Soạn bài Vào chùa gặp lại trang 61 - Ngắn nhất Ngữ văn 11 Cánh diều

Soạn bài Vào chùa gặp lại

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 61 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2):

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Khi đọc truyện kí, các em cần chú ý:

+ Tóm tắt được văn bản (viết về ai, sự kiện gì,...)

+ Xác định được chi tiết liên quan đến “người thật, việc thật” và chi tiết hư cấu, sáng tạo. Chi tiết nào của văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với người đọc?

+ Văn bản thể hiện triết lí nhân sinh gi? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống hôm nay?

+ Liên hệ, kết nối với kiến thức và kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện.

- Đọc trước văn bản Vào chùa gặp lại, tìm hiểu thêm những hi sinh, mất mát của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước và thông tin về tác giả Minh Chuyên.

- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh của văn bản:

Vào chùa gặp lại là những trang viết về người thật, việc thật: Sư thầy Đàm Thân tên là Lương Thị Thân — một cô gái xinh đẹp quê Thái Bình tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, trở thành một nữ quân y đường dây 559 Trường Sơn và từng bị thương, bị phơi nhiễm chất độc da cam. Sau chiến tranh, trở về quê hương, cô Thân vào chùa tu hành và làm việc nghĩa vì không muốn để lại gánh nặng và nỗi đau cho gia đình, xã hội. Văn bản dưới đây kể lại cuộc gặp gỡ của tác giả với sư thầy Đàm Thân.

Trả lời:

- Những hi sinh, mất mát của nhân dân ta trong kháng chiến chống Mĩ:

+ Chiến tranh cướp đi bao con người và của cải, cướp đi quyền được sống bình yên và để lại nỗi đau thương vô cùng tận.

+ Chiến tranh kéo dài và khốc liệt, bắt buộc già, trẻ, gái, trai đều phải đứng lên chiến đấu và bảo vệ nền độc lập cho dân tộc.

+ Những di chứng của cuộc chiến vẫn còn đó, người hi sinh mãi nằm lại, người sống tổn hại nặng nề về thể chất và tinh thần.

- Tác giả Minh Chuyên: + Tên khai sinh là Nguyễn Minh Chuyên, sinh năm 1948, quê ở Thái Bình. + Ông là người chứng kiến và trải qua những giai đoạn khốc liệt nhất của chiến tranh, vì vậy, cả cuộc đời văn ông chỉ biết về đề tài hậu chiến. + Tác phẩm chính: Di họa chiến tranh (tập bút ký, 1998); Nỗi kinh hoàng (tập ký, 2004); Hậu chiến Việt Nam (tập ký, 2004, 2005), Cha con người lính (tập kịch bản, 2006);...

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính: Văn bản kể về cuộc gặp gỡ của tác giả với sư thầy Đàm Thân về những chuyện của cuộc kháng chiến gian khổ đã để lại và những suy tư trong lòng của nhân vật truyện.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1. (trang 62 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Chú ý các thông tin cụ thể về người thật, việc thật được miêu tả ở phần 1.

Trả lời:

Chùa Đông Am, xã Quảng Bình, huyện Kiều Xương. Ngôi chùa có sư Đàm Thân.

Câu 2. (trang 62 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Sư Đàm Thân kể lại chuyện gì về "một thời đã qua" ở chiến trường?

Trả lời:

- Từ binh trạm 31 của đoàn 559, Thân chuyển về trung đoàn 8 sau đó được cử ra miền Bắc học tập nhưng Thân đã tình nguyện ở lại hết chiến dịch mới ra.

- Nhận được một tin dữ về người yêu đã mất, cô bàng hoàng vì với cô anh là sự sống, niềm tin cho cô cố gắng từng ngày. Cô tiếp tục theo chiến dịch, gặp nguy hiểm suýt đã hi sinh vì đoàn xe bị trúng bom.

- Được hai chiến sĩ tình nguyện hiến máu cho nên cô mới có thể sống nhưng sau đó hai chiến sĩ đó cũng đã mất do trúng bom.

- Thân được ở trong một gia đình theo Phật giáo từ đó được cảm hóa. Sau khi trở về cô đã bước chân vào đi tu.

Câu 3. (trang 63 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Câu chuyện ở chiến trường hơn hai mươi năm trước của nữ quân y Lương Thị Thân có gì đặc biệt?

