Người đàn bà hướng về phía Đẩu, tự nhiên chắp tay vái lia lịa:

- Con lạy quý tòa…

- Sao, sao?

- Quý tòa bắt tội con cũng được, phạt tù con cũng được, đừng bắt con bỏ nó…

=> Người đàn bà dùng tất cả những gì có thể làm bỏ hết thể diện tôn ti của con người, quỳ lạy để mong rằng tòa không bắt người đàn bà bỏ chồng.

Người đàn bà trong phút chốc khi kể về chuyện gia đình mình lại chuyển về một người đàn bà lúng túng đầy sợ sệt.

Suy đoán: Vị chánh án nhận ra điều thực tế trong cuộc sống, có những việc tưởng xấu nhưng thực sự không hề xấu, không thể dùng những quy luật bình thường áp dụng vào tất cả mọi việc. Phải xét theo hoàn cảnh và mong muốn của mỗi người đó.

Hình ảnh con thuyền giữa sóng gió được lặp lại để nhấn mạnh hiện thực cuộc sống. Cuộc sống không phải lúc nào cũng yên bình mà sẽ có những lúc sóng gió. Với những lúc như vậy, gia đình của người đàn bà rất cần sự gánh vác, chống đỡ của người đàn ông.

- Bố cục:

+ Phần 1: Từ đầu đến "chiếc thuyền lưới vó đã biến mất": Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng.

+ Phần 2: Còn lại: Câu chuyện của người đàn bà hàng chài.

- Sơ đồ về mối quan hệ giữa các nhân vật trong đoạn trích.

+ Các nhân vật: Phùng, Chánh án Đẩu, Vợ chồng hàng chài, cậu bé Phác.

+ Mối quan hệ gia đình: Vợ chồng hàng chài, cậu bé Phác.

+ Mối quan hệ: Phùng, Chánh án Đẩu, Vợ chồng hàng chài – thấy bất bình đứng ra giúp đỡ.

- Câu chuyện được kể từ điểm nhìn của nhân vật Phùng.

- Ý nghĩa của việc lựa chọn là: Để thấy được sự thay đổi trong quan điểm của Phùng, một người nghệ sĩ yêu cái đẹp, luôn hướng tới cái hoàn hảo nhưng khi gặp và hiểu được hoàn cảnh của gia đình người đàn bà hàng chài, anh đã nhận ra được bài học trong cuộc sống và cũng là sự nghiệp cuộc đời nghệ sĩ của anh.

- Khi chứng kiến cảnh bạo lực gia đình, nghệ sĩ Phùng đã cay đắng, xót xa nhận ra một cảnh đời ngang trái, bi kịch trong gia đình thuyền chài.

- Khi gặp người đàn bà trên tòa án:

+ Nghệ sĩ Phùng, khi nghe câu nói của người đàn bà, anh cảm thấy “ngột ngạt”, khó thở vì quá bất ngờ trước quyết định của chị.

+ Anh đã nhận ra đằng sau cái vẻ cam chịu, nhịn nhục, đáng thương của người đàn bà hàng chài là cả một tấm lòng vị tha và giàu đức hi sinh của chị. Chị nói: “đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể sống cho mình”.

=> Người nghệ sĩ không thể nhìn đời một cách đơn giản, cần phải nhìn nhận cuộc sống và con người trong mối quan hệ đa dạng, nhiều chiều thì mới phản ánh đúng về con người và cuộc sống.

- Khi bị chồng bạo hành: Người đàn bà thể hiện sự cam chịu, chịu đựng.

- Khi con xông vào đánh bố chị đau đớn, khuyên can không cho con làm vậy.

- Khi được yêu cầu bỏ thì người đàn bà hết mực cầu xin, quỳ lạy.

- Khi được yêu cầu kể lại mọi chuyện chị rất tự tin kể lại mọi chuyện.

- Khi nhắc đến những đứa con và khoảnh khắc cả nhà hạnh phúc, người đàn bà rất vui vẻ tự hào.

=> Thể hiện sự sâu sắc, sự trải nghiệm hiểu biết nhiều điều thực tế trong cuộc sống.

- Tính đối thoại được thể hiện: Trong lúc ở tòa án, ngoài việc trao đổi lời nói, qua ánh nhìn của hai bên thể hiện rõ hành động cảm xúc lời nói của họ.

=> Chủ đề: Từ tính đối thoại trong cái nhìn chúng ta nhận ra chủ đề của tác phẩm là về những thân phận trớ trêu của con người và gửi gắm chiêm nghiệm sâu sắc của tác giả về nghệ thuật. Nghệ thuật chân chính phải luôn luôn gắn bó với cuộc đời và vì cuộc đời và cần phải nhìn nhận cuộc sống và con người một cách đa diện.

Việc lựa chọn cách sống của người đàn bà hàng chài thể hiện vẻ đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, vẻ đẹp của sự nhẫn nhịn, cam chịu và tấm lòng bao dung sâu sắc của một người phụ nữ. Đối với việc bị đánh đập tàn nhẫn của người chồng vũ phu, người đàn bà làng chài không than trách, không kết tội, mà trái lại chị có phần thấu hiểu, cảm thông và bào chữa cho chồng.

a. Lời thoại thể hiện sự tôn kính, cầu mong được lắng nghe ý kiến.

b. Lời thoại gần gũi, giản dị không còn vẻ ngại ngùng, sợ hãi.

a. Vì bình thường một vị chánh án đứng trước một sự việc gì luôn giữ được bình tĩnh nhưng ở đây Đẩu đang rất giận dữ trước việc người đàn bà không chịu bỏ chồng mà vẫn cố chịu đựng những trận đánh, đang để tình cảm chi phối cuộc trò chuyện.

b. Vì sau khi giận dữ dùng tình cảm để nói chuyện mà người đàn bà vẫn không chịu, anh sử dụng kính ngữ và thể hiện trạng thái mặc kệ và nói đúng về theo pháp luật.

a.  Sử dụng ngôn ngữ trang trọng: Các câu từ trong đoạn văn đều thể hiện sự trang trọng lịch sự để đưa ra lời khuyên học sinh sinh viên tri thức trẻ phải làm điều gì.

b. Sử dụng ngôn ngữ thân mật: Đây là lời mà người mẹ muốn gửi cho con gái, thể hiện sự thân mật, tình cảm chất chứa qua các từ ngữ câu văn.

=> Văn bản lựa chọn cấp độ cốt truyện để tiến hành so sánh. Việc so sánh dựa trên những tiêu chí:

+ Nhân vật

+ Tình cảm giữa hai nhân vật chính

+ Trở ngại của tình yêu

+ Kết thúc

- Việc lập bảng giúp cho các nội dung tiêu chí được thể hiện rõ, từ đó sẽ nhận diện và phân biệt được các vấn đề cần làm rõ. Hai ý chính của đoạn văn sau bảng: Vũ Trinh không kể lại chuyện cổ tích; Trương Chi là câu chuyện về một tình yêu không thành nưng lớn hơn là câu chuyện về nỗi cô đơn của con người còn Câu chuyện tình ở Thanh Trì nghiêng về một vấn đề xã hội và hướng đến những ý nghĩa xã hội. Hai ý này có mối quan hệ chặt chẽ với bảng. Nó là phần trình bày cụ thể của các ý trong bảng.

- Những khác biệt nào giữa hai tác phẩm được nêu ra.

Văn bản trên đã đảm bảo yêu cầu của bài so sánh vì đã đưa ra được tiêu chí so sánh, kết quả so sánh, phân tích cụ thể và rút ra nhận thức về đặc điểm thể loại.

Để thu hút được người đọc mỗi tác phẩm sẽ có những yếu tố riêng. Một trong số những yếu tố làm nên sự thành công đó là yếu tố kì ảo. Đặc biệt là yếu tố kì ảo trong “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” và trong truyện cổ tích “Thạch Sanh”. Thông qua việc so sánh về yếu tố kì ảo sẽ giúp chúng ta thấy rõ dấu ấn sáng tạo của Nguyễn Dữ khi tiếp nhận những ảnh hưởng của văn học dân gian.

Trong câu chuyện “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” yếu tố kỳ ảo đầu tiên phải kể đến đó là sự xuất hiện của các nhân vật từ cõi âm ti, khác hẳn với các thể loại truyện thông thường mà nhân vật là thần thánh, thanh cao không nhiễm bụi trần, điều đó đã đem đến cho người đọc những trải nghiệm mới, kích thích trí tò mò cũng như gây ấn tượng sâu sắc với độc giả về cốt truyện. Nhân vật ở cõi âm đầu tiên, là khởi nguồn nên mọi diễn biến sau đó chính là tên tướng giặc họ Thôi bại trận, chết trên đất Việt, sau đó trở thành yêu quái chiếm miếu của Thổ công, quấy nhiễu dân chúng. Có thể thấy rằng đây là nhân vật phản diện điển hình nhất của truyện, lúc còn sống thì tên này làm giặc, chính vì thế khi chết đi cũng chỉ có thể làm yêu quái nhiễu loạn nhân gian, đời đời bị người ta khinh ghét sợ hãi. Không chỉ vậy tên giặc này còn phản ánh một hiện thực của đời sống ấy là nạn tham quan hoành hành, làm cho nhân dân lầm than, điều đó thể hiện qua việc hắn đút lót tham quan, bưng bít cả thượng đế để làm trò bạo ngược. Đến khi nhân vật Ngô Tử Văn đại diện cho chính nghĩa, thay trời hành đạo tự tay đốt đi ngôi đền, khiến hắn không còn chỗ trú, thì tên này lại ngang nhiên giả dạng tiến vào giấc mộng của Tử Văn, cảnh cáo bắt chàng dựng lại đền bằng những lời lẽ rất mực oai nghiêm, văn vở. Nhưng thấy Tử Văn vẫn điềm nhiên thấy chết không sờn thì quay ra tức giận, trở mặt làm trò dọa dẫm "Phong đô không xa xôi gì, tuy ta hèn nhưng há lại không đem nổi nhà ngươi đến đấy. Không nghe lời ta rồi sẽ biết". Và y như rằng ngay tối ấy tên giặc này đã không tha cho Tử Văn mà khiến chàng phải xuống hầu cõi âm ti. Trước điện Diêm Vương, tên này lại lần nữa đóng vai Thổ công bị đốt đền, lời lẽ điêu ngoa, lươn lẹo, nhằm buộc tội khiến Tử Văn phải bị trừng phạt. Tuy nhiên đến lúc thấy Tử Văn có bằng cớ chứng minh tội trạng của hắn, thì tên này lập tức lật mặt giở giọng nhân từ, cầu xin Diêm Vương tha cho Tử Văn nhằm thoát tội, với lời lẽ thể hiện sử giả nhân giả nghĩa vô cùng: "...xin đại vương tha cho hắn để có cái đức rộng rãi. Chẳng cần đòi hỏi dây dưa, nếu chẳng may trị tội nó sợ sẽ làm hại đến đức hiếu sinh", câu nào câu ấy cũng lấy nhân đức đặt lên trên đầu lưỡi, nhưng thực tế rằng tên này đang sợ chuyện của mình bại lộ, nên mới vội bưng bít như thế. Quả là giang sơn dễ đổi bản tính khó dời, chết đến nơi vẫn không quên lươn lẹo, và kết cục của tên này cũng chẳng thể nào tốt đẹp bằng việc bị nhét gỗ vào miệng rồi đày xuống ngục Cửu U.

Nhân vật thứ hai chính là Thổ công, trong truyện miêu tả đây là một vị quan dưới thời Lý Nam Đế, vì có công giúp vua giữ nước mà chết thế nên được ban cho chức Thổ công và một ngôi đền, hưởng hương khói của nhân dân. Khi đến gặp Tử Văn thì hiện lên với phong thái nhàn nhã, khoan thai, áo vải mũ đen, là người hiền lành, trung thực, nên phải chịu nhún nhường cho tên giặc họ Thôi làm loạn. Có thể thấy rằng thổ công là nhân vật đại diện cho phe chính nghĩa, là người bị hại, phải chịu khốn đốn trước vấn nạn tham quan và gian thần nịnh nọt. Trong truyện nhân vật này chính là người đã chỉ điểm cho Ngô Tử Văn khi phải hầu Diêm Vương dưới âm ti, và giúp chàng thắng kiện còn tên giặc họ Thôi kia phải chịu trừng phạt. Sự kết hợp của Thổ công và Ngô Tử Văn trong truyện nhiều lần khiến ta liên tưởng đến sự giúp đỡ của thần, phật với nhân vật chính trong các câu chuyện dân gian, cổ tích. Chỉ khác một chút rằng, ở đây Ngô Tử Văn không hoàn toàn dựa vào những lời dạy của Thổ công mà quan trọng nhất vẫn là dựa vào khí khái, tinh thần dũng cảm của bản thân và tấm lòng trung thực, không sợ kẻ ác của nhân vật này. Sự kết hợp của Thổ công và Ngô Tử Văn có thể liên tưởng đến sự đoàn kết của nhân dân ta trong quá trình chống giặc ngoại xâm, thì ở đây là sự đoàn kết của phe chính nghĩa khi đối diện với cái ác, cái xấu hoành hành.

Nhân vật Diêm Vương là người đứng đầu cõi minh ti, trong truyện đóng vai trò là người phán xử. Lúc đầu khi đứng trước lời tố cáo đầy gian dối và lươn lẹo của tên tướng giặc họ Thôi, thì Diêm Vương đã bị lừa gạt và đâm ra trách phạt Tử Văn vì cớ sao lại phá đền, chốn thần phật nương náu. Tuy nhiên sao một hồi tranh cãi phân xử, lại thấy Ngô Tử Văn đưa ra được chứng cứ xác thực thì Diêm Vương đã lập tức nhận ra sự thật, trả lại công bằng cho Tử Văn đồng thời xử phạt tên giặc họ Thôi kia để trừng trị cái tính gian tà, chuyên làm điều ác quấy nhiễu nhân dân, lại còn thích mồm loa mép dải. Những nhân vật khác như quỷ Dạ xoa, quỷ sứ góp phần làm cho chốn âm ti thêm sinh động, nhiều màu sắc, thể hiện được sự uy nghiêm, cẩn trọng nơi địa phủ từ đó khơi gợi cảm giác hứng thú cho người đọc.

Cuối cùng là nhân vật Ngô Tử Văn, nhân vật chính của câu chuyện, ngoài việc nằm mộng thấy tên tướng giặc họ Thôi, rồi bị đưa xuống âm phủ chịu tội, thì yếu tố kỳ ảo và gây ấn tượng nhất của nhân vật này đó là việc chết đi rồi sống lại sau khi diện kiến Diêm Vương. Điều đó bộc lộ một chân lý đúng đắn, ở hiền gặp lành, người tốt sẽ được đền đáp xứng đáng, chứ không phải chịu chết một cách oan khuất, chứng minh sự hiện diện của lẽ phải không chỉ ở chốn trần gian mà ở bát cứ nơi đâu, kể cả ở chốn âm ti, người vốn đang ở đâu sẽ được trả về chỗ ấy để hưởng cho hết cái phúc phần dương gian của mình. Rồi sau đó nhận lời của Thổ công không bệnh mà mất, để đến ở cõi tiên hưởng cái phúc phần của tiên gia, âu cũng xem là một cái kết hậu trong hậu.

Còn với truyện cổ tích “Thạch Sanh”, Thạch Sanh là thái tử do Ngọc Hoàng phái xuống đầu thai làm con vợ chồng nhà nọ. Bà mẹ mang thai mấy năm mà không sinh. Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh. Sau đó, được thiên thần dạy đủ các môn võ nghệ, mọi phép thần thông. Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh. Tiếp theo là cậu giết chằn tinh và đại bàng nhằm khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh. Cứu con trai vua Thủy Tề và được mời xuống chơi Thủy Cung, khẳng định chân lí người hiền sẽ gặp lành. Hồn chằn tinh và đại bàng tìm cách vu oan cho Thạch Sanh. Thể hiện sức sống dai dẳng của cái ác. Niêu cơm thần ăn mãi không hết, thể hiện ước mơ về cuộc ống no đủ của nhân dân lao động. Còn cây đàn thần làm cho Thạch Sanh giải oan nó còn làm cho đất nước hòa bình. Điều này tượng trưng cho công lí, cho sức mạnh của chính nghĩa. Những chi tiết này nhằm tăng sức hấp dẫn cho truyện thể hiện quan niệm của người dân lao động về công lí và mơ ước ở đời.

Như vậy có thể thấy rằng, các yếu tố kì ảo, hoang đường trong tác phẩm không chỉ góp phần làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, kịch tính, gây ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Mà quan trọng hơn nó còn góp phần làm nổi bật chủ đề, nội dung và tính cách của từng nhân vật theo tuyến thiện - ác, từ đó phản ánh mơ ước của nhân dân ta về một thế giới công bằng bình đẳng, chân lý "ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác" được thực thi ở muôn nơi không kể chốn nhân gian hay cõi âm ti địa ngục.

Để thu hút được người đọc mỗi tác phẩm sẽ có những yếu tố riêng. Tuy nhiên điều làm nên sự đặc biệt của các tác phẩm có cùng đề tài là sự giống và khác nhau trong nội dung tác phẩm. Thông qua việc so sánh về các yếu tố nổi bật trong văn bản giúp chúng ta thấy rõ dấu ấn sáng tạo của tác giả thể hiện.

Một so sánh về mô típ cốt truyện giữa Câu chuyện tình ở Thanh Trì và truyện cổ tích Trương Chi sẽ giúp chúng ta thấy rõ dấu ấn sáng tạo của Vũ Trinh khi tiếp nhận những ảnh hưởng của văn học dân gian. Sự tương đồng đó được thể hiện qua các yếu tố: nhân vật, tình cảm giữa hai nhân vật chính và trong kết thúc của văn bản. Nhân vật trong hai tác phẩm đều là nhân vật nam, là chàng trai chèo thuyền nhà nghèo nhưng có giọng hát quyến rũ. Nhân vật nữa có xuất thân lá ngọc cành vàng. Tình cảm nam nữ được thể hiện trong văn bản được khởi phát từ người con gái, kho người con gái nghe được tiếng hát nên say mê và ốm tương tư dẫn đến một tình yêu lỡ làng, dang dở. Và cuối cùng một người chết với trái tim hóa đá và kết thúc là một mối oan tình chỉ được hóa giải bằng giọt nước mắt của người còn lại.

Điều sáng tạo và khác biệt được thể hiện trong hai tác phẩm còn làm nổi bật hơn ý nghĩa và nội dung văn bản. Ở văn bản “Câu chuyện tình ở Thanh Trì” Nguyễn Sinh có ngoại hình khôi ngô tuấn tú, trái ngược với văn bản “Trương Chi” nhân vật nam có ngoại hình xấu xí, khó nhìn.  Đối với tình cảm giữa hai nhân vật chính hai văn bản có diễn biến đối lập nhau. “Câu chuyện tình ở Thanh Trì” Nguyễn Sinh không được gặp mặt trực tiếp cô gái, nhân vật nữ chủ động đính ước với chàng trai và giữ mối chung tình đến cuối đời và tình yêu của hai người là tình yêu xuất phát từ hai phía. Nhưng cuối cùng cô gái chết với trái tim hóa đá in bóng hình người tình. Còn với văn bản “Trương Chi” tình yêu của Trương Chi là tình yêu đơn phương, Trương Chi vừa gặp đã say mê Mị Nương. Mị Nương hết tương tư khi nhìn thấy diện mạo xấu xí của Trương Chi. Và cuối cùng Trương Chi chết với trái tim hóa đá, chỉ Mị Nương mới nhìn thấy bóng một chàng trai chèo thuyền đang hát trong khối đá ấy.

Có thể thấy tác giả tiếp thu khá rõ cốt truyện cổ tích: cũng câu chuyện về tình yêu đầy bất hạnh khởi đầu bằng tiếng hát, kết thúc bằng cái chết và trái tim hoa đá trong nỗi oan tình nhưng Vũ Trinh không kể lại truyện cổ tích. Bằng việc thay đổi một số tình tiết, ông đã mang lại cho tác phẩm của mình một diện mạo mới, một ý nghĩa mới.

