc áp dụng:

- Thế gian có biết bao người đọc sách chỉ đề trang trí bộ mặt như kẻ trọc phú khoe của chỉ biết lấy nhiều làm quý.

- Đối với việc học tập, cách đó chỉ là lừa mình dối người, đối với việc làm người thì cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường, thấp kém.

Quan điểm của tác giả ở đây không mâu thuẫn với quan điểm đã nêu ở phần trước. Cả hai quan điểm đều nhất quán trong việc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chọn lựa sách và cách đọc sách.

+ Ở phần trước, tác giả nhấn mạnh rằng để tích lũy học vấn và đạt hiệu quả trong việc đọc sách, cần biết chọn lựa sách để đọc, không nên đọc tràn lan mà cần tập trung vào những cuốn sách có giá trị và phù hợp với chuyên môn của mình.

+ Ở đây, tác giả tiếp tục khẳng định rằng ngoài việc đọc sách chuyên môn, người đọc cũng cần chú ý đến những sách thường thức liên quan. Ông lập luận rằng không có kiến thức nào là cô lập, tất cả đều có mối liên hệ với nhau. Để chuyên sâu, người đọc cần có cái nhìn rộng hơn, bởi việc biết rộng sẽ giúp nắm vững kiến thức chuyên môn một cách toàn diện.

Những hình ảnh so sánh trong văn bản đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn sách một cách hợp lý:

+ Hình ảnh “con chuột chui vào sừng trâu, càng chui sâu càng hẹp, không tìm ra lối thoát” cho thấy nếu người học chỉ tập trung vào một lĩnh vực chuyên môn hẹp mà không có kiến thức nền tảng hoặc kiến thức phổ thông, họ sẽ gặp nhiều khó khăn, dễ bị bế tắc trong tư duy, giống như con chuột càng đi sâu vào sừng trâu càng khó thoát ra.

+ Tác giả so sánh kiến thức chuyên môn như “chính trị học” cần phải liên quan đến nhiều lĩnh vực khác như lịch sử, kinh tế, pháp luật, triết học... để nhấn mạnh rằng không có học vấn nào là cô lập. Mỗi lĩnh vực đều có sự liên kết với các lĩnh vực khác, và việc biết rộng sẽ giúp người học có cái nhìn bao quát, hỗ trợ cho sự chuyên sâu.

- Luận đề của văn bản Bàn về đọc sách là: Bàn luận về giá trị của sách và cách đọc sách đúng.

- Để triển khai luận đề này, tác giả đã đưa ra hệ thống luận điểm như sau:

+ Luận điểm 1: Tầm quan trọng, ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách.

+ Luận điểm 2: Khó khăn, nguy hại trong việc đọc sách.

+ Luận điểm 3: Phương pháp đọc sách (cách lựa chọn và cách đọc).

Trong phần (1) của văn bản, tác giả chủ yếu bàn luận về tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách. Những lý lẽ chính được đưa ra là:

- Học vấn là thành quả tích lũy lâu dài của nhân loại:

=> Lý lẽ này khẳng định sách giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và truyền đạt tri thức của nhân loại qua các thế hệ. Nó giúp xác định tầm quan trọng của việc đọc sách như một phần thiết yếu của học vấn.

- Mỗi quyển sách có giá trị là một cột mốc trên con đường phát triển học thuật:

=> Sách không chỉ là một công cụ học tập, mà còn là những cột mốc ghi dấu sự tiến bộ và phát triển tri thức của nhân loại, nhấn mạnh giá trị lịch sử và học thuật của từng cuốn sách.

- Đọc sách là trả nợ quá khứ, ôn lại kinh nghiệm của loài người, hưởng thụ kiến thức và lời dạy tâm huyết của quá khứ:

=> Lý lẽ này làm rõ việc đọc sách không chỉ là tiếp nhận tri thức mà còn là một hành động trân trọng và tiếp nối di sản tri thức của các thế hệ trước, từ đó gắn kết hiện tại với quá khứ.

- Đọc sách là con đường tích lũy, nâng cao vốn tri thức, là sự chuẩn bị cho con đường chinh phục học vấn kéo dài hàng vạn dặm:

=> Lý lẽ này nhấn mạnh rằng việc đọc sách là một hành trình liên tục, cần thiết cho việc nâng cao tri thức và chuẩn bị cho sự học hỏi không ngừng.

Trong phần (2), sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu” và “sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng”. Để làm sáng tỏ các lý lẽ này, tác giả đã đưa ra những bằng chứng cụ thể như sau:

- Do sách khó kiếm, các học giả thời cổ đọc ít sách hơn, nhưng họ đọc rất sâu, thấm nhuần từng cuốn sách. Mặc dù đọc ít, nhưng sự chuyên sâu trong nghiên cứu khiến họ có thể lĩnh hội và sử dụng tri thức đó suốt đời.

=> Điều này minh họa rằng việc đọc ít nhưng sâu có thể mang lại kiến thức bền vững hơn so với việc đọc nhiều mà không chuyên sâu.

- Một học giả trẻ hiện nay có thể khoe khoang đọc hàng vạn cuốn sách, nhưng phần lớn chỉ “liếc qua” mà không ghi nhớ sâu, dẫn đến việc kiến thức không thực sự sâu sắc. Tác giả so sánh việc đọc không hiệu quả với việc ăn uống không tiêu hóa được, gây ra những vấn đề tương tự như bệnh đau dạ dày.

=> Điều này cho thấy sự nguy hại của việc đọc nhiều nhưng không hiệu quả, không giúp tích lũy tri thức bền vững mà chỉ tạo ra sự ảo tưởng về học vấn.

- Những người mới học thường đọc nhiều sách vô bổ, lãng phí thời gian và sức lực mà bỏ lỡ những cuốn sách quan trọng. Tác giả so sánh việc chiếm lĩnh học vấn với việc đánh trận, nhấn mạnh rằng cần phải tập trung vào những mục tiêu quan trọng thay vì phân tán sức lực.

=> Điều này chỉ ra rằng việc không biết chọn lựa sách và phân tán sự chú ý có thể dẫn đến sự lãng phí và không đạt được kết quả học tập mong muốn.

Nội dung của phần (3) của văn bản có liên quan mật thiết với phần (1) và phần (2).

- Phần (1): Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đọc sách trong việc tích lũy và nâng cao học vấn. Sách là kho tàng tri thức quý giá, và việc đọc sách có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển học vấn và trí tuệ.

- Phần (2): Nêu rõ các nguy hại khi đọc sách không có sự chọn lọc, chẳng hạn như đọc quá nhiều sách mà không chuyên sâu có thể dẫn đến lạc hướng và không thu được giá trị thực sự từ việc đọc.

- Phần (3): Tập trung vào phương pháp đọc sách hiệu quả, tức là đọc sách một cách sâu sắc và kỹ lưỡng. Điều này liên quan trực tiếp đến phần (1) và (2) vì nếu không biết áp dụng phương pháp đọc đúng cách, người đọc sẽ không tận dụng được giá trị của sách và dễ rơi vào các vấn đề đã nêu ở phần (2).

- Điều tâm đắc nhất trong phần (3) là câu nói: “Đọc lướt qua 10 quyển không bằng đọc 10 lần một quyển”.

Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đọc sâu và nghiền ngẫm một cuốn sách, thay vì chỉ lướt qua nhiều cuốn sách mà không thực sự hiểu sâu. Việc đọc kỹ và tư duy về một quyển sách cho phép người đọc thấm nhuần tri thức và áp dụng nó một cách hiệu quả hơn. Nó phản ánh phương pháp học tập có hệ thống và tập trung, giúp người đọc không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn phát triển tư duy và hiểu biết sâu sắc hơn. Điều này cũng giải quyết vấn đề về việc đọc nhiều nhưng không hiệu quả đã được nêu ở phần (2), và khẳng định phương pháp đọc sâu như là cách tối ưu để thực sự nắm vững tri thức từ sách.

* Văn bản Bàn về đọc sách thuyết phục người đọc bởi những lí do nào

- Văn bản có các luận điểm được triển khai một cách có lí lẽ và đầy đủ, từ việc nhấn mạnh tầm quan trọng của sách, các khó khăn trong việc đọc sách hiện nay, đến phương pháp đọc sách hiệu quả. Các luận điểm này đều được hỗ trợ bằng những dẫn chứng sinh động, dễ hiểu.

- Văn bản được tổ chức một cách hợp lý và tự nhiên, từ việc giới thiệu tầm quan trọng của việc đọc sách, đến các vấn đề gặp phải trong việc đọc sách, và cuối cùng là các phương pháp đọc sách hiệu quả. Bố cục này tạo điều kiện thuận lợi cho người đọc tiếp thu và hiểu rõ các luận điểm.

- Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh ví von và câu văn dài, giàu sức gợi, làm cho bài viết trở nên sinh động và hấp dẫn hơn. Những hình ảnh này không chỉ làm cho văn bản dễ hiểu mà còn tạo cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc.

* Một số bằng chứng thuyết phục trong văn bản:

- Tác giả so sánh việc đọc sách của học giả cổ đại, người chỉ đọc ít sách nhưng đọc kỹ và nghiền ngẫm với việc đọc sách của học giả hiện đại, người đọc nhiều nhưng không sâu.

- Tác giả so sánh việc đọc sách không có chọn lọc với việc ăn uống không tiêu hóa được, dẫn đến bệnh đau dạ dày, và so sánh việc đọc nhiều sách không có kế hoạch với việc đánh trận, dẫn đến tự tiêu hao lực lượng.

- Tác giả chỉ ra rằng sách nhiều có thể khiến người đọc khó chọn lựa, dẫn đến việc đọc những cuốn sách không có ích.

- Một ưu điểm trong việc đọc sách của bản thân em là khả năng chọn lựa sách. Em thường tập trung lựa chọn đọc những cuốn sách có giá trị và liên quan đến lĩnh vực chuyên môn hoặc sở thích cá nhân. Việc đọc sách một cách có chọn lọc giúp em tối ưu hóa việc tiếp thu tri thức và tránh được tình trạng lãng phí thời gian với những cuốn sách ít giá trị.

