Lý thuyết Tính chất hóa học của bazơ: Một số bazơ quan trọng (mới 2024 + Bài Tập) - Hóa học 9

Lý thuyết Hóa 9 Bài 8: Một số bazơ quan trọng

Bài giảng Hóa 9 Bài 8: Một số bazơ quan trọng

I. Natri hiđroxit (công thức hóa học NaOH)

1. Tính chất vật lí

- Natri hiđroxit là chất rắn không màu, hút ẩm mạnh, tan nhiều trong nước và tỏa nhiệt.

- Dung dịch NaOH có tính nhờn, làm bục vải giấy và ăn mòn da. Khi sử dụng NaOH phải hết sức cẩn thận!

Hình 1: Natri hiđroxit

2. Tính chất hóa học

Natri hiđroxit có đầy đủ tính chất của một bazơ tan (kiềm).

a) Làm đổi màu chất chỉ thị.

Dung dịch NaOH làm đổi màu quỳ tím thành xanh, đổi màu dung dịch phenolphatalein không màu thành màu đỏ.

Hình 2: Tác dụng của NaOH với chất chỉ thị màu.

b. Tác dụng với axit tạo thành muối và nước (phản ứng trung hòa)

Ví dụ:

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

2NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O

c. Tác dụng với oxit axit tạo thành muối và nước

Ví dụ:

2NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O

2NaOH + SO₂ → Na₂SO₃ + H₂O

Chú ý: Nếu oxit axit dư, sản phẩm thu được còn có muối axit do:

CO_{2 dư} + Na₂CO₃ + H₂O → 2NaHCO₃

SO_{2 dư} + Na₂SO₃ + H₂O → 2NaHSO₃

d. Tác dụng với dung dịch muối.

Dung dịch NaOH có thể tác dụng được với nhiều dung dịch muối.

Ví dụ:

2NaOH + CuSO₄ → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂↓

3. Ứng dụng

Natri hiđroxit có nhiều ứng dụng trong đời sống và trong công nghiệp. Nó được dùng trong:

-Sản xuất xà phòng, chất tẩy rửa, bột giặt.

- Sản xuất giấy, tơ nhân tạo, trong chế biến dầu mỏ.

- Sản xuất nhôm (làm sạch quặng nhôm trước khi sản xuất).

- Chế biến dầu mỏ và nhiều ngành công nghiệp hóa chất khác.

4. Sản xuất natri hiđroxit

Trong công nghiệp, NaOH được sản xuất bằng phương pháp điện phân dung dịch NaCl bão hòa. Thùng điện phân có màng ngăn giữa cực âm và cực dương.

2NaCl + 2H₂O $\stackrel{dpdd.mn}{\to }$ 2NaOH + H₂ + Cl₂

Hình 3: Sơ đồ bình điện phân dung dịch NaCl có màng ngăn

II. Canxi hiđroxit (công thức hóa học Ca(OH)₂)

Dung dịch canxi hiđroxit có tên thông thường là nước vôi trong.

Hình 4: Pha chế dung dịch Ca(OH)₂

1. Tính chất hóa học Ca(OH)₂

Dung dịch Ca(OH)₂ có tính chất hóa học của một bazơ tan.

a) Làm đổi màu chất chỉ thị

Dung dịch Ca(OH)₂ làm đổi màu quỳ tím thành xanh, đổi màu dung dịch phenolphatalein không màu thành màu đỏ.

b) Tác dụng với axit

Ca(OH)₂ tác dụng với axit, sản phẩm là muối và nước (phản ứng trung hòa)

Ví dụ

Ca(OH)₂ + 2HCl → CaCl₂ + 2H₂O

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + 2H₂O

c) Tác dụng với oxit axit

Dung dịch Ca(OH)₂ tác dụng với oxit axit sản phẩm là muối và nước

Ví dụ

Ca(OH)₂ + CO₂ → CaCO₃↓ + H₂O

Ca(OH)₂ + SO₂ → CaSO₃ + H₂O

Hình 5: SO₂ phản ứng với Ca(OH)₂

Chú ý: Nếu oxit axit dư, sản phẩm thu được còn có muối axit do:

CO_{2 dư} + CaCO₃ + H₂O → Ca(HCO₃)₂

SO_{2 dư} + CaSO₃ + H₂O → Ca(HSO₃)₂

Ngoài ra dung dịch canxi hiđroxit còn tác dụng được với nhiều dung dịch muối.