A. Giúp người đọc hình dung được bối cảnh câu chuyện

C. Truyện viết về Cai Thoại chinh phục cọp và giai thoại về ông

B. Người kể chuyện, tự xưng là “chúng tôi”

D. Quá trình mở đất U Minh được kể bằng câu chuyện có nhiều yếu tố kì lạ, kì ảo

A. Giúp người đọc hiểu về cuộc sống và con người thời mới mở vùng đất U Minh

Tác dụng: Việc sử dụng yếu tố kì ảo khiến câu chuyện lì kì hơn, hấp dẫn hơn, cuốn người đọc đắm mình trong cốt truyện để từ đó nhận ra cuộc sống và con người thời mới mở vùng đất U Minh.

-  Phẩm chất, tính cách:

+ Trước sự vô lý, hành hạ của Tổng bá, Cai Thoại bất bình và có những suy nghĩ, hành động cụ thể để giải phóng bản thân cùng dân làng. Ông tự nhận trách nhiệm lên rừng về mình, sẵn sàng tiên phong đối đầu với cọp để bảo vệ sự an toàn cho mọi người. 

+ Trước khi quyết định lên rừng khai hoang, ông đã biết trên rừng có cọp, đe dọa tính mạng bản thán bất cứ lúc nào. Thế nhưng ông không nao núng hay do dự, ngay cả khi trực tiếp đối mặt với loài vật nguy hiểm này. 

+ Ông tiếp cận cọp một cách thông minh, để đảm sự an toàn trong suốt quá trình khai hoang, ông hướng dẫn mọi người “câu cọp” bằng thịt động vật hoang dã. 

+ Là người thông minh và dũng cảm như vậy nhưng ông vô cùng nhân nghĩa, tốt bụng, hòa hợp với thiên nhiên. Ông không tiêu diệt triệt để cọp mà dùng cách cảm hóa để đuổi cọp. 

Nhận xét: Ngôn ngữ đối thoại trong truyện rất đa dạng về đối tượng và linh hoạt chủ yếu sử dụng ngôn ngữ thân mật.

Thông điệp: Tác phẩm vừa kể giai thoại về nhân vật Cai Thoại, vừa giúp người đọc hiểu về cuộc sống và con người thời mới mở vùng đất U Minh.

- Chi tiết về nhân vật Cai Thoại: ông đã không ít lần cùng mọi người giúp cọp: lấy xương bị hóc, mang thức ăn....ở cuối truyện, qua lời kể của mọi người, ông còn trò chuyện với cọp như một người bạn.

=> Điều đó thể hiện Cai Thoại là người rất nhân nghĩa tốt bụng, luôn mong muốn hòa hợp với thiên nhiên.

- Một số tác phẩm:

+ Hương rừng Cà Mau

+ Người đàn ông cô độc giữa rừng

+ …

- Tác phẩm: Người đàn ông cô độc giữa rừng của tác giả Đoàn Giỏi.

- Cảm nhận: Văn bản thể hiện được vẻ đẹp về thiên nhiên và con người Nam Bộ. Hình tượng con người Nam Bộ hồn hậu, chất phác, thật thà hồn nhiên được tác giả thể hiện rõ nét qua hình ảnh nhân vật, tiêu biểu là nhân vật chú Võ Tòng.  Còn thiên nhiên nơi đây được Đoàn Giỏi vẽ lên bằng những màu sắc sinh động, tràn trề sức sống, mở đầu là tiếng kêu “ché…ét, ché…ét” và hình ảnh của con vượn bạc má “ngồi vắt vẻo, nhe răng”, tiếp đó là “tiếng chim rừng ríu rít gọi nhau trở dậy đón bình minh trên những ngọn cây”… Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật đặc sắc kết hợp với việc sử dụng ngôi kể linh hoạt khiến câu chuyện trở nên gần gũi, thân thuộc và khách quan hơn với người đọc.

* Tác giả Ni-kô-lai Va-li-ê-vích Gô-gôn:

- Năm sinh: 1809-1852

- Là nhà văn hiện thực lớn của nước Nga.

- Nội dung sáng tác:

+ Chủ đề về hiện thực và huyền ảo, mang đậm giá trị nhân văn và bài học sâu sắc.

+ Từ trào lưu cổ điển đến trào lưu hiện thực đều được xuất hiện trong mỗi tác phẩm của ông.

* Tác phẩm Quan thanh tra:

- Vị trí: Vở kịch gồm 5 hồi, đoạn trích thuộc hồi năm

- Nội dung:

+ Châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu, những góc khuất của xã hội

+ Phản ánh hiện thực xã hội bất công, phân chia nhiều tầng lớp trong xã hội

- Nội dung được thông báo: Mọi người tưởng Khlét- xta-cốp – là quan thanh tra nhưng sự thật lại không phải.

- Chủ sự bưu vụ có được thông tin đó vì: có người mang đến nhà Bưu vụ. Nhìn thấy bì thư đề Phố nhà Bưu vụ, chủ sự liền bóc thư ra xem.

Thị trưởng ngạc nhiên, không thể tin, thậm chí tức giận: Sao ông lại dám làm thế?.... […] Sao ông lại dám bóc thư của một vị quan lớn được ủy nhiệm như vậy.

Nội dung bức thư: Khlét-xta-cốp khi được mọi người trong thành phố nhầm tưởng là nhân vật Quan thanh tra. Ngoài ra, Khét-xta-cốp cũng nhắc về sự thay đổi trong cuộc sống sau khi được trở thành Quan thanh tra.

Thông tin về thị trưởng được nhắc lại 2 lần.

- Chủ sự bưu vụ: giống thằng Mi-khê-ép, gác cổng ở bưu vụ như hệt; chắc nó cũng chè rượu và bần tiện như thế”

- Viện trưởng viện tế bần:  là một con lợn chính cống đội mũ nồi

- Thị trưởng: thằng thị trưởng ngu như một con ngựa thiến lông xám

- Viên kiểm học: người sặc mùi hành

- Chánh án: thật hết sức mô-ve-tông

- Lời độc thoại:

+ Không, tôi chỉ là một thằng già ngu xuẩn thôi! Một con cừu ngốc nghếch như con nít ấy! Ba mươi năm trời, tôi làm….Tổng đốc ấy cũng không đáng kể đâu.

+ Hừ, thằng to đầu mà dại kia! Mày đã nhầm một cục đất, một miếng giẻ rách với nhân vật quan trọng!....rồi thiên hạ còn nhe rằng, vỗ tay hoan hô đó!

+ Hừ…. Tất cả bọn văn sĩ văn siếc ấy, hừ, đồ sâu tằm, đồ ưa tự do khốn khiếp…. Rõ thật khi nào bị trời trừng phạt thì trước hết trời làm mất trí như thế ấy

- Lời bàng thoại:

+ Trông này, trông này, cả bàn dân thiên hạ, hết thảy những người tin đạo, mọi người hãy nhìn xem thằng thị trưởng bị lừa này! Nó là đồ ngu ngốc, thằng già ngu ngốc khốn khiếp

+ Các ngài cười gì! Các ngài tự giễu mình đấy!...

+ Cái thằng vớ vẩn ấy giống quan thanh tra ở chỗ nào…. Vậy mà đứa nào réo lên đầu tiên cái thằng ấy là quan thanh tra? Trả lời xem nào

Các nhân vật được hiện ra qua lời chỉ dẫn:

- Tâm trạng: kinh ngạc, sợ hãi đến ngỡ ngàng, người cứng lại như hóa thành đá.

- Hành động: thốt lên một tiếng kêu thất kinh

- Lời chỉ dẫn sân khấu:

+ Thị trưởng (tức giận)

+ Chủ sự bưu vụ (đọc)

+ Chủ sự bưu vụ (giơ lá thư)

+ Chủ sự bưu vụ (nói tất cả)

+ Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích (giữ thư lại)

+ Kô-rốp-kin (đọc)

- Tác dụng:

+ Giúp cho người đọc hình dung hành động, cử chỉ, thái độ, cảm xúc…. của các nhân vật trong buổi hài kịch.

+ Từ đó thể hiện tính cách của các nhân vật trong hài kịch.

- Tình huống: việc chủ sự bưu vụ đọc được bức thư của Khlét-xa-cốp

- Xung đột: Khi phát hiện sự thật về quan thanh tra, các nhân vật như chủ sự bưu vụ, thị trưởng và các nhân vật phụ như Kô-rốp-pin; Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích đã thái độ, cảm xúc khác nhau. Điều đó xây dựng sự xung đột trong tính cách xấu xa có thói hư tật xấu với vẻ ngoài đàng hoàng, giả tạo.

- Đặc điểm của nhân vật hài kịch:

+ Chủ sự bưu vụ: thú vui lớn nhất trên đời là bóc trộm thư từ của nhân dân.

+ Ác tê my- viện trưởng viện tế bần thâm hiểm nhưng bề ngoài vẫn nhã nhẵn, tử tế 

+ Viên thị trưởng: bề ngoài hào nhoáng, có gia đình hạnh phúc nhưng bên trong lại là người lừa bịp, dối trá.

+ Am-mốt phi-ô đo- rô-vích: trước cảm thấy may mắn vì mình không được nhắc tên nhưng sau đó nghe được dòng thư thì cảm thấy phẫn nộ, sử dụng các lời lẽ thô thiển.

- Em ấn tượng nhất với nhân vật quan thị trưởng. Vì trước khi biết được sự thật về quan thanh tra, thị trưởng còn tức giận, nhưng sau khi đọc được thư, thấy được những dòng thư viết về mình ngu như một con ngựa thiến lông xám, ngài thị trưởng cảm thấy vỡ mộng, choáng váng, không tin được mình đã bị lừa một cách dễ dàng như vậy. Tới cuối cùng, quan thị trưởng đã chấp nhận sự thật rằng mình bị lừa.

- Em đồng ý với ý kiến.

- Vì:

+ Tiếng cười có mục phản ánh, phê phán hiện thực với các thói hư tật xấu của con người trong xã hội qua hình tượng nhân vật: Khlét-xa-cốp, thị trưởng, chánh án,…

+ Nhà văn muốn khán giả nhìn nhận vào chính bản thân mình, nhìn vào con người bên trong thật sự của chính mình, đưa ra lời cảnh báo cho khán giả về lối sống trống rỗng, không có ý nghĩa hiện tại.

- Thông điệp: Đoạn trích Quan thanh tra đã vạch trần bản chất của bộ máy quan chức cồng kềnh, châm biếm, phê phán những thói hư tật xấu, những góc khuất của xã hội. Từ đó, phản ánh hiện thực xã hội bất công, phân chia nhiều tầng lớp trong xã hội.

- Thông điệp có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với cuộc sống hiện nay, vấn đề tham nhũng, quan liêu trở nên vô cùng quan trọng và trở thành một vấn đề thời sự cần được giải quyết.

- Lời thoại em ấn tượng nhất: Sao ấy à? Không, tôi chỉ là một thằng già ngu xuẩn thôi! Một con cừu ngốc nghếch như con nít ấy! Ba mươi năm trời, tôi làm việc quan, không có một thằng nhà buôn… Vậy mà bỗng dưng tất cả đều gào lên: quan thanh tra, quan thanh tra? Hử, đứa nào réo lên đầu tiên cái thằng ấy là quan thanh tra?

- Lưu ý khi nhập vai diễn : 

+ Thái độ: từ tức giận, phẫn nộ đến tự trách.

+ Cử chỉ, hành động của nhân vật: đập tay lên trán, khoa tay, giậm chân xuống sàn….

* Tác giả Uy-li-am Sếch-xpia:

- Năm sinh – mất: 1564 – 1616

- Quê quán: nước Anh

- Sự nghiệp: Là nhà văn, nhà viết kịch, nhà thơ tiêu biểu của nước Anh.

* Vở hài kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ

- Thời gian sáng tác: là một vở kịch thế kỉ XVI

- Nội dung: viết về một thương gia thành Vơ-ni-dơ tên là An-tô-ni-ô, người đã không có khả năng trả một khoản nợ lớn vay từ một người Do Thái chuyên cho vay lấy lãi tên là Sai-lốc.

Đoạn trích sử dụng: độc thoại và đối thoại.

Hành động kịch của Poóc-xi-a: hành động bên ngoài được thể hiện qua lời nói.

Cử chỉ, vui mừng, hớn hở thể hiện rõ hắn là một kẻ lẻo mép, nịnh hót.

- Lời thoại của các nhân vật giống nhau: cấu trúc ôi, quan tòa... và đều sử dụng thán từ ôi để thể hiện cảm xúc.

- Khác nhau:

+ Lời thoại của Gra-ti-a-nô dùng để khen quan tòa nhưng như một câu hỏi giành cho Sai-lốc, thể hiện qua các từ hả, nhỉ .

+ Lời khen của Sai-lốc dùng trực tiếp đến quan tòa.

Sai-lốc không thể tin, có thể cảm thấy tức giận vì sự bất công mà anh nghĩ mình đã phải chịu đựng. Sai – lốc có thể cảm thấy tuyệt vọng, anh cảm thấy mình không còn gì để mất nữa. 

- Hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a:

+ Cải trang thành chàng tiến sĩ luật sư

+ Hỏi rõ về giấy khế ước và sự chấp thuận hai bên

+ Thuyết phục Sai- lốc đưa đến sự khoan hồng

+ Chấp thuận giao ước trong khế ước mượn tiền

+ Dựa vào điều kiện giao ước lật lại vụ án

+ Khiến Sai-lốc nhận trừng phạt.

- Hành động kịch của nhân vật Sai-lốc:

+ Cứng đầu, đòi quan tòa phải xử đúng giao ước, không có sự khoan hồng

+ Vui mừng sẵn sàng lấy cân thịt trên người Antonio

+ Hoảng sợ khi biết không thể thực hiện giao ước và bị luật pháp trừng phạt.

- Tình huống kịch: Sai-lốc kí tờ văn khế mượn tiền, nếu vi phạm, An-tô-ni-ô phải cho Sai-lốc được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể. Đã quá hạn trả tiền trên tờ văn khế, Sai-lốc đem chuyện này kiện ra quan tòa để được lấy 1 cân thịt trên người An-tô-ni-ô.

- Ghép phần ở cột A với cấu trúc đối thoại phù hợp ở cột B :

(1) – b; (2) – c; (3) - a

- Tác dụng của cách tổ chức các lời thoại: thể hiện trí thông minh và sự mưu trí của nhân vật Pooc-xi-a.

- Xung đột kịch: xung đột giữa Sai-lốc và An-tô-ni-ô về vấn đề vay mượn tiền.

- Đỉnh điểm của xung đột: khi Sai-lốc biết mình phải khoan hồng với vụ kiện tại phiên tòa xét xử; yêu cầu đòi hỏi công lý và thi hành các điều khoản của việc văn kiện. 

- Xung đột được giải quyết bằng việc: Poóc-xi-a đã đưa ra những lí lẽ để chứng minh rằng văn khế đã kí của Sai-lốc và Ba-sa-nhi-ô không cho Sai-lốc có quyền thực hiện hình phạt ấy và thậm chi tất cả tài sản của Sai-lốc sẽ bị tịch thu theo quy định của pháp luật.

- Cảm xúc của người đọc: căng thẳng và lo lắng khi xung đột đạt đến đỉnh điểm.

- Nhân vật Sai-lốc là một kẻ tham lam, xấu xa.

+ Ông ta vốn là một người chuyên cho vay lãi để vay tiền.

+ Kẻ lẻo mép, nịnh hót: Ôi, vị quan tòa cao quý !/ Ôi, vị quan tòa ngay thẳng và sáng suốt/ Quan tòa thật là công minh quá !/ Quan tòa thật là giỏi quá !

+ Tính tàn độc:

• Sau khi Poóc-xi-a thuyết phục sự khoan hồng, ông ta vẫn lạnh lùng và cứng đầu Tôi đòi hỏi công lý và sự thi hành các điều khoản.

• Ông ta hào hứng sẵn sàng cắt thịt của An-tô-ni-ô hay chính là hành động giết người, đến mức đưa cả cân lên tòa.

-  Đây là một nhân vật hài kịch vì:

+ Sai-lốc không có sự tương xứng giữa thực chất bên trong và hành động bên ngoài.

+ Ông ta ra vẻ như mình là một người đề cao công lý, công bằng và luật lệ nhưng thực chất bên trong ông ta chỉ muốn thực hiện mục tiêu ích kỉ cá nhân của mình, đó là giết An-tô-ni-ô.

- Theo em, không nên sáp nhập tất cả những lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại, vì:

+ Những lời tuyên án, buộc tội của Poóc-xi-a đi theo một mạch trật tự logic nhất định.

+ Việc chia nhỏ các lời tuyên án và luận tội có thể giúp người nghe hiểu rõ hơn về quan điểm của Poóc-xi-a

+ Poóc-xi-a đưa ra những lời luận tội, tuyên án đều là đối thoại với Sai-lốc từ đó phát triển xung đột của kịch.

- Nhận xét của em về nhân vật Poóc-xi-a: là một người phụ nữ mạnh mẽ, không khoan nhượng, kiên trì trong việc thực thi công lí.

- Em chọn quan điểm a

- Vì: Sự khoan hồng không chỉ là việc tha thứ cho người khác mà còn là việc giúp chính bản thân mình giải thoát khỏi những mối hận thù, giận dữ. Khi ta khoan dung, ta không chỉ giúp người khác mà còn giúp chính mình trở nên nhẹ nhàng, thanh thản hơn.

* Tác giả Xuân Trình:

- Năm sinh: 1936 – 1991

- Quê quán: quê thôn Lỗ Xá, xã Yên Hưng, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định

- Ông là nhà viết kịch, nhà lãnh đạo sân khấu tiên phong của sự nghiệp đổi mới.

* Vở kịch Mùa hè ở biển:

- Sáng tác: 1981

- Nội dung: Vở kịch đề cập việc thực hiện khoán ruộng đến từng hộ nông dân ở một địa phương. Với cách làm này, năng suất lúa, hoa màu tăng cao, chăn nuôi phát triển mạnh. Vì vậy, dân no ấm, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước.

Chỉ dẫn sân khấu: Đồng chí Đoàn Xoa về. Đúng như mọi người đã miêu tả. Dù mới đi thăm đồng, con người của đồng chí vẫn toát lên một vẻ trịnh trọng nghiêm túc khiến người ta cảm thấy vì nể hơn là gần gũi. Mọi người đứng cả lên chờ đón.

Ông đã nhận được câu trả lời không đúng sự thật của bà con.

Bởi vì:

- Ông là một người cán bộ tốt nhưng duy ý chí, máy móc, không biết lắng nghe thực tiễn đời sống.

- Sợ ông phát hiện ra sự thật, mọi người đang khoán chui ruộng đất để cày.

Điều cụ Bản “cam đoan” có thể sẽ xảy ra.

Câu nói đã thể hiện tâm trạng hoảng hốt, không ngờ làng xã thân yêu mà ông từng gắn bó, ngay cả người trong gia đình đều chung tay vào việc khoán chui.

Bán chui là làm ra của cải như lương thực, thực phẩm ( cá, thịt,..) mà không đem về nạp vào mậu dịch tức là nạp cho nhà nước mà lại đem bán và thu tiền cá nhân.

- Thái độ của Quân có phần gay gắt và thẳng thắn hơn.

- Khi ông Đoàn Xoa hỏi lý lẽ anh sẵn sàng trả lời ngọn ngành từng câu hỏi mà không trốn tránh hay sợ sệt.

 Thái độ mỉa mai châm biếm với lỗi suy nghĩ lệch lạc, lạc hậu.

- Tóm tắt: Ông Đoàn Xoa về thăm nhà, thăm lại làng xã thấy mọi việc có tiến triển tốt đẹp, ông muốn ở lại chơi thêm mấy hôm. Trong quá trình dạo quanh xóm làng, ông đã sinh nghi vì thấy ruộng đồng chia nhỏ nhưng không một ai chịu nói sự thật. Cho đến cuộc nói chuyện với Cụ Bản, ông Đoàn Xoa mới vỡ lẽ ra sự thật và ông không thể chấp nhận được, muốn báo lên trung ương. Ông lại ra bãi biển mua cá, thấy ngư dân cũng “bán chui”, ông và anh thuyền trưởng đối chất tư tưởng với nhau căng thẳng.