- Một hạn chế trong việc đọc sách của bản thân em là đôi khi có xu hướng đọc sách một cách lướt qua hoặc chưa đủ sâu. Việc này có thể dẫn đến việc tiếp thu kiến thức không toàn diện và thiếu sự nghiền ngẫm cần thiết để hiểu sâu và áp dụng tri thức từ sách vào thực tiễn. Điều này phản ánh sự cần thiết phải cải thiện phương pháp đọc sách để đạt được hiệu quả cao hơn trong việc tích lũy tri thức.

- Thông tin về tác giả Mac-xim Go-rơ-ki.

+ Go – rơ – ki (1868 – 1936) là nhà văn vĩ đại người Nga. Ông sinh ra tại Nizhny Novgorod và mồ côi cả cha lẫn mẹ khi mới mười tuổi. Sau đó, ông sống với bà của mình. Ông đã có một tuổi thơ vô cùng cay đắng và tủi nhục. Cảnh nhà sa sút, ông phải bỏ học. Mười một tuổi đã đi kiếm sống bằng nhiều nghề khác nhau: bới rác, đi ở, phụ bếp trên tàu thủy, phụ việc trong xưởng làm tượng thánh.

+ Dù cuộc sống khó khăn nhưng ông rất hiếu học và ham mê đọc sách. Với việc ham học hỏi, đi nhiều nơi đã trang bị cho ông một vốn kiến thức văn hóa đa dạng, phong phú về triết học, lịch sử… đặc biệt là văn học Nga và phương Tây. Ông chính là người đặt nền móng cho trường phái hiện thực xã hội trong văn chương và là một nhà hoạt động chính trị người Nga. Cuối thế kỉ XIX đã trở thành nhà văn mà tên tuổi lừng danh khắp nước Nga và châu Âu. Sau Cách mạng tháng 10 Nga, Go – rơ – ki là người có công lớn nhất trong việc tổ chức, xây dựng và phát triển nền văn học mới bồi dưỡng các nhà văn trẻ.

+ Ông có một số lượng tác phẩm đồ sộ với nhiều thể loại như truyện ngắn, kịch bản văn học, văn chính luận, chân dung văn học, v.v… Tên tuổi của Go – rơ – ki gắn liền với bộ tự thuật 3 tập: “Thời thơ ấu”, Kiếm sống”, “Những trường đại học của tôi”, tiểu thuyết “Người mẹ”, “Phô-ma Gordep”, vở kịch “Dưới đáy” và hàng trăm truyện ngắn,… Đặc biệt truyện ngắn “Bà lão Iderghin”, “Bài ca chim ưng”,… đã khắc sâu vào trái tim bao độc giả hơn thế kỉ nay.

+ Sáng tác của Gorki thấm đẫm vẻ đẹp nhân văn hiếm có. Ông miêu tả và ca ngợi vẻ đẹp và sức mạnh của con người với tất cả niềm tin và lòng nhân ái bao la. Điều đó đã giúp cho các tác phẩm của ông luôn có sức sống lâu bền với độc giả.

+ Bằng tất cả tài năng của mình Go – rơ – ki đã trở thành nhà văn vi đại cho cho thế hệ trẻ bài học về niềm tin, về dũng khí và sáng tạo để bước vào thế kỉ XXI.

- Điểm giống nhau và khác nhau giữa khoa học và nghệ thuật.

Trong đoạn văn bản, để khẳng định ý kiến của mình về khoa học, tác giả đã sử dụng các từ “không”, “có thể”, “hơn là”, “không những thế và bày tỏ sự chân thành, tự giác của bản thân”.

Ở phần (2), tác giả đã nêu lên sự khác biệt chủ yếu nào giữa nghệ thuật và khoa học là:

Nghệ thuật là tình cảm, phụ thuộc vào cảm xúc, khuất phục trước cá tính, khó phá vỡ rào cản định kiến.

Khoa học thực nghiệm là kinh nghiệm, tri thức thông qua quan sát tỉ mỉ, lí luận logic, thoát khỏi thứ mà nghệ thuật không rũ bỏ được và nó mang tính quốc tế, nhân loại.

Phần (3) khẳng định của tác giả về một nền dân chủ nước Nga cùng với nền khoa học.

- Tác giả mô tả bước đi của thời gian thông qua trình tự miêu tả độ “chín” của thiên nhiên mùa xuân.

- Đầu tiên là cảnh xuân trong buổi sớm mai, khi nắng mới lên, sương sớm vẫn còn quẩn quanh mái nhà, gió vẫn thổi nhẹ. Tiếp đến là tiếng hát của những cô thôn nữ khiến khung cảnh như bừng tỉnh, sinh động hẳn lên. Cuối cùng khi mặt trời lên cao, cảnh xuân hiện lên vô cùng bình dị, gần gũi với hình ảnh thiếu nữ gánh thóc bên sông.

- Bên cạnh đó bước đi thời gian ấy còn thể hiện qua độ “chín” trong nhân vật trữ tình. Từ yêu mến mùa xuân đến nỗi lòng bâng khuâng nhớ nhung cảnh xuân.

- Miêu tả theo trình tự thời gian càng khắc họa chi tiết sự rực rỡ, tràn đầy sức sống của mùa xuân, đồng thời thể hiện rõ tâm trạng, cảm xúc của nhà thơ.

- Khái quát nội dung văn bản: Văn bản bàn về những ký ức tuổi thơ và khẳng định ý nghĩa, giá trị của nó với mỗi người trong cuộc sống.

- Văn bản chia làm ba phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “trong cuộc sống mỗi người.

+ Phần 2: Từ “Kí ức tuổi thơ” đến “tương lai tốt đẹp”.

+ Phần 3: Đoạn còn lại.

- Ký ức tuổi thơ có ý nghĩa rất lớn trong đời sống tinh thần của mỗi người:

+ Ký ức tuổi thơ là món quà tinh thần vô giá để mỗi khi ta hồi tưởng lại càng thêm trân trọng quá khứ.

+ Mỗi ký ức là một tấm gương soi để chúng ta tự nhắc nhở bản thân phải biết nghĩ và sống cho những điều tốt đẹp; vượt lên vấp ngã, sai lầm và hoàn thiện bản thân.

+ Ký ức tuổi thơ như một liều thuốc an thần giúp con người vượt qua những khoảnh khắc khổ đau, chênh vênh, tuyệt vọng nhất trong cuộc đời.

+ Là điểm tựa vững chắc, là niềm khích lệ lớn lao để vươn lên trong cuộc đời.

- Ký ức tuổi thơ của em là những buổi tối mùa đông em cùng các anh chị ngồi quây quần trên nệm nghe bà kể chuyện cổ tích. Giọng bà ấm áp, trầm bổng đưa mình vào những câu chuyện thần thoại kì diệu. Em đã từng mơ ước được bước vào đó, có phép thuật như các nhân vật trong truyện.

- Kỷ niệm tuổi thơ ấy tuy đơn giản nhưng lại mang đến cho em niềm vui và hạnh phúc. Mỗi khi nhớ lại, em cảm thấy lòng mình ấm áp và bình yên.

- Những từ ngữ mới cấu tạo theo mô hình trên:

+ Điện thoại thông minh

+ Đầu tư thông minh

+ Hệ thống bán hàng thông minh

+ Thiết kế thông minh,...

- X+ nhân: Thi nhân, doanh nhân, danh nhân,...

- X+ hóa: hiện đại hóa, tự động hóa, địa phương hóa,...

- X+ sĩ: Nhạc sĩ, dũng sĩ, chiến sĩ, nghệ sĩ,...

- Những cách kết hợp từ này đều là cách diễn đạt mới của cộng đồng.

- Các tác giả sử dụng các biện pháp tu từ cùng cách kết hợp các từ ngữ một cách sáng tạo, sử dụng nghĩa chuyển để thể hiện, nhấn mạnh nội dung và câu muốn truyền đạt.

Bài thơ là tâm trạng của một người con xa quê trở về, hồi tưởng về những kỉ niệm gắn liền với dòng sông và người mẹ hiền, thể hiện tình yêu tha thiết, nỗi nhớ với dòng sông quê hương.

- Tình cảm, cảm xúc người viết dành cho sông Đáy vô cùng chân thành, sâu đậm, da diết:

+ Thuở nhỏ luôn gắn bó với sông, coi sông “chảy vào đời tôi”

+ Khi trưởng thành luôn nhớ mong về người bạn ấy vang lên thành tiếng khóc nghẹn ngào trong cơn mơ, ước mong được thấy lại những khung cảnh ấy, mong được trở về thăm lại sông xưa.

- Trong kí ức người viết sông Đáy và mẹ có mối liên kết không thể tách rời:

+ Mẹ và con sông là hai hình ảnh luôn xuất hiện song hành trong tâm hồn người viết, trong suốt các giai đoạn cuộc đời.

+ Nhà thơ yêu con sông, yêu người mẹ đã hi sinh nuôi mình khôn lớn, dòng sông và mẹ như hòa làm một chủ thể luôn sống mãi trong trái tim, khiến nhà thơ luôn nhớ về và trở lại quê hương. Hai thứ tình yêu ấy cũng chính là tình yêu quê hương đất nước đầy chân thành và da diết không gì sánh bằng.

- Chủ đề bài thơ: Tình yêu quê hương

- Căn cứ xác định chủ đề:

+ Nhan đề bài thơ chính là tên dòng sông Đáy.

+ Hình ảnh con sông xuất hiện xuyên suốt bài thơ trong từng khoảnh khắc kí ức của người viết.

+ Người viết thể hiện cảm xúc nhớ mong, tình yêu với dòng sông quê và quay về thăm lại dòng sông ấy.

Bài thơ là những cảm nhận, những kí ức của nhà thơ về dòng sông Đáy gắn liền với tuổi thơ và cả khi trưởng thành phải xa quê. Từ đó người đọc thấy được tình yêu quê hương sâu đậm, tràn đầy của tác giả.

- Sông Đà là một trong những con sông để lại cho em ấn tượng sâu đậm nhất.

