Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người trang 40 (Kết nối tri thức)

Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người Kết nối tri thức

Bài giảng Soạn văn lớp 6 Tập 1 Chuyện cổ tích về loài người

A. Soạn bài Chuyện cổ tích về loài người ngắn gọn

Trước khi đọc

Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Nêu tên một truyện kể về nguồn gốc loài người trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam hoặc văn học nước ngoài mà em biết. Trong truyện kể đó, sự ra đời của loài người có điều gì kì lạ?

Trả lời:

- Truyện kể về nguồn gốc loài người trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam: Truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên.

- Trong truyện này, loài người ra đời từ bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ, từ đó các con chia nhau đi cai quản các vùng đất của nước ta.

Câu 2 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Đọc một bài thơ hoặc đoạn thơ viết về tình cảm gia đình mà em biết.

Trả lời:

- Trích đoạn bài thơ Con cò – Chế Lan Viên:

Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh cò đang bay:

"Con cò bay la

Con cò bay lả

Con cò Cổng Phủ

Con cò Đồng Đăng..."

Cò một mình, cò phải kiếm lấy ăn

Con có mẹ, con chơi rồi lại ngủ

"Con cò ăn đêm

Con cò xa tổ

Cò gặp cành mềm

Cò sợ xáo măng..."

Ngủ yên, ngủ yên, cò ơi, chớ sợ

Cành có mềm, mẹ đã sẵn tay nâng

Trong lời ru của mẹ thấm hơi xuân

Con chưa biết con cò con vạc

Con chưa biết những cành mềm mẹ hát

Sữa mẹ nhiều, con ngủ chẳng phân vân

Đọc văn bản

Câu 1 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Theo dõi số lượng tiếng trong một dòng thơ.

Trả lời: 

- Một dòng thơ có 5 tiếng. 

Câu 2 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Hình dung: Hình ảnh trái đất khi trẻ con được sinh ra. 

Trả lời:

+ Trên trái đất trần trụi 

+ Không dáng cây ngọn cỏ 

+ Mặt trời cũng chưa có 

+ Chỉ toàn là bóng đêm 

+ Không khí chỉ màu đen

Chưa có màu sắc khác. 

Câu 3 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Hình dung: Sự thay đổi của trái đất sau khi trẻ con được sinh ra qua miêu tả của nhà thơ. 

Trả lời:

+ mặt trời nhô cao. 

+ màu xanh cỏ cây bắt đầu có 

+ cây cao bằng gang tay

+ có lá cỏ và hoa

+ hoa có màu đỏ

+ chim bấy giờ sinh ra 

+ có tiếng hót của chim trong và cao 

+ có gió truyền âm thanh 

+ có sông, có biển 

+ biển sinh ý nghĩ, cá tôm, những cánh buồm

+ đám mây cho bóng rợp 

+ có đường cho trẻ tập đi 

Câu 4 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Theo dõi: Các nhân vật, sự việc được kể trong bài thơ. 

Trả lời:

- Các nhân vật:  mẹ, bà, bố, thầy giáo 

- Các sự việc: 

+ cái bống, cái bang 

+ cái hoa 

+ cánh cò 

+ vị gừng 

+ vết lấm 

+ đầu nguồn cơn mưa 

+ bãi sông cát vắng ,…

Câu 5 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Hình dung: Sự chăm sóc, yêu thương của mẹ dành cho con. 

Trả lời:

+ mẹ cho con tình yêu và lời ru 

+ mẹ bế bồng chăm sóc

Câu 6 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Hình dung: Hình ảnh bà kể chuyện và thế giới trong những câu chuyện cổ bà kể. 

Trả lời:

+ Chuyện con cóc nàng tiên 

Chuyện cô Tấm ở hiền 

Thằng Lý Thông ở ác … 

+ Mái tóc bà thì bạc 

Con mắt bà thì vui 

Bà kể đến suốt đời 

Cũng không sao hết chuyện. 

Câu 7 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Hình dung: Sự yêu thương, chăm sóc mà bố dành cho con. 

Trả lời:

+ Muốn cho trẻ hiểu biết 

Thế là bố sinh ra 

Bố bảo cho biết ngoan 

Bố dạy cho biết nghĩ 

Câu 8 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Hình dung: Khung cảnh mái trường thân yêu. 