- Tình huống của đoạn trích: Ông Đoàn Xoa về thăm làng, ông nhận ra cả xã đã bí mật thực hiện khoán chui, ông không chấp nhận được và muốn báo lên trung ương.

A. Ngôn ngữ đối thoại và chỉ dẫn sân khấu

- Đoạn trích thể hiện xung đột giữa:

+ ông Xoa và cụ Bản, bí thư Hướng

+  ông Xoa và thủy thủ đánh cá

+ ông Đoàn Xa và thuyền trưởng đánh cá

- Giữa các nhân vật xảy ra xung đột bởi sự khác biệt về mặt tư tưởng, quan điểm :

+ Cụ Bản: cho rằng cốt yếu vẫn là dân no đủ, ấm no và đó phải là một niềm vui cho tất cả mọi người >< ông Đoàn Xoa: nguyên tắc, giáo điều, chỉ cần làm đúng luật mà không xem xét lại lý luận có phù hợp với thực tiễn hay chưa.

+ Thủy thủ: quan tâm đến lệnh thuyền trưởng, không quan tâm đến hệ thống cán bộ, Đảng ủy,... ><  ông Đoàn Xoa mọi việc đều phải được thông qua từ trên xuống dưới.

+ Thuyền trưởng: cho rằng hợp tác xã là trái tự nhiên, kìm hãm sự phát triển của con người >< ông Đoàn Xoa: làm việc tập thể là tốt nhất, hợp tác xã là biện pháp tối ưu giúp ai cũng được phát triển.

- Em đồng tình với ý kiến của thuyền trưởng Quân.

- Vì:

+ Thuyền trưởng Quân cho rằng Đoàn Xoa là người duy tâm, người sống trái với quy luật tự nhiên và không nhìn nhận vào thực tế cuộc sống nên có cái nhìn hạn hẹp, đi trái với tự nhiên về vấn đề xã hội.

+ Ông Đoàn Xoa còn có lối tư duy duy ý chí, trái với quy luật tự nhiên, đồng thời do non kém về kiến thức, không nắm bắt khoa học kỹ thuật phát triển của một số bộ phận con người đã vô tình trở thành bước cản lớn làm chậm tiến độ phát triển của xã hội. Đây chính là nguyên do của cái nghèo vẫn còn tồn tại trong thời kì bấy giờ.

- Em không đồng tình với ý kiến đó.

- Chi tiết phát hiện sự việc khoán chui người đọc mới cảm nhận được những cảm xúc, thái độ ngỡ ngàng, bức xúc của ông. Chi tiết này chưa đủ để cho người đọc hiểu được suy nghĩ cũng như tính cách của nhân vật.

- Chi tiết phát hiện bán cá chui: là xung đột chính thể hiện tính cách của nhân vật Đoàn Xoa qua hai cuộc đối thoại ở đoạn sau. Qua đó, có thể thấy được tầm nhìn hạn hẹp, lỗi thời, trái với quy luật tự nhiên của ông Xoa.

- Em suy nghĩ về vấn đề đường lối lãnh đạo của các cán bộ.

- Thái độ phê phán của tác giả về những cái cũ, tiêu cực trong sản xuất và quan hệ xã hội ở nông thôn ta hiện nay. Vì tư duy duy lí, trái với quy luật tự nhiên đồng thời do non kém về kiến thức, không nắm bắt khoa học kỹ thuật phát triển của con người (cụ thể là ông Đào Xoa) đã vô tình trở thành bước cản làm chậm tiến độ phát triển của xã hội. 

- Giao ước mắc lỗi dùng từ.

- Điều kiện của giao ước mang thông tin không đầy đủ cho nên không họp lý. Giao ước chỉ đề cập đến lấy cân thịt nhưng không bao gồm máu hay tính mạng của người bị lấy. Bởi vậy cuối cùng ông ta không thể nào lấy 1 cân thịt sát ngực mà không lấy đi máu và sinh mạng của người bi lấy được.

a)

- Câu phạm lỗi lô gích: mở cửa xe và lên đường việc làm này đi ngược lại với thực tế.

- Cách sửa : Anh ta mở khoá, mở cửa, ngồi vào ghế, khởi động xe và lên đường.

b)

- Câu phạm lỗi lô gích: câu chứa các từ ngữ thiếu nhất quán.

- Cách sửa: Tìm thêm những ví dụ trong thơ của Hồ Xuân Hương, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan,... để chứng minh rằng tiếng Việt từ thế kỉ XVI đã đạt tới độ tinh tế, uyển chuyển.

c)

- Câu phạm phải lỗi lô gích: vì câu chứa hai thông tin mang nghĩa trái ngược.

- Cách sửa: Ngồi đây suốt buổi sáng mà tôi chỉ câu được một con cá chép, thật phí công.

d)

- Câu phạm phải lỗi mơ hồ: Khi tất cả vụ việc này kết thúc có thể hiểu là khi U-thát ngừng kêu vô tội hoặc khi tìm ra kẻ đã đầu độc hoàng thân, hoặc tìm ra kẻ nói dối.

- Cách sửa: Từ trong tù, U-thát tiếp tục kêu vô tội. Vậy, ai đã nói dối? Kẻ nào đã bỏ thuốc độc vào chén trà của hoàng thân? Khi tìm ra chân tướng sự việc, Cha-la-sai tuyên bố sẽ kết hôn với chàng U-thát của mình

a)

- Các cách hiểu:

+ Đây là dung dịch độc nhất vô nhị

+ Đây là dung dịch có tính độc cao nhất

- Viết lại câu: Đây là dung dịch rất độc.

b)

- Các cách hiểu:

+ Áp dụng phương pháp học tập mới vào giảng dạy là rất quan trọng

+ Áp dụng phương pháp học tập vào giảng dạy mới là quan trọng

- Viết lại câu: Phương pháp học tập mới này là quan trọng.

c)

- Các cách hiểu:

+ Cả nhà hát say sưa theo lời ca sĩ.

+ Cả nhà hát say sưa theo người ca sĩ.

- Viết lại câu: Mọi người trong nhà hát đều say sưa theo ca sĩ.

d)

- Các cách hiểu:

+ Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem cầu thủ đánh nhau

+ Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem khán giả đánh nhau

- Viết lại câu: Hàng trăm người xem đã đánh nhau trong trận đấu.

BÁO CÁO KẾT QUẢ KHẢO SÁT LỖI LÔ GÍCH VÀ LỖI DIỄN ĐẠT MƠ HỒ TRÊN MỘT SỐ TRANG BÁO ĐIỆN TỬ

1. Mục tiêu: Tìm và khảo sát lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ trên một số trang báo điện tử

2. Nội dung khảo sát: lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ trên một hoặc một số trang báo điện tử

3. Kết quả khảo sát

3.1. Lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ ở phần tiêu đề

- Số lượng: 15

- Nội dung: Phần tiêu đề trên một số trang báo điện tử phạm lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ

- Minh họa cụ thể :

- Đánh giá: Nhiều trang báo nhằm tạo độ hot hay những tiêu đề giật tít, nhanh chóng tiếp cận khán giả mà đã đưa ra những tiêu đề phạm lỗi lô gích hay lỗi diễn đạt mơ hồ. Hậu quả đã đưa đến nhiều cách hiểu, dẫn đến người đọc không nắm được điều tiêu đề hướng tới.

3.2. Lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ ở phần nội dung

- Số lượng: 20

- Nội dung: Phần nội dung trên một số trang báo điện tử phạm lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ

- Minh họa cụ thể:

+ Bài Nữ tiểu thư nổi tiếng nhà đại gia bậc nhất Việt Nam (báo Việt Nam Nét, ngày 20/2/2015) có câu “Ái nữ Trần Thị Quỳnh Ngọc là con gái của doanh nhân quá cố Trần Văn Cường và Chủ tịch đương nhiệm tập đoàn Nam Cường Lê Thị Thúy Ngà ”.  Ái nữ đã có nghĩa người con gái yêu quý, dùng thêm một từ con gái sẽ trở nên rườm rà, tối nghĩa.

+ Báo Việt Nam Nét (vietnamnet.vn), ngày 14/6/2015, trong bài Thót tim kể chuyện dông lốc khiến Hà Nội tan hoang, có câu “Khiếp sợ nhất vẫn là những người dân lưu hành trên đường lúc cơn dông xảy ra”. Để mô tả ai đó, vật nào đó đang đi trên đường thì người ta dùng từ “lưu thông” chứ không dùng từ “lưu hành” (đưa ra sử dụng rộng rãi).

+ “Sau khi kết thúc Đại hội điểm Ban Thường vụ tổ chức họp đánh giá, rút kinh nghiệm phát huy những việc làm tốt, chỉ ra những tồn tại cần khắc phục để rút kinh nghiệm cho các chi bộ, đảng bộ đại hội sau” (Tạo sự đồng thuận trong toàn Đảng bộ - báo Hànộimới, ngày 17/6/2015).

- Đánh giá: Các nội dung trong các bài báo cũng phạm nhiều lỗi diễn đạt mơ hồ và lỗi lô gích khiến người đọc không thể nắm được đúng nội dung bài báo muốn diễn đạt, thậm chí có thể gây hiểu nhầm, lạc xa so với nội dung bài báo đề cập.

4. Tự đánh giá và kiến nghị

- Đánh giá:

+ Lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ trên một hoặc một số trang báo điện tử đến giờ vẫn còn tồn tại, gây đến nhiều hiểu lầm cho người đọc.

+ Các tiêu đề nhằm tạo tin giật tít, cố tình gây hiểu nhầm để người đọc đọc nội dung bài báo

- Kiến nghị: Các trang báo điện tử cần tôn trọng người đọc và kiểm tra câu từ một cách cẩn thận trước khi đưa các bài báo đến với độc giả.

- Bao gồm 4 nội dung:

+ Mục tiêu của dự án

+ Nội dung của dự án

+ Kết quả của dự án

+ Tự đánh giá và kiến nghị

- Nội dung kết quả của dự án là nội dung chính.

Kết quả của bài tập dự án được thể hiện qua các đề mục:

- Số lượng tài liệu

- Nội dung sản phẩm

- Minh họa cụ thể

- Tự đánh giá sản phẩm

Việc đưa vào báo cáo các hình ảnh và thuyết minh hình ảnh nhằm tăng sức thuyết phục cho những kết quả và kết luận được trình bày trong báo cáo dự án.

a) Chuẩn bị (Ví dụ viết báo cáo kết quả thực hiện bài tập của dự án 1)

- Đọc kĩ đề bài, tập hợp thông tin và kết quả thực hiện bài tập dự án từ các thành viên.

- Xác định bố cục của báo cáo.

- Chuẩn bị các ngữ liệu (sơ đồ, bảng biểu, hình ảnh minh hoạ,...) minh hoạ cho báo cáo.

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho bài báo cáo kết quả của bài tập dự án theo hướng dẫn sau:

+ Tên và mục tiêu của dự án là gì?

+ Có những thành viên nào tham gia? Thực hiện vào thời gian nào?

+ Kết quả thực hiện bài tập dự án như thế nào? (Gợi ý: có bao nhiêu sản phẩm, nội dung và chất lượng sản phẩm,....).

- Lập dàn ý cho bài báo cáo bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần. Tham khảo cách trình bày dưới đây:

c) Viết

- Viết báo cáo kết quả của bài tập dự án theo dàn ý đã lập.

- Trong khi viết, kết hợp sử dụng chữ viết với các phương tiện khác như hình ảnh, bảng biểu, sơ đồ, đường dẫn tới các trang minh hoạ sản phẩm nghe – nhìn.... để trình bày kết quả của bài tập dự án.

* Bài viết tham khảo đề 1

BÁO CÁO KẾT QUẢ BÀI TẬP DỰ ÁN:

SỨC MẠNH CỦA TIẾNG CƯỜI QUA MỘT SỐ TÁC PHẨM HÀI KỊCH

1. Mục tiêu của dự án: nghiên cứu và phân tích sức mạnh của tiếng cười qua một số tác phẩm hài kịch nổi tiếng.

2. Nội dung của dự án: 

- Tìm và đọc một tác phẩm hài kịch nổi tiếng

- Nêu ý nghĩa của tiếng cười hài kịch

- Sưu tập các văn bản hài kịch.

3. Kết quả thực hiện

* Sản phẩm 1: bài phân tích, đánh giá sức mạnh của tiếng cười trong văn bản hài kịch

Tiếng cười là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tiếng cười trong hài kịch có ý nghĩa lớn đối với đời sống của con người bởi tiếng cười trong hài kịch là lấy từ những câu chuyện cuộc sống. Đó có thể là tiếng cười châm biếm, đả kích, giễu cợt, cái cười vui đối với xã hội. Quan trọng hơn cả, tiếng cười trong hài kịch là một phương tiện để truyền tải, phê phán mặt xấu của xã hội, đó là hình thức phê phán đặc biệt để khẳng định cái mới, cái tốt đẹp. Từ đó, giúp thay đổi nhận thức, tư tưởng của con người giúp chúng ta hướng tới những thứ tốt đẹp.

Trong vở kịch Quan Thanh Tra của Gogol, tiếng cười không chỉ phản ánh, phê phán hiện thực với các thói hư tật xấu của con người trong xã hội mà nhà văn muốn khán giả nhìn nhận vào chính bản thân mình, nhìn vào con người bên trong sự thật của chính mình, đưa ra lời cảnh báo cho khán giả về lối sống trỗng rỗng, không có ý nghĩa hiện tại.  Tiếng cười là phản ứng cảm xúc của con ngươi trong ý thức thẩm mĩ của nó khi nhận thức các hiện tượng thực tại mang các xung đột hài kịch. Như vậy, cái cười trong cái hài là cái cười đặc biệt nhằm vào đối tượng cụ thể, là cái cười có mục đích và ý nghĩa xã hội sâu sắc.

* Sản phẩm 2: 1 bộ sưu tập các văn bản hài kịch

- Tác phẩm Bệnh sĩ của Lưu Quang Vũ

- Tác phẩm Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ của Sếch-xpia

- Tác phẩm Quan Thanh Tra của Gogol

* Sản phẩm 3: bộ tranh minh họa về một số nhân vật trong tác phẩm hài kịch

4. Đánh giá, nhận xét

Tiếng cười trong hài kịch có sức mạnh to lớn tỏng việc tạo ra niềm vui và hạnh phúc. Nó là một công cụ quan trọng để tạo ra sự kết nối và hiểu biết lẫn nhau.

* Bài viết tham khảo đề 2

BÁO CÁO KẾT QUẢ BÀI TẬP DỰ ÁN TÁC ĐỘNG CỦA PHƯƠNG TIỆN NGHE – NHÌN ĐỐI VỚI VĂN HÓA ĐỌC TRONG GIỚI TRẺ HIỆN NAY

1. Mục tiêu của dự án:

- Xác định được những tác động tích cực của phương tiện nghe – nhìn với văn hóa đọc.

- Xác định được tác động tiêu cực của phương tiện nghe – nhìn với văn hóa đọc.

- Đề xuất giải pháp để làm tăng hiệu quả của phương tiện nghe – nhìn với văn hóa đọc.

2. Nội dung của dự án: 

- Nêu được những tác động tích cực, tiêu cực của phương tiện nghe – nhìn với văn hóa đọc.

- Đưa ra được giải pháp để làm tăng hiệu quả của phương tiện nghe – nhìn với văn hóa đọc.

3. Kết quả thực hiện

3.1 Tác động tích cực:

Phương tiện nghe – nhìn như sách audio, video trực tuyến có thể giúp giới trẻ tiếp cận với văn hóa đọc một cách dễ dàng và thuận tiện hơn. Điều này có thể tăng cường sự quan tâm và động viên trẻ em và thanh thiếu niên đọc sách.

Hình ảnh minh họa:

Hình ảnh trẻ sử dụng điện thoại thông minh trong đọc sách online.

Hình ảnh trẻ sử dụng bút chấm đọc trong phát triển kĩ năng đọc:

3.2 Tác động tiêu cực

- Giảm khả năng tập trung: Việc sử dụng phương tiện nghe nhìn có thể làm giảm khả năng tập trung của người đọc khi họ không còn cần phải tìm hiểu hoặc suy nghĩ nhiều về nội dung, mà chỉ cần nghe hoặc xem.

- Giảm sự sáng tạo: Phương tiện nghe nhìn thường cung cấp thông tin một cách trực tiếp và rõ ràng, làm cho người đọc ít có cơ hội sáng tạo hoặc tự do tưởng tượng về nội dung.

- Ảnh hưởng đến khả năng đọc hiểu: Việc tiếp xúc liên tục với phương tiện nghe nhìn có thể làm giảm khả năng đọc hiểu của người đọc, vì họ không còn cần phải xử lý và phân tích thông tin một cách tự do như khi đọc sách.

- Thiếu sự tương tác: Đọc sách là một hoạt động cá nhân và tương tác giữa người đọc và nội dung, trong khi phương tiện nghe nhìn thường không tạo ra mức độ tương tác tương tự.

3.3 Đề xuất giải pháp

Để tận dụng lợi ích của cả hai loại phương tiện, có thể kết hợp việc sử dụng sách truyền thống với việc sử dụng sách audio, video để tạo ra trải nghiệm đọc sách đa dạng và phong phú hơn cho giới trẻ.

4. Đánh giá, nhận xét

- Phương tiện điện tử đã đem lại nhiều lợi ích cho việc đọc sách và tăng cường kỹ năng đọc của mọi người. Nhờ vào phương tiện này, việc tiếp cận với sách trở nên dễ dàng hơn, giúp mọi người phát triển khả năng đọc hiểu và tư duy logic.

- Tóm lại, báo cáo kết quả bài tập dự án này cần phản ánh cả những tác động tích cực và tiêu cực của phương tiện nghe – nhìn đối với văn hóa đọc trong giới trẻ, đồng thời đưa ra các giải pháp để khuyến khích việc đọc sách trong cộng đồng trẻ ngày nay.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Đọc lại bài báo cáo đã viết, chú ý các yêu cầu sau đây để kiểm tra và chỉnh sửa bài viết.

Việc chêm xen tiếng nước ngoài trong giao tiếp tiếng Việt không chỉ là cách để chứng tỏ tích cực hội nhập với thế giới, mà còn là một cách để mở rộng kiến thức và tạo ra sự đa dạng trong cuộc sống. Việc sử dụng tiếng nước ngoài trong giao tiếp có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hóa và tư duy của người khác, từ đó tạo ra sự giao lưu và hợp tác tốt hơn. Đồng thời, việc học và sử dụng tiếng nước ngoài cũng giúp chúng ta nâng cao trình độ ngôn ngữ và mở rộng cơ hội trong công việc và học tập. Tuy nhiên, việc chú trọng và bảo tồn tiếng Việt vẫn là điều cần thiết, để bảo đảm sự gắn kết và duy trì giá trị văn hóa của dân tộc. Việc sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp không chỉ là cách để bảo tồn ngôn ngữ mà còn là cách để thể hiện lòng tự hào và tình yêu đối với quê hương. Vì vậy, hãy tự tin sử dụng tiếng Việt của chúng ta, hãy tự hào về ngôn ngữ và văn hóa của mình. Đó mới thực sự là cách chúng ta hội nhập với thế giới một cách tích cực và hiệu quả nhất.

a) Chuẩn bị (Ví dụ trình bày báo cáo cho dự án 1)

Trao đổi, phối hợp với các bạn trong nhóm dự án để thống nhất kế hoạch thực hiện.Thực hiện việc chuẩn bị như hướng dẫn ở mục 1. Định hướng.

b) Tìm ý và lập dàn ý

Xem lại dàn ý đã nêu ở phần Viết và bổ sung một số ý cho phù hợp với đối tượng, yêu cầu, thời gian, điều kiện trình bày báo cáo.

c) Nói và nghe

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục c (trang 42); đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

* Bài nói tham khảo:

Em chào thầy cô và các bạn, hôm nay em xin trình bày về báo cáo của bài tập dự án: Sức mạnh của tiếng cười qua tác phẩm hài kịch.