- Đây là con sông phụ lưu lớn nhất của sông Hồng, chảy qua rất nhiều tỉnh thành trên đất nước ta, mang tiềm năng xây dựng thủy điện vô cùng lớn.

- Điểm đặc biệt của dòng sông này chính là dòng chảy mạnh, xiết, hướng chảy vô cùng khác biệt: Mọi con sông chảy về hướng Đông nhưng riêng sông Đà chảy ngược về phía Bắc. Trong tùy bút “Người lái đò sông Đà”, nhà văn Nguyễn Tuân đã dành trọn ngòi bút mô tả hết sức chi tiết về con sông độc đáo và không kém phần hung dữ này. Hay nhà thơ Nguyễn Quang Bích cũng viết riêng cho sông Đà câu thơ “Chúng thủy giai Đông tẩu/ Đà giang độc Bắc lưu”. Có thể nói sông Đà là một con sông vô cùng đặc biệt của thiên nhiên Việt Nam.

Bài viết có bố cục gồm 3 phần:

Cách trình bài thông tin trong bài viết vô cùng mạch lạc, logic, và có sự liên kết: giới thiệu chung sau đó giới thiệu thông tin chi tiết, đưa ra đánh giá kết luận và ý nghĩa. Các đầu mục được nêu ra rõ ràng và in đậm.

- Trong bài viết, người viết sử dụng phương tiện hình ảnh là phương tiện phi ngôn ngữ.

- Vai trò của phương tiện hình ảnh: Hình ảnh minh họa cho thông tin trong bài, giúp người đọc dễ hiểu, dễ nhớ về thông tin được nêu ra.

- Trong quần thể di tích người viết chọn thuyết minh những chi tiết:

+ Nhà bia

+ Phần mộ

+ Khu miếu thờ

- Lưu ý về cách lựa chọn, trình bày thông tin đối với kiểu bài thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay một di tích lịch sử:

+ Các thông tin cần được trình bày logic, mạch lạc, đi từ khái quát tới giới thiệu chi tiết.

+ Lựa chọn giới thiệu chi tiết tiêu biểu, ấn tượng, mang giá trị của danh lam thắng cảnh hay di tích đó.

+ Sử dụng thêm hình ảnh, hình vẽ, sơ đồ - các phương tiện phi ngôn ngữ để minh họa giúp thông tin dễ hiểu, dễ nhớ.

- Tác dụng: Việc sử dụng yếu tố miêu tả và yếu tố biểu cảm giúp bài viết trở nên hấp dẫn và sinh động hơn, tránh khô khan, khơi gợi cảm xúc với người đọc; minh họa rõ hơn cho thông tin và giá trị lịch sử của khu di tích.

Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết

- Để bài viết đạt hiệu quả giao tiếp, em cần xác định:

+ Yêu cầu của đề bài này là gì?

+ Mục đích viết bài này và đối tượng người đọc.

- Để thu thập tư liệu cho bài viết, em hãy:

+ Tìm đọc tư liệu về di tích lịch sử địa phương trên Internet hoặc từ các tạp chí/ sách báo chuyên ngành, phim tư liệu, chương trình truyền hình về lịch sử, văn hóa địa phương,... Chọn lọc những thông tin thể hiện nét độc đáo, đặc sắc, tiêu biểu của di tích lịch sử về mặt kiến trúc hoặc giá trị lịch sử, văn hóa.

+ Tìm sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh minh họạ,... liên quan đến di tích lịch sử.

+ Kiểm chứng tính xác thực của thông tin bằng cách tham khảo tư liệu gốc hoặc tư liệu từ các nguồn chính thống để đảm bảo tính chính xác.

+ Đến tham quan di tích lịch sử định thuyết minh để thu thập những thông tin mới nhất về di tích (nếu có thể).

+ Ghi đầy đủ nguồn của thông tin để tra cứu.

Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý

- Sử dụng Phiếu thu thập thông tin về danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử ở Bài 3 để tìm ý. Đối với bài viết này, cần xác định được (những) thông tin quan trọng thể hiện nét độc đáo, đặc sắc, tiêu biểu của di tích lịch sử để tạo điểm nhấn cho nội dung thuyết minh.

- Lập dàn ý dựa trên sơ đồ dàn ý đã được trình bày ở Bài 3.

Bước 3: Viết bài

Triển khai bài viết dựa trên dàn ý. Khi viết, cần chú ý:

- Đảm bảo cấu trúc ba phần của bài viết, đặt nhan đề, giới thiệu tên di tích lịch sử.

- Có thể sử dụng hệ thống đề mục để làm nổi bật thông tin thuyết minh.

- Thuyết minh chi tiết một số thông tin quan trọng, thể hiện được nét độc đáo của khu di tích lịch sử, tạo điểm nhấn cho bài viết.

- Kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm,... để tăng sự hấp dẫn; kết hợp nhiều cách trình bầy thông tin.

- Kết hợp các phương tiện phi ngôn ngữ (hình ảnh, sơ đồ, bảng biểu,...) nhằm làm rõ thông tin.

Bài viết tham khảo:

Nằm ngay trung tâm thành phố Hà Nội, Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò như một dấu ấn đau thương nhưng cũng rất đỗi hào hùng của dân tộc Việt Nam về thời kỳ kháng chiến cứu nước. Với những dãy nhà đá cổ kính, ẩm thấp và những câu chuyện về sự tàn bạo của thực dân Pháp, Hỏa Lò đã trở thành biểu tượng cho tinh thần bất khuất của những chiến sĩ cách mạng.

Được khởi công xây dựng vào năm 1896 bởi thực dân Pháp, Nhà tù có tên là “Maison Centrale” (Nhà tù Trung ương). Đây là một trong những nhà tù kiên cố và lớn bậc nhất Đông Dương bấy giờ. Nhà tù Hỏa Lò được xây với mục đích giam giữ những người dân Việt Nam yêu nước có ý đồ chống phá chính quyền Pháp. Qua các cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhà tù Hỏa Lò đã trở thành nơi giam giữ hàng vạn chiến sĩ cách mạng, những người đã trải qua những cực hình tàn bạo nhưng vẫn giữ vững lòng trung thành với Tổ quốc.

Nhà tù Hỏa Lò được chia thành bốn khu A, B, C và D:

- Khu A và B dành cho phạm nhân đang được cứu xét và phạm nhân nguy hiểm.

- Khu C giam giữ phạm nhân người Pháp hoặc người ngoại quốc.

- Khu D là giam giữ phạm nhân bị án tử hình chờ ngày xử hoặc giảm án.

Trại giam D là một trong những trại giam lớn nhất tại nhà tù. Trại lợp ngói, không có trần, tường xây kiên cố và sơn đen toàn bộ, tạo một cảm giác lạnh lẽo. Trong buồng giam sẽ có hệ thống cùm chân người tù trên hai dãy sàn gỗ lim.

Phía sau trại giam D chính là đường dẫn tới khu Cachot. Đây là nơi trừng phạt những tù nhân bị quy tội vi phạm điều lệ nhà tù hoặc có hành vi chống đối.

Khu vực Tây Nam nhà tù là nơi thực dân đặt máy chém, có thể nói tội ác dã man, vô nhân đạo nhất của thực dân Pháp làm với tù nhân nước ta là hình thức xử tử bằng máy chém. Hiện nay chiếc máy chém đang được trưng bày tại Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò.

Hiện nay, nhà tù Hỏa Lò đã được trùng tu và trở thành một địa điểm tham quan lịch sử thu hút khách tham quan trong và ngoài nước. Nhà tù Hỏa Lò cũng thường xuyên tổ chức các triển lãm, các hoạt động sinh hoạt như thuyết minh, hoạt động tham quan theo đoàn “Đêm thiêng liêng”, trưng bày các tác phẩm, giới thiệu các nhân vật lịch sử,... nhằm mục tiêu hướng đến khách tham quan có thể hiểu và chiêm ngưỡng những giá trị lịch sử vô cùng giá trị gắn liền với nơi đây.

Nhà tù Hỏa Lò là nơi chứng minh sự hi sinh, gian khổ, tinh thần đấu tranh quyết liệt của các chiến sĩ cách mạng yêu nước, đồng thời là bản án tố cáo chế độ nhà tù tàn ác của thực dân Pháp. Đây cũng là nơi minh chứng về chính sách nhân đạo của Chính phủ Việt Nam đối với phi công Mỹ khi bị bắt giam trong giai đoạn kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Nhà tù là điểm tham quan hấp dẫn, là nơi giáo dục truyền thống yêu nước cho nhân dân Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ. Thông qua những câu chuyện, những hiện vật trưng bày ta càng thêm yêu lịch sử nước nhà và trân trọng những cống hiến, hi sinh lớn lao của thế hệ cha ông đem lại hòa bình cho hôm nay. Hãy tới nhà tù Hỏa Lò một lần để trải nghiệm cũng như tìm hiểu về lịch sử các bạn nhé!

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa, rút kinh nghiệm

- Sử dụng bảng kiểm kĩ năng viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử ở Bài 3 để kiểm tra chất lượng bài viết.

- Sửa chữa, điều chỉnh (những) hạn chế, bổ sung (những) nội dung còn thiếu.

- Ghi lại sự tiến bộ của em ở kĩ năng viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử so với Bài 3.

- Rút ra ít nhất một bài học kinh nghiệm liên quan đến việc viết bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử và chia sẻ bài học đó với bạn trong nhóm hoặc trong lớp.

- Kí ức mang lại ý nghĩa rất lớn với đời sống tinh thần của mỗi người:

+ Ký ức tuổi thơ là món quà tinh thần vô giá, làm điểm tựa vững chắc để vươn lên đạt được thành công trong cuộc đời

+ Ký ức như một liều thuốc chữa lành giúp con người vượt qua những khoảnh khắc khổ đau, chênh vênh, tuyệt vọng nhất trong cuộc đời.

+ Ký ức tươi đẹp trở thành hành trang quan trọng trong con đường trưởng thành của mỗi người, nhắc nhở con người luôn nhớ về những giá trị tốt dẹp trong cuộc sống.