Trả lời:

+ Có lớp, có bàn, có thầy giáo, có cái bảng bằng cái chiếu, cục phấn từ đá,… 

Sau khi đọc

Câu 1 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Em hãy nêu những căn cứ để xác định Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ. 

Trả lời

Chuyện cổ tích về loài người là một bài thơ, vì những lý do sau:

- Bài thơ được viết theo thể thơ ngũ ngôn (năm chữ)

- Bài thơ có sử dụng những biện pháp tu từ để làm nổi bật

- Ngôn ngữ cô đọng, ngắn gọn, súc tích, dễ hiểu.

Câu 2 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Trong tưởng tượng của nhà thơ, thế giới đã biến đổi ra sao sau khi trẻ con ra đời? 

Trả lời

Trong tưởng tượng của nhà thơ, thế giới đã biến đổi khi trẻ con ra đời: 

- Mặt trời nhô cao, cỏ cây bắt đầu sống dậy, chim sinh ra cho trẻ con tiếng hót, gió cũng thổi những làn gió mát lành, sông, biển bắt đầu hình thành cho trẻ con đi tắm, mây xuất hiện che bóng cho trẻ, đường cũng dài theo bước chân của trẻ con.

- Tình yêu, lời ru của mẹ và những câu chuyện kể được sinh ra từ bà.

- Sự hiểu biết xuất hiện từ lời kể của bố.

- Chữ viết, bàn ghế, trường lớp cũng bắt đầu sinh ra cho trẻ em.

Câu 3 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Món quà tình cảm nào mà theo nhà thơ, chỉ có người mẹ mới đem đến được cho trẻ? 

Trả lời

Món quà tình cảm mà theo nhà thơ, chỉ có người mẹ mới đem đến được cho trẻ đó là sự chăm sóc, yêu thương trẻ thơ để em bé có được một môi trường phát triển tốt (là tình yêu, lời ru, sự bế bồng chăm sóc).

Câu 4 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Bà đã kể cho trẻ nghe những câu chuyện gì? Hãy nêu những điều mà bà muốn gửi gắm trong những câu chuyện đó. 

Trả lời

- Bà đã kể cho trẻ nghe những câu chuyện cổ: "chuyện con cóc, nàng tiên, chuyện cố Tấm ở hiền, chuyện Lý Thông ở ác".

- Những điều mà bà muốn gửi gắm qua những câu chuyện cổ từ ngày xưa đó là: Bà muốn giúp cho bé thơ hiểu biết hơn về lịch sử cội nguồn, hướng đến cách sống ở hiền gặp lành, sống chân thành, tốt bụng.

Câu 5 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Theo cách nhìn của nhà thơ, điều bố dành cho trẻ có gì khác so với điều bà và mẹ dành cho trẻ. 

Trả lời

Bố đã dạy dỗ cho con những hiểu biết về đạo đức và tri thức trong cuộc đời. Bố dậy con rộng là mặt bể, dài là con đường đi, núi màu xanh và trái đất hình tròn. 

$\Rightarrow$ Cách dạy của bố có phần khác với bà và mẹ

Câu 6 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Trong khổ thơ cuối, em thấy hình ảnh trường lớp và thầy giáo hiện lên như thế nào. 

Trả lời

- Trong khổ thơ cuối, hình ảnh trường lớp và thầy giáo hiện lên như một minh chứng cuộc sống này ngày một phát triển diệu kì và văn minh.

Câu 7 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Nhan đề Chuyện cổ tích về loài người gợi lên cho em những suy nghĩ gì? 

Trả lời

Nhan đề Chuyện cổ tích về loài người gợi lên cho em những suy nghĩ đây là một câu chuyện lý giải được cuộc sống trên trái đất từ xưa đến nay.

Câu 8 (trang 43 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Câu chuyện về Nguồn gốc của loài người qua thơ của tác giả Xuân Quỳnh có gì khác so với những câu chuyện về nguồn gốc của loài người mà em đã biết? Sự khác biệt ấy có ý nghĩa như thế nào. 

Trả lời

- Những câu chuyện về nguồn gốc của loài người mà em đã biết kể lại sự tích con người được hình thành như thế nào và lí giải tổ tiên của dân tộc.

- Chuyện cổ tích về loài người lí giải nguồn gốc của trái đất xoay quanh việc một em bé xuất hiện và lớn lên.