1. Mục tiêu của dự án: nghiên cứu và phân tích sức mạnh của tiếng cười qua một số tác phẩm hài kịch nổi tiếng.

2. Nội dung của dự án: 

- Tìm và đọc một tác phẩm hài kịch nổi tiếng

- Sưu tập các văn bản hài kịch

- Nêu ý nghĩa của tiếng cười hài kịch

3. Kết quả thực hiện

a. Sản phẩm 1: bài phân tích, đánh giá sức mạnh của tiếng cười trong văn bản hài kịch

- Tiếng cười trong hài kịch là một phương tiện để truyền tải, phê phán mặt xấu của xã hội, đó là hình thức phê phán đặc biệt để khẳng định cái mới, cái tốt đẹp. Từ đó, giúp thay đổi nhận thức, tư tưởng của con người giúp chúng ta hướng tới những thứ tốt đẹp.

- Trong vở kịch Quan Thanh Tra của Gogol, tiếng cười không chỉ phản ánh, phê phán hiện thực với các thói hư tật xấu của con người trong xã hội mà nhà văn muốn khán giả nhìn nhận vào chính bản thân mình, nhìn vào con người bên trong sự thật của chính mình, đưa ra lời cảnh báo cho khán giả về lối sống trỗng rỗng, không có ý nghĩa hiện tại. 

- Tiếng cười là phản ứng cảm xúc của con ngươi trong ý thức thẩm mĩ của nó khi nhận thức các hiện tượng thực tại mang các xung đột hài kịch. Như vậy, cái cười trong cái hài là cái cười đặc biệt nhằm vào đối tượng cụ thể, là cái cười có mục đích và ý nghĩa xã hội sâu sắc.

b. Sản phẩm 2: bộ sưu tập các văn bản hài kịch

+ Tác phẩm Bệnh sĩ của Lưu Quang Vũ

+ Tác phẩm Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ của Sếch-xpia

+ Tác phẩm Quan thanh tra của Gogol

4. Đánh giá, nhận xét

- Tiếng cười trong hài kịch có sức mạnh to lớn trong việc tạo ra niềm vui và hạnh phúc.

- Nó là một công cụ quan trọng để tạo ra sự kết nối và hiểu biết lẫn nhau.

5. Tự đánh giá và kiến nghị

- Đánh giá: Các tác phẩm phân tích, đánh giá về giá trị, ý nghĩa của tiếng cười qua các tác phẩm hài kịch đều rất sâu sắc và chỉ rõ được sức mạnh của tiếng cười trong các tác phẩm hài kịch.

- Kiến nghị: phân tích nhiều mặt và nhiều giá trị hơn của tiếng cười.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục d (trang 42); đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

C. (3), (4),(2), (1)

C. Vì anh ta đã nói lão là người có nhiều của

A. Xung đột giữa cái xấu và cái xấu

A. Hà tiện, keo bẩn, tham lam

D. Xây dựng đối thoại theo lối “ông nói gà bà nói vịt"

a) Trong đoạn độc thoại của nhân vật Ác-pa-gông ở Hồi IV, Lớp bảy, những câu là lời nhân vật:

- Hướng đến “nó”:

+ Ối kẻ trộm! Ối kẻ trộm! Ối quân giết người! .... Đứng lại giả tiền tao đây, đồ vô lại...

+ Bất kì đứa nào đã làm vố này, hẳn nó phải lắm công rình mò đúng lúc; nó lừa đúng khi tôi mải nói chuyện với thằng con trời đánh của tôi mà lấy.

- Hướng đến “bạn tiền tội nghiệp”:

+ Trời đất ơi, tiền tội nghiệp của tôi ơi, tiền tội nghiệp của tôi ơi, bạn yêu quý ơi, .... lấy tiền của tôi không?

- Hướng đến tất cả mọi người xung quanh: 

+ Nhìn ai tôi cũng thấy ngờ vực, người nào cũng hình như là đứa ăn trộm tiền của tôi..... Nó có lần ở chỗ các ngài không?

b) Em ấn tượng nhất về sự điên loạn trong lời độc thoại nội tâm đó. Khi mất tiền, lão Ác-pa-gông như mất đi lý trí, mất đi cả tinh thần, những suy nghĩ, cảm xúc đau khổ, tuyệt vọng. Đến mức lão tự nắm lấy tay mình và đỉnh điểm ở đoạn cuối độc thoại và qua biện pháp phóng đại.

- Yếu tố tạo nên tiếng cười nổi bật nhất có lẽ là xây dựng nhân vật - lão Ác-pa-gông.

- Đây là một người ích kỉ, tham lam, con người luôn ám ảnh với tiền bạc và luôn sợ mất đi những đồng tiền yêu quý, người bạn tri kỉ của mình. Cũng chính từ thói hà tiện đấy ông ta đã có những suy nghĩ và hành động ngược đời và gây cười. Như việc vừa muốn cất tiền vừa muốn sinh lời. Vì nỗi sợ lộ chỗ giấu tiền quá lớn mà tự mình suy nghĩ và nói ra chỗ giấu tiền, điều muốn cất giấu lại nói ra mồm. Thậm chí trong cách chọn nơi giấu tiền đã là yếu tố gây hài khi ông ta nghĩ rằng các loại tủ sắt đều đáng ngờ, vì vậy chôn tiền ngoài vườn an toàn hơn cất ở tủ sắt. Thông qua nhân vật này, tác giả thức tỉnh con người phải trở nên tỉnh táo và đừng để đồng tiền làm mờ mắt và trở nên điên loạn, điều đó sẽ tự giết chết bản thân mình.

- Theo em không nên đổi tên vở kịch thành Lão Ác-pa-gông

- Bởi vì: nếu đổi như vậy, người đọc sẽ chỉ quan tâm về một ông lão có tên là Ác-pa-gông mà không thể hiện được nhiều nội dung hơn nữa.

- Nhân vật đồng tiền hiện lên là một người bạn, người tri kỉ không thể thiếu trong cuộc đời của lão Ác-pa-gông.

- Thông điệp: sự tham lam và hà tiện của con người có thể giết chết tâm trí và đạo đức. Nếu mãi chạy theo đồng tiền, ám ảnh về đồng tiền con người ta sẽ đánh mất lý trí và đạo đức, mãi sống trong đau khổ, nghi ngờ, dần tự giết chết mình.

- Mồm nhà, điếu mượn, thuốc đi xin/ Diêm đánh thó, nỏ hề mất chi cả.

- Của mình thì giữ bo bo/ Của người thì muốn ngả mo mà đùm.

- Nói thì như mây như gió/ Cho thì lựa những vỏ cùng xơ.”

- Vắt cổ chày ra nước.

- Đọc tác phẩm hài kịch Nhân vật quan trọng – Gogol

+ Nội dung: Thị trưởng và các quan chức gặp gỡ Khơ-lét-xta-cốp, họ nhầm tưởng Khơ-lét-xta-cốp là quan thanh tra và tìm cách hối lộ ông ta để che giấu tội lỗi của mình. Khơ-lét-xta-cốp vui mừng nhận hối lộ từ các quan chức. Ông ta không hề biết rằng họ đang nhầm tưởng mình là quan thanh tra. Cuối cùng, mọi chuyện vỡ lở khi một quan thanh tra thật sự đến thị trấn. Khơ-lét-xta-cốp bị phát hiện là kẻ lừa đảo và phải bỏ trốn.

+ Ấn tượng của em về nhân vật trong vở kịch. Khơ-lét-xta-cốp là một viên chức quèn với cuộc sống nghèo khổ. Tuy nhiên, ông ta thường xuyên khoe khoang về cuộc sống thượng lưu xa hoa của mình. Ông ta kể về những món ăn ngon, những bộ quần áo đẹp, những con ngựa đua, những dạ hội sang trọng,... đã từng trải nghiệm. Khơ-lét-xta-cốp khoe khoang về việc mình thường xuyên đi xem kịch. Tuy nhiên, khi được hỏi về vở kịch mới nhất, ông ta lại không biết gì. Khơ-lét-xta-cốp là một người có ham muốn học hỏi, nhưng ông lại thiếu đi sự kiên nhẫn và cẩn trọng.

BÁO CÁO KẾT QUẢ BÀI TẬP DỰ ÁN:

SỨC MẠNH CỦA TIẾNG CƯỜI QUA MỘT SỐ TÁC PHẨM HÀI KỊCH

1. Mục tiêu của dự án: nghiên cứu và phân tích sức mạnh của tiếng cười qua một số tác phẩm hài kịch nổi tiếng.

2. Nội dung của dự án: 

- Tìm và đọc một tác phẩm hài kịch nổi tiếng

- Nêu ý nghĩa của tiếng cười hài kịch

- Sưu tập các văn bản hài kịch.

3. Kết quả thực hiện

* Sản phẩm 1: bài phân tích, đánh giá sức mạnh của tiếng cười trong văn bản hài kịch

Tiếng cười là một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tiếng cười trong hài kịch có ý nghĩa lớn đối với đời sống của con người bởi tiếng cười trong hài kịch là lấy từ những câu chuyện cuộc sống. Đó có thể là tiếng cười châm biếm, đả kích, giễu cợt, cái cười vui đối với xã hội. Quan trọng hơn cả, tiếng cười trong hài kịch là một phương tiện để truyền tải, phê phán mặt xấu của xã hội, đó là hình thức phê phán đặc biệt để khẳng định cái mới, cái tốt đẹp. Từ đó, giúp thay đổi nhận thức, tư tưởng của con người giúp chúng ta hướng tới những thứ tốt đẹp.

Trong vở kịch Quan Thanh Tra của Gogol, tiếng cười không chỉ phản ánh, phê phán hiện thực với các thói hư tật xấu của con người trong xã hội mà nhà văn muốn khán giả nhìn nhận vào chính bản thân mình, nhìn vào con người bên trong sự thật của chính mình, đưa ra lời cảnh báo cho khán giả về lối sống trỗng rỗng, không có ý nghĩa hiện tại.  Tiếng cười là phản ứng cảm xúc của con ngươi trong ý thức thẩm mĩ của nó khi nhận thức các hiện tượng thực tại mang các xung đột hài kịch. Như vậy, cái cười trong cái hài là cái cười đặc biệt nhằm vào đối tượng cụ thể, là cái cười có mục đích và ý nghĩa xã hội sâu sắc.

* Sản phẩm 2: 1 bộ sưu tập các văn bản hài kịch

- Tác phẩm Bệnh sĩ của Lưu Quang Vũ

- Tác phẩm Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ của Sếch-xpia

- Tác phẩm Quan Thanh Tra của Gogol

* Sản phẩm 3: bộ tranh minh họa về một số nhân vật trong tác phẩm hài kịch

4. Đánh giá, nhận xét

Tiếng cười trong hài kịch có sức mạnh to lớn tỏng việc tạo ra niềm vui và hạnh phúc. Nó là một công cụ quan trọng để tạo ra sự kết nối và hiểu biết lẫn nhau.

Công việc hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm đặc biệt: vừa phụ trách bệnh xá, vừa điều trị, vừa giảng dạy.

- Suy nghĩ: tiếc nuối tuổi thanh xuân.

- Ước mơ: đánh thắng giặc Mỹ, giành lại độc lập tự do cho đất nước.

Tình cảm của tác giả đối với gia đình và quê hương: nỗi nhớ gia đình da diết, luôn ước mong có thể trở về nhà bất kì lúc nào.

- Văn bản trên gồm 3 phần:

Phần 1: Công việc hàng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm

Phần 2: Sự tiếc nuối tuổi xuân nhưng vẫn sẵn sàng chiến đấu vì tổ quốc của tác giả

Phần 3: Nỗi xúc động khi đọc thư của mẹ và sự nhớ thương của tác giả với gia đình.

- Mạch logic gắn kết: Mở đầu là giới thiệu những công việc hằng ngày của bác sĩ Đặng Thùy Trâm; đoạn 2 là suy nghĩ của tác giả về ước mơ và lý tưởng – là nguyên nhân để giải thích cho những công việc mà tác giả đang làm. Ở phần 3, qua bức thư gửi cho mẹ thể hiện tình cảm tác giả về gia đình và quê hương – đó chính là nguồn động lực để cô tiếp tục thực hiện lý tưởng của mình.

* Tính phi hư cấu của đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm được thể hiện ở những yếu tố: 

- Sự kiện có thực: Những sự kiện, sự vụ mà người viết đã trực tiếp tham gia và chứng kiến

- Thời gian và địa điểm cụ thể: từ năm 1968 đến năm 1970. Địa điểm diễn ra sự việc: Đức Phổ, Quảng Ngãi.

- Nhân vật có thực: Đặng Thùy Trâm và những người xung quanh cô.

* Tính phi hư cấu có tác dụng:

- Tăng tính chân thực cho văn bản, giúp người đọc cảm nhận được sự thạt về cuộc sống, con người và sự kiện

- Tạo sự liên kết mạnh mẽ giữa người đọc và người viết

- Tạo độ tin cậy cho người đọc, khi họ biết rằng những gì họ đang đọc là sự thật

- Tạo sự thấu hiểu hơn về cuộc sống, con người và sự kiện.

- Một đoạn văn có sự kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật trong văn bản: Những ngày bận rộn trong công tác dồn dập, thương nặng, người ít, mọi người trong bệnh xá đều hết sức vất vả. Riêng mình, trách nhiệm càng nặng nề hơn bao giờ hết, mỗi ngày làm việc từ sáng tinh mơ cho đến đêm khuya. Khối lượng công việc quá lớn mà người không có nên một mình mình vừa phải phụ trách bệnh xá, vừa lo điều trị, vừa giảng dạy. Vô cùng vất vả và cũng còn nhiều khó khăn trong công việc nhưng hơn bao giờ hết mình cảm thấy rằng mình đã đem hết tài năng, sức lực của mình… trong công tác bên giường bệnh.

- Tác dụng của việc sử dụng kết hợp:

+ Giúp việc miêu tả sự kiện và nhân vật trong nhật lí hiện lên sinh động.

+ Khắc họa khung cảnh chiến đấu ác liệt nơi chiến trường.

+ Qua đó, góp phần thể hiện tính cách nhân vật: là một bác sĩ luôn hết mình vì công việc cứu chữa bệnh nhân và luôn cống hiến hết tài năng, sức lực của bản thân cho cách mạng.

- Sau khi đọc văn bản, cảm xúc của em là sự tự hào, ngưỡng mộ, yêu quý đối với người con gái dũng cảm, gan dạ trong thời kì kháng chiến cứu nước.

- Chi tiết trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em là chi tiết khi nhận được thư của mẹ. Vì việc rời xa gia đình là một việc thực sự khó khăn đối với một cô gái ở độ tuổi đôi mươi. Nhưng sau tất cả, cô gái ấy vẫn ra đi vì lí tưởng phía trước, lý tưởng để đất nước giành được độc lập. Và giờ đây, nỗi nhớ gia đình đã trở thành động lực để tiếp thêm sức mạnh cho cô tiếp tục thực hiện lý tưởng của mình.

Theo em, văn bản có ý nghĩa đối với thế hệ trẻ ngày nay:

- Bài học về tinh thần yêu nước và lòng kiên cường.

- Bài học về sự hi sinh và lòng dũng cảm.

- Bài học về sự nhân văn và tình yêu cuộc sống.

- Tác giả Xuân Ba:

+ Sinh năm 1954

+ Quê quán: Thanh Hóa

+ Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống âm nhạc 

+ Phong cách sáng tác: mang hướng độc diễn 

Bối cảnh của chuyến đi:

- Thời gian: 4 giờ sáng

- Không gian: giữa biển khơi

Giá trị ẩn chỉ nguồn dầu khí vô giá.

Đặc điểm của khu Ba Kè:

- Khu vực Ba Kè không cồn, không nhô lên những mỏm để tạo nên thứ đảo chìm nhưng đã tạo ra một độ sâu vừa phải cho phép dựng những chòi canh lênh khênh trên đó mà bây giờ ta quen gọi là nhà giàn.

- Các vị trí nhà giàn xây dựng lại với nhau, vây bọc nhau, đủ tạo thành thế trận để giữ cho chủ quyền, đất nước những khoảng san hô quý giá mà tiềm ẩn quanh đó là những mỏ dầu, túi khí.

Nội dung của phần 2: Sự hi sinh của những cán bộ chiến sĩ khi thực hiện nhiệm vụ.

Sự dữ dội của biển cả Biển vẫn làm trò tung hứng chiếc xuống như một thứ đồ chơi mỏng manh.

Chuyện xảy ra vào giai đoạn: từ năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn.

Những chi tiết về sự hi sinh của cán bộ, chiến sĩ:

- Mười bốn cán bộ chiến sĩ nhà giàn đã hi sinh trong một số trận bão.

- Nhà đổ, liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quang, Chủ nhiệm Chính trị giàn 1:3 Phúc Tần đã bơi nhiều ngày trên biển. Trong lúc sóng to gió lớn còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân. Sau đó mới chịu xuống biển.

- Liệt sĩ đại úy Vũ Quang Chương, chỉ huy nhà giàn 2A Phúc Nguyên trong trận bão số 8 năm 1998, chòi sắp đổ vẫn bình tĩnh chỉ huy bộ đội.

Nội dung phần 3: câu chuyện về quá trình phát triển của nhà gian theo thời gian.

Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà gian:

- Thời kì đầu chỉ là những cái cọc bê tông cắm xuống nền san hô, trên bắc hoặc thưng ván hoặc bạt.

- Sang thế hệ thứ hai, có sự xuất hiện của công binh, dựng những công trình lô cốt chỉ hở ra khung cửa.

- Tới thế hệ thứ ba, phát triển thành tổ hợp kiến trúc nói chung. Từ xa ngó như cái nhà, không một biệt thự màu trắng ba, bốn tầng đột ngột nhỏ giữa đại dương.

- Tác giả vô cùng khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn.

- Tác giả cũng thể hiện sự kính trọng, yêu mến, tự hào và lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ.

- Phóng sự Khúc tráng ca nhà giàn viết về: Sự thay đổi của ba thế hệ nhà giàn theo thời gian. Đồng thời thể hiện cuộc sống gian khổ, nhiều mất mát hi sinh của các cán bộ ở quần đảo Trường Sa.

- Nội dung chính của mỗi phần:

+ Phần 1: Những cái nhìn của tác giả về khu vực Ba Kè

+ Phần 2: Những cán bộ chiến sĩ hi sinh bởi sự dữ dội của biển cả

+ Phần 3: Điểm khác nhau của ba thế hệ nhà giàn

+ Phần 4: Niềm vui mừng, sự tự hào của tác giả về quân của tướng Nam.

* Tính phi hư cấu của bài phóng sự trên được thể hiện ở những yếu tố:

- Tác giả đã sử dụng hình ảnh thực tế từ cuộc sống, từ những trải nghiệm cá nhân để tạo nên một bức tranh sống động về cuộc sống trên nhà giàn.

- Ngôn ngữ, giọng điệu lôi cuốn, giàu tính nhân vật: Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ một cách tinh tế, biểu đạt cảm xúc và suy nghĩ của mình một cách sâu sắc, tạo nên một giọng điệu riêng, lôi cuốn người đọc

- Khắc họa hình ảnh chân thực, giàu tính gợi hình, gợi cảm: Những hình ảnh trong bài phóng sự không chỉ chân thực mà còn giàu tính gợi hình, gợi cảm, giúp người đọc có thể cảm nhận được không khí, môi trường sống và công việc khắc nghiệt của những người làm việc trên nhà giàn.

* Tính phi hư cấu trong bài phóng sự “Khúc tráng ca nhà giàn” giúp thể hiện rõ nét nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn, cũng như những khó khăn, thách thức mà họ phải đối mặt. Đồng thời nó cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.

- Khúc tráng ca nhà giàn đã sử dụng kết hợp thủ pháp miêu tả và trần thuật.

- Dẫn chứng lời tả: Tôi chỉ biết láng máng cái nhà giàn này là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kết cấu khung kép của giàn khoan dầu khí với hệ thống móng cọc thép chịu được bão gió cấp 12 hoặc hơn. Tôi cũng láng máng thêm… Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng mình, không biết anh em công binh làm bằng cách nào mà thương lượng được Hà Bá hay vua Thủy Tề để cắm được hệ thống cọc vững vàng kiên cố như thế?.