- Danh từ “thính” nghĩa là cám rang, thường dùng để làm mồi nhử tôm cá. Nhưng nghĩa mới thường được thế hệ trẻ dùng để chỉ những câu nói, hành động tán tỉnh nhau của các cặp đôi.

- Danh từ “con báo” chỉ một loài động vật thuộc họ nhà mèo sống trong rừng, nhưng nay còn có thêm nghĩa mới chỉ những người phá phách, liên tục mắc lỗi trong cách nói vui vẻ của sinh hoạt đời thường.

Để viết một bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử hấp dẫn và thu hút người đọc cần lưu ý như sau:

+ Lựa chọn các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử nổi bật, có giá trị và ý nghĩa.

- Thu thập, sưu tầm các tài liệu liên quan một cách chính xác, phong phú, lưu ý những thông tin nổi bật cần thể hiện thu hút người đọc.

- Khi trình bày, cần sử dụng kết hợp khéo léo phương tiện ngôn ngữ với các phương tiện phi ngôn ngữ: hình ảnh, sơ đồ, âm thanh,... nhằm minh họa trực quan, thu hút người nghe, người đọc.

- Tập trung giới thiệu theo trình tự mạch lạc, nhấn mạnh vào đặc điểm nổi bật của địa điểm đó kèm lời mời chào tham quan.

- Kỹ năng trình bày ý kiến về một sự việc mang tính thời sự của em đã có tiến bộ.

- Em đã biết cách lựa chọn vấn đề nổi bật nhất, biết cách tìm kiếm tư liệu và sắp xếp thông tin rõ ràng, mạch lạc để trình bày trước tập thể, biết cách đưa dẫn chứng khéo léo và phù hợp hơn.

Kí ức là kho tàng quý giá của người sáng tạo, đóng vai trò quan trọng trong việc sáng tác thơ ca. Mỗi khoảnh khắc, mỗi trải nghiệm được lưu giữ trong tâm trí nhà thơ đều trở thành chất liệu quý giá để họ nuôi dưỡng ý tưởng, chắt lọc và tái hiện một cách tinh tế qua những câu thơ, những làn điệu. Không chỉ vậy, kí ức còn nơi lưu trữ và phát triển cảm xúc của mỗi người. Nhờ có kí ức, nhà thơ mới có thể thấu hiểu và chia sẻ những cung bậc, những cung bậc khác nhau của cảm xúc trong tâm hồn, từ niềm vui, nỗi buồn, đến sự trăn trở, khát vọng. Qua đó, những bài thơ không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là những câu chuyện xúc động, chạm đến trái tim người đọc.

Khi đọc văn bản nghị luận cần liên hệ ý tưởng, thông điệp trong văn bản với bối cảnh lịch sử, văn hóa, xã hội vì:

- Bối cảnh lịch sử và xã hội giúp người đọc hiểu rõ hơn về lí do ra đời của văn bản, các sự kiện hoặc vấn đề đang được thảo luận.

- Việc liên hệ này cho phép người đọc phân tích ý tưởng một cách sâu sắc hơn, nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến quan điểm và lập luận của tác giả.

- Bối cảnh văn hóa và xã hội cung cấp nhiều góc nhìn khác nhau, giúp người đọc có cái nhìn toàn diện về vấn đề.

- Ý tưởng trong văn bản có thể phản ánh hoặc ảnh hưởng đến các vấn đề hiện tại, từ đó tạo cơ hội cho người đọc áp dụng kiến thức và tư duy vào thực tế.

- Sự liên hệ này khuyến khích người đọc suy ngẫm về các giá trị, quan niệm và niềm tin trong xã hội, từ đó phát triển tư duy phản biện.

A. nhịp 3/4

- Mối quan hệ giữa nội dung và hình thức: Nội dung và hình thức có mối quan hệ không thể tách rời nhau. Nội dung quyết định hình thức, hình thức thể hiện nội dung, hình thức phù hợp góp phần thể hiện nội dung. Sự thống nhất giữa hai hình thức này tạo nên tính chỉnh thể của tác phẩm văn học.

- Ví dụ: tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa (Nguyễn Minh Châu).

+ Nội dung: Tác phẩm khám phá những khía cạnh của cuộc sống con người, sự mâu thuẫn giữa cái đẹp và cái bi, cũng như những giá trị nhân văn trong xã hội. Nhân vật Phùng nhìn thấy vẻ đẹp của biển cả, nhưng đồng thời phải đối diện với thực tế khắc nghiệt của cuộc sống gia đình người phụ nữ.

+ Hình thức: Tác giả sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh và biểu tượng, cùng với cấu trúc mạch lạc. Các miêu tả về cảnh vật, hình ảnh chiếc thuyền và cuộc sống của các nhân vật được xây dựng một cách tinh tế, tạo nên sự đối lập giữa vẻ đẹp bên ngoài và những bi kịch bên trong.

=> Trong tác phầm Chiếc thuyền ngoài xa hình thức nghệ thuật mà Nguyễn Minh Châu sử dụng không chỉ làm nổi bật nội dung mà còn giúp người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về thông điệp của tác phẩm. Vì vậy, mối quan hệ giữa nội dung và hình thức trong văn học chính là hai yếu tố tạo nên sức mạnh cho tác phẩm.

1-b, 2-c, 3-a, 4-d

a. Câu rút gọn, câu đặc biệt và dấu hiệu để phân biệt hai kiểu câu này:

b. Thêm thành phần phụ cho câu “Bỏ các thứ ấy rồi đi đi!”:

- Thêm thành phần trạng ngữ: Bây giờ, bỏ các thứ ấy rồi đi đi.

- Nhận xét sự khác biệt giữa câu trong đoạn trích và câu em vừa viết:

+ Câu trong đoạn trích: ngắn gọn, đơn giản và chỉ tập trung vào hành động; thể hiện sự khẩn trương, dứt khoát trong lời yêu cầu, ra lệch.

yêu cầu, ra lệch mang tính khẩn trương, dứt khoát.

+ Câu em vừa viết: có trạng ngữ chỉ thời gian “bây giờ” khiến cho câu trở nên dài hơn chưa tạo được cảm giác khẩn trương, dứt khoát trong lời yêu cầu, ra lệch.

c. Phân tích câu trúc cú pháp của các câu được in đậm:

(1) Em / mua được đủ các thứ rồi đấy.

CN VN

=> Câu đơn

(2) Các ông, các bà ấy / cứ xúm lại hỏi thăm anh, / ai / cũng mừng cho mẹ con

CN1 VN1 CN2 VN2

em.

=> Câu ghép

(3) Tôi / không muốn nhìn thấy cô nữa!

CN VN

=> Câu đơn

- Tác dụng của việc lựa chọn các kiểu câu ấy:

+ Câu đơn: ngắn gọn, cô đọng, súc tích.

+ Câu ghép: biểu thị một thông báo có tính phức tạp, cung cấp nhiều thông tin.

a. Từ “minh” trong “chứng minh”:

- Chứng minh: có nghĩa là làm sáng tỏ, xác thực một điều gì đó bằng chứng cứ hoặc lí lẽ.

b. Từ “minh” trong “bình minh”:

- Bình minh: ánh sáng ban ngày khi mặt trời mọc, thường mang ý nghĩa tươi sáng, khởi đầu mới.

a. “Lướt sóng”: hành động sử dụng ván lướt để đi trên sóng biển.

b. “Lướt sóng”: hành động đầu tư vào chứng khoán trong thời gian ngắn, tận dụng sự biến động của thị trường để kiếm lợi nhuận nhanh.

=> Ở trường hợp b từ “Lướt sóng” được dùng theo nghĩa mới.

- Đối với văn bản quảng cáo hoặc tờ rơi về một sản phẩm hay một hoạt động cần kết hợp phương tiện ngôn ngữ và phi ngôn ngữ như hình ảnh, biểu tượng, sơ đồ,… để biểu đạt nội dung quảng cáo, làm cho văn bản thêm sinh động, hấp dẫn.

- Đối với bài văn thuyết minh về một danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử cần sử dụng kết hợp các phương tiện phi ngôn ngữ như sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh, biểu tượng,… để minh họa và làm nổi bật thông tin, hệ thống những thông tin quan trọng trong văn bản.

Một số cách thuyết phục người nghe khi trình bày ý kiến về một sự việc có tính thời sự:

- Đưa ra các số liệu thống kê, nghiên cứu khoa học hoặc báo cáo đáng tin cậy để củng cố quan điểm của mình.

- Sử dụng ví dụ thực tế để minh chứng cho quan điểm của mình.

- Thể hiện sự tôn trọng với ý kiến khác bằng cách lắng nghe và phản hồi một cách hợp lí.

- Sử dụng ngôn ngữ tích cực và khích lệ sẽ giúp tạo bầu không khí thân thiện và tăng khả năng thuyết phục.

- Đưa ra giải pháp cụ thể cho vấn đề đang được bàn luận.

- Bắt đầu bằng một câu hỏi hoặc câu chuyện ngắn để kích thích trí tưởng tượng.

- Xây dựng cốt truyện hay, hấp dẫn và có mở đầu, phát triển, cao trào, kết thúc. Nhân vật có tính cách rõ ràng, có yếu tố xung đột để gây tò mò cho người nghe.

- Sử dụng từ ngữ, hình ảnh sống động để giúp người nghe cảm nhận được không khí, âm thanh và cảm xúc trong câu chuyện.

- Thay đổi giọng nói, ngữ điệu và tốc độ để phù hợp với từng phần của câu chuyện. Điều này tạo ra sự sinh động và hấp dẫn.

- Để lại một cái kết bất ngờ hoặc mở cho người nghe suy nghĩ, điều này sẽ khiến câu chuyện trở nên đáng nhớ hơn.

- Nghiên cứu kỹ lưỡng về vấn đề cần thảo luận để có kiến thức vững vàng và có thể đóng góp ý kiến một cách hiệu quả.

- Làm rõ mục tiêu của cuộc thảo luận ngay từ đầu.