2. Ứng dụng

Canxi hiđroxit có nhiều ứng dụng. Nó được dùng để:

- Làm vật liệu trong xây dựng.

- Khử chua đất trồng trọt.

- Khử độc các chất thải công nghiệp, diệt trùng chất thải sinh hoạt và xác chết động vật…

Hình 6: Một số ứng dụng của Ca(OH)₂

III. Thang PH

Thang pH để biểu thị độ axit, độ bazơ của dung dịch:

- Nếu pH = 7: Dung dịch là trung tính (không có tính axit và không có tính bazơ). Ví dụ: nước cất có pH = 7.

- Nếu pH < 7: Dung dịch có tính axit. pH càng nhỏ độ axit của dung dịch càng lớn.

- Nếu pH > 7: Dung dịch có tính bazơ, pH càng lớn độ bazơ của dung dịch càng lớn.

Hình 7: Thang pH của dung dịch một số chất.

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 8: Một số bazơ quan trọng

Câu 1: Tính chất vật lý của NaOH là

A. Là chất rắn không màu

B. Hút ẩm mạnh

C. Tan nhiều trong nước và tỏa nhiệt

D. A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 2: Trung hòa 500 ml dung dịch H₂SO₄ 1M cần vừa đủ 160 gam dung dịch NaOH. Tính nồng độ phần trăm dung dịch NaOH đã dùng.

A. 25%

B. 30%

C. 35%

D. 40%

Hiển thị đáp án

Câu 3: Ứng dụng của NaOH là

A. Sản xuất xà phòng, chất tẩy rửa, bột giặt

B. Sản xuất giấy, tơ nhân tạo, trong chế biến dầu mỏ, sản xuất nhôm

C. Chế biến dầu mỏ và nhiều ngành công nghiệp hóa chất khác

D. Cả A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 4: Để hấp thụ hoàn toàn 8,96 lít khí SO₂ (ở đktc) thì cần vừa đủ 200 ml dung dịch Ca(OH)₂. Tính nồng độ mol của dung dịch Ca(OH)₂. Biết sản phẩm thu được chỉ có muối CaSO₃.

A. 5M

B. 1M

C. 3M

D. 2M

Hiển thị đáp án

Câu 5: Chọn phát biểu đúng:

Thang pH dùng đểu biểu thị độ axit, độ bazơ của dung dịch, nếu:

A. pH = 7: Dung dịch là trung tính

B. pH < 7: Dung dịch có tính axit

C. pH > 7: Dung dịch có tính bazơ

D. A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 6: Cho 13,2 gam CO₂ vào dung dịch Ca(OH)₂ dư. Khối lượng muối CaCO₃ tạo thành là

A. 25 gam

B. 30 gam

C. 35 gam

D. 40 gam

Hiển thị đáp án

Câu 7: Canxi hiđroxit có ứng dụng được dùng để:

A. Làm vật liệu trong xây dựng

B. Khử chua đất trồng trọt

C. Khử độc các chất thải công nghiệp, diệt trùng chất thải sinh hoạt và xác chết động vật

D. Cả A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 8: Cho phương trình phản ứng:

Ca(OH)₂ + H₂SO₄ → CaSO₄ + H₂O

Tổng hệ số cân bằng (là các số nguyên, tối giản) trong phương trình hoá học là

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Hiển thị đáp án

Câu 9: Nhóm các dung dịch có pH < 7 là

A. HCl, H₂SO₄

B. NaOH, HCl

C. HNO₃, KOH

D. Ba(OH)₂, Ca(OH)₂

Hiển thị đáp án

Câu 10: Hòa tan 3,36 gam CaO vào nước, thu được dung dịch Ca(OH)₂. Khối lượng của Ca(OH)₂ có trong dung dịch là

A. 2,22 gam

B. 2,86 gam

C. 3,64 gam

D. 4,44 gam

Hiển thị đáp án

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Hóa lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 9: Tính chất hóa học của muối

Lý thuyết Bài 10: Một số muối quan trọng

Lý thuyết Bài 11: Phân bón hóa học

Lý thuyết Bài 12: Mối quan hệ giữa các loại hợp chất vô cơ

Lý thuyết Bài 13: Luyện tập chương 1: Các loại hợp chất vô cơ