- Dẫn chứng lời trần thuật: Tôi đang nói đến cái nhà giàn không mấy kiên cố những năm xa chứ không phải loại giàn thế hệ mới bây giờ có thể chịu được cấp 12, trên cả cấp 12! Những cơn bão năm 1990, 1996, 1999 và sau chót là năm 2000 đã lần lượt thụi và thốc những cú ác liệt vào nhà giàn. Đại tá Chấn kể lại Sở chỉ huy Quân chủng ở Hải Phòng có lúc lặng hẳn đi khi anh em một số nhà giàn điện về là chòi khó thế này… đó là những thông điện cuối cùng mà Sở chỉ huy Quân chủng nhận được…”

- Chi tiết ấn tượng: Khi nhà giàn 1:3 Phúc Tấn bị bão đánh sập vào năm 1990 đã làm ba chiến sĩ hy sinh. Liệt sĩ Thượng úy Nguyễn Hữu Quảng, Chủ nhiệm chính trị nhà giàn đã bơi nhiều ngày trên biển nhưng trong lúc sóng to, gió lớn “còn nhường miếng lương khô cuối cùng cho đồng đội và chiếc phao cá nhân.

- Vì: Dù đứng trước ranh giới vô cùng mong manh giữa sống và chết, họ vẫn nhường nhau từng miếng lương khô cuối cùng và phao cá nhân. Hành động này của họ khiến em cảm thấy xúc động với tình đồng chí, đồng đội keo sơn, gắn bó bền chặt. Đó cũng là cảm xúc xót xa, thương xót cho những khó khăn với những vất vả, nguy hiểm mà chiến sĩ phải trải qua.

- Mục đích: tạo nên một bức tranh sinh động, chân thực về cuộc sống và công việc của ba thế hệ nhà giàn một cách trung thực, khách quan.

- Về thái độ và sự đánh giá của tác giả:

+ sự trầm trồ, khâm phục, ngưỡng mộ trước tài năng, sức mạnh của những chiến sĩ nhà giàn.

+ kính trọng, yêu mến, tự hào trước lý tưởng cao đẹp của các chiến sĩ cũng như tin tưởng vào tương lai tươi sáng của đất nước.

+ ca ngợi sự hi sinh, cống hiến của những cán bộ chiến sĩ trước những khó khăn, dữ dội của biển cả.

Vấn đề về cuộc sống và công việc của những người làm việc trên nhà giàn là một vấn đề rất quan trọng, có ý nghĩa lớn đối với xã hội hiện nay. Nó giúp người đọc hiểu rõ hơn về công việc và cuộc sống của những người làm việc trên nhà giàn, từ đó tạo ra sự thông cảm, đồng lòng và sự hỗ trợ từ cộng đồng. Nó cũng góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền và tài nguyên quốc gia. Thông qua việc kể về lịch sử ba thế hệ nhà giàn, bài phóng sự cũng giúp tôn vinh tinh thần kiên trì, bền bỉ và lòng yêu nước của những người này.

Tác giả: Võ Nguyên Giáp (1911 – 2013).

- Quê ở làng An Xá, tổng Đại Phong, huyện Lệ Thủy, phủ Quảng Ninh (nay là xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình)

- Võ Nguyên Giáp là một nhà lãnh đạo quân sự và chính trị gia người Việt Nam.

- Ông là “người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

- Phong cách sáng tác: xoay quanh thể loại hồi kí viết về đề tài trong chiến tranh và kháng chiến.

Đại tướng quyết định triệu tập Đảng ủy mặt trận họp gấp vì phải chuyển từ phương án đánh nhanh thắng nhanh sang đánh chắc tiến chắc.

Đại tướng quyết định thay đổi phương châm tác chiến vì:

- Địch đã trở thành một tập đoàn cứ điểm phòng ngự kiên cố.

- Thu quân về vị trí tập kết, chuẩn bị theo phương châm đánh chắc tiến chắc.

Nguyên tắc cao nhất được Đại tướng nhấn mạnh: đánh chắc thắng.

Bài học: cần ghi nhận, tôn trọng ý kiến đóng góp của mỗi cá nhân trong một tập thể.

- Văn bản kể lại sự kiện: Đại tướng Võ Nguyên Giáp triệu tập, thay đổi phương châm tác chiến và nguyên tắc cao nhất trong đánh địch được Đại tướng đề ra.

- Quyết định khó khăn nhất ở đây là việc thay đổi phương châm tác chiến từ đánh nhanh thắng nhanh sang đánh chắc tiến chắc.

- Người kể lại câu chuyện: Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Một số câu văn trong hoàn cảnh phải đưa ra “Quyết định khó khăn nhất”:

- Tôi nhận thấy phải cho các đơn vị rút khỏi trận địa để nghiên cứu một cách đánh khác dù bộ đội có thắc mắc.

- Phải họp ngay Đảng ủy Mặt trận... Suốt đêm, tôi chỉ mong chờ chóng sáng

- Tôi nghĩ đồng chí Vi sẽ không dễ dàng thuyết phục các chuyên gia đã cho rằng chỉ có “đánh nhanh thắng nhanh” mới giành thắng lợi…

- Tinh thần bộ đội rất quan trọng, nhưng quyết tâm phải có cơ sở… Hậu cần là điều kiện tiên quyết, nhưng cuối cùng, quyết định là phải có cách đánh đúng.

- Tình hình khẩn trương. Cần sớm có quyết định. Vô luận tình hình nào ta vẫn phải nắm nguyên tắc cao nhất “Đánh chắc thắng...

Tính xác thực của thể loại hồi kí được thể hiện qua:

- Người kể trực tiếp trải qua sự kiện: Đại tướng Võ Nguyên Giáp

- Chi tiết và sự thật: việc triệu tập Đảng ủy Mặt Trận, sự thay đổi phương châm tác chiến, và bài học về dân chủ nôi bộ.

- Ngôn ngữ chân thực và tự nhiên, phản ánh rõ ràng quan điểm và cảm xúc của ông.

- Ngữ cảnh lịch sử: thời kì chiến tranh của Việt Nam.

- Người kể chuyện: Đại tướng Võ Nguyên Giáp

- Ngôi kể: theo ngôi thứ nhất

- Miêu tả cuộc họp diễn ra với không khí khẩn trương, căng thẳng, quyết liệt để nhanh chóng đưa ra quyết định cuối cùng cho trận đánh đặc biệt quan trọng.

- Góp phần thể hiện tầm nhìn chiến lược sâu rộng, tài năng quân sự xuất chúng, sự nhạy bén của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Theo em, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho rằng việc thay đổi phương châm tác chiến là “Quyết định khó khăn nhất” vì:

+ giờ nổ súng đã cận kề có nghĩa là mọi công tác chuẩn bị chúng ta sẽ làm lại từ đầu.

+ thay đổi kết hoạch sẽ phải kéo pháo ra khỏi trận địa.

+ ảnh hưởng tới tinh thần chiến đấu của mọi người.

- Bài học: việc lắng nghe ý kiến của mọi người là một yếu tố quan trọng để đạt được thành công. 

- Ý nghĩa với cuộc sống hôm nay:

+ Dân chủ nội bộ giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực, nơi mọi người cảm thấy được tôn trọng và giá trị của họ được công nhận.

+ Việc lắng nghe và tôn trọng quan điểm của mọi thành viên trong gia đình giúp tạo ra một môi trường yêu thương và hòa thuận. Điều này giúp tăng cường mối quan hệ và sự hiểu biết lẫn nhau

+ Dân chủ nội bộ là những nguyên tắc cốt lõi của một xã hội dân chủ. Nó giúp đảm bảo rằng mọi người đều có quyền lực trong việc đưa ra quyết định liên quan đến cuộc sống của họ và cộng đồng.

a. 

- Ngôn ngữ trang trọng: Ước mơ bây giờ là đánh thắng giặc Mỹ, là Độc lập, Tự do của đất nước. Từ ước mơ đó mới có được những gì gọi là của riêng mình.

- Ngôn ngữ thân mật: Ai lại không tha thiết với mùa xuân, ai lại không muốn cái sáng ngời trong đôi mắt và trên đôi môi căng mọng khi cuộc đời còn ở tuổi hai mươi?

b. 

- Ngôn ngữ trang trọng: Có ai hiểu lòng con ao ước được về sóng giữa gia đình, dù chỉ là giây lát đến mức nào không? Con vẫn hiểu điều đó từ lúc bước chân lên chiếc ô tô đưa con vào con đường bom đạn.

- Ngôn ngữ thân mật: Được thư mẹ… mẹ của con ơi, mỗi dòng chữ, mỗi lời nói của mẹ thấm nặng yêu thương, như những dòng máu chảy về trái tim khao khát nhớ thương của con.

* Những câu văn trong văn bản Khúc tráng ca nhà giàn thể hiện thái độ và cảm xúc của tác giả đối với những cán bộ chiến sĩ ngày đêm bám trụ ở giàn giữa biển khơi: 

- Không chỉ có mồ hôi và sức trẻ hòa cùng biển mặn. Còn là máu! Máu của nhiều lính thủy Việt đã tưới xuống những rặng san hô Ba Kè này.

- Ngạc nhiên khi được biết, cái nhà giàn chót vùng biển đất Mũi Cà Mau cũng do quân của tướng Nam đây thiết kế thi công.

- Tôi ngó xuống làn nước thăm thẳm kia để rùng mình, không biết anh em công binh làm bằng cách nào mà thương lượng được với Hà Bá hay vua Thủy Tề để cắm được hệ thống đài cọc vững vàng kiên cố như thế…

- Mà nếu tôi không làm, có lẽ họ sẽ là ông tổ của những hậu duệ mai kia sẽ cắm hệ thống đai cọc hiện đại – bà đỡ cho nền móng những thành phố, sân bay trên biển của nước Việt Nam mới.

* Những câu văn trên mang màu sắc thân mật, vì nó thể hiện sự kính trọng, yêu mến, khâm phục ngưỡng mộ, tự hào trước vẻ đẹp kiên cường, vững vàng của cán bộ chiến sĩ ngày đêm bám trụ ở giàn giữa biển khơi. 

a. Đoạn văn đã sử dụng ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật một cách phù hợp

- Ngôn ngữ trang trọng tạo ra một không khí căng thẳng, nghiêm túc, đồng thời thể hiện sự quyết tâm, dũng cảm của Liên trong cuộc đấu tranh này.

- Ngôn ngữ thân mật miêu tả cảm xúc, tình cảm của Liên cũng mang đến cho người đọc sự thân mật, gần gũi.

b. Đoạn văn đã sử dụng ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật một cách phù hợp: 

- Ngôn ngữ trang trọng để tạo ra một không khí nghiêm túc, chuyên nghiệp.

- Ngôn ngữ thân mật tạo ra một không khí gần gũi, thân thiện, khích lệ sự tham gia của người đọc.

c. Đoạn văn trên đã sử dụng ngôn ngữ trang trọng và ngôn ngữ thân mật một cách phù hợp:

- Ngôn ngữ trang trọng được thể hiện qua cách tác giả diễn đạt những suy nghĩ, cảm xúc sâu sắc và nghiêm túc của nhân vật San.

- Ngôn ngữ thân mật được thể hiện qua cách tác giả miêu tả cuộc trò chuyện giữa hai nhân vật, tạo ra một không khí gần gũi, thân thiện.

Kính gửi: Ban Tuyển dụng,

Tôi tên là: Nguyễn Văn A

Sinh ngày: 3/12/2005

Địa chỉ nhà ở hiện tại: 27 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội

Số điện thoại liên hệ: 0976 567 xxx

Tôi viết thư này để ứng tuyển vào vị trí Giám đốc công ty tại công ty của quý vị. Tôi đã có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực này trong nhiều năm và tin rằng tôi có thể đóng góp đáng kể cho sự phát triển và thành công của công ty.

Tôi đã từng giữ vị trí quản lý trong các công ty khác nhau và đã có thành tích đáng kể trong việc quản lý nhân sự, tài chính và kinh doanh. Tôi có khả năng lãnh đạo mạnh mẽ, tư duy chiến lược và khả năng giải quyết vấn đề hiệu quả.

Tôi tin rằng tôi có thể đưa ra các quyết định thông minh và đưa ra các chiến lược phát triển phù hợp để đảm bảo sự tăng trưởng bền vững của công ty. Tôi cũng cam kết làm việc chăm chỉ và tận tâm để đạt được mục tiêu của công ty.

Tôi rất mong muốn có cơ hội được tham gia vào đội ngũ của công ty và đóng góp vào sự phát triển của nó. Tôi sẵn sàng tham gia vào quá trình phỏng vấn để trình bày thêm về kinh nghiệm và kỹ năng của mình.

Xin chân thành cảm ơn vì đã xem xét đơn ứng tuyển của tôi. Tôi hy vọng sẽ có cơ hội được làm việc cùng với các bạn trong tương lai gần.

Trân trọng,

Kí tên

a) Chuẩn bị

- Đọc kĩ đề bài và xác dịnh các vấn đề đặt ra trong đề bài.

- Đọc lại hai đoạn trích Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm và Một lít nước mắt. Tìm và ghi lại những chi tiết liên quan đến các thủ pháp trần thuật, miêu tả, nghị luận, trữ tình trong đoạn trích của hai tác giả.

- Đọc kĩ các yêu cầu khi viết bài nghị luận so sánh, đánh giá hai tác phẩm truyện đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục 1.1 (trang 35 - 36), nội dung phần Kiến thức ngữ văn về tính phi hư cấu và một số thủ pháp nghệ thuật trong nhật kí, phóng sự, hồi kí (trang 81 - 82).

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi sau:

+ Trong nhật kí của hai tác giá, người kể chuyện là ai? Nội dung câu chuyện gồm những sự việc và trải nghiệm nào? Có gì giống và khác nhau trong công việc, quan hệ xã hội, tâm trạng, tình cảm, ước mơ và lẽ sống của hai tác giả?

+ Thủ pháp trần thuật kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả, nghị luận, trữ tình trong nhật kí của hai tác giả biểu hiện như thế nảo? Có gì giống và khác nhau trong cách hai tác giả sử dụng kết hợp các thủ pháp nghệ thuật đó?

+ Em có nhận xét, đánh giá như thế nảo về lời trần thuật và hiệu quả của thủ pháp nghệ thuật kết hợp trần thuật với miêu tả, nghị luận, trữ tình của hai tác giả?

- Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần:

mở bài, thân bài, kết bài.

c) Viết

Dựa vào dàn ý đã chuẩn bị để thực hành viết với những yêu cầu khác nhau:

- Viết đoạn mở bài hoặc một đoạn trong phần thân bài.

- Viết bài văn hoàn chỉnh.

* Bài viết tham khảo

Trần thuật là việc giới thiệu, khái quát, thuyết minh, miêu tả đối với nhân vật, sự kiện, hoàn cảnh theo cách nhìn của một người trần thuật nhất định. Để tạo ấn tượng với người đọc, mỗi tác giả cần tận dụng nhuần nhuyễn yếu tố nghệ thuật này cho câu chuyện của mình. Vì lẽ đó, thông qua việc so sánh nghệ thuật trần thuật, giữa hai đoạn trích “ Nhật kí Đặng Thùy Trâm” ( Đặng Thùy Trâm) và “ Một lít nước mắt” ( Ki-tô A-ya), ta thấy rõ hơn ý nghĩa của hiệu quả nghệ thuật này

Trước hết, về yếu tố người kể chuyện. Cả hai đoạn trích đều sử dựng ngôi kể thứ nhất, dưới điểm nhìn của nhân vật chính. Cụ thể, trong đoạn trích “ Nhật kí Đặng Thùy Trâm”, người kể chuyện là bác sĩ Đặng Thùy Trâm.  Đây là những dòng ghi chép hàng ngày về cuộc sống nơi tuyến đầu chống Mỹ cứu nước của bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Ở đoạn trích “Một lít nước mắt” là nhân vật Ki-tô A-ya- một nữ sinh trung học phổ thông người Nhật Bản. Đoạn trích lànhững dòng ghi chép chân thực, xúc động về suy nghĩ và cuộc sống của  Kito Aya khi chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo mang tên thoái hóa tiểu não khi mới mười lăm tuổi. Cuốn nhật kí đã tái hiện khoảng thời gian chống chọi với bệnh tật của cô gái Aya. Từ đó, người đọc có thể nhận thấy điểm giống của hai tác giả: Họ đều là những cô gái ở độ tuổi đôi mươi- độ tuổi thanh xuân tràn đầy sức sống; sống trong hoàn cảnh vô cùng làm việc và có đời sống tình cảm giản dị, gắn bó sâu sắc với gia đình. Ngoài ra, vẫn có sự khác nhau nhất định giữa hai nhân vật này. Về công việc, Thùy Trâm là bác sĩ nơi tuyến đầu cách mạng với công việc hàng ngày là  chữa trị cho những chiến sĩ bị thương trong quá trình chiến đấu và lên lớp giảng dạy lí luận y học cho học sinh còn A-ya vẫn là học sinh trung học phổ thông. Sống trong hai hoàn cảnh khác nhau nên tâm trạng của hai nhân vật cũng có sự khác biệt: Một bên là cô bác sĩ luôn nhiệt huyết; lạc quan; là cô chiến sĩ đầy dũng cảm, gan dạ, hết mình với lý tưởng của mình ngược lại với cô bé A-ya đau khổ, mệt mỏi khi phải chống chọi với căn bệnh quái ác. Dù vậy, A-ya vẫn có trong mình nghị lực sống mạnh mẽ. Về ước mơ của mỗi cô gái, trong thời đại kháng chiến diễn ra ác liệt thì nhân vật Thùy Trâm mong muốn đánh thắng giặc Mỹ, giành độc lập tự do cho tổ quốc còn ước mơ của A-ya là được sống một cuộc sống bình thường như bao học sinh khác. Để thực hiện được giấc mơ của mình, mỗi người có một lẽ sống riêng: Thùy Trâm có lý tưởng cao đẹp, sẵn sàng cống hiến cho đất nước, tổ quốc và A-ya có một nghị lực sống mạnh mẽ, chiến đấu chống chọi với bệnh tật.

Tiếp theo, xét về thủ pháp trần thuật kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả, nghị luận, trữ tình. Có thể nói rằng, thủ pháp nghệ thuật này trong nhật kí của hai tác giả biểu hiện vô cùng rõ ràng, xuyên suốt từ đầu đến cuối đoạn trích. Điểm giống là đều góp phần thể hiện tính cách của nhân vật chính trong đoạn trích. Tuy nhiên, hai đoạn trích cũng có sự khác biệt. Ở đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm: khắc họa rõ nét khung cảnh chiến trường ác liệt- nơi làm việc của bác sĩ Đặng Thùy Trâm cũng như lý tưởng, suy nghĩ của cô gái Thùy Trâm thể hiện qua các chi tiết trần thuật kết hợp miêu tả như Những ngày bận rộn trong công tác dồn dập, thương nặng, người ít, mọi người trong bệnh xá đều hết sức vất vả…. Khối lượng công việc quá lớn mà người không có nên một mình mình vừa phải phụ trách bệnh xá, vừa lo điều trị, vừa giảng dạy. Vô cùng vất vả và cũng còn nhiều khó khăn trong công việc, nhưng hơn bao giờ hết mình cảm thấy rằng mình đã đem hết tài năng, sức lực của mình….trong công tác bên giường bệnh. Trong đoạn trích Một lít nước mắt đã thể hiện hoàn cảnh chống chọi với bệnh tật của A-ya vô cùng khó khăn cũng như cảm xúc đau khổ, mệt mỏi nhưng vẫn đầy nghị lực sống qua việc kể lại cuộc đối thoại của A-ya với mẹ khi A-ya biết mình không thể đi lại được do căn bệnh bại não kết hợp các chi tiết miêu tả Mình thì đang biết đi bỗng chuyển sang bò, giờ gần như cả ngày, cứ như mình bị thoái hóa vậy,Mình bò đến bên nhà vệ sinh cách đó ba mét, hành lang lạnh cóng, “… mẹ chẳng nói gì, nước mắt nghẹn ngào rơi xuống sàn nhà.