- Lắng nghe cẩn thận ý kiến của người khác, không ngắt lời và thể hiện sự tôn trọng đối với quan điểm khác biệt.

- Ghi lại các điểm chính để dễ dàng tổng hợp sau cuộc thảo luận

- Sau cuộc thảo luận, ghi nhận phản hồi từ các thành viên để cải thiện các cuộc thảo luận sau.

- Khi nói về nhân vật văn học có thể gây cho độc giả sự chú ý, tò mò ngay từ cái tên, ta có thể nghĩ tới những nhân vật như: A.Q, Trạch Văn Đoành, Bịch, Hài, Lộ, Đĩ, cô Kếu... Đây là một vài nhân vật gây ấn tượng ban đầu từ cái tên.

- Ý nghĩa của việc đặt tên cho nhân vật:

+ Gây ấn tượng ban đầu, có thể giúp nhân vật nổi bật và dễ nhớ trong tâm trí độc giả, kích thích sự tò mò, hứng thú của bạn đọc.

+ Thể hiện tính cách và đặc điểm nhân vật.

+ Phản ánh ý nghĩa sâu xa, thông qua tên nhân vật nhà văn muốn truyền tải thông điệp, ngụ ý về một vấn đề nào đó trong xã hội ở thời đại bấy giờ.

Tiếng cười trào phúng trong sáng tác văn học:

- Cách giới thiệu về sự kiện:

+ Không gian, địa điểm: Sân quần Rollandes Varreau của Hà Thành.

+ Con người: nhiều người đổ xô nhau đến xem sự kiện thể thao (cũng trên ba nghìn), khung cảnh hỗn loạn (nhiều người không mua được vé, phẫn uất chết).

- Ngôn từ châm biếm, mỉa mai xen lẫn thái độ phê phán cũng như cách hành xử của những người tham gia xem trận đấu này. 

Xuân Tóc Đỏ xuất hiện gián tiếp qua lời kể của cô Tuyết nhưng ta có thể thấy mọi người đều đang rất mong chờ, hi vọng và trao trọn niềm tin cho nhân vật này: kêu rằng cái phần danh dự của gia đình cũng còn có cơ cứu chữa được, vì mọi người còn hi vọng vào Xuân. 

Người kể chuyện đã miêu tả các nhân vật bằng giọng điệu trào phúng, hài hước: từ ngữ mang tính biểu cảm hình tượng để tạo ra một hình ảnh sống động về những người ngồi trên khán đài.

- Nguyên nhân dẫn đến cuộc bài binh bố trận này: nếu hai quán quân nước lớn không thắng sẽ tạo ra một làn sóng nguy hiểm cho nước nhà. Sự việc này không chỉ gây sốc và ngạc nhiên cho người hâm mộ mà còn tạo ra tình trạng hoang mang và lo ngại trong xã hội.

+ Cách giải quyết tình huống: Tổng cục mời quán quân Xiêm La đấu với Xuân Tóc Đỏ.

→ Cuộc bài binh bố trận này là một sự sắp đặt sẵn để thể hiện sự nhường nhịn, tôn kính của một nước thuộc địa trước nước lớn.

 - Hải, Thụ và Xuân: công chúng đã biết được tài năng trước đó.

- Tổng cục chỉ đề cử Xuân là một người chưa chiếm quán quân năm nào, thì đó chính là một cử động kiêu ngạo rất kín đáo vậy. Việc này thể hiện sự tôn trọng đối thủ và linh hoạt của Tổng cục, nước bạn cũng sẽ hài lòng. 

- Ông Văn Minh, ông bầu sung sướng vì người của mình được đại diện cho Hà Thành để giữ cái danh dự cho Tổ quốc, trước nhà vô địch Xiêm vì như vậy sẽ làm tăng danh dự cho bản thân.

Sự cường điệu trong cách miêu tả phản ứng của vua Xiêm đã đem lại hiệu quả nghệ thuật:

+ Tạo nên một không khí căng thẳng và quan trọng trong tình huống thi đấu đỉnh điểm.

+ Tái hiện cảm xúc tức giận đến cao độ của nhà vua.

+ Cho thấy được sự phức tạp của nền chính trị, ngoại giao lúc bấy giờ.

- Để cứu vãn tình hình, các quan chức nhà nước đã có những động thái như sau:

+ Ông Giám đốc chính trị Đông Dương: bỏ khán đài, chạy xuống đi tìm ông bầu của Xuân Tóc Đỏ và thủ thỉ vào tai rằng bảo Xuân Tóc Đỏ hãy nhường quán quân Xiêm.

+ Nói với ông bầu Văn Minh, tuy mất đi cái danh dự thắng cuộc, các ngài sẽ được chính phủ bù lại cho những cái khác một cách rất hậu hĩ!, hay Nếu An Nam thắng Xiêm La về quần vợt thì thế nào cũng có nạn chiến tranh, nhằm vào tâm lí của ông.

- Tính chất khôi hài của các động thái:

+ Gây bất ngờ cho người đọc bởi vì trong một tình huống khẩn cấp, không nghĩ một quan chức lại có thể bỏ khán đài để đi tìm một ông bầu bàn chuyện nhường bàn thắng.

+ Nhân vật ông Văn Minh rất ngây ngô, khó hiểu khi nghe lời đề xuất của ông Giám đốc chính trị Đông Dương vì nó quá vô lí.

+ Ngôn ngữ châm biếm và mỉa mai những hành động của quan chức, tạo ra một bức tranh hài hước về tình hình cứu quốc. Sử dụng các từ ngữ mang tính nguy hiểm cấp bách như tránh cho bách tính lương dân cái nạn núi xương, sông máu để gia tăng sự nguy hiểm, thúc ép ông Văn Minh bắt Xuân phải nhường.

Nhịp điệu trần thuật trong đoạn này là nhịp điệu nhanh, gấp gáp, làm nổi bật không khí căng thẳng đến nghẹt thở khi tỉ số của hai tuyển thủ đang cận kề nhau và chỉ còn một bàn quyết định ấy thế mà lại để thua.

Sau một sự kiện thể thao, văn hóa công chúng sẽ thường thảo luận rất sôi nổi về các vấn đề liên quan, chẳng hạn như: đời tư của người có ngôi vị quán quân, á quân, tên tuổi người/đội chiến thắng....

- Xuân Tóc Đỏ gọi quần chúng bằng những cái tên như quần chúng nông nổi và gọi là mi và hắn tự xưng ta.

→ Cách gọi này cho thấy Xuân Tóc Đỏ coi thường quần chúng, tự coi mình là thượng đẳng, là bề trên. Cho thấy tính cách trịch thượng, tự kiêu, tự đại của Xuân Tóc Đỏ.

- Những ghi chú trong ngoặc đơn có ý nghĩa:

+ tăng thêm sự chân thật và sâu sắc trong một đoạn văn đặc biệt là đoạn văn miêu tả một nhân vật diễn thuyết.

+ nó giúp độc giả hoặc người nghe cảm nhận được những suy nghĩ, cảm xúc và tư duy tư nhân vật đang trải qua. 

+ giúp kiểm soát nhịp điệu của đoạn văn, sử dụng để tạo điểm nhấn, gây sự chú ý.

Các từ ngữ để khái quát lại tính chất phản ứng của đám đông: Đồng tình, ngưỡng mộ, hân hoan.

- Ngôi kể thứ ba, điểm nhìn toàn tri.

- Ý nghĩa: tác giả có điều kiện bao quát toàn cảnh sự việc, đẩy nhanh nhịp độ kể và làm nổi bật tính chất hề của toàn bộ những gì được nói tới (với các nhân vật chỉ hoạt động như con rối, điểm nhìn bên trong không thể là lựa chọn tối ưu). Tuy chọn điểm nhìn bên ngoài để miêu tả, tái hiện sự việc nhưng vị trí đặt điểm nhìn ấy luôn được dịch chuyển, tương tự như nhà quay phim đặt nhiều máy ở nhiều góc khác nhau hay liên tục điều chỉnh tiêu cự của một máy cụ thể, để khi phối hợp các cảnh quay, người xem thấy được bức tranh tổng thể về những gì đang diễn ra, từ cảnh náo nhiệt trên sân vận động đến cảnh rỉ tai ám muội giữa các đấng tai to mặt lớn trong ban tổ chức sự kiện, từ cảnh rừng người hò reo đến cảnh đặc tả từng động tác tay, chân đầy biểu cảm của Xuân Tóc Đỏ.

- Tình huống đóng vai trò quan trọng nhất trong việc tạo nên kịch tính và bước ngoặt của toàn bộ sự kiện được kể trong đoạn trích: Xuân thắng điểm quán quân Xiêm La, vô tình đẩy hai nước Việt – Xiêm đến miệng hố chiến tranh – một tình trạng nguy cấp phải giải quyết kịp thời, như kíp nổ cần được tháo ngay lập tức.

- Tình huống Xuân Tóc Đỏ đổi thắng thành thua hiển nhiên là tình huống cực kì phi lí, thể hiện sự cao tay của tác giả trong việc sử dụng thủ pháp phóng đại. Mặc dù nhìn bề ngoài có vẻ phi lí, tình huỗng này vẫn có cơ sở hiện thực: trong chính trị, ngoại giao, mọi động thái của các bên liên quan đều giống như một nước cờ biến ảo, khó suy đoán. Qua việc xây dựng tình huống này, Vũ Trọng Phụng đã thể hiện một cảm quan hiện thực sắc bén, khi nhận ra tính chất trò hề của những sự kiện được quảng bá rầm rộ với vô số mĩ từ.

- Những nét đặc sắc trong cách Xuân Tóc Đỏ hùng biện trước công chúng:

+ Lời diễn thuyết thành thạo, đánh vào tâm lí cứu quốc Hỡi công chúng! Mi chưa hiểu rõ những lẽ cực kì to tát nó khiến ta phải nhường cho nhà vô địch Xiêm La. Anh ta đề cập đến những hậu quả của một xung đột Việt – Xiêm và nhấn mạnh rằng cuộc chiến sẽ kéo theo nạn đói và thảm họa cho nhân loại.

