Soạn bài Trái tim Đan-kô trang 5 - Ngắn nhất Ngữ văn 11 Cánh diều

Soạn bài Trái tim Đan-kô

1) Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 5 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2):

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản.

- Khi đọc hiểu truyện ngắn, các em cần chú ý:

+ Nhận biết được cốt truyện gồm các nhân vật, sự kiện và mối quan hệ giữa chúng: nhận biết và phân tích được đặc sắc không gian, thời gian của truyện, những chi tiết quan trọng trong sự việc, thể hiện nội dung văn bản.

+ Phân biệt được nhân vật chính, người kể chuyện, sự kết nối giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật; sự thay đổi điểm nhìn, chủ đề chính và chủ đề phụ trong văn bản (nếu có).

+ Vận dụng được kinh nghiệm đọc, trải nghiệm về cuộc sống để hiểu văn bản thấy được ý nghĩa và tác động của văn bản đối với bản thân.

- Đọc trước văn bản Trái tim Đan-kô (Danko), tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mác-xim Go-ro-ki (Maksim Gorky) và tác phẩm Bà lão l-dec-ghin (Izergil).

- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh văn bản Trái tim Đan-kô:

Truyện ngắn Bà lão I-déc-ghim gồm ba phần được ghép với nhau một cách khéo léo. Phần đầu là truyền thuyết về đứa con trai đại bàng, tên là Lác-ra (Larra), một kẻ cao ngạo, ích kỉ, tàn bạo nên phải chịu trừng phạt là sống trong sự đơn độc suốt hàng ngàn năm giữa thảo nguyên mênh mông. Phần thứ hai là hồi ức về tuổi trẻ tự do, phóng túng, cuồng nhiệt của bà lão I-déc-ghin. Phần ba là truyền thuyết về chàng Đan-kô, một chàng trai dũng cảm và vị tha trong cuộc đương đầu với lòng người yếu hèn và thiên nhiên khắc nghiệt. Ba câu chuyện do bà lão I-déc-ghin kể đều là những chuyện độc đáo về tuổi trẻ, về tự do, về những tâm hồn mạnh mẽ, rực lửa và đầy say mê.

Trả lời:

- Văn bản Trái tim Đan-kô:

Nhân vật	Đan-kô, bà lão I-déc-ghin.
Không gian	Rừng già, đầm lầy nguyên sinh gắn với huyền thoại về người anh hùng của bộ lạc.
Thời gian	Mơ hồ, không xác định, được bao phủ trong màn sương của huyền thoại, của kí ức xa xưa qua lời kể của bà lão I-déc-ghin.

* Tác giả: Mác-xim Go-rơ-ki

- Mác-xim Go-rơ-ki (1868 - 1936), tên thật là A-lếch-xây Mác-xi-mô-vích Pê-xcốp): + Là nhà văn kiệt xuất của nền văn học Nga thế kỉ XX, người đặt nền móng cho trường phái hiện thực xã hội chủ nghĩa trong văn chương và nhà hoạt động chính trị.

* Tác phẩm Bà lão l-dec-ghin (Izergil):

Sáng tác khoảng cuối thế kỉ XIX, ở giai đoạn đầu sự nghiệp của Mác-xim Go-rơ-ki. Truyện ngắn có tính dân gian cao và là một trong những sáng tác điển hình, là bức tranh về tính cách con người của Mác-xim Go-rơ-ki.

2. Đọc hiểu

* Nội dung chính: Văn bản thông qua lời kể của bà I-dec-ghin kể về chàng Đan-kô xé toang lồng ngực lấy trái tim soi lối cho cả đoàn người. Từ đó, trái tim Danko là biểu tượng của những người luôn hết lòng vì người khác, sẵn sàng hi sinh bản thân và xuất phát từ lòng yêu thương.

* Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1. (trang 6 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Chú ý cách tác giả miêu tả phong cảnh thiên nhiên.

Trả lời:

+ một đám mây đen nặng nề, có đường viền gân guốc nhô lên, giống như một chỏm núi

+ đám mây trườn vào thảo nguyên

+ có những mảng mây tách ra, bay vượt lên trước và lần lượt che tắt hết các ngôi sao này đến ngôi sao khác,…

+ Biển động ầm ầm.

=> Thiên nhiên hoang sơ, kì ảo, thần bí như ẩn chứa những điều bí mật.

Câu 2. (trang 6 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Hãy hình dung về tình cảnh của đoàn người.

Trả lời:

Tình cảnh của đoàn người: Khi cuộc sống trở nên khó khăn, họ bị xua đuổi vào tít rừng sâu. Họ phải đưa ra lựa chọn: hoặc vượt qua đầm lầy hôi thối để đến vùng thảo nguyên tự do hoặc quay lại đất cũ, nộp mình cho kẻ thù, chấp nhận thân phận nô lệ.