$\Rightarrow$ Bài thơ có một thông điệp sâu sắc được chuyển tải chính là hãy chăm sóc và yêu thương trẻ em. Để mỗi em bé có được một tuổi thơ tốt đẹp và hạnh phúc nhất.

VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) thể hiện cảm xúc của em về một đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Chuyện cổ tích về loài người. 

Bài làm tham khảo

Đoạn thơ mà em yêu thích nhất trong bài thơ Chuyện cổ tích về loài người là đoạn thơ viết về sự ra đời của mẹ. Từ những dòng thơ mà tác giả viết, người đọc có thể hình dung được sự ra đời của người mẹ đó chính là dành cho trẻ con tình yêu thương, chăm sóc và những lời ru tiếng hát. Những lời ru tiếng hát ấy mở ra cho trẻ con sự hiểu biết về thế giới xung quanh, từ cành hoa, cánh cò cho đến vị nguồn, cơn mưa. Tác giả đã liệt kê hình ảnh, hương vị, màu sắc mà người mẹ đem đến cho trẻ con. Và ý nghĩa của chính sự xuất hiện của mẹ đó chính là đem đến cho trẻ con tình yêu thương và chăm sóc. Nhờ giọng thơ vui vẻ, người đọc có thể hình dung được ý nghĩa của người mẹ đối với trẻ con một cách kỳ diệu, thiêng liêng và tràn ngập màu sắc.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Chuyện cổ tích về loài người

I. Tác giả

1. Tiểu sử 

- Xuân Quỳnh (1942 - 1988) tên khai sinh là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.

- Quê quán: La Khê - thành phố Hà Đông - Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

- Xuất thân trong một gia đình công chức, mẹ mất sớm, bố thường xuyên công tác xa gia đình, bà được bà nội nuôi dạy từ nhỏ đến khi trưởng thành.

2. Sự nghiệp văn học

a. Tác phẩm chính

- Hoa dọc chiến hào (1968); Gió Lào cát trắng (1974) ; Tự hát (1984); Hoa cỏ may (1989),...

b. Phong cách sáng tác

- Thơ Xuân Quỳnh giàu cảm xúc với những cung bậc khác nhau như chính tính cách luôn hết mình của Xuân Quỳnh. 

- Thơ bà là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên, vừa chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng về hạnh phúc đời thường.

c. Vị trí và tầm ảnh hưởng của tác giả

- Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ các nhà thơ trẻ thời kì chống Mĩ. 

II. Tác phẩm

1. Xuất xứ: Trích từ Lời ru trên mặt đất (1978).

2. Thể loại: Thơ 5 chữ

3. Bố cục: 3 phần

- Phần 1 (Khổ 1): Giới thiệu sơ lược về thời sơ khai.

- Phần 2 (Khổ 2): Sự ra đời của thiên nhiên.

- Phần 3 (Khổ 3, 4, 5): Sự ra đời của gia đình.

- Phần 4 (Khổ 6): Sự ra đời của xã hội.

4. Nội dung chính

Bài thơ lý giải về sự ra đời của loài người theo quan niệm rất riêng, lấy trẻ con làm trung tâm. Trẻ con sinh ra đầu tiên trên trái đất, sau đó mới có sự xuất hiện của thiên nhiên và con người nhằm nâng niu, hỗ trợ để trẻ phát triển toàn diện.

5. Giá trị nội dung:

Chuyện cổ tích về loài người kể về sự xuất hiện của loài người, rồi sự trưởng thành, phát triển tiến đến xã hội văn minh. Bài thơ đã bộc lộ tình yêu mến đối với con người nhất là trẻ em. Trẻ em cần được yêu thương, chăm sóc, dạy dỗ. Mọi sự sinh ra trên đời này là vì trẻ em, vì cuộc sống hôm nay và mai sau của trẻ em.

6. Giá trị nghệ thuật:

Thể thơ 5 chữ kết hợp sinh động với các yếu tố tự sự, miêu tả cùng các biện pháp tu từ như điệp ngữ,...

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 6 sách Kết nối tri thức với cuộc sống hay, ngắn gọn khác:

Thực hành tiếng Việt trang 43

Mây và sóng

Thực hành tiếng Việt trang 47

Bức tranh của em gái tôi

Viết đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ có yếu tố tự sự và miêu tả