+ Ngôn từ mạnh mẽ để tạo ra ấn tượng mạnh mẽ như xưng ta, gọi Mi, tự nhận mình là người xả thân cứu nước...

+ Xuân Tóc Đỏ tỏ ra có lòng hy sinh cao thượng khi từ chối danh vọng cá nhân để đóng góp vào việc tiến bộ của tổ quốc và duy trì hoà bình thế giới. Điều này tạo ra hình ảnh anh ta như một nhà lãnh đạo tận tụy và có tầm quan trọng. Mi đã biết đâu cáu lòng hi sinh cao thượng vô cùng… điểm cốt yếu của người xả thân cứu nước không phải chỉ nghĩ đến mình….

+ Phản ứng của công chúng: cảm phục và hoan hô.

=> Điều này thể hiện khả năng thuyết phục của Xuân Tóc Đỏ và tác động tích cực của ý kiến và hành động của anh ta lên người nghe.

- Những ghi chú được đặt trong ngoặc đơn của người kể chuyện gợi cho ta liên tưởng đến thể loại văn học có đặc điểm hình thức tương tự đó là kịch. 

- Những câu văn có sử dụng biện pháp tu từ nói mỉa:

+ Tuy giá vé vào cửa là ba đồng hạng bét, số công chúng hôm sau ấy, cũng trên ba nghìn. Sân quần Rollandes Varreau của Hà Thành bữa ấy đã ghi được một chỗ rẽ cho lịch sử thể thao.

+ Tiếng loa vừa vang lên xong, công chúng vỗ tay hoan nghênh tức khắc. Vì rằng tài nghệ của Hải, Thụ và Xuân, thì người ta đã nhiều lần mục kích hết rồi.

- Những câu văn sử dụng nghịch ngữ:

+ Đức vua Xiêm đã lộ ra mặt rồng tất cả sự thịnh nộ của vị thiên tử thế thiên hành đạo ở cái nước có hàng triệu con voi.

+ Với cái hùng biện của một người đã thổi loa những hiệu thuốc lậu, với cái tự nhiên của một anh lính cờ chạy hiệu rạp hát, lại được ông Văn Minh vặn đĩa kèn, Xuân Tóc Đỏ đã chinh phục quần chúng như một chính trị gia đại tài của Phương Tây.

+ Như một bậc vĩ nhân nhũn nhặn, nó giơ quả đấm chào loài người, nhẩy xuống đất, lên xe hơi. Rồi mấy chiếc xe của các bạn thân nó mở máy chạy, để lại cái đám công chúng nghìn người bùi ngùi và cảm động.

- Vũ Trọng Phụng là một nhà văn hiện thực.

+ Ông ý thức phơi bày những mặt trái, mặt nhố nhăng của hiện thực luôn thường trực. Trong con mắt của ông, xã hội đương thời đầy rẫy những biểu hiện của sự tha hóa, suy đồi.

+ Ông sắc sảo trong việc xây dựng những chân dung biếm họa, luôn tìm thấy những chi tiết độc đáo có thể lột trần chân tướng của sự vật, hiện tượng, con người thuộc nhiều tầng lớp khác nhau.

- Một số thủ pháp được nhà văn sử dụng để tăng cường khả năng bao quát hiện thực cho các trang viết:

+ Sử dụng bối cảnh lịch sử và xã hội thực tế, sử dụng những sự kiện có thật trong đời sống hằng ngày.

+ Ông sử dụng ngôn từ sắc bén, mô tả tinh tế để thể hiện sự nhạy bén trong việc quan sát và phê phán xã hội thông qua các biện pháp tu từ nói mỉa, nghịch ngữ, ẩn dụ…

+ Giọng văn đanh thép, mỉa mai để tố cáo sự thối nát của xã hội đương thời.

Trong đoạn trích, tình trạng này diễn ra trong thời kì cũ mới tranh nhau, Á - Âu xáo trộn, lúc này những bọn kệch cỡm, dởm đời lộng quyền với những mưu đồ riêng. - Xuân Tóc Đỏ từ một tên dưới đáy xã hội nhưng gặp thời cộng với sự xảo trá của mình hắn dần bước vào giới thượng lưu và trở thành anh hùng cứu quốc diễn thuyết trước công chúng. Như vậy chứng tỏ rằng xã hội lúc bấy giờ đã bị che mờ mắt cả, ai cũng đi theo cái gọi là trào lưu Âu hóa mà ca tụng một kẻ ngu dốt, xảo trá, coi hắn là đấng vĩ nhân mà tán tụng. Trong thực tế xã hội, trạng thái này là cả một cộng đồng xã hội bị một cá nhân, tổ chức nào đó lôi kéo và điều hướng sang một trạng thái xấu hay còn gọi là bị dắt mũi, nó có thể khiến con người mất đi lí trí, không biết phân biệt phải trái đúng sai.

Đoạn trích “Xuân Tóc Đỏ cứu quốc” là một bức tranh sống động về đời sống và thời đại mà nó miêu tả. Trong bài, tác giả sử dụng thủ pháp trào phúng để phản ánh một cách sâu sắc về tình hình chính trị, xã hội và tâm lý con người. Sự tương tác giữa các nhân vật, cùng những bức tranh về cuộc sống hàng ngày với những trăn trở về quan hệ con người đã làm cho độc giả chìm trong thế giới mà tác giả tạo ra. Điều này làm nổi bật khả năng của tiểu thuyết làm nổi bật và phản ánh những khía cạnh sâu sắc của xã hội và con người. Như vậy thông qua đoạn trích, ta có thể thấy được khả năng khai thác thác đa dạng các phong cách văn học và kỹ thuật viết để tạo ra những bức tranh đời sống phong phú và đa chiều cùng với đó là tư tưởng, là thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm.

- Chiến tranh – hai tiếng đầy bi thương và đau đớn. Nó gợi lên trong tôi những hình ảnh về sự tàn phá, mất mát và đau khổ. Chiến tranh là một cuộc đấu tranh đẫm máu, khiến con người phải chịu đựng những hậu quả về cả vật chất và tinh thần. Tuy nhiên, chiến tranh cũng là một bài học đắt giá về sự đoàn kết, hy sinh và lòng yêu nước.

- Một số kênh thông tin đem lại hiểu biết về chiến tranh cho chúng ta:

+ Đài truyền hình Việt Nam VTV

+ Các trang web, báo điện tử chính thống của chính phủ, quốc gia

+ Các cuốn tiểu thuyết viết về chiến tranh

- Một số tác phẩm viết về chiến tranh ví dụ như “Những ngôi sao xa xôi” - Nguyễn Minh Châu; “Mảnh trăng cuối rừng” - Nguyễn Minh Châu; “Mãi mãi tuổi hai mươi” - Nguyễn Văn Thạc; “Nhật ký Đặng Thùy Trâm” - Đặng Thùy Trâm...

- Với tác phẩm “Nhật kí Đặng Thùy Trâm”.  Một cuốn nhật kí nhặt được bên xác của một nữ Việt Cộng đã suýt bị người lính Mỹ ném vào lửa, nhưng người phiên dịch đã khuyên anh ta nên giữ lại vì trong đó có lửa. Nhật kí Đặng Thùy Trâm là những ghi chép hàng ngày của một người nữ bác sĩ về cuộc sống của chị nơi chiến tuyến. Cuốn nhật kí là thế giới riêng của người trí thức nhạy cảm mà không yếu đuối, tha thiết với cuộc sống mà không hề sợ hãi trước những gian nan. Ở đó ta vẫn gặp những băn khoăn trăn trở trước tình yêu, trước cuộc sống phức tạp hàng ngày, những nỗi buồn, nỗi nhớ nhung, sự cô đơn của một người con gái, nhưng đồng thời chúng ta cũng thấy được một ý chí mãnh liệt, những lời nói tự động viên cảnh tỉnh, một lòng can đảm phi thường - những điều đã làm nên một thế hệ anh hùng.

Những yếu tố ngoại cảnh: giữa đêm lạnh giá, màn mưa mỏng đang chầm chậm tràn ngang qua bầu không khí xanh xám run rẩy, gió Đông Bắc thổi.

Kiên đã sống trong trạng thái:

- Hồn phách xiêu lạc, ý thức mờ mịt, lú lẫn, mê mẩn Kiên đi đi lại lại, kí ức lóe chớp.

- Tay mỏi tê, run lên, tim như rách dần, cả hai buồng phổi nghẹt khói thuốc, miệng khô đắng, cổ tắc lại, nấc, anh cắm đầu viết. 

Để lại ấn tượng nặng nề nhất trong kí ức của Kiên đó chính là trận tử chiến truông Gọi Hồn với những diễn biến nặng nề của nó và số phận bi thảm của tiểu đoàn anh.

Kiên là một người đã từ chiến trường trở về, anh đã sống trong những năm tháng đau thương, khốc liệt của chiến tranh nên khi đất nước hòa bình, Kiên vẫn sống trong sự ám ảnh, day dứt dù anh đã trở về với cuộc sống bình yên thường nhật. Kiên được phục sinh, phục sinh sau cái chết chóc nơi chiến trường nhưng sự phục sinh ấy là chuỗi dài tái hiện vì từng phút từng giây anh không thể nào quên được những khoảnh khắc trong chiến tranh, không thể quên tiểu đội mình đã hi sinh như thế nào nên đó chính là ý của câu con người Kiên sẽ được phục sinh trong chuỗi dài tái hiện.

* Miêu tả tâm trạng nội tâm của nhân vật Kiên:

- Con người nội tâm trong anh cô quạnh, âu sầu không hề cảm thấy gió lạnh chiều tà: Sự cô đơn trong con người Kiên, khiến anh không cảm nhận được những gì diễn ra xung quanh kể cả những cơn gió lạnh.

- ... lặng lẽ đưa mắt nhìn vượt khỏi tầm mắt, vươn tới cõi xa xăm bên ngoài biên giới của tư duy, đạt đến cõi hòa đồng của người sống và người chết…: Sự mong mỏi đến cùng cực, sự khát khao muốn gặp gỡ những người đồng đội đã mất của mình.

