Lý thuyết Hiện tượng khúc xạ ánh sáng (mới 2024 + Bài Tập) - Vật lí 9

Lý thuyết Vật lí 9 Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Bài giảng Vật lí 9 Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

Tia sáng truyền từ môi trường không khí sang môi trường nước bị gãy khúc.

- Trên hình vẽ, người ta gọi:

+ I là điểm tới; SI là tia tới.

+ IK là tia khúc xạ.

+ Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách là pháp tuyến tại điểm tới.

+ là góc tới, kí hiệu là i.

+ là góc khúc xạ, kí hiệu là r.

+ Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới.

- Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:

+ Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.

+ Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.

2. Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí

Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:

+ Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.

+ Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.

Trắc nghiệm Vật lí 9 Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

Câu 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là hiện tượng tia sáng tới khi gặp mặt phân cách giữa hai môi trường

A. bị hắt trở lại môi trường cũ.

B. bị hấp thụ hoàn toàn và không truyền đi vào môi trường trong suốt thứ hai.

C. tiếp tục đi thẳng vào môi trường trong suốt thứ hai.

D. bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường và đi vào môi trường trong suốt thứ hai.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là hiện tượng tia sáng tới khi gặp mặt phân cách giữa hai môi trường bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường và đi vào môi trường trong suốt thứ hai.

Câu 2. Hãy chọn câu phát biểu đúng.

A. Khi ánh sáng đi từ nước vào không khí thì tia tới và tia khúc xạ không nằm cùng trong mặt phẳng tới. Góc tới nhỏ hơn góc khúc xạ.

B. Khi ánh sáng đi từ nước vào không khí thì tia tới và tia khúc xạ nằm cùng trong mặt phẳng tới. Góc tới nhỏ hơn góc khúc xạ.

C. Khi ánh sáng đi từ nước vào không khí thì tia tới và tia khúc xạ nằm cùng trong mặt phẳng tới. Góc tới bằng góc khúc xạ.

D. Khi ánh sáng đi từ nước vào không khí thì tia tới và tia khúc xạ nằm cùng trong mặt phẳng tới. Góc tới bằng góc khúc xạ.

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích:

A – sai. Vì tia tới và tia khúc xạ luôn nằm cùng trong mặt phẳng tới.

C, D – sai. Vì góc tới nhỏ hơn góc khúc xạ.

B – đúng.

Câu 3. Chọn phát biểu sai trong các phát biểu sau.

A. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là hiện tượng tia sáng bị đổi phương khi truyền qua mặt phân cách hai môi trường trong suốt.

B. Tia khúc xạ và tia tới ở trong hai môi trường khác nhau.

C. Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới và ở bên kia đường pháp tuyến so với tia tới.

D. Góc khúc xạ r và góc tới i tỉ lệ thuận với nhau.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích:

A, B, C – đúng.

D – sai. Vì trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng, sin góc khúc xạ r và sin góc tới i tỉ lệ thuận với nhau.

Câu 4. Pháp tuyến là đường thẳng

A. tạo với tia tới một góc vuông tại điểm tới.

B. tạo với mặt phân cách giữa hai môi trường một góc vuông tại điểm tới.

C. tạo với mặt phân cách giữa hai môi trường một góc nhọn tại điểm tới.

D. song song với mặt phân cách giữa hai môi trường.

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Pháp tuyến là đường thẳng tạo với mặt phân cách giữa hai môi trường một góc vuông tại điểm tới.

Câu 5. Dùng kẹp gắp một viên bi dưới đáy chậu lúc không có nước và lúc chậu đầy nước. Phát biểu nào sau đây đúng?

A. Chậu có nước khó gắp hơn vì ánh sáng từ viên bi truyền đến mắt bị khúc xạ nên khó xác định vị trí của viên bi.

B. Chậu có nước khó gắp hơn vì có hiện tượng phản xạ ánh sáng.

C. Chậu có nước khó gắp hơn vì bi có nước làm giảm ma sát.

D. Chậu có nước khó gắp hơn vì có hiện tượng tán xạ ánh sáng.

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích: Ánh sáng từ viên bi tới mặt phân cách bị khúc xạ, đổi phương truyền sáng do đó ta chỉ nhìn thấy ảnh của viên bi (khác vị trí so với viên bi), nên khó xác định vị trí của viên bi.

Câu 6. Một con cá vàng đang bơi trong một bể cá cảnh có thành bằng thủy tinh trong suốt. Một người ngắm con cá qua thành bể. Hỏi tia sáng truyền từ con cá đến mắt người đó đã chịu bao nhiêu lần khúc xạ?

A. Không lần nào.

B. Một lần.

C. Hai lần.

D. Ba lần.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích: Tia sáng truyền từ con cá đến mắt người đó đã chịu 2 lần khúc xạ. Lần thứ nhất từ nước qua thành thủy tinh. Lần thứ hai từ thành thủy tinh qua không khí đến mắt.

Câu 7. Trong trường hợp nào dưới đây tia sáng truyền tới mắt là tia khúc xạ?

A. Khi ta ngắm một bông hoa trước mắt.

B. Khi ta soi gương.

C. Khi ta quan sát một con cá vàng đang bơi trong bể cá cảnh.

D. Khi ta xem chiếu bóng.

Hiển thị đáp án

Đáp án: C

Giải thích:

Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường, được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

$\Rightarrow$ Chỉ có C đúng. Môi trường trong suốt thứ nhất ở đây là không khí. Môi trường trong suốt thứ hai ở đây là nước.

Câu 8. Trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng, góc khúc xạ r là góc tạo bởi

A. tia khúc xạ và pháp tuyến tại điểm tới.

B. tia khúc xạ và tia tới.

C. tia khúc xạ và mặt phân cách.

D. tia khúc xạ và điểm tới.

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Giải thích:

Trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng, góc khúc xạ r là góc tạo bởi tia khúc xạ và pháp tuyến tại điểm tới.

Câu 9. Câu nào dưới đây liệt kê đầy đủ những đặc điểm của hiện tượng khúc xạ ánh sáng?

A. Tia sáng là đường thẳng.

B. Tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác.

C. Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường

D. Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường khi truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác.

Hiển thị đáp án

Đáp án: D

Giải thích: Hiện tượng khúc xạ là hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường.

Câu 10. Chọn câu trả lời đúng.

Trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng

A. tia sáng bị gãy khúc ngay tại mặt phân cách giữa hai môi trường và trở lại môi trường đầu tiên.

B. tia sáng bị gãy khúc ngay tại mặt phân cách giữa hai môi trường và truyền vào môi trường thứ hai.

C. tia khúc xạ nằm trong mặt phân cách của hai môi trường.

D. khi góc tới i tăng thì góc khúc xạ r giảm.

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

Giải thích: Trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng, tia sáng bị gãy khúc ngay tại mặt phân cách giữa hai môi trường và truyền vào môi trường thứ hai.

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Vật lí lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 41: Quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ

Lý thuyết Bài 42: Thấu kính hội tụ

Lý thuyết Bài 43: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

Lý thuyết Bài 44: Thấu kính phân kì

Lý thuyết Bài 45: Ảnh của một vật được tạo bởi thấu kính phân kì