=> Họ cần đưa ra lựa chọn sáng suốt, dứt khoát.

Câu 3. (trang 7 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Ngoại hình, lời nói và hành động của Đan-kô như thế nào?

Trả lời:

Ngoại hình	Trẻ đẹp, khỏe mạnh, ánh mắt ngời sáng sức mạnh, nhiệt huyết.
Lời nói và hành động	Mạnh mẽ và can đảm + Thôi thúc mọi người hãy đứng lên hành động tìm lối thoát, tiến bước thay vì ngồi không suy nghĩ. + Anh đã dẫn mọi người đi.
=> Phong thái và hành động cao cả, xứng đáng là người thủ lĩnh dẫn đầu.

Câu 4. (trang 8 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Con đường và khu rừng được miêu tả như thế nào?

Trả lời:

- Con đường và khu rừng:

+ Rừng tối om, cứ bước một bước, đầm lầy lại há cái mõm tham lam hôi thối ra nuốt mất người, và cây cối sừng sững chặn đường như một bức thành kiên cố.

- Cánh cây quấn quýt lấy nhau; rễ bò lan khắp nơi như đầu rắn.

- Rừng mỗi lúc một dày rậm, tăm tối.

…

=> Đường đi khó khăn, thử thách.

Câu 5. (trang 8 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Tâm trạng, thái độ của đoàn người diễn biến ra sao?

Trả lời:

Đoàn người kinh sợ, mệt lả và mất tinh thần. Họ xấu hổ nhưng không dám thú nhận sự yếu hèn của bản thân nên chuyển sang căm hờn, giận dữ với Đan-kô. Họ kết tội Đan-kô.

Câu 6. (trang 9 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Những chi tiết nào cho thấy ý nghĩ và tình cảm của Đan-kô đối với mọi người?

Trả lời:

- Đan-kô nhìn và thấy họ như những con thú.

- Trong tim anh bùng lên niềm phẫn nộ sục sôi, nhưng lòng thương hại mọi người đã dập tắt ngọn lửa uất giận ấy.

- Anh yêu họ và nghĩ rằng không có anh, có lẽ họ chết mất.

- Trong tim anh bừng lên ngọn lửa thiết tha muối cứu thoát họ.

- ...ý nghĩ của họ làm anh buồn rầu.

Câu 7. (trang 9 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Chú ý hành động của Đan-kô.

Trả lời:

Đan-kô gào to hơn sấm, đưa hai tay lên xé toang lồng ngực, đưa trái tim ra và giơ cao lên đầu để soi đường cho mọi người.

Câu 8. (trang 10 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Nơi mà đoàn người đã đến như thế nào?

Trả lời:

Đó là nơi tràn ngập ánh nắng Mặt Trời và không khí trong lành được nước mưa gột sạch. Thảo nguyên thở đều, cỏ ngời sáng vì những giọt mưa chói lọi như kim cương và sông lấp lánh ánh vàng...

Câu 9. (trang 10 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Nhân vật “tôi” nghĩ về những điều gì?

Trả lời:

- Những câu chuyện, hồi ức thần kì trong trí nhớ của bà lão.

- Trái tim hùng vĩ, rực rỡ của Đan-kô.

- Những truyền thuyết đẹp đẽ và khí phách được tạo ra từ trí tưởng tượng của con người.

* Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1. (trang 10 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Văn bản Trái tim Đan-kô có mấy người kể chuyện? Đó là những ai và họ kể chuyện như thế nào?

Trả lời:

- Văn bản Trái tim Đan-kô có 2 người kể chuyện:

+ Nhân vật “tôi” kể về bà lão I-dec-ghin.

+ Bà lão I-dec-ghin kể câu chuyện về Đan-kô cho nhân vật “tôi” nghe.

Câu 2. (trang 10 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Hãy tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô. Bối cảnh (không gian, thời gian) diễn ra các sự kiện trong câu chuyện có gì đáng chú ý?

Trả lời:

- Tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô:

- Bối cảnh:

+ Thời gian: tối tăm, mơ hồ, không xác định.

+ Không gian: rộng lớn, âm u, có biển, thảo nguyên, rừng rậm, mây trời,...

=> Không gian rộng lớn và âm u, hoang vắng, bí ẩn.

Câu 3. (trang 10 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Phân tích tình thế, diễn biến tâm trạng và hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm.