Qua đó, việc sử dụng thủ pháp trần thuật kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả, nghị luận, trữ tình có hiệu quả nhất định trong từng tác phẩm. Trước hết, trong đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm đã gíup việc miêu tả sự kiện và nhân vật trong nhật kí hiện lên sinh động. Từ đó, còn khắc họa khung cảnh chiến đấu ác liệt nơi chiến trường với biết bao nhiêu chiến sĩ đã bị thương nặng. Đồng thời, góp phần thể hiện tính cách nhân vật: là một bác sĩ luôn hết mình vì công việc cứu chữa bệnh nhân và luôn cống hiến hết tài năng, sức lực của bản thân cho cách mạng; là một cô gái có lý tưởng cao đẹp, luôn muốn cống hiến cho đất nước

Ngoài ra, hiệu quả của việc sử dụng thủ pháp nghệ thuật trên giúp đoạn trích Một lít nước mắt khắc họa đậm nét tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của Aya trong tình huống đầy trớ trêu này. Từ đó, cũng thể hiện vẻ đẹp trong tính cách nhân vật: Dù đau khổ tuyệt vọng nhưng cô gái vẫn chưa bao giờ từ bỏ, cô vẫn luôn lạc quan, mong muốn với nghị lực sống mạnh mẽ.

Tóm lại, qua việc phân tích trên, ta thấy được việc sử dụng nghệ thuật trần thuật trong hai đoạn trích “Nhật kí Đặng Thùy Trâm” và “Một lít nước mắt có điểm giống và khác biệt từ đó thể hiện được giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của mỗi tác phẩm.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục d (trang 39 - 40), đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

- Đoạn trích có sự phối hợp nhiều thao tác lập luận.

- Thao tác lập luận so sánh: so sánh nhật kí An-nơ Phrang với nhật kí của Trâm để tìm ra điểm tương đồng và khác biệt.

- Thao tác lập luận bình luận: người viết trình bày những quan điểm của mình: Tôi tin rằng, tôi muốn nhấn mạnh là, nhưng tôi nghĩ…, và rằng bác sĩ Trâm, mặc dù cô ấy đã căm thì sôi sục người Mỹ  hiếu chiến nhưng chung quy… vô cùng khắc nghiệt.

- Thao tác lập luận phân tích: phân tích nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt của hai cuốn nhật kí

- Thao tác lập luận chứng minh: đưa ra lí do vì sao người Mỹ dễ thông cảm với cuốn nhật kí của An-nơ-Phrang.

a) Chuẩn bị

- Đọc lại hai đoạn trích Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm, Một lít nước mắt và các tài liệu có liên quan đến tác giả, tác phẩm.

- Đọc lại dàn ý đã chuẩn bị ở phần Viết.

- Chuẩn bị các phương tiện như tranh, ảnh, video clip, máy chiếu, màn hình (nếu có).

- Để bài thuyết trình thêm phong phú, sinh động, thu hút, các em cần chú ý:

+ Nêu vấn đề cho người nghe cùng thảo luận và tham gia vào việc nhận xét, góp ý.

+ Cung cấp thêm tài liệu và nguồn tham khảo cho các bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về hai tác phẩm nhật kí.

b) Tìm ý và lập dàn ý

Xem lại dàn ý và bố cục ở phần Viết, cân nhắc bổ sung ý mới (nếu có).

c) Nói và nghe

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục c (trang 42); đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

* Bài nói tham khảo:

Chào thầy cô và các bạn, em tên là Nguyễn Văn A. Hôm nay, em xin trình bày về vấn đề so sánh nghệ thuật trần thuật của các tác giả qua hai đoạn trích “Nhật kí Đặng Thùy Trâm” ( Đặng Thùy Trâm) và “Một lít nước mắt” ( Ki-tô A-ya).

Trần thuật là việc giới thiệu, khái quát, thuyết minh, miêu tả đối với nhân vật, sự kiện, hoàn cảnh theo cách nhìn của một người trần thuật nhất định. Để tạo ấn tượng với người đọc, mỗi tác giả cần tận dụng nhuần nhuyễn yếu tố nghệ thuật này cho câu chuyện của mình. Vì lẽ đó, thông qua việc so sánh nghệ thuật trần thuật, giữa hai đoạn trích “ Nhật kí Đặng Thùy Trâm” ( Đặng Thùy Trâm) và “ Một lít nước mắt” ( Ki-tô A-ya), ta thấy rõ hơn ý nghĩa của hiệu quả nghệ thuật này.

Trước hết, về yếu tố người kể chuyện. Cả hai đoạn trích đều sử dựng ngôi kể thứ nhất, dưới điểm nhìn của nhân vật chính. Cụ thể, trong đoạn trích “ Nhật kí Đặng Thùy Trâm”, người kể chuyện là bác sĩ Đặng Thùy Trâm.  Đây là những dòng ghi chép hàng ngày về cuộc sống nơi tuyến đầu chống Mỹ cứu nước của bác sĩ Đặng Thùy Trâm. Ở đoạn trích“ Một lít nước mắt” là nhân vật Ki-tô A-ya- một nữ sinh trung học phổ thông người Nhật Bản. Đoạn trích là những dòng ghi chép chân thực, xúc động về suy nghĩ và cuộc sống của  Kito Aya khi chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo mang tên thoái hóa tiểu não khi mới mười lăm tuổi. Cuốn nhật kí đã tái hiện khoảng thời gian chống chọi với bệnh tật của cô gái Aya. Từ đó, người đọc có thể nhận thấy điểm giống của hai tác giả: Họ đều là những cô gái ở độ tuổi đôi mươi- độ tuổi thanh xuân tràn đầy sức sống; sống trong hoàn cảnh vô cùng làm việc và có đời sống tình cảm giản dị, gắn bó sâu sắc với gia đình. Ngoài ra, vẫn có sự khác nhau nhất định giữa hai nhân vật này. Về công việc, Thùy Trâm là bác sĩ nơi tuyến đầu cách mạng với công việc hàng ngày là  chữa trị cho những chiến sĩ bị thương trong quá trình chiến đấu và lên lớp giảng dạy lí luận y học cho học sinh còn A-ya vẫn là học sinh trung học phổ thông. Sống trong hai hoàn cảnh khác nhau nên tâm trạng của hai nhân vật cũng có sự khác biệt: Một bên là cô bác sĩ luôn nhiệt huyết; lạc quan; là cô chiến sĩ đầy dũng cảm, gan dạ, hết mình với lý tưởng của mình ngược lại với cô bé A-ya đau khổ, mệt mỏi khi phải chống chọi với căn bệnh quái ác. Dù vậy, A-ya vẫn có trong mình nghị lực sống mạnh mẽ. Về ước mơ của mỗi cô gái, trong thời đại kháng chiến diễn ra ác liệt thì nhân vật Thùy Trâm mong muốn đánh thắng giặc Mỹ, giành độc lập tự do cho tổ quốc còn ước mơ của A-ya là được sống một cuộc sống bình thường như bao học sinh khác. Để thực hiện được giấc mơ của mình, mỗi người có một lẽ sống riêng: Thùy Trâm có lý tưởng cao đẹp, sẵn sàng cống hiến cho đất nước, tổ quốc và A-ya có một nghị lực sống mạnh mẽ, chiến đấu chống chọi với bệnh tật. Tiếp theo, xét về thủ pháp trần thuật kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả, nghị luận, trữ tình. Có thể nói rằng, thủ pháp nghệ thuật này trong nhật kí của hai tác giả biểu hiện vô cùng rõ ràng, xuyên suốt từ đầu đến cuối đoạn trích. Điểm giống là đều góp phần thể hiện tính cách của nhân vật chính trong đoạn trích. Tuy nhiên, hai đoạn trích cũng có sự khác biệt. Ở đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm: khắc họa rõ nét khung cảnh chiến trường ác liệt- nơi làm việc của bác sĩ Đặng Thùy Trâm cũng như lý tưởng, suy nghĩ của cô gái Thùy Trâm thể hiện qua các chi tiết trần thuật kết hợp miêu tả như “ Những ngày bận rộn trong công tác dồn dập, thương nặng, người ít, mọi người trong bệnh xá đều hết sức vất vả…. Khối lượng công việc quá lớn mà người không có nên một mình mình vừa phải phụ trách bệnh xá, vừa lo điều trị, vừa giảng dạy. Vô cùng vất vả và cũng còn nhiều khó khăn trong công việc, nhưng hơn bao giờ hết mình cảm thấy rằng mình đã đem hết tài năng, sức lực của mình….trong công tác bên giường bệnh.”

Trong đoạn trích “Một lít nước mắt” đã thể hiện hoàn cảnh chống chọi với bệnh tật của A-ya vô cùng khó khăn cũng như cảm xúc đau khổ, mệt mỏi nhưng vẫn đầy nghị lực sống qua việc kể lại cuộc đối thoại của A-ya với mẹ khi A-ya biết mình không thể đi lại được do căn bệnh bại não kết hợp các chi tiết miêu tả “Mình thì đang biết đi bỗng chuyển sang bò, giờ gần như cả ngày, cứ như mình bị thoái hóa vậy”,“ Mình bò đến bên nhà vệ sinh cách đó ba mét, hành lang lạnh cóng”, “… mẹ chẳng nói gì, nước mắt nghẹn ngào rơi xuống sàn nhà”.

Qua đó, việc sử dụng thủ pháp trần thuật kết hợp giữa kể chuyện với miêu tả, nghị luận, trữ tình có hiệu quả nhất định trong từng tác phẩm. Trước hết, trong đoạn trích Nhật kí Đặng Thùy Trâm đã gíup việc miêu tả sự kiện và nhân vật trong nhật kí hiện lên sinh động. Từ đó, còn khắc họa khung cảnh chiến đấu ác liệt nơi chiến trường với biết bao nhiêu chiến sĩ đã bị thương nặng. Đồng thời, góp phần thể hiện tính cách nhân vật: là một bác sĩ luôn hết mình vì công việc cứu chữa bệnh nhân và luôn cống hiến hết tài năng, sức lực của bản thân cho cách mạng; là một cô gái có lý tưởng cao đẹp, luôn muốn cống hiến cho đất nước.

Ngoài ra, hiệu quả của việc sử dụng thủ pháp nghệ thuật trên giúp đoạn trích “Một lít nước mắt” khắc họa đậm nét tâm trạng đau khổ, tuyệt vọng của Aya trong tình huống đầy trớ trêu này. Từ đó, cũng thể hiện vẻ đẹp trong tính cách nhân vật: Dù đau khổ tuyệt vọng nhưng cô gái Aya vẫn chưa bao giờ từ bỏ, cô vẫn luôn lạc quan, mong muốn với nghị lực sống mạnh mẽ.

Tóm lại, qua việc phân tích trên, ta thấy được việc sử dụng nghệ thuật trần thuật trong hai đoạn trích “Nhật kí Đặng Thùy Trâm” và “Một lít nước mắt có điểm giống và khác biệt từ đó thể hiện được giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của mỗi tác phẩm.

Phần trình bày của em đến đây là kết thúc, em rất mong nhận được phản hồi từ thầy cô và các bạn để bài làm của em thêm hoàn thiện hơn.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Nói và nghe, mục d (trang 42); đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

C. Cốt truyện hoàn toàn hư cấu, tưởng tượng

B. A-ya phải chống chọi với căn bệnh nan y nhưng vẫn lạc quan, hy vọng

C. Mình phải hít thở và tiếp tục sống

A. Mùa xuân rồi cũng đã qua đi, những cánh hoa bay lả tả lọt qua cửa xe hơi

C. Sáng nay, mình bị ngã, cằm đập xuống đất

- Tính phi hư cấu được thể hiện:

+ Nhân vật Ki-tô A-ya, một nữ sinh người Nhật Bản mắc bệnh nan y.

+ Thể hiện từng cung bậc cảm xúc đau khổ, tuyệt vọng tới lạc quan, hy vọng với cuộc sống của nhân vật trong nhật kí qua lời độc thoại với chính bản thân mình hay lời đối thoại với mẹ…

Trong phần hai, kết hợp thủ pháp miêu tả với trần thuật:

- Thủ pháp trần thuật: Kể lại cuộc đối thoại của A-ya với mẹ khi A-ya biết mình không thể đi lại được do căn bệnh bại não.

- Thủ pháp miêu tả:

+Mình thì đang biết đi bỗng chuyển sang bò, giờ gần như cả ngày, cứ như mình bị thoái hóa vậy

+ Mình bò đến bên nhà vệ sinh cách đó ba mét, hành lang lạnh cóng

+… mẹ chẳng nói gì, nước mắt nghẹn ngào rơi xuống sàn nhà

+ Đầu gối mẹ ướt nước mắt của mình, còn mái tóc mình thì ướt nước mắt của mẹ

+ Nếu cứ khóc thì những nếp nhăn trên mặt và trên mắt sẽ khiến mặt mình xấu xí.

Một số câu văn thể hiện sự đau khổ, cô đơn nhưng không tuyệt vọng của nhân vật A-ya:

+ Nhưng ít ra mình vẫn sống

+ Mình phải hít thở và tiếp tục sống, bởi mình không thể chết, chẳng có cách nào khác

+ Nếu cứ khóc thì những nếp nhăn trên mặt và trên mắt sẽ khiến mặt mình xấu xí.

+ Để cải thiện cái sự xấu xí đóm mỗi khi nhìn vào gương mình lại nhe răng cười toe toét, dẫu lúc đó chẳng có chuyện gì vui mình cũng cười.

- Trong đoạn trích, em ấn tượng với chi tiết: Mình phải hít thở và tiếp tục sống, bởi mình không thể chết, chẳng có cách nào khác. Nếu cứ khóc thì những nếp nhăn trên mặt và trên mắt sẽ khiến mặt mình xấu xí..

- Vì căn bệnh quái ác không buông tha cho A-ya, nó biến thể xác trở thành nhà ngục cho linh hồn và vĩnh viễn khép lại cuộc đời tươi đẹp với biết bao điều tuyệt vời. Thế nhưng, cô gái ấy vẫn luôn mong mỏi sự sống, đã can đảm lựa chọn đương đầu với số phận, tiếp tục chặng đường đầy khó khăn.

- Thái độ A-ya khi đối mặt với căn bệnh nan y khiến em vô cùng xúc động, cảm phục, ngưỡng mộ với cô gái đầy nghị lực ấy, đầy lạc quan, tích cực luôn hướng tới cuộc sống. 

- Điều đó giúp em trân trọng cuộc sống hiện tại mình đang có và luôn nỗ lực hướng tới cuộc sống vì ta vẫn còn rất may mắn hơn so với rất nhiều người khác.

Ví dụ: Phóng sự “Cơm thầy cơm cô” – Vũ Trọng Phụng

- Điều em ấn tượng: khung cảnh những người đang lâm vào tình thế bi đát vì thiếu cơm ăn, việc làm. Họ buộc phải ngồi dơ mặt cho ruồi bâu trên các hè đường, xó chợ hi vọng kiếm chút “cơm thầy” hay “cơm cô”, mà cuối cùng cũng chẳng được, ở đây, người ta thấy cả một tình cảnh chợ đen tranh nhau tự bán mình một cách thảm hại nhất. Có tất Cả già, trẻ, gái, trai, chỉ vì miếng cơm qua bữa. Con người trở thành thứ hàng hoá một cách khinh bỉ, rẻ mạt. Họ như bị dồn vào một thế bế tắc, cùng đường; trên “hành trình” đi tìm sự sống, giành giật nhau vì tìm miếng cơm manh áo.

- Cảm nhận: Cả thiên phóng sự là một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống cơ cực, tủi hờn của tầng lớp nhân dân nghèo trong xã hội Hà Thành xưa kia. Với cái nhìn đầy xót thương trước những cảnh đời lầm than, cơ cực đã tạo dựng nên một thước phim quay chậm cái xã hội mà ông nói là “chó đểu”. Hiện lên trước mắt chúng ta là hiện thực đầy rẫy bất công và ngang trái của những con người sống trong một xã hội ngột ngạt đến ngẹt thở.

- Những tấm gương tiêu biểu cho lối sống đẹp: 

+ MC, Youtuber Trần Khánh Vy

+ Chàng trai trẻ Đồng Văn Tuấn cứu người khỏi đám cháy tại Trung Kính, Cầu Giấy.

+ Nguyễn Lê Thảo Anh: người giành huy chương vàng Olympic Hóa học quốc tế năm 2021…

- Các hiện tượng cần phê phán: “giang hồ mạng”, anh hùng bàn phím, đi xe lạng lách đánh võng….

- Những từ ngữ khó, những điển cố được sử dụng trong văn bản:

+ Từ khó: cui cút, xa thư, hỏa mai, xác phàm, tài bồi, thiên nhân...

+ Điển cổ: chém rắn đuổi hươu, gươm hùm treo mộ

-  Tác giả Nguyễn Đình Chiểu

+ Nguyễn Đình Chiểu (1882 – 1888), tự là Mạch Trạch, hiệu là Trọng Phủ, Hối Trai, quê tại làng Tân Thới, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định (nay là Thành phố Hồ Chí Minh).

+ Ông là một nhà thơ lớn của Nam Kì, xuất thân trong gia đình nhà Nho, sinh ra và lớn lên trong thời kì loạn lạc nên cuộc đời gặp nhiều gian nan, trắc trở.

+ Năm 1843, ông đỗ tú tài ở trường thi Gia Định. Trên đường ra Huế học chuẩn bị thi tiếp (năm 1846) ông nhận được tin mẹ mất, phải bỏ về quê chịu tang, dọc đường ông bị đau mắt nặng rồi bị mù.

+ Về quê, không khuất phục trước số phận oan nghiệt, nhà thơ mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh giúp dân, tiếng thơ ông Đồ Chiều vang khắp lục tỉnh.

- Hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm: Năm 1858, giặc Pháp đánh vào Đà Nẵng, nhân dân Nam Bộ anh dũng đứng lên chống giặc, nhiều trận đánh lớn đã diễn ra. Đêm 16/12/1861, những nghĩa sĩ nông dân trong tay chỉ có vũ khí thô sơ đã tốn công đồn giặc ở Cần Giuộc trên đất Gia Đinh, gây tổn thất cho giặc. Trận đánh đã thu hồi được một số thắng lợi nhưng gần 20 nghĩa sĩ đã anh dũng hi sinh.

Hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ trong cuộc sống đời thường:

+ nông dân nghèo khổ, những dân ấp, dân lân, những người bỏ quê đến khai khẩn đất mới để kiếm sống

+ cui cút làm ăn: hoàn cảnh sống cô đơn, thiếu người nương tựa

Hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ trong chiến đầu được miêu tả:

- Hành động: đạp rào lướt tới, xô cửa xông vào, đâm ngang, chém ngược, xô đẩy…

- Khí thế: coi giặc cũng như không, nào sợ thằng Tây bắn đạn nhỏ, đạn to, liều mình như chẳng có.

Tiếng khóc trong bài văn tế có sự cộng hưởng nhiều nguồn cảm xúc khác nhau: nuối tiếc, xót xa, căm hờn, cảm phục và tự hào.

Tình cảm, tâm nguyện: sự xót thương của nhân dân đối với những người vì nước quên thân

- Bố cục: 4 phần

+ Phần 1. Lung khởi (Hỡi ôi ... tiếng vang như mõ): Khái quát bối cảnh thời đại và khẳng định ý nghĩa cái chết của người nghĩa binh nông dân.

+ Phần 2. Thích thực (Tiếp đến... tàu đồng súng nổ): Miêu tả hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ qua các giai đoạn lao động vất vả tới lúc thành dũng sĩ đánh giặc, lập công.

+ Phần 3. Ai vãn (Tiếp đến ... cơn bóng xế dật dờ trước ngõ): Niềm đau xót, tiếc thương, cảm phục của tác giả và nhân dân với người nghĩa sĩ.

+ Phần 4. Kết (Còn lại): Ngợi ca linh hồn bất tử của nghĩa sĩ.

Hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ đã được tái hiện:

- Họ là những người nông dân nghèo khổ, chăm chỉ, cần mẫn làm ăn. Họ là dân ấp, dân lân, ngoài cật có một manh áo vải.

- Bản tính lại hiền lành, chất phác, quanh năm suốt tháng côi cút làm ăn, toan lo nghèo khó. Bên trong lũy tre làng, họ chỉ biết ruộng trâu, ở trong làng bộ, thành thục với nghề nông trang.