Trả lời:

Sau những biến cố đau thương của cuộc chiến, nữ quân y ấy đã quyết không lập gia đình và đi tu, giúp đã mọi người.

Câu 4. (trang 64 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Chú ý phân biệt lời nhân vật (sư Đàm Thân) và lời người kể chuyện xưng “tôi” trong phần 2.

Trả lời:

- Lời nhân vật có lời dẫn tên nhân vật trước câu nói: Đàm Thân bảo: đó chỉ là ảo vọng và cho rằng ở chốn linh thiêng con người tu luyện không chỉ bằng tâm thể mà còn bằng hành thể ...

- Các câu không có trích dẫn tên nhân vật là lời của người kể chuyện.

Câu 5. (trang 65 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Những việc làm tốt đời, đẹp đạo của sư Đàm Thân là gì?

Trả lời:

+ Không ngại việc gì, giúp mọi người tu sửa cải tạo, mở mang ngôi chùa.

+ Không để các tạp giáo len lỏi vào chùa.

+ Không sử dụng danh tính cửa Phật mà làm những việc mê tín dị đoan, lừa người.

Câu 6 (trang 66 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Tình huống bất ngờ ở đây là gì?

Trả lời:

Anh Quân - người Thân yêu nhất và tưởng anh đã hi sinh xuất hiện.

Câu 7. (trang 66 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Nhân vật Hồng Quân đã kể lại chuyện gì?

Trả lời:

Đơn vị anh bị tập kích, Quân bất tỉnh và được cứu sống. Anh nhận tin và cũng tưởng Thân đã mất. Vì vậy, anh không trở về ngày vì dưỡng thương và nghĩ về cũng chẳng còn lại gì. Khi nghe được chuyện của Thân từ mẹ Thân, anh biết cô còn sống và tìm đến chùa nơi cô đang ở.

Câu 8. (trang 67 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Hình dung về tình cảm và thái độ của nhân vật Thân sau khi nghe Quân kể.

Trả lời:

Thân vừa mừng, vừa thương. Thân nghẹn ngào mừng khi biết anh còn sống trở về, thương xót cho cảnh ngộ éo le ngày gặp lại, cô không thể trở về và hạnh phúc bên anh được nữa.

Câu 9. (trang 67 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Vì sao Thân từ chối lời cầu khẩn của Quân?

Trả lời:

Thân từ chối lời cầu khẩn của Quân vì sau chiến tranh, Thân bị di chứng nặng nề bởi chất độc màu da cam và vết thương cột sống, vì vậy phần nửa người phía dưới thường xuyên tê dại. Thân không thể cùng Quân xây dựng cuộc sống gia đình đủ đầy, hạnh phúc. Chỉ có nơi cửa Phật mới khiến lòng Thân bớt vương sầu khổ.

Câu 10. (trang 68 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Hành động nào của Quân khiến người đọc bất ngờ?

Trả lời:

Quân cũng quyết định đi tu vì bản thân Quân cũng chịu di chứng của chiến tranh và không muốn làm khổ vợ con nếu lập gia đình.

Câu 11. (trang 68 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Hình dung về sư Đàm Thân qua những lời kể của tác giả.

Trả lời:

Sư thầy Đàm Thân qua lời kể của tác giả:

- Dáng đi hơi lệch, tập tễnh trong bộ quần áo nâu sẫm, tay cầm quyển kinh Pháp hoa, thư thả bước lên chùa.

- Nhìn sư thầy ta, thấy hoa của lòng người.

=> Hình ảnh sư thầy với vẻ bề ngoài không lành lặn, uyển chuyển nhưng là minh chứng cho sự hi sinh vì đất nước và chính là đóa hoa đẹp nhất.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1. (trang 69 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Văn bản trên có những nhân vật nào? Nhân vật chính là ai?

Trả lời:

- Nhân vật trong văn bản: “tôi”, sư Đàm Thân, Quân, Vũ Thị Bích.

- Nhân vật chính: sư Đàm Thân.

Câu 2. (trang 69 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Nhân vật “tôi” gặp lại người nữ quân y trong tình huống nào? Ý nghĩa của tình huống ấy là gì?

Trả lời:

- Sau hơn 20 năm, nhân vật “tôi” có cuộc gặp gỡ bất ngờ với nữ quân y ở chùa Đông Am.