Trả lời:

Tình thế	Khó khăn, gian nan, mất phương hướng, tuyệt vọng, chán chường, phải có Đan-kô động viên và dẫn lối mới có thể đi tiếp.
Diễn biến tâm trạng và hành động	+ Ban đầu, chính họ là người muốn Đan-kô dẫn đường. + Tuy nhiên, trước hoàn cảnh đáng sợ, khắc nghiệt họ quay ra “oán trách” anh là “trẻ người non dạ”. Họ trút “căm hờn và giận dữ” vào anh. Họ “kết tội” anh. Họ nói “anh phải chết”. Họ muốn bắt và giết anh.
=> Họ không dám tự mình di chuyển mà vẫn phải dựa vào Đan-kô nhưng lại chì chiết anh khi anh phạm phải sai lầm, đó là một hành động rất hèn nhát. Dẫu vậy, Đan-kô vẫn hăng hái dẫn mọi người đi dù rất buồn vì bị kết tội, hi sinh để cứu mọi người. Chàng là một người mạnh mẽ, giàu lòng nhân ái.

Câu 4. (trang 11 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Phân tích hình tượng nhân vật Đan-kô (Gợi ý: thể hiện qua các chi tiết miêu tả hành động, tâm trạng, lời nói của Đan-kô; xác định đặc điểm tính cách của nhân vật; nêu điểm đặc sắc của nghệ thuật khắc hoạ nhân vật).

Trả lời:

Hành động thể hiện tấm lòng anh hùng cao thượng của Đan-kô:

+ Động viên, khích lệ mọi người đi tiếp.

+ Không trách cứ mà vẫn yêu mọi người khi bị kết tội.

+ Đan-kô tự xé toang lồng ngực, giơ cao trái tim cháy rực để soi đường cho mọi người.

+ “luôn luôn đi ở phía trước và trái tim anh vẫn cháy bùng bùng”.

+ Rừng giãn ra nhường lối.

+ Đan-kô bật lên tiếng cười tự hào rồi gục xuống và chết.

→ Có thể thấy, Đan-kô là một người anh hùng cao cả, dũng cảm với tình thương người sâu sắc, anh luôn muốn dẫn dắt và cứu sóng họ, giúp họ thoát ra khỏi nguy hiểm.

Câu 5. (trang 11 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Có ý kiến cho rằng: văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Em tán thành hay phản đối quan điểm đó? Vì sao?

Trả lời:

Em tán thành quan điểm đó vì: Triết lí nhân sinh thể hiện gián tiếp qua mối quan hệ giữa hình tượng Đan-kô và đoàn người. Đây là triết lí nhân sinh sâu sắc, thể hiện ý nghĩa cao đẹp của cuộc sống vì lợi ích cộng đồng, vì lợi ích nhân loại. Mỗi cộng đồng được tạo nên nhờ sự liên kết, ràng buộc tự nguyện của các cả nhân với nhau. Mỗi cá nhân sống trong cộng đồng vừa mang giá trị cá nhân vừa phát triển những phẩm chất, tính cách phù hợp với hệ giá trị của cộng đồng. Mỗi cá nhân sẽ chỉ cảm thấy cuộc đời có ý nghĩa đích thực khi được sống giữa cộng đồng, gắn bó với cộng đồng, thuộc về một cộng đồng.

Câu 6. (trang 11 sgk Ngữ Văn lớp 11 Tập 2): Em có cảm nghĩ gì về hình ảnh “trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô”? Hãy ghi lại bằng một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng).

Trả lời:

Ngọn lửa trong trái tim Đan-kô đã xua tan đi mây mù và anh đã dẫn mọi người chạy ra khỏi khu rừng tối tăm này. Anh đã đưa được mọi người ra ngoài và sau đó gục xuống chết. Bằng cách đổi lấy sinh mạng của mình, anh ấy đã mang trái tim ấm áp, một lòng tốt của một trái tim dũng cảm soi sáng dẫn đường cho đoàn người. Nhưng rồi có ai nhớ đến sự hy sinh cao cả của anh? Họ vui sướng tràn đầy hy vọng vì được cứu sống rồi họ lại lập tức quên luôn người đã cứu mình. Đan-kô là hiện thân cho hình ảnh một con người xả thân cứu người mà không đòi hỏi được đền đáp. Go-rơ-ki đã dùng những từ ngữ chân thành và tốt đẹp nhất để ca ngợi, để trân trọng trước cái chết của Đan-kô. Đó còn là bức tranh gợi cho ta suy nghĩ về ý nghĩa cuộc sống. Phải chăng khi con người đứng trước những khó khăn, nghịch cảnh của cuộc sống thì họ sẽ quên mất mình là ai, sống một cách ích kỷ và tham lam. Nhưng vẫn sẽ có những con người giống như Đan-kô xuất hiện. Đứng trước vực tối cuộc sống, vẫn giữ trong mình trái tim yêu thương, một lòng tốt chân thành mà không cần đền đáp.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Một người Hà Nội

Tầng hai

Thực hành tiếng Việt trang 23

Viết bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện

Giới thiệu một tác phẩm truyện