Lý thuyết Chất béo (mới 2024 + Bài Tập) - Hóa học 9

Lý thuyết Hóa 9 Bài 47: Chất béo

I. Chất béo có ở đâu?

- Mỡ ăn được lấy ra từ động vật, dầu ăn được lấy ra từ thực vật. Dầu và mỡ ăn là các chất béo ⇒ Chất béo có trong động vật và thực vật.

+ Trong cơ thể động vật, chất béo tập trung nhiều ở mô mỡ.

+ Trong thực vật, chất béo tập trung ở quả và hạt.

Hình 1: Thực phẩm chứa chất béo.

II. Tính chất vật lí

Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, dầu hỏa, xăng…

Hình 2: Thử tính tan của chất béo

(a) trong nước

(b) trong benzen

III. Thành phần và cấu tạo của chất béo

- Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo

- Công thức chung của chất béo là: (R-COO)₃C₃H₅.

- Glixerol (hay còn gọi là glixerin) có công thức cấu tạo sau:

, viết gọn C₃H₅(OH)₃.

- Một số axit béo:

C₁₇H_35­COOH : axit stearic;

C₁₇H_33­COOH : axit oleic;

C₁₅H_31­COOH : axit panmitic;…

IV. Tính chất hóa học

- Đun nóng chất béo với nước, có axit làm xúc tác, chất béo tác dụng với nước tạo ra glixerol và các axit béo:

Phương trình tổng quát:

Phản ứng trên gọi là phản ứng thủy phân.

- Khi đun chất béo với dung dịch kiềm, chất béo bị thủy phân tạo ra muối của các axit béo và glixerol.

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH $\stackrel{t^0}{\to }$ 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃.

Phản ứng này còn được gọi là phản ứng xà phòng hóa.

Xà phòng là hỗn hợp muối natri (hoặc kali) của axit béo.

V. Ứng dụng

- Chất béo là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật, khi bị oxi hóa chất béo cung cấp năng lượng cho cơ thể nhiều hơn chất đạm và chất bột.

Hình 3: So sánh năng lượng tỏa ra khi oxi hóa thức ăn

- Trong công nghiệp, chất béo chủ yếu dùng để sản xuất xà phòng, glixerol.

Hình 4: Một số ứng dụng của chất béo

- Khi để lâu trong không khí, chất béo có mùi ôi. Đó là do tác dụng của hơi nước, oxi và vi khuẩn lên chất béo. Để hạn chế điều này, cần bảo quản chất béo ở nhiệt độ thấp hoặc cho vào chất béo một ít chất chống oxi hóa, hay đun chất béo (mỡ) với một ít muối ăn.

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 47: Chất béo

Câu 1: Tính chất vật lý của chất béo là

A. Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong benzen, dầu hỏa, xăng…

B. Chất béo nặng hơn nước, tan trong nước, không tan trong benzen, dầu hỏa, xăng…

C. Chất béo nhẹ hơn nước, tan trong nước, tan được trong benzen, dầu hỏa, xăng…

D. Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, không tan được trong benzen, dầu hỏa, xăng…

Hiển thị đáp án

Câu 2: Khi để lâu trong không khí, chất béo sẽ

A. Từ thể lỏng sang rắn.

B. Thăng hoa.

C. Bay hơi.

D. Có mùi ôi.

Hiển thị đáp án

Câu 3: Đun nóng 53,4 gam chất béo (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ với dung dịch NaOH dư (hiệu suất 100%), khối lượng glixerol thu được là

A. 7,15 gam

B. 4,45 gam

C. 6,50 gam

D. 5,52 gam

Hiển thị đáp án

Câu 4: Thủy phân chất béo trong môi trường kiềm thu được

A. Glixerol và muối của một axit béo

B. Glixerol và axit béo

C. Glixerol và axit hữu cơ

D. Glixerol và muối của các axit béo

Hiển thị đáp án

Câu 5: Chất nào sau đây không phải chất béo?

A. (CH₃COO)₃C₃H₅

B. (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅

C. (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

D. (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅

Hiển thị đáp án

Câu 6: Thủy phân hòa toàn 34,32 gam một loại chất béo cần vừa đủ 4,8 gam NaOH, thu được sản phẩm gồm 3,68 gam glixerol và hỗn hợp muối của các axit béo. Khối lượng hỗn hợp các muối là

A. 34,66 gam

B. 35,44 gam

C. 36,02 gam

D. 37,04 gam

Hiển thị đáp án

Câu 7: Xà phòng hóa chất nào sau đây thu được glixerol?

A. Tristearin (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅

B. Metyl axetat CH₃COOCH₃

C. Metyl fomat HCOOCH₃

D. Benzyl axetat CH₃COOC₆H₅

Hiển thị đáp án

Câu 8: Ứng dụng của chất béo là

A. Chất béo là thành phần cơ bản trong thức ăn của người và động vật

B. Trong công nghiệp, chất béo chủ yếu dùng để sản xuất xà phòng

C. Chất béo dùng để sản xuất glixerol

D. Cả A, B, C đều đúng

Hiển thị đáp án

Câu 9: Đun nóng 8,9 gam chất béo (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ với dung dịch NaOH, sau phản ứng thu được m gam glixerol. Giá trị của m là

A. 0,46 gam

B. 0,84 gam

C. 0,92 gam

D. 1,02 gam

Hiển thị đáp án

Câu 10: Dầu ăn là

A. Este

B. Este của glixerol

C. Một este của glixerol và axit béo

D. Hỗn hợp nhiều este của glixerol và các axit béo

Hiển thị đáp án

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Hóa lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 48: Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo

Lý thuyết Bài 50: Glucozơ

Lý thuyết Bài 51: Saccarozơ

Lý thuyết Bài 52: Tinh bột và xelulozơ

Lý thuyết Bài 53: Protein