- Ý nghĩa: thể hiện sự biết ơn của nhân vật tôi khi vẫn nhớ đến nữ y sĩ được coi là "bồ tát" nhân từ, từ đó cho thấy tấm lòng và nhân cách tốt đẹp của nhân vật “tôi”.

Câu 3. (trang 69 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Phân tích hình tượng nhân vật Đàm Thân. Tác giả thể hiện thái độ, tình cảm như thế nào đối với nhân vật này? Dẫn ra một số câu văn chứng tỏ điều đó.

Trả lời:

- Hình tượng nhân vật Đàm Thân:

+ Người y sĩ - chiến sĩ dũng cảm, không tiếc mình hi sinh cho đất nước.

+ Cô gái yêu hết mình và thủy chung với người yêu.

+ Vượt qua nỗi đau để sống vì đời, giúp đời.

- Thái độ của tác giả với nhân vật: trân trọng, yêu mến, cảm phục.

- Câu văn thể hiện cảm xúc đó:

+ Nhân vật tôi luôn coi Đàm Thân như vị "bồ tát" nhân từ.

+ Chi tiết "Nhìn bóng Đàm Thân khuất sau... tôi chợt nhớ lời nhà sư nói về sự linh ứng của kinh Pháp hoa, và cứ mường tượng như thể mình đã nhìn thấy hoa của lòng người."

Câu 4. (trang 69 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Chỉ ra một số chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản Vào chùa gặp lại. Phân tích tác dụng của sự kết hợp đó đối với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của văn bản?

Trả lời:

* Một số chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu trong văn bản Vào chùa gặp lại:

- Phần mở đầu văn bản kể về tình huống nhân vật “tôi” gặp lại người nữ y sĩ tại chùa Đông Am, xã Quang Bình, huyện Kiến Xương vừa có yếu tố hư cấu (tạo tình huống gặp gỡ bất ngờ) vừa có yếu tố xác thực với địa chỉ cụ thể của ngôi chùa và nhà sư Đàm Thân.

* Tác dụng của sự kết hợp đó đối với việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của văn bản: nhấn mạnh việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của truyện. Qua những chi tiết đó, người đọc thấy được hiện thực khốc liệt của chiến tranh, tội ác của lũ kẻ thù gây ra chiến tranh.

Câu 5. (trang 69 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Từ câu chuyện của các nhân vật trong văn bản, em suy nghĩ gì về những hi sinh cao cả của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc?

Trả lời:

Người đọc thấy được những hi sinh cao cả của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc. Nhân dân ta từ già trẻ, gái trai,.... đã không ngần ngại hi sinh tất cả, từ cuộc sống cá nhân cho đến gia đình, để hy sinh cho một mục tiêu cao cả hơn - bảo vệ đất nước. Những người lính, chiến sĩ đã đánh đổi tuổi trẻ, cuộc sống hạnh phúc để mang trên vai, trong tim ý chí và tình yêu non sông, non nước, xông pha vào mặt trận, đương đầu với mọi nguy hiểm và khó khăn. Những hi sinh ấy không chỉ là sự cống hiến của các anh hùng lính, mà còn là của những người nơi tiền tuyến, dù họ không trực tiếp ra trận nhưng cũng góp chút sức nhỏ của mình vào việc xây dựng và duy trì quân đội, đóng góp công sức và thực phẩm thiết yếu để nuôi lính, cổ vũ lòng lính, giúp các anh có thể vững chân trên con đường bảo vệ hòa bình đầy bom đạn, khó khăn, nguy hiểm.

Câu 6. (trang 69 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Theo em, câu chuyện muốn truyền đạt tới người đọc thông điệp nhân sinh gì? Điều đó còn có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống hôm nay?

Trả lời:

- Thông điệp: Để có được cuộc sống hòa bình hôm nay, bao thế hệ người lính trước đây đã phải hi sinh xương máu.

- Điều đó khẳng định ý nghĩa của cuộc sống hôm nay, khiến thế hệ trẻ được sinh ra và lớn lên trong hòa bình biết trân trọng và đóng góp những việc làm tích cực cho xã hội.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Thương nhớ mùa xuân

Ai đã đặt tên cho dòng sông?

Thực hành tiếng Việt trang 75

Viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội

Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề tự nhiên hoặc xã hội