- Và, trên một vùng không gian tinh thần ấy Kiên thấy hiện rõ rệt một cách bí ẩn…. một gương mặt mà đã từ lâu anh đã quên lãng: Từ sự khát khao mong mỏi, trong kí ức anh lúc này hiện ra một gương mặt mà từ lâu anh đã quên, có thể là một người bạn cũ, một người đồng đội cũ tại chiến trường và đó chính là hình ảnh đầu tiên xuất hiện.

- Các kí ức trong đoạn đời, kỉ niệm khác lần lượt kế tiếp nhau như: Kí ức về trưa mùa khô rực rỡ nắng, hoa đầy trong những khoảnh khắc rừng thưa…; Kí ức về một ngày mưa lũ gian truân bên bờ Sa Thầy vào rừng hái măng đào củ; Những bờ suối, bãi lai, buôn nhỏ hoang tàn; Những gương mặt đàn bà mến thương xa lạ gợi niềm nhớ nhung âu yếm… niềm đau của mối tình…

* Miêu tả kí ức nhân vật:

- Nhà văn sử dụng những từ ngữ kí ức xa vời, trập trùng, lạnh lẽo, khắc nghiệt, thẳm sâu.

- Bên cạnh đó tác giả còn sử dụng biện pháp so sánh kí ức ấy như rừng như núi trong lòng chiều ấy làm cho tâm hồn không còn có thể dừng mắt ở điểm nào nữa trên cõi không cùng của quá khứ.

→ Để miêu tả quá trình phục hiện kí ức của Kiên, trước hết nhà văn đã tập trung miêu tả sự cô đơn trong lòng nhân vật, sau đó là khát khao muốn gặp gỡ đồng đội. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến một loạt các kí ức hiện về.

- Sự lặp lại của các tình tiết, không có sự mới mẻ: Những chương sau như là điệp khúc của các chương phía trước. Những khung cảnh và những tình tiết đã có tự phần đầu rốt cuộc lại đang chờ Kiên ở phần chót

- Tuy nhiên ấy là bởi dòng trôi của tiểu thuyết này nó như thế, tự nó chứ không phải tự Kiên

- Tác phẩm tự nó cấu trúc như thế nên thời gian của nó, tự định hướng, chọn luồng và tự chọn lấy một bến bờ. Còn Kiên, anh chỉ là người viết, bền bỉ và lặng lẽ hòa nhập thân phận mình vào cộng đồng số phận các nhân vật.

- Nói chung anh hết sức thụ động, hầu như trở thành bất khả tri trước các trang viết của mình… anh như hoàn toàn cam chịu cái logic bí ẩn của trí nhớ và tưởng tượng.

→ Do anh đã bị cuốn theo dòng tưởng tượng, dòng hồi ức về quá khứ trong năm tháng chiến tranh, anh quá ám ảnh về nó nên anh như hòa vào câu chuyện mà không làm chủ được ngòi bút của mình.

- Trong tác phẩm, sự thờ ơ của người đời đối với Kiên thể hiện nhiều điều:

+ Sự vô cảm đối với một người đã trải qua chiến tranh: Người đời thường không nhìn thấy sâu bên trong nhân vật Kiên, không thể cảm nhận được những mất mát và đau thương mà anh phải chịu đựng. Họ không biết đặt mình vào hoàn cảnh người khác.

+ Sự lãng quên hậu quả và mất mát của chiến tranh: Có lẽ họ coi chiến tranh là một phần quá khứ muốn quên đi, không muốn tiếp tục suy nghĩ về nó, không chú ý đến tinh thần người lính đã trải qua.

→ Sự thờ ơ ấy thể hiện sự thiếu hiểu biết, sự lãng quên và không đồng cảm với những người phải chịu đau khổ trong chiến tranh.

Về sau, khi bằng một cách nào đó, có được trong tay toàn bộ bản thảo trữ trên tầng áp mái trong phòng người đàn bà bị câm, không hiểu sao tôi thấy khá yên tâm với sự đảm bảo thầm lặng của chị để có thể kiên nhẫn đọc kĩ càng, thậm chí từng trang.

Người kể chuyện gặp khó khăn khi đọc những trang văn của bản thảo:

- Sự lộn xộn của thứ tự bản thảo: Cố gắng sắp xếp để tìm lại một trình tự mong có thể đọc nhưng chẳng có một trình tự nào hết. Trang nào cũng hầu như là trang đầu, trang nào cũng có vẻ là trang cuối

- Các trang bản thảo bị thiếu do nhiều nguyên nhân như bị đốt, bị mối xông, tác giả loại, nhưng dù không do những nguyên nhân ấy thì đây cũng là một sáng tác dựa trên cảm hứng của sự rối bời.

- Mạch truyện không ngừng đứt gãy, từ đầu đến cuối không nổi một tuyến chung, toàn là những khối thù hình: đột nhiên đứt gãy, sự so sánh bị quét sạch khỏi giữa chừng trang giấy y như thể rơi vào một kẽ nứt nào đó của thời gian tác phẩm, thiếu mạch lạc, thiếu bao quát.

→ Từ đây tác giả đánh giá các trang viết chứng tỏ sự hụt hẫng của tư duy người viết, chứng tỏ cái vẻ lực bất tòng tâm của y.

- Chung một nỗi buồn, nỗi buồn chiến tranh mênh mang, nỗi buồn cao cả, cao hơn hạnh phúc và vượt trên đau khổ.

- Nhờ nỗi buồn mà thoát khỏi chiến tranh, thoát khỏi bị chôn vùi trong cảnh chém giết triền miên, trong cảnh khốn khổ của những tay súng… để bước trở lại con đường riêng của mỗi cuộc đời.

- Dù cuộc đời chẳng sung sướng gì và đầy tội lỗi nhưng họ vẫn cho rằng đó là cuộc đời đẹp đẽ nhất mà chúng tôi hi vọng. 

- Họ có chung một mong muốn là khát khao hòa bình.

Bởi vì nhờ những dòng kí ức đó mà Kiên được vĩnh viễn sống trong những ngày tháng đau thương nhưng huy hoàng, những ngày bất hạnh nhưng chan chứa tình người... ngày mà tất cả đều còn rất son trẻ, trong trắng và chân thành.

Ấn tượng của em về đoạn trích “Nỗi buồn chiến tranh”:

- Truyện có ít sự kiện.

- Nhân vật trong đoạn trích gần như không có hành động bên ngoài mà chỉ có hành động bên trong.

- Câu chuyện được kể từ hai ngôi: ngôi thứ ba (phần 1) và ngôi thứ nhất (phần 2)

- Tóm tắt từng phần nội dung của đoạn trích:

+ Phần 1: Người kể chuyện ngôi thứ ba, kể về trạng thái luôn sống với kí ức chiến tranh của nhân vật Kiên – dòng kí ức đã thôi thúc anh cầm bút để ghi chép lại tất cả trải nghiệm.

+ Phần 2: Người kể chuyện xưng tôi, kể về những ấn tượng, cảm xúc, suy tư của mình khi đối diện với núi bản thảo bộn về mà Kiên bỏ lại.

- Yếu tố sự kiện vốn được xem là một vật liệu cơ bản dùng để xây dựng một tác phẩm truyện đó là những biến cố, kí ức, tình huống mà nhân vật trải qua trong cuộc đời, đưa ra những thách thức và tạo ra sự phát triển cho câu chuyện.

- Trạng thái tâm lí thường trực của nhân vật Kiên là những cảm xúc buồn bã, mất mát, cô đơn và tuyệt vọng.

- Những từ ngữ đã được tác giả sử dụng để miêu tả trạng thái tâm lí đó: cô quạnh, âu sầu, hồn xiêu phách lạc, ý thức mở mịt, lú lẫn, mê mẩn, bi quan bế tắc, lực bất tòng tâm...

- Trong hồi ức của Kiên, chiến tranh thường được hiện lên với một khuôn mặt đầy đau đớn, khó khăn và mất mát. Cảnh tượng của chiến tranh thường là của một thế giới đầy bạo lực, cô đơn và tuyệt vọng, nơi mà những con người phải đối mặt với sự khốn khổ và mất mát hàng ngày.

- Tuy nhiên đây không phải là khuôn mặt duy nhất của chiến tranh, nhất là trong cuộc chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược. Từ góc nhìn khác, người ta có thể thấy vẻ hào hùng, lãng mạn của nó, bất chấp thực tế khốc liệt. Nhiều tác phẩm như: Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Bài ca xuân 71, Những ngôi sao xa xôi, Mảnh trăng cuối rừng,... đã chứng tỏ điều đó.

Sự nhớ lại đối với đời sống tinh thần không chỉ là việc đơn thuần tái hiện lại quá khứ mà còn mang theo một ý nghĩa sâu sắc về tinh thần con người và hành trình tìm kiếm ý nghĩa của cuộc sống. Nó giúp cho con người tái hiện được kí ức, được sống trong những kỉ niệm huy hoàng thời quá khứ từ đó có thể nhận ra những giá trị, niềm tin và định hình bản thân mình. Không chỉ vậy, những kí ức và hình ảnh từ quá khứ là nguồn cảm hứng và học hỏi không ngừng cho cuộc sống hiện tại và tương lai.

- Người kể chuyện đã nêu những nhận xét về cuốn tiểu thuyết mà nhân vật Kiên đang viết:

+ Là một sáng tác dựa trên nguồn cảm hứng chủ đạo của sự rối bời

+ Mạch truyện không ngừng đứt gãy. Tác phẩm từ đầu đến cuối không hề có nổi một tuyến chung… như thể rơi vào một kẽ nứt nào đó của thời gian tác phẩm.

+ Ta vẫn gọi đó là mất bố cục. Sự thiếu mạch lạc, thiếu bao quát…

- Những nhận xét trên của người kể chuyện khiến ta liên hệ tới đặc điểm thể hiện nội dung đa dạng và bao quát một phạm vi hiện thực rất rộng của tiểu thuyết.