- Tiếng khóc của tác giả xuất phát từ những nguồn cảm xúc khác nhau: nuối tiếc, xót xa, căm hờn, cảm phục và tự hào

- Tiếng khóc trong bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc có bi lụy nhưng không đượm màu tang tóc, bi lụy bởi nó mang âm hưởng tự hào.

Một số thành công nghệ thuật của bài văn:

- Sử dụng từ ngữ giản dị, gần gũi với  người dân Nam Bộ

-  Phép đối:

+ Đối từ ngữ: trống kì > < trống giục, lướt tới > < xông vào, đâm ngang > <  chém ngược, hè trước > < ó sau…

+ Đối ý: ta (manh áo vải, ngọn tầm vông) > < địch (đạn nhỏ, đạn to, tàu sắt, tàu đồng); vũ khí thô sơ (rơm con cúi, lưỡi dao phay) > < chiến thắng lớn (đốt xong nhà dạy đạo, chém rớt đầu quan hai)…

-  Các hình ảnh biểu tượng: súng giặc đất rền, lòng dân trời tỏ…

- So sánh: trông tin quan như trời hạn trông mưa, ghét thói mọi như nhà nông ghét cỏ

- Giọng văn thay đổi linh hoạt, phù hợp với nội dung biểu đạt, trạng thái cảm xúc, trên nền âm hưởng chủ đạo là thống thiết.

Ở bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Nguyễn Đình Chiểu đã biểu hiện một cái nhìn mới mẻ, tiến bộ về người nôn dân so với văn học trung đại:

- Nhấn mạnh gốc gác nông dân của người nghĩa sĩ. so với văn học trung đại, khi mà thường chỉ ca ngợi những anh hùng là quan tử, nho sĩ mà bỏ qua người nông dân

- Sử dụng ngôn ngữ và chi tiết bình thường, quen thuộc trong đời sống hàng ngày để dựng lên hình ảnh rất sống động của thế hệ những người chống Pháp tiêu biểu buổi ấy.

- Tạo ra hình ảnh người anh hùng từ người nông dân, dù quanh năm nghèo khó, chưa từng cầm vũ khí nhưng khi quân Pháp đến thì xông lên chiến đấu quên mình, biểu thị tinh thần dũng mãnh bất khuất, tiêu biểu cho ý chí độc lập, tự do của dân tộc. 

Trong cuộc sống, hai chữ “nhục” và “vinh” đều là những khái niệm quan trọng và đối lập. “Nhục” thường liên quan đến sự khiếm nhược, thất bại, nhưng cũng là nguồn động viên để phấn đấu, vươn lên. Trái ngược với “nhục”, “vinh” biểu thị sự thành công, vinh quang, nhưng cũng đòi hỏi sự cẩn trọng và không tự mãn. Trên con đường cuộc sống, cả hai khái niệm này đều giúp ta hiểu rõ hơn về bản thân và thế giới xung quanh.  Đôi khi, chúng ta cảm thấy “nhục” khi thất bại, nhưng đó cũng là lúc chúng ta học hỏi, trưởng thành và trở nên mạnh mẽ hơn. Ngược lại, “vinh” có thể mang lại niềm vui và tự hào, nhưng nếu không biết điều, nó cũng có thể dẫn đến kiêu ngạo và lạc lối. Cuộc sống là một quá trình không ngừng nỗ lực, vượt qua “nhục” để đạt được “vinh”, nhưng quan trọng hơn cả là biết tận hưởng hành trình  và trân trọng những bài học mà “nhục” và “vinh” mang lại.

- Tác giả Tố Hữu

+ Tố Hữu: (1920 - 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh tại thị xã Hội An (tỉnh Quảng Nam), quê ở làng Phù Lai (nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế).

+ Năm 1937, Tố Hữu được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương và từ đó hoàn toàn hiến dâng cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng.

+ Thơ Tố Hữu gắn bó chặt chẽ với cuộc đấu tranh cách mạng nên các chặng đường thơ cũng song hành với các giai đoạn của cuộc đấu tranh ấy đồng thời thể hiện sự vận động trong tư tưởng và nghệ thuật của nhà thơ.

Ta - nhân dân Việt Bắc, mình cán bộ cách mạng – tác giả.

Người ở lại đang gợi nhắc những kỉ niệm:

- Mưa nguồn suối lũ, mây mù 

- Miếng cơm chấm muối 

- Trám măng 

- Mối thù nặng vai 

- Kháng Nhật, Việt Minh 

- Những địa danh Tân Trào, Hồng Thái

- Kỉ niệm về thiên nhiên: Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê

- Kỉ niệm về hình ảnh con người Việt Bắc: bát cơm, củ sắn lùi, chăn sui, những bà mẹ tần tảo, lớp học i tờ,....

Bức tranh thiên nhiên và con người trong đoạn thơ này: có màu sắc, âm thanh chủ đạo và rất sinh động đa dạng: khi lắng dịu, khi rực rỡ chói chang, khi rộn ràng náo nức. Tương ứng với mỗi màu sắc, âm thanh của tự nhiên là một nét đẹp con người. Thiên nhiên làm nền cho con người và chính con người lại tô điểm cho thiên nhiên trở nên đẹp đẽ sinh động hơn.

- Địa danh lịch sử với những chiến công tiêu biểu góp phần quan trọng:

+ Phủ thông, đèo Giàng: diễn ra các trận hồi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp

- Sông Lô – phố Ràng: nơi đánh tàu chiến Pháp trong chiến dịch Việt Bắc và trận đánh phố Ràng

- Cao – Lạng: Cao Bằng và Lạng Sơn, năm 1950 ta mở chiến dịch giải phóng biên giới Việt – Trung 

- Không khí chiến đấu

+ điệp điệp trùng trùng:  những đoàn quân nối tiếp nhau

+ dân công đỏ đuốc từng đoàn/ Bước chân nát đó, muôn tàn lửa bay: là hình ảnh dân quân bước đi hiên ngang không sợ hãi, không chùn bước.

- đèn pha bật sáng như ngày mai lên: là hình ảnh của đoàn ô tô quân sự, xe kéo pháo, chở súng đạn, thuốc men lương thực rùng rùng ra trận.

Người ở lại muốn nhắc nhở người ra đi hãy luôn khắc sâu, ghi nhớ những kỉ niệm sâu đậm với quê hương cách mạng Việt Bắc trong kháng chiến. Dẫu có về thành thị xa xôi, về với phố đông sáng đèn thì những năm tháng gắn bó với chiến khu Việt Bắc vẫn là quãng thời gian không thể nào quên.

Người về đã đáp lại những suy nghĩ của người ở lại: 

- Trấn an, an ủi người ở lại Đường về, đây đó gần thôi!

- Niềm tin, hi vọng vào tương lai tươi sáng Ngày mai về lại thôn hương… Ngược xuôi tàu chạy, bốn bề lưới giăng.

- Tác phẩm chia thành 3 phần

+ Phần 1: 8 câu đầu: Diễn tả cảm xúc cuộc chia tay

+ Phần 2: tiếp đến câu 20: Lời của người dân Việt Bắc

+ Phần 3: còn lại: Lời của người cách mạng

- Tác phẩm Việt Bắc gợi liên tưởng đến thể loại ca dao.

- Trong đoạn trích bài thơ “Việt Bắc”, từ mình được dùng để chỉ bản thân người nói - ngôi thứ nhất, nhưng cũng còn dùng ở ngôi thứ hai. Từ ta là ngôi thứ nhất, chỉ người phát ngôn, nhưng có khi ta chỉ chúng ta. Cặp đại từ này được sử dụng rất sáng tạo, biến hóa linh hoạt:

+ Có trường hợp: mình chỉ những người cán bộ, ta chỉ người Việt Bắc (Mình về mình có nhớ ta/ Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng).

+ Có trường hợp: mình chỉ người Việt Bắc, ta chỉ người cán bộ (Ta về, mình có nhớ ta/ Ta về, ta nhớ những hoa cùng người).

+ Có trường hợp: mình chỉ cả người cán bộ và người Việt Bắc (như chữ mình thứ ba trong câu: Mình đi mình lại nhớ mình).

- Tâm trạng bao trùm: tình cảm lưu luyến, bịn rịn.

- Từ tâm trạng ấy, những kỉ niệm đã ùa về:

+ thiên nhiên khắc nghiệt của Việt Bắc như mưa nguồn suối lũ

+ chiến khu đầy gian khổ, cơm chấm muối, mối thù nặng vai

+ sản vật miền rừng trám bùi, măng mai

+ mái nhà nghèo nàn nhưng ấm áp tình người, tình cách mạng

+ ngày tháng cơ quan gian nan đời vẫn ca vang núi đèo

+ người mẹ, cô em gái mang vẻ đẹp mộc mạc, giản dị của người lao động

+ lớp học trò i tờ, những giờ liên hoan

+ những ngày giặc đến giặc lùng.

- Từ ngữ và hình ảnh: Nhà thơ sử dụng từ ngữ giản dị, mộc mạc, giàu hình ảnh, tạo nên sự gần gũi, hòa hợp với thiên nhiên.

- Biện pháp tu từ:

+ Điệp từ nhớ diễn tả nỗi nhớ tràn đầy, tha thiết

+ Hoán dụ áo chàm chỉ người dân Việt Bắc, diễn tả tình cảm quân dân gắn bó, tha thiết

+ So sánh: Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu và Đêm đêm rầm rập như là đất rung.

+ Liệt kê

+ Phóng đại

- Bằng nghệ thật phóng đại: Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay nhà thơ Tố Hữu dường như đã tái hiện lại bối cảnh lịch sử lúc bấy giờ để rồi giờ đây chỉ qua những dòng thơ ngắn gọn, ta như trở về với một thời hào hùng của cha ông. Giữa bóng tối vây quanh ngọn đèn pha như thắp lên niềm tin niềm hi vọng của quân dân về một tương lai tốt đẹp hơn.

- Tính dân gian

+ Cấu tứ đối đáp trong ca dao với hai nhân vật trữ tình là mình và ta

+ Cảm xúc mang phong vị dân gian: đó là tình cảm gắn bó, chia sẻ nhau trong cảnh khó khăn, đề cao ân tình, đạo lí thủy chung…

+ Nhịp thơ uyển chuyển, linh hoạt, cân xứng, kết hợp hài hòa, dễ nhớ, thấm sâu vào tâm tư

+ Tố Hữu đã sử dụng nhiều hình ảnh quen thuộc trong ca dao, dân ca

- Tính hiện đại

- Miêu tả bức tranh tứ bình nơi Việt Bắc: hiên nhiên hiện lên tươi đẹp, sinh động đa màu sắc, được gợi lại bằng bút pháp chấm phá, đặc tả. Con người hiện lên vừa cụ thể vừa phiếm chỉ; cần cù trong lao động, thủy chung trong kháng chiến.

- Miêu tả bức tranh tứ bình bắt đầu là mùa đông và kết thúc đoạn thơ bằng hình ảnh mùa thu.

Thông điệp: Bài thơ không chỉ thể hiện sự gắn bó, ân tình sâu nặng với nhân dân, đất nước trong niềm tự hào dân tộc, mà còn là tiếng ca anh hùng tráng về cuộc kháng chiến chống Pháp và những con người bình dị nhưng mang phẩm chất anh hùng.

* Tìm hiểu về tác giả, bối cảnh thời đại và hoàn cảnh Phan Bội Châu sáng tác:

- Tác giả Phan Bội Châu

+ Phan Bội Châu (1867 – 1940), quê tại tỉnh Nghệ An.

+ Phan Bội Châu là một nhà yêu nước, nhà cách mạng lớn nhất của dân tộc Việt Nam trong vòng 20 năm đầu thế kỉ XX.

+ Phan Bội Châu là một trong những nhà Nho Việt Nam đầu tiên nuôi ý tưởng đi tìm một con đường cứu nước mới.

- Bối cảnh thời đại:

+ Chủ quyền đất nước đã hoàn toàn mất vào tay giặc, phong trào Cần Vương thất bại, chế độ phong kiến suy sụp.

+ Những ảnh hưởng từ nước ngoài: ảnh hưởng tư tưởng dân chủ tư sản từ nước ngoài đang tràn vào Việt Nam ngày càng mạnh qua con đường Trung Hoa, Nhật Bản và trực tiếp từ Pháp, từ các nước phương Tây.

- Hoàn cảnh sáng tác: trước khi ông lên đường sang Nhật để từ giã bạn bè, đồng chí. Bài thơ này là một bài thơ tiêu biểu trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Phan Bội Châu, mang ý nghĩa là lời chia tay, từ biệt bạn bè và đồng chí để lên đường sang Nhật, dấy lên phong trào Đông Du.

* So sánh phần Phiên âm, Dịch thơ

- Chí làm trai Làm trai phải lạ ở trên đời

- Quan niệm sống của nhân vật trữ tình: phải tự mình chủ động xoay chuyển thời thế, không chùn bước, nản chí để mặc cho hoàn cảnh chi phối mà phải có bản lĩnh để chi phối hoàn cảnh.

- Ở hai câu thực: Ư bách niên trung tu hữu ngã. Tu hữu ngã nghĩa là phải có ta. Tác giả tự xưng bản thân mình là “ta” một cách ngạo nghễ. Thể hiện ý thức trách nhiệm của cái tôi cá nhân trước thời cuộc, ý thức rõ vai trò, tầm quan trọng của cá nhân đối với vận mệnh trăm năm. Điều này đối lập với sự tư cao cá nhân.

- Ở hai câu luận: cặp từ đối nhau “sống – chết”. triều đại phong kiến đã suy sụp, đổ nát, khi mà cả vua lẫn quan ai nấy đều hèn nhát, sợ sệt, chỉ ham vinh hoa phú quý mà chấp nhận để kẻ thù chà đạp đất nước. Từ đó tác giả thể hiện quan niệm về vinh nhục.

“Chí làm trai” của nhân vật trữ tình được thể hiện:

- Tư thế, tầm vóc của con người ngang tầm vũ trụ

- Có ý nghĩ về hành động cao đẹp, muốn xoay chuyển trời đâts

- Ý tưởng mãnh liệt, muốn cống hiến cho đất nước

⇒ Tư thế, một tâm thế đẹp về chí nam nhi phải tin tưởng ở mức độ và tài năng của mình

- Hai câu thực: ý thức trách nhiệm cá nhân trước thời cuộc sẵn sàng gánh vác mọi trách nhiệm mà lịch sử giao phó

+ trăm năm cần có tớ khẳng định giá trị cá nhân và khát khao đóng góp cho đất nước.

+ há không ai thể hiện khát vọng ra đi tìm đường cứu nước, nhắn nhủ, gửi gắm tới các thế hệ sau

- Hai câu luận: Thái độ quyết liệt trước tình cảnh đất nước và những tín điều xưa cũ 

- Non sông đã mất sống thêm nhục: Câu thơ nhận thức về tình trạng của đất nước hiện nay: triều đại phong kiến đã suy sụp, đổ nát, khi mà cả vua lẫn quan ai nấy đều hèn nhát, sợ sệt, chỉ ham vinh hoa phú quý mà chấp nhận để kẻ thù chà đạp đất nước.

- Hiền thánh còn đâu học cũng hoài: Câu thơ nhận thức về sự lỗi thời và lạc hậu của nền Nho học

→ Thể hiện thái độ dứt khoát từ bỏ cái cũ, lạc hậu lỗi thời. Đồng thời thể hiện quan niệm sống mới về chí làm trai và tư thế, tầm vóc của con người trong vũ trụ.

Khát vọng của nhân vật trữ tình được thể hiện qua hai câu kết: Muốn vượt biển Đông theo cánh gió/ Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi. Nhân vật trữ tình trong bài thơ này muốn theo dõi ngọn gió dài đi qua biển Đông, vượt qua ngàn đợt sóng bạc để bay lên. Điều này thể hiện khát vọng hào hùng, mãnh liệt của nhân vật, khao khát giải phóng dân tộc, khát vọng sống cao cả và tư thế con người kì vĩ, sánh ngang tầm vũ trụ.

- Hình tượng thiên nhiên: Hình ảnh trường phong (ngọn gió dài), thiên trùng bạch lãng (ngàn đợt sóng bạc) tạo nên không gian rộng lớn, kì vĩ, phù hợp với hành động cao cả, tầm vóc phi thường của chủ thể trữ tình

- Nghệ thuật đối: đối lập giữa hai câu thực và hai câu luận tạo nên một sự tương phản mạnh mẽ, giúp làm nổi bật ý nghĩa của bài thơ.

- Bút pháp ước lệ và cường điệu: để tạo ra một hình ảnh sống động và sinh động về tác giả và sự quyết tâm của ông

Cảm nhận của em về nhân vật trữ tình trong bài thơ:

- Sự kiên trì và quyết tâm của nhân vật trữ tình, không chấp nhận cuộc sống bình thường mà luôn theo đuổi những ước mơ và kỳ vọng lớn.

- Tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc của nhân vật, một lòng yêu nước mãnh liệt, luôn coi trọng lợi ích của quê hương, đất nước trên hết.

Em tin rằng quan niệm nhân sinh, lí tưởng sống được thể hiện trong bài thơ còn có ý nghĩa đối với thế hệ trẻ ngày nay. Trong thời đại hiện nay, vấn đề lí tưởng sống của thanh niên đóng vai trò quan trọng trong việc xác định hướng đi và mục tiêu trong cuộc sống. Đối với em, lí tưởng sống của thanh niên ngày nay có thể là sự phấn đấu vươn lên, trở thành người có ích cho xã hội, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Đồng thời, cũng là việc duy trì giá trị truyền thống, tôn trọng lẽ phải và lòng yêu nước, để xây dựng một cộng đồng văn minh, hòa bình và phồn thịnh.

- Tác giả Quang Dũng

+ Quang Dũng (1921 – 1988) quê tại Phượng Trì, huyện Đan Phượng, Hà Tây (nay là Hà Nội).

+ Ông là một nhà thơ Việt Nam nổi tiếng, cũng là một họa sĩ, nhạc sĩ

- Binh đoàn Tây Tiến:

+ Được thành lập vào năm 1947 với nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào để bảo vệ biên giới Việt – Lào, đánh tiêu hao lực lượng của quân đội Pháp ở Thượng Lào và miền Tây Bắc Bộ của Việt Nam.

+ Địa bàn đóng quân và hoạt động của Trung Đoàn là một miền núi rộng lớn và hiểm trở của biên giới Việt – Lào gồm các tỉnh: Sơn La, Lai Châu, Hòa Bình, miền Tây Thanh Hóa và Sầm Nức.

- Hoàn cảnh ra đời bài thơ “Tây Tiến”: Bài thơ được viết vào năm 1948 khi Quang Dũng đang ở Phù Lưu Chanh (Hà Tây), khi ông đã chuyển sang đơn vị khác và nhớ về đơn vị cũ là đoàn quân Tây Tiến.

- Khung cảnh thiên nhiên:

+ cảm giác xa côi, heo hút

+ khúc khuỷu, thăm thăm, heo hút.

+ núi hoang dã chứa đầy bí ấn và sự đe dọa

+ thơ mộng mềm mại, nên thơ

- Hình ảnh người lính trên nền bối cảnh thiên nhiên đó

+ Tâm hồn lạc quan, hồn nhiên, yêu đời

+ Dũng cảm, bi tráng

- Hình ảnh thiên thiên: chiều sương ấy, hồn lau, hoa đong đưa: không gian mênh mông, ảo mộng.

- Tâm trạng con người: lưu luyến, nhớ nhung da diết, dáng vẻ uyển chuyển, thướt tha

- Bức chân dung người lính hiện lên đầu trọc, sốt rụng hết tóc, da xanh xao.

- Người lính còn hiện lên với vẻ đẹp hào hoa, lãng mạn

Nhan đề  ban đầu là Nhớ Tây Tiến sau đổi thành Tây Tiến:

+ Tạo một nhan đề cô đọng và không bị lộ mạch cảm xúc ngay từ đầu.

+ Nó cũng tạo cho người đọc cảm giác sống thực với đất và người Tây Tiến.

+ Ngoài ra, hai chữ Tây Tiến còn gợi cảm giác hiên ngang, chủ động.

