Lý thuyết Một số oxit quan trọng (mới 2024 + Bài Tập) - Hóa học 9

Lý thuyết Hóa 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng

Bài giảng Hóa 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng

I. Canxi oxit

- Công thức hóa học là CaO, tên thông thường là vôi sống, là chất rắn, màu trắng, nóng chảy ở nhiệt độ rất cao (khoảng 2585^oC).

Hình 1: Vôi sống

1. Tính chất hóa học

CaO có đầy đủ tính chất hóa học của oxit bazơ.

a) Tác dụng với nước:

CaO _(r) + H₂O _(l) → Ca(OH)_{2 (r)}

Phản ứng của CaO với nước gọi là phản ứng tôi vôi, phản ứng này tỏa nhiều nhiệt.

Chất Ca(OH)₂ tạo thành gọi là vôi tôi, là chất rắn màu trắng, ít tan trong nước, phần tan tạo thành dung dịch bazơ còn gọi là nước vôi trong.

Hình 2: CaO tác dụng với nước

CaO có tính hút ẩm mạnh nên được dùng để làm khô nhiều chất.

b) Tác dụng với axit tạo thành muối và nước.

Ví dụ: CaO tác dụng với dung dịch axit clohiđric HCl, phản ứng tỏa nhiều nhiệt, sinh ra canxi clorua CaCl₂ tan trong nước.

Hình 3: CaO tác dụng với HCl

Phương trình hóa học:

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Nhờ tính chất này, CaO được dùng để khử chua đất trồng trọt, xử lý nước thải của nhiều nhà máy hóa chất, …

c) Tác dụng với oxit axit tạo thành muối.

Ví dụ: Để một mẩu nhỏ CaO trong không khí ở nhiệt độ thường, CaO hấp thụ khí CO₂ để tạo thành canxi cacbonat CaCO₃.

Phương trình hóa học:

CaO_(r) + CO_{2 (k) $\stackrel{t^0}{\to }$} CaCO_{3 (r)}

Vì vậy CaO sẽ giảm chất lượng nếu lưu giữ lâu ngày trong tự nhiên.

2. Ứng dụng của canxi oxit

CaO có những ứng dụng chủ yếu sau đây:

- Phần lớn canxi oxit được dùng trong công nghiệp luyện kim và làm nguyên liệu cho công nghiệp hóa học.

- Ngoài ra, canxi oxit còn được dùng để khử chua đất trồng trọt, xử lí nước thải công nghiệp, sát trùng, diệt nấm, khử độc môi trường,…

- Canxi oxit có tính hút ẩm mạnh nên được dùng để làm khô nhiều chất.

Hình 4: Một số ứng dụng của canxi oxit

3. Sản xuất canxi oxit trong công nghiệp

Nguyên liệu để sản xuất canxi oxit là đá vôi (chứa CaCO₃). Chất đốt là than đá, củi, dầu, khí tự nhiên,…

Các phản ứng hóa học xảy ra khi nung đá vôi:

- Than cháy sinh ra khí CO₂ và tỏa nhiều nhiệt:

C _(r) + O_{2 (k) $\stackrel{t^0}{\to }$} CO_{2 (k)}

- Nhiệt sinh ra phân hủy đá vôi ở khoảng trên 900⁰C:

CaCO_{3 (r) $\stackrel{t^0}{\to }$} CaO _(r) + CO_{2 (k)}

Hình 5: Sơ đồ lò nung vôi

Bài giảng Hóa 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng

II. LƯU HUỲNH ĐIOXIT

- Công thức hóa học là SO₂, tên gọi khác là khí sunfurơ.

1. Tính chất vật lí

Lưu huỳnh đioxit là chất khí không màu, mùi hắc, độc (gây ho, viêm đường hô hấp…), nặng hơn không khí.

2. Tính chất hóa học

Lưu huỳnh đioxit có đầy đủ tính chất hóa học của oxit axit.

a) Tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit:

SO₂ + H₂O → H₂SO₃ (axit sunfurơ)

Hình 6: Khí SO₂ tác dụng với nước

SO₂ là chất gây ô nhiễm không khí, là một trong các nguyên nhân gây ra mưa axit.

b) Tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước:

Ví dụ: Dẫn khí SO₂ vào cốc đựng Ca(OH)₂ thấy xuất hiện kết tủa trắng. Đó là muối CaSO₃ không tan.

SO₂ + Ca(OH)₂ → CaSO_{3 ↓} + H₂O

Khi SO₂ dư sẽ tiếp tục có phản ứng sau:

SO_{2 (dư)} + H₂O + CaSO_{3 ↓} → Ca(HSO₃)₂

Hình 7: Khí SO₂ tác dụng với dung dịch Ca(OH)₂

Như vậy khi cho SO₂ tác dụng với dung dịch bazơ tùy theo tỉ lệ về số mol mà sản phẩm thu được là muối trung hòa, muối axit hoặc hỗn hợp cả hai muối.

c) Tác dụng với oxit bazơ (tan) tạo thành muối:

Lưu huỳnh đioxit tác dụng với oxit bazơ như Na₂O, CaO … tạo thành muối sunfit.