- Trong đoạn trích, phần kể lại chuyện Kiên bỏ đi và việc đọc bản thảo của Kiên, chúng ta có thể thấy rõ về bản chất và nỗi đau buồn của nhân vật chính, cũng như về quá trình viết tiểu thuyết của anh ta:

+ Kiên là một người lính đã trải qua những trận chiến đẫm máu và những mất mát đau thương trong cuộc chiến tranh. Sau cuộc chiến anh cảm thấy sự cô đơn và tuyệt vọng, mất hướng, mất niềm tin vào cuộc sống và không thể tìm thấy ý nghĩa trong môi trường xã hội sau chiến tranh.

+ Kiên chứng kiến và trải qua nhiều khía cạnh của nỗi đau buồn trong cuộc chiến tranh, từ việc mất đi đồng đội đến sự phân biệt đối xử và cảm giác mất mát liên tục.

+ Việc viết tiểu thuyết không chỉ là một cách để Kiên thể hiện và xử lý những cảm xúc và trải nghiệm cá nhân, mà còn là một phần của quá trình tự giải thoát và tự phục hồi của anh. Ta thấy rằng viết tiểu thuyết đối với Kiên là một hành động để tái hiện trọn vẹn quãng đời đã qua vốn bị cuốn vào vòng xoáy của chiến tranh và thể hiện sự phục sinh tinh thần. 

- Sự ý thức của tác giả Bảo Ninh đối với việc lựa chọn hình thức viết phù hợp khi thể hiện vấn đề nỗi buồn chiến tranh:

+ Nỗi buồn chiến tranh viết dưới dạng tiểu thuyết lồng trong tiểu thuyết (hình tượng người kể chuyện xưng tôi).

+ Cách viết phi tuyến tính, chồng xếp lẫn lộn các bình diện thời gian, không gian, nương theo dòng tâm tư nặng nề nhưng cũng đấy biến động của nhân vật.

+ Xây dựng diễn biến tâm lí, hành động của nhân vật Kiên: viết tiểu thuyết rồi sau đó bỏ đi đâu chẳng rõ, cái nhìn của Kiên về chiến tranh rất dễ trở thành một cái nhìn mang tính chất áp đặt, chi phối toàn bộ cảm giác, nhận thức của người đọc. Trong tiểu thuyết, tôi chưa từng biết Kiên ngoài đời - đã nêu những nhận xét về anh từ một góc nhìn khách quan. Đến lượt độc giả, tâm trạng và hành xử của Kiên lại lần nữa được soi xét.

Trong tác phẩm “Nỗi buồn chiến tranh” của nhà văn Bảo Ninh, nhân vật Kiên được xây dựng là một nhân vật đã từng tham gia chiến tranh nên tâm lí cũng như tinh thần của Kiên đã bị ám ảnh bởi những kí ức đau thương của chiến tranh. Anh ta chọn nhớ và viết để được phục sinh về tinh thần. Với hoàn cảnh của nhân vật Kiên, anh ta không thể dứt khỏi kí ức chiến tranh, anh ta khó hòa nhập với cộng đồng nhưng có lẽ, việc nhớ và viết chính là phương pháp trị liệu tốt nhất để anh có thể tìm thấy sự bình an trong tâm hồn, anh có thể gặp lại đồng đội đã hi sinh, có thể nhớ lại kí ức tươi đẹp và có lẽ, đó là lựa chọn phù hợp với Kiên. Viết và nhớ giúp Kiên tìm thấy ý nghĩa và định hướng trong cuộc sống, đồng thời giúp anh ta vượt qua những khó khăn và đau khổ. Với lựa chọn này giúp anh không chỉ đối diện với những thách thức mà còn tìm ra những ý nghĩa sâu sắc và hướng đi mới trong cuộc sống.

a. 

- Biện pháp tu từ nói mỉa: mặt rồng; vị thiên tử

 - Tác dụng:

+ Nhấn mạnh sự tức giận của đức vua Xiêm, một người quyền cao chức trọng giống như một con rồng, một vị thiên tử. 

+ Phê phán nhà vua bởi ông dùng quyền lực của mình không đúng chỗ, cơn thịnh nộ ấy đang khiến đức vua trở nên thiếu uy quyền và trở nên nực cười.

b.

- Biện pháp tu từ nói mỉa: bao công trình, dấu chua, từng ấy

- Tác dụng:

+ Cho người đọc thấy được rằng ông quan này vơ vét của cải, lấy cả những đồng hào lẻ của nên nên mất công đi cấy râu cho đến khi nó mọc lông tơ thì cái râu đó không rõ nữa.

+ Phê phán bọn cường hào ác bá ngày xưa, cái tính tham lam vơ vét táng tận lương tâm của chúng xuất phát từ bên trong nên có nhân tạo bề ngoài như thế nào cũng không hề che giấu được.

a. 

- Nghịch ngữ: nó giơ quả đấm chào loài người

- Cách căn cứ: xét về ý nghĩa thì từ đấm và chào không thể dùng trong một trường hợp, tạo ra sự phi lí. 

+ Đấm: Hành động đại diện cho sự bạo lực.

+ Chào: Hành động thể hiện sự lễ phép, lịch sự.

b. 

- Nghịch ngữ: rồi cơm rượu, bò lợn

- Cách căn cứ: Tác giả đang đưa ra một loạt chức vụ của ông đã trải qua như phó tổng, chánh tổng nhưng lại xuất hiện từ cơm rượu và bò lợn. Những từ này đang không cùng về trường nghĩa, tạo ra sự đối nghịch về nội dung để người đọc thấy bước đường công danh của ông không chỉ trải qua những chức vụ ấy mà còn là sự vơ vét của cải của dân.

a. 

- Biện pháp nghịch ngữ: Ầm ầm mà quạnh hiu

- Hiệu quả nghệ thuật: ầm ầm tượng trưng cho sự sôi động, náo nhiệt nhưng quạnh hiu tượng trưng cho sự trống trải. Tác giả đã tạo ra một hình ảnh đối lập khi miêu tả sự hung bạo của con sông Đà. Sự nguy hiểm của nó không chỉ cao mà còn bí hiểm. Làm tăng sự chết chóc của dòng sông này.

b.

- Biện pháp nghịch ngữ: cấp tiến với xã hội và bảo thủ với gia đình

- Hiệu quả nghệ thuật: Tạo ra sự đối nghịch trong con người. Tô đậm bản chất sĩ diện hão huyền của nhân vật.

- Cơ sở của việc so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện:

+ Viết cùng một đề tài (chiến tranh, người lính...)

+ Tiêu biểu cho những cách tiếp cận hiện thực chiến tranh của văn học trong một giai đoạn cụ thể (Kháng chiến chống Pháp, kháng chiến chống Mĩ

+ Triết lí nhân sinh gửi gắm tương đồng: Ca ngợi vẻ đẹp của những chiến sĩ trong thời chiến, từ đó muốn nhắn nhủ tới độc giả phải biết ơn những chiến sĩ đã hết mình vì Tổ quốc.

+ Có sự đặc sắc về phong cách văn học và nghệ thuật sử dụng: (cách xây dựng cốt truyện, ngôn từ sử dụng, cách xây dựng nhân vật,..)

- Làm rõ sự thống nhất trong cảm hứng sáng tác của nhà văn cách mạng khi viết về cùng một đề tài.

- Bên cạnh đó là cách họ thể hiện phong cách cá nhân độc đáo ở các tác phẩm cụ thể.

- Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm: Hai truyện ngắn được viết ra trong khoảng nửa cuối thập niên sáu mươi của thế kỉ XX, lúc cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược nhân dân ta bước vào giai đoạn quyết liệt.

- Phong cách viết: Không dừng ở việc miêu tả những biểu hiện bên ngoài của đời sống mà luôn tìm cách cắt nghĩa bề sâu của nó, tập trung soi tỏ những điều bí ẩn kì diệu đã làm nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Việt Nam

Ngôi kể, điểm nhìn, cách xây dựng tình huống truyện, phương thức kể chuyện, các chi tiết tiêu biểu...

- Xuất xứ: Mảnh trăng cuối rừng được in vào sách lần đầu năm 1970, trong tập Những vùng trời khác nhau của Nguyễn Minh Châu. 

- Hoàn cảnh sáng tác: Diễn ra trong bối cảnh đế quốc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc một cách ác liệt.

- Nội dung câu chuyện: Câu chuyện xoay quanh nhân vật Lãm và Nguyệt. Lãm dự định sẽ đến thăm Nguyệt, người anh chưa biết mặt nhưng đã thấy cảm mến nhờ sự giới thiệu đảm bảo của người chị gái làm việc ở cầu Đá Xanh. Tình cờ người đi nhờ xe trong đêm lại chính là người anh đang mong gặp. Lãm ngờ ngợ cô gái ấy chính là Nguyệt của mình nhưng họ chia tay không hỏi han gì về nhau cho đến khi Lãm đến thăm đơn vị Nguyệt, đúng thời điểm đó nguyệt lại về đơn vị công tác nên cả hai không gặp nhau.

- Xuất xứ: In lần đầu trong tập Truyện và kí, xuất bản năm 1969.

- Bối cảnh: Không gian sông nước miền Tây Nam Bộ.

- Nội dung: Nói về chuyện những đứa con trong một gia đình nông dân có truyền thống yêu nước, cách mạng, phải chịu nỗi đau cha mẹ bị kẻ thù giết. Họ luôn cháy bỏng với nguyện vọng đi bộ đội để trả thù nhà, đền nợ nước.

- Cảm hứng sáng tác: Đều cố gắng làm sáng tỏ chủ nghĩa anh hùng bao trùm đời sống tinh thần của cả dân tộc trong cuộc kháng chiến

- Ngòi bút miêu tả:

+ Nhân vật: Nhân vật nào cũng tràn đầy tinh thần cách mạng, dám đương đầu mọi thử thách bằng sự kiên cường, dẻo dai, khâm phục. Ở các nhân vật không hề thấy dấu vết của sự ưu tú, lựa chọn.

+ Hành động: Đều diễn ra có vẻ dễ dàng, tự nhiên, thể hiện sự chi phối triệt để của một đạo lí sống mà mọi thành viên