- Bài thơ có thể chia làm 4 đoạn: 

+ Khổ 1: Những chặng đường hành quân gian khổ của binh đoàn Tây Tiến giữa khung cảnh thiên nhiên miền Tây hùng vĩ, dữ dội.

+ Khổ 2: Kỉ niệm về tình quân dân và bức tranh thiên nhiên trữ tình, thơ mộng.

+ Khổ 3: Chân dung người lính Tây Tiến.

+ Khổ 4: Lời thề gắn bó với binh đoàn Tây Tiến.

- Mạch cảm xúc của bài thơ: mở đầu là nỗi nhớ, tiếp theo là những kỉ niệm của nhà thơ về Tây Tiến và kết thúc là lời khẳng định sẽ mãi gắn bó lòng mình với Tây Tiến.

* Cảnh vật thiên nhiên trong bài Tây Tiến qua các đoạn thơ:

- Đoạn 1: Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ và dữ dội:

+ Địa danh Sài Khao, Mường Lát gợi sự hẻo lánh, xa xôi.

+ Các từ láy giàu tính tạo hình: khúc khuỷu, thăm thẳm, heo hút, gợi địa hình hiểm trở, quanh co, gập ghềnh.

+ Hình ảnh súng ngửi trời thể hiện tầm cao của núi non mà người lính phải vượt qua nhưng cũng có cái hóm hỉnh của người lính trong đó.

+ Nhịp thơ bẻ đôi Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống gợi tả sự nguy hiểm tột cùng.

+ Hình ảnh nhân hóa: cọp trêu người, thác gầm thét gợi sự hoang sơ, man dại; thời gian: chiều chiều, đêm đêm những người lính phải thường xuyên đối mặt với điều hiểm nguy chốn rừng thiêng nước độc.

+ Khung cảnh thiên nhiên cũng có lúc êm dịu, mang đậm hương vị cuộc sống: nhà ai Pha Luông ..., cơm lên khói, Mai Châu mùa em...

+ Hình ảnh bi hùng về người lính Tây Tiến dãi dầu không bước nữa, gục lên súng mũ bỏ quên đời

- Đoạn 2: Cảnh thiên nhiên Tây Bắc mộng mơ, huyền ảo, mê say, sâu lắng hội đuốc hoa, xây hồn thơ, trôi dòng nước lũ hoa đong đưa

* Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến

- Không mọc tóc: người lính đầu trọc (anh vệ trọc) sốt rụng hết tóc

- Quân xanh màu lá: Có thể hiểu là quân thiếu thốn nên da xanh xao, hoặc người lính phải dùng lá cây để ngụy trang tránh kẻ địch phát hiện

- Dữ hùm có oai phong dữ tợn như loài hồ báo rừng xanh.

- Dáng kiều thơm: tối về, người chiến sĩ vẫn một lòng hướng về hậu phương, hình ảnh những người con gái Hà Thành xinh đẹp.

- Súng ngửi trời: miêu tả tư thế kiêu dũng, làm chủ của người chiến sĩ đồng thời thể hiện vẻ đẹp oai phong, lẫm liệt của những người chiến sĩ.

- Áo bào thay chiếu anh về đất khắc họa sự hi sinh của người lính một cách thanh thản, thầm lặng và cao cả, gây xúc động lòng người, lay động thiên nhiên.

- Họ là những con người có tâm hồn lãng mạn, trái tim yêu thương “Mắt trừng gửi mộng” / “Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”, lấy hình bóng người thương nơi quê nhà làm động lực chiến đấu.

* Cảm hứng lãng mạn

- Nỗi nhớ da diết của Quang Dũng đối với đoàn quân Tây Tiến.

- Khung cảnh thiên nhiên Tây Bắc đầy tươi đẹp, hùng vĩ, nét đẹp trong cuộc sống sinh hoạt của người dân miền núi được nhìn qua con mắt lãng mạn của người nghệ sĩ, người lính Tây Tiến.

- Cảnh núi non hùng vĩ, nên thơ nhưng cũng không kém phần hiểm nguy, dữ dội: Sông Mã xa rồi... chơi vơi, Dốc lên... ngàn thước xuống; Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người...

- Cảnh sinh hoạt của nhân dân miền núi: nhà ai Pha Luông mưa xa khơi, Mường Lát hoa về trong đêm hơi, Nhớ ôi... thơm nếp xôi, Doanh trại bừng lên... xây hồn thơ, Người đi Châu Mộc... hoa đong đưa...

* Tinh thần bi tráng

- Sự khốc liệt của chiến tranh: Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc…, Rải rác biên cương mồ viễn xứ, Quân xanh màu lá dữ oai hùm, Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh. → Hình tượng người chiến sĩ bất khuất, oai phong, lẫm liệt.

- Nhà thơ diễn tả sự hi sinh của những người đồng đội nhưng chúng không hề bi lụy mà lại mang tinh thần bi tráng: Áo bào thay chiếu anh về đất/ Sông Mã gầm lên khúc độc hành.

- Chất nhạc: Bài thơ có âm điệu, nhịp thơ biến hóa linh hoạt.

- Chất họa: bức tranh đầy màu sắc về núi rừng Tây Bắc và cuộc sống của đoàn quân Tây Tiến.

- Sử dụng kết hợp từ mới lạ, độc đáo: sử dụng từ nhớ chơi vơi, súng ngửi trời,....

- Sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn: miêu tả cảnh vật thiên nhiên, cuộc sống khó khăn của đoàn quân và bút pháp lãng mạn khi miêu tả tình cảm, nỗi nhớ của người lính.

- Cảm hứng lãng mạn: Nỗi nhớ ngập tràn theo dòng kí ức: tác giả nhớ rừng núi hoang vu, hiểm trở, dữ dội, nhớ những cảnh đẹp huyền ảo, nên thơ, đặc biệt là nhớ bước quân hành của đoàn quân Tây Tiến, nhớ gương mặt, ánh mắt, nhớ cả những hi sinh gian khổ, những giây phút đồng đội nằm xuống nơi biên cương.

- Bút pháp lãng mạn:

+ nỗi nhớ về một thời chiến chinh gian khổ, nhiều mất mát hy sinh nhưng cũng thật hào hùng; hình tượng thiên nhiên; hình tượng người lính Tây Tiến.

+ nghệ thuật thể hiện: bút pháp tương phản trong việc thể hiện hiện thực khắc nghiệt của cuộc sống và chất thơ từ chính cuộc sống đó, tính chất bi tráng của hình tượng người lính, giọng điệu trữ tình và bi tráng của tác phẩm,...

a.

- Biện pháp tu từ nghịch ngữ

Chưa quen cung ngựa, đâu tới trường nhung >< chỉ biết ruộng trâu, ở trong làng bộ

- Tác dụng:

+ tạo nên sự tương phản giữa cuộc sống bình dân, gắn liền với công việc đồng áng và cuộc chiến đấu hiểm nguy.

+ khắc họa rõ nét sự hy sinh, dũng cảm của những nghĩa sĩ áo vải, những người đã anh dũng đứng lên chống lại kẻ thù mạnh hơn hẳn mình.

b.

- Biện pháp tu từ nghịch ngữ: “Ngoài cật có một manh áo vải… >< trong tay cầm một ngọn tầm vông…

- Tác dụng:

+  lột tả sắc thái đối lập giữa sự thiếu thốn, thô sợ của vật tư chiến đấu với lòng quyết tâm bền bỉ, mạnh mẽ tràn đầy trong người dân Nam Bộ.

+ Hình ảnh những nghĩa sĩ Cần Giuộc hiện lên thật hùng vĩ, cao cả, như những người anh hùng dũng mãnh

c.

- Biện pháp tu từ nghịch ngữ:

Sống đánh giặc >< Thác cũng đánh giặc

Sống thờ vua >< Thác cũng thờ vua

- Tác dụng:

+ Bất tử hóa sự hi sinh của những những người nghĩa sĩ Cần Giuộc đã ngã xuống.

+ Qua đó hình ảnh người nghĩa sĩ áo vải hiện lên thật hùng vĩ, cao cả như những người anh hùng dũng mãnh.

Những nghịch ngữ nói lên lòng thương tiếc và sự tri ân của người dân đối với các nghĩa sĩ Cần Giuộc:

- Súng giặc đất rền, lòng dân trời tỏ.

- Mười năm công vỡ ruộng, chưa ắt còn danh nổi như phao; một trận đánh nghĩa Tây, thân tuy mất tiếng vang như mõ

- Ngoài cật có một manh áo vải, nào đợi đeo bao tấu bầu ngòi; trong tay cầm một ngọn tầm vông, chi nài sắm dao tu nón gõ

a.

- Biện pháp tu từ nghịch ngữ:

Con sóng nhớ bờ >< không ngủ được

Trong mơ >< còn thức

- Tác dụng: Thể hiện quy luật của tình yêu khi làm nổi bật nỗi nhớ trong trái tim người con gái đang yêu- không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn len lỏi vào cõi vô thức, xâm nhập cả vào giấc mơ.

b.

- Biện pháp tu từ nghịch ngữ: nhắm mắt >< nhìn thấy

- Tác dụng: Có ý nghĩa nhắc nhở với các em thơ hãy “nhắm mắt nghe” tiếng kể chuyện cổ tích của bà và chỉ khi “Có nhắm mắt nghe” thì “sẽ được nhìn thấy”, sẽ được sống trong mơ ước thần tiên. Bà sẽ dẫn cháu đi vào thế giới thần kì. Bà sẽ chắp cánh ước mơ cho cháu bay lên cùng các tiên nữ, cùng cô Tấm, cùng chú bé đi hài bảy dặm. Hình ảnh bà và thế giới cổ tích mãi mãi sống trong tâm hồn tuổi thơ, sẽ là hành trang đẹp để tuổi trẻ bước vào đời

c.

- Biện pháp tu từ nghịch ngữ: tới >< qua; già >< non; rộng >< chật

- Tác dụng: Thể hiện quan niệm của tác giả về thời gian, tuổi trẻ. Qua đó đã làm hiện lên niềm khát khao sống, khát khao hạnh phúc của một con người muốn níu kéo thời gian để giữ mãi tuổi thanh xuân, giữ mãi mùa xuân của đời người, để con người mãi sống trong tuổi trẻ, trong mùa xuân của cuộc đời.

Con người Việt Nam qua đoạn trích “Việt Bắc”, thể hiện một vẻ đẹp độc đáo, một sự mạnh mẽ giấu trong sự nhẹ nhàng. Bài thơ đã làm sống lại vẻ đẹp thiên nhiên và con người Việt Bắc- vẻ đẹp của sự chia sẻ, gắn bó, đoàn kết của quân và dân trong cuộc sống kháng chiến gian khổ, thiếu thốn mà đầy ắp nghĩa tình. Ngoài ra, dưới ngòi bút tinh tế của mình, Tố Hữu đã khắc họa hình ảnh con người Việt Bắc với vẻ đẹp lao động khỏe khoắn, cần cù, gắn bó một lòng với cách mạng. Giữa bức tranh thiên nhiên tuyệt sắc, hình ảnh con người xuất hiện với vị trí trung tâm qua các hoạt động thường ngày “hái măng”, “dao gài thắt lưng”, “đan nón”. Bằng những việc làm tưởng chừng như nhỏ bé ấy nhưng những điều ấy có ý nghĩa vô cùng lớn lao góp phần tạo nên chiến thắng của cuộc kháng chiến. Qua đó, người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của đồng bào Việt Bắc: cần cù, kiên nhẫn, khéo léo, lạc quan yêu đời, ân tình thủy chung với cách mạng và kháng chiến. Từ đó gợi lên trong lòng mỗi người tình yêu Việt Bắc, niềm tự hào về đất nước và con người Việt Nam ân tình ân nghĩa trong thời kì kháng chiến bảo vệ tổ quốc.

a) Chuẩn bị

- Đọc kĩ đề bài, xác định vấn đề cần bàn luận, các thao tác lập luận cần sử dụng và phạm vi dẫn chứng.

- Tìm đọc tác phẩm Nhật kí Đặng Thuỳ Trâm và một số tài liệu về lịch sử, văn học, điện ảnh liên quan đến đề tài chiến tranh cách mạng Việt Nam, trao đổi với những người đã từng trải qua những năm tháng gian khổ của cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc.

- Liên hệ với trải nghiệm, quan sát, suy nghĩ của bản thân về lối sống của thanh niên trong bối cảnh đất nước ngày nay.

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý: Dựa vào mục 1. Định hướng và kết quả của phần chuẩn bị, hãy tìm ý cho bài viết bằng cách suy luận từ khái quát đến cụ thể theo sơ đồ sau:

- Lập dàn ý cho bài viết bằng cách lựa chọn, sắp xếp các ý theo bố cục ba phần: mở bài, thân bài, kết bài.

c) Viết

Viết bài văn theo dàn ý đã làm. Lưu ý:

- Trong quá trình viết, có thể bổ sung những ý mới nhưng phải phù hợp với chủ đề và lô gích của bài viết.

- Cần kết hợp các thao tác lập luận, các phương thức biểu đạt,... để bài viết trở nên sinh động, hấp dẫn.

- Các dẫn chứng cần xác thực, dựa trên các nguồn tin cậy.

* Bài viết tham khảo:

Yêu biết mấy hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam thời kì chống Mĩ cứu nước: cần cù trong lao động, anh hùng trong chiến đấu. Văn thơ thời kỳ kháng chiến chống Mĩ đã dựng lại cả một thời kỳ máu lửa, đi sâu tìm tòi khám phá, ngợi ca vẻ đẹp của thế hệ thanh niên - Họ là hiện thân của vẻ đẹp con người Việt Nam, của sức sống dân tộc. Những con người yêu nước thiết tha, quên mình vì tổ quốc ấy lại rất đỗi giản dị, sáng trong với lẽ sống cao đẹp.

Lẽ sống là một lối sống, là một mục đích tốt đẹp nhất, cao đẹp nhất mà con người phấn đấu để đạt tới, đó là niềm tin là điều mà con người tôn thờ, khát khao. Giới trẻ là chủ nhân tương lai của đất nước, do vậy giới trẻ góp phần rất quan trọng trong xã hội hiện nay. Vì thế, lẽ sống của giới trẻ có ảnh hưởng lớn đến xã hội và đó là đề tài được mọi người quan tâm

Trong lịch sử Việt Nam, biết bao nhiêu tấm gương cao đẹp đã chiến đấu hy sinh chống quân xâm lược để bảo vệ non sông gấm vóc. Khi ấy, lí tưởng sống của con người Việt Nam là chống giặc cứu nước, sẵn sàng chiến đấu, hi sinh để bảo vệ nền hòa bình của dân tộc. Lí tưởng đó đã soi rọi con đường mà người dân Việt Nam đang đi, họ hiểu rõ “thà làm ma nước nam chứ không làm vương đất Bắc’’. Đặc biệt là thế hệ tuổi trẻ Việt Nam thời kì cứu nước. Những con người ấy tuy còn trẻ tuổi, nhưng đã cống hiến tuổi trẻ của mình vì mục đích cao cả là giải phóng dân tộc. Đoạn trích của Nhật kí Đặng Thùy Trâm đã thể hiện những dòng nhật ký tràn đầy cảm xúc của bác sĩ Đặng Thùy Trâm, từ đó khẳng định trách nhiệm của tuổi trẻ với đất nước của mình. Tuổi trẻ của cô gái ấy là những năm tháng chiến đấu, khó khăn gian khổ nơi chiến trường: nơi thấm đượm mồ hôi, nước mắt, xương máu của những người đang sống và những người đã chết. Là những lần phải đối mặt những thử thách gian lao trên chiến trường. Tuy nhiên, dù hoàn cảnh sống, chiến đấu đầy gian lao, cực khổ nhưng vẫn ánh lên trong tâm hồn tác giả là niềm tin yêu, mơ ước, là tình yêu thương vẫn ánh lên trong đôi mắt. Đó là lẽ sống của tuổi trẻ đã sống và chiến đấu vì Tổ quốc, đã cùng với thế hệ mình và thế hệ cha anh quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. 

Nối tiếp bản anh hùng ca về cuộc kháng chiến của dân tộc ,một bản anh hùng ca đầy âm hưởng sử thi ,với tài năng tâm huyết và sự từng trải của mình. Lê Minh Khuê đã góp thêm một nốt nhạc rất đẹp .Hình tượng về những nữ thanh niên xung phong Trường Sơn không hiếm hoi trong văn học chống mỹ cứu nước nhưng với những sáng tạo riêng rất hiện đại của mĩnh đã làm nỗi bậc tâm hồn trong sáng ,giàu mơ mộng ,tinh thần dũng cảm trong cuộc sống chiến đấu đầy gian kgổ .Sự hy sinh rất hồn nhiên ,lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn chính là hình ảnh đẹp ,tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kháng chiến chống đế quốc Mỹ. Họ đều là những cô gái tuổi mới mười tám, đôi mươi sẵn sàng rời ghế nhà trường đi theo tiếng gọi Tổ Quốc. Giữa chiến trường khốc liệt mà những con người ấy vẫn giữ được những nét đẹp tâm hồn trong sáng, đáng quý, đáng trân trọng và vẫn luôn lạc quan yêu đời. Bởi họ đều có chung lý tưởng duy nhất- lý tưởng thực hiện cách mạng, mong muốn Đất nước độc lập tự do. Chúng ta tự hào về tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến cứu  nước và biết ơn, cảm phục họ vì chính những con người ấy đã đem cả thanh xuân và tính mạng của mình để đổi lấy độc lập tự do cho tổ quốc. 

Hiện nay, khi đất nước ta hòa bình, độc lập, tự do, không còn khói lửa chiến tranh thì trách nhiệm của mỗi con người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ hiện nay không chỉ là bảo vệ đất nước mà còn là xây dựng nhà nước giàu đẹp. Trong xã hội hiện đại, có rất nhiều bạn trẻ thành công khá sớm do biết tận dụng những lợi thế về công nghệ thông tin, mạng xã hội. Hoặc có những bạn nỗ lực học tập, tham gia nhiều cuộc thi quốc tế, làm rạng danh Tổ quốc. Bên cạnh đó, một bộ phận người trẻ lại trở nên sa đọa, tha hóa. 

Chính vì thế, các bạn thanh thiếu niên cần có ý thức xây dựng lẽ tưởng sống cao đẹp như nhà văn Pháp đã từng nói: “Nếu không có mục đích, anh không làm được gì cả. Anh cũng không làm được gì vĩ đại nếu mục đích tầm thường”. Để làm được điều này, ta cần nỗ lực học tập, trau dồi các kĩ năng cần thiết và rèn luyện sức khỏe. Đồng thời, bản thân mỗi người cần phải tích cực tham gia các hoạt động xã hội để hòa nhập với cộng đồng. Đặc biệt, thế hệ trẻ ngày nay cần phải biết kế thừa và phát huy truyền thống cách mạng của các thế hệ đi trước. Ngoài ra, chúng ta cần tỉnh táo trước những cám dỗ mà xã hội đặt ra, không sa vào tệ nạn; tệ nạn xã hội

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Tham khảo các yêu cầu đã nêu ở Bài 1, phần Viết, mục d (trang 39 - 40); đối chiếu với dàn ý đề văn đã làm ở bài này.

Nhan đề “Quyết định khó khăn nhất” trong văn bản thường ám chỉ một quyết định quan trọng và khó khăn nhất mà nhân vật chính phải đối diện và đưa ra. Nó thường thể hiện sự đau đầu, suy nghĩ kỹ lưỡng và trăn trở của nhân vật trước quyết định quan trọng đó. Đồng thời, nhan đề này cũng có thể ám chỉ sự đấu tranh nội tâm, sự đối mặt với khó khăn và thách thức trong quá trình ra quyết định. Nhan đề ấy nói lên một quyết định lớn lao, đầy khó khăn mà Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã phải đưa ra trong cuộc đời mình. Đó là quyết định chọn Điện Biên Phủ làm trận quyết chiến lược trong Đông – Xuân 1953 – 1954. Quyết định này không chỉ đòi hỏi sự can đảm, mà còn cần sự nhẫn nại, sự sáng suốt và nhạy bén để hội đủ cơ sở thực tế có sức thuyết phục mọi người. Đây là biểu thị tài năng, sự sáng suốt và nhạy bén của một vị tướng tài ba, dày dặn kinh nghiệm.