Ví dụ:

SO₂ + Na₂O $\stackrel{t^0}{\to }$ Na₂SO₃

SO₂ + CaO $\stackrel{t^0}{\to }$ CaSO₃

3. Ứng dụng của lưu huỳnh đioxit

- Phần lớn SO₂ dùng để sản xuất axit sunfuric (H₂SO₄).

- Ngoài ra, SO₂ còn dùng để làm chất tẩy trắng bột gỗ trong công nghiệp giấy, dùng làm chất diệt nấm mốc,…

Hình 8: Một số ứng dụng của lưu huỳnh đioxit

4. Điều chế lưu huỳnh đioxit

a) Trong phòng thí nghiệm: Cho muối sunfit tác dụng với axit mạnh như HCl, H₂SO₄.

Ví dụ:

Na₂SO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + SO_{2 ↑} + H₂O

Khí SO₂ được thu bằng phương pháp đẩy không khí.

HìnhMain Page 9: Điều chế SO₂ trong phòng thí nghiệm

b) Trong công nghiệp: Đốt lưu huỳnh hoặc quặng pirit sắt (FeS₂) trong không khí.

Ví dụ:

S + O₂ $\stackrel{t^0}{\to }$ SO₂

4FeS₂ + 11O₂ $\stackrel{t^0}{\to }$ 2Fe₂O₃ + 8SO₂

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 2: Một số oxit quan trọng

Câu 1: CaO là oxit

A. Oxit bazơ

B. Oxit axit

C. Oxit trung tính

D. Oxit lưỡng tính

Câu 2: Cho 9,6 gam lưu huỳnh đioxit tác dụng với nước, thu được 200 ml dung dịch axit sunfurơ. Nồng độ mol của dung dịch axit thu được là

A. 0,25M

B. 0,45M

C. 0,50M

D. 0,75M

Câu 3: CaO dùng làm chất khử chua đất trồng là ứng dụng của tính chất hóa học nào?

A. Tác dụng với oxit axit

B. Tác dụng với oxit bazơ

C. Tác dụng với axit

D. Tác dụng với bazơ

Câu 4: Khí SO₂ phản ứng được với các chất trong dãy nào sau đây?

A. KOH, CaO, H₂O

B. CaO, NO₂, BaCl₂

C. NaOH, CaCl₂, Na₂SO₄

D. KOH, NaCl, P₂O₅

Câu 5: Cho 3,36 lít khí lưu huỳnh đioxit (SO₂) ở đktc qua 14 gam canxi oxit (CaO), thu được m gam CaSO₃. Giá trị của m là

A. 16 gam

B. 17 gam

C. 18 gam

D. 19 gam

Câu 6: Phương trình hóa học nào sau đây dùng để điều chế canxi oxit (CaO)?

A. CaCO_{3 (r)} → CaO _(r) + CO_{2 (k)}

B. Ca(OH)_{2 (dd)} → CaO _(r) + H₂O _(h)

C. CaSO_{4 (r)} → CaO _(r) + SO_{2 (k)}

D. CaSO_{4 (r)} → CaO _(r) + SO_{2 (k)}

Câu 7: Hòa tan hết 11,2 gam CaO vào dung dịch HCl 20%. Khối lượng dung dịch HCl đã dùng là

A. 71 gam

B. 73 gam

C. 75 gam

D. 77 gam

Câu 8: Cho hai chất rắn màu trắng: CaO và P₂O₅, hãy cho biết thuốc thử nào dùng để phân biệt hai chất rắn trên?

A. Nước và quỳ tím

B. Dung dịch NaCl

C. Dung dịch KOH

D. Quỳ tím khô

Câu 9: Lưu huỳnh đioxit được tạo thành từ cặp chất nào sau đây

A. CaSO₃ và KCl

B. CaSO₄ và HCl

C. CaSO₃ và KOH

D. CaSO₃ và HCl

Câu 10: Để phân biệt 2 lọ mất nhãn đựng CaO và MgO ta dùng:

A. HCl

B. H₂O, quỳ tím.

C. HNO₃

D. không phân biệt được.

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Hóa lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 3: Tính chất hóa học của axit

Lý thuyết Bài 4: Một số axit quan trọng

Lý thuyết Bài 5: Luyện tập tính chất hóa học của oxit và axit

Lý thuyết Bài 7: Tính chất hóa học của bazơ

Lý thuyết Bài 8: Một số bazơ quan trọng