Lý thuyết Hóa 9 Axit cacbonic và muối cacbonat (mới 2024 + Bài Tập) - Hóa học 9

Lý thuyết Hóa 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

Bài giảng Hóa 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

I. Axit cacbonic (Công thức hóa học H₂CO₃)

1. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lí

- Trong nước tự nhiên và nước mưa có hòa tan khí cacbonic: 1000 m³ nước hòa tan được 90 m³ khí CO₂.

- Một phần khí CO₂ tác dụng với nước tạo thành dung dịch axit cacbonic, phần lớn vẫn tồn tại ở dạng phân tử CO₂

2. Tính chất hóa học

- H₂CO₃ là một axit yếu: dung dịch H₂CO₃ chỉ làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ nhạt, bị axit mạnh đẩy ra khỏi muối.

- H₂CO₃ là một axit không bền: H₂CO₃ tạo thành trong các phản ứng hóa học bị phân hủy ngay thành CO₂ và H₂O.

II. Muối cacbonat

1. Phân loại

Có hai loại muối cacbonat:

- Muối cacbonat trung hòa (hay muối cacbonat), không còn nguyên tố H trong thành phần gốc axit.

Ví dụ: Na₂CO₃, CaCO₃,..

- Muối cacbonat axit (hay muối hiđrocacbonat), có nguyên tố H trong thành phần gốc axit.

Ví dụ: NaHCO₃, Ca(HCO₃)₂...

2. Tính chất

a. Tính tan

- Đa số muối cacbonat không tan trong nước, trừ một số muối cacbonat của kim loại kiềm như Na₂CO₃, K₂CO₃...

- Hầu hết các muối hiđrocacbonat tan trong nước như Ca(HCO₃)₂; Mg(HCO₃)₂ …

b. Tính chất hóa học

- Tác dụng với axit:

+ Muối cacbonat tác dụng với dung dịch axit mạnh hơn axit cacbonic (như HCl, HNO₃, H,SO₄,...) tạo thành muối mới và giải phóng CO₂.

+ Ví dụ:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO_2↑ + H₂O

CaCO₃ + H₂SO₄ → CaSO₄ + CO_{2 ↑}+ H₂O

Hình 1: NaHCO₃ tác dụng với HCl

- Tác dụng với dung dịch bazơ

+ Một số dung dịch muối cacbonat tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối cacbonat không tan và bazơ mới.

+ Ví dụ:

K₂CO₃ + Ca(OH)₂ → 2KOH + CaCO₃ ↓

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → 2NaOH + BaCO₃ ↓

Hình 2: K₂CO₃ tác dụng với Ba(OH)₂

+ Muối hiđrocacbonat tác dụng với dung dịch kiềm tạo thành muối trung hòa và nước

Ví dụ:

KHCO₃ + KOH → K₂CO₃ + H₂O

Ba(HCO₃)₂ + Ba(OH)₂ → 2BaCO₃↓ + 2H₂O

-Tác dụng với dung dịch muối

- Dung dịch muối cacbonat tác dụng với một số dung dịch muối tạo thành 2 muối mới

Ví dụ:

Na₂CO₃ + CaCl₂ → 2NaCl + CaCO_3↓

- Muối cacbonat bị nhiệt phân hủy

Nhiều muối cacbonat (trừ muối cacbonat trung hòa của kim loại kiềm) dễ bị nhiệt phân hủy giải phóng khí CO₂

Ví dụ:

CaCO_{3 $\stackrel{t^0}{\to }$} CaO + CO₂

2NaHCO_{3 $\stackrel{t^0}{\to }$} Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

Hình 3: Nhiệt phân muối NaHCO₃

3. Ứng dụng

- CaCO₃ là thành phần chính của đá vôi, được dùng để sản xuất vôi, xi măng…

- Na₂CO₃ được dùng để nấu xà phòng, sản xuất thủy tinh,..

- NaHCO₃ được dùng làm dược phẩm, hóa chất trong bình cứu hỏa,...

III. Chu trình cacbon trong tự nhiên

Trong tự nhiên luôn có sự chuyển hóa cacbon tự dạng này sang dạng khác. Sự chuyển hóa này diễn ra thường xuyên, liên tục và tạo thành chu trình khép kín.

Hình 4: Chu trình cacbon trong tự nhiên

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 29: Axit cacbonic và muối cacbonat

Câu 1: Khi nhiệt phân muối cacbonat, khí sinh ra là

A. CO₂

B. SO₃

C. SO₂

D. O₂

Câu 2: Cho dung dịch K₂CO₃ tác dụng với dung dịch Ca(OH)₂ hiện tượng của phản ứng là

A. Sủi bọt khí

B. Kết tủa trắng

C. Không có hiện tượng

D. Dung dịch chuyển sang màu xanh

Câu 3: Cho 6 gam CaCO₃ tác dụng với một lượng vừa đủ dung dịch HCl 2M. Thể tích dung dịch HCl đã dùng là

A. 0,02 lít

B. 0,04 lít

C. 0,06 lít

D. 0,08 lít

Câu 4: Chọn đáp án đúng nhất. Tất cả muối cacbonat đều

A. Không tan trong nước

B. Tan trong nước

C. Bị nhiệt phân tạo ra oxit kim loại và cacbon dioxit

D. Bị nhiệt phân trừ muối cacbonat trung hòa của kim loại kiềm

Câu 5: Ứng dụng của muối cacbonat là

A. CaCO₃ là thành phần chính của đá vôi, được dùng để sản xuất vôi, xi măng, …

B. Na₂CO₃ được dùng để nấu xà phòng, sản xuất thủy tinh, …

C. NaHCO₃ được dùng làm dược phẩm, hóa chất trong bình cứu hỏa, …

D. Cả A, B, C đều đúng

Câu 6: Nung hoàn toàn hỗn hợp 2 muối CaCO₃ và MgCO₃ thu được 3,8 gam hai oxit và 1,68 lít CO₂ (đktc). Khối lượng hỗn hợp muối ban đầu là

A. 8,2 gam

B. 5,9 gam

C. 6,8 gam

D. 7,1 gam

Câu 7: Tính chất hóa học của muối cacbonat là

A. Tác dụng với axit, với dung dịch bazơ

B. Tác dụng với dung dịch muối

C. Muối cacbonat bị nhiệt phân hủy

D. Cả A, B, C đều đúng

Câu 8: Trong các muối sau, muối nào là muối hidrocacbonat?

A. NaHSO₃

B. MgCO₃

C. Na₂CO₃

D. Ca(HCO₃)₂

Câu 9: Nhiệt phân 40 gam CaCO₃ thu được V lít khí CO₂ ở đktc. Giá trị của V là

A. 5,60 lít

B. 7,04 lít

C. 8,96 lít

D. 9,08 lít

Câu 10: Phương trình hóa học nào sau đây đúng?

A. 2NaHCO₃ $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ Na₂CO₃ + CO₂ + H₂O

B. 2NaHCO₃ $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ Na₂CO₃ + H₂O

C. NaHCO₃ $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ Na₂CO₃ + O₂ + H₂O

D. 2NaHCO₃ $\stackrel{\mathrm{t}°}{\to }$ NaOH + CO₂ + H₂O

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Hóa lớp 9 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 30: Silic. Công nghiệp silicat

Lý thuyết Bài 31: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Lý thuyết Bài 32: Luyện tập chương 3: phi kim – Sơ lược về bảng tuần hoàn

Lý thuyết Bài 34: Khái niệm về hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ

Lý thuyết Bài 35: Cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