Toán 8 Bài 2 (Chân trời sáng tạo): Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số

Với giải bài tập Toán lớp 8 Bài 2: Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số sách Chân trời sáng tạo hay nhất, chi tiết giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Toán 8 Bài 2.

1 1,545 21/09/2024


Giải Toán 8 Bài 2: Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số

Giải Toán 8 trang 10 Tập 2

Khởi động trang 10 Toán 8 Tập 2: Bạn Cúc mới học chơi cờ vua. Em hãy tìm giúp bạn:

- Quân Hậu Trắng đang ở giao của các cột nào của hàng nào?

- Tại giao của cột b và hàng 8 là quân gì? Cho biết tên gọi của các quân cờ trên bàn cờ vua như sau:

Khởi động trang 10 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lời giải:

- Quân Hậu Trắng đang ở giao của cột d và hàng 1.

- Tại giao của cột b và hàng 8 là quân mã đen.

1. Tọa độ của một điểm

Khám phá 1 trang 10 Toán 8 Tập 2: Trên biển có một con tàu ở vị trí A và một hòn đảo ở vị trí B (Hình 1). Hãy mô tả vị trí của con tàu và vị trí hòn đảo so với vị trí của hai trục Ox và Oy.

Khám phá 1 trang 10 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lời giải:

Con tàu ở vị trí A cách trục Ox 8 km và cách trục Oy 4 km;

Hòn đảo ở vị trí B cách trục Ox 7 km và cách trục Oy 3 km.

Giải Toán 8 trang 11 Tập 2

Thực hành 1 trang 11 Toán 8 Tập 2: Tìm tọa độ của các điểm O, E, F trong Hình 4.

Thực hành 1 trang 11 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lời giải:

Qua E kẻ các đường thẳng vuông góc với hai trục tọa độ, các đường này cắt Ox tại điểm −3 và cắt Oy tại điểm 4. Ta được tọa độ điểm E là (−3; 4).

Qua O kẻ các đường thẳng vuông góc với hai trục tọa độ, các đường này cắt Ox tại điểm 0 và cắt Oy tại điểm 0. Ta được tọa độ điểm O là (0; 0).

Qua F kẻ các đường thẳng vuông góc với hai trục tọa độ, các đường này cắt Ox tại điểm 5 và cắt Oy tại điểm −3. Ta được tọa độ điểm E là (5; −3).

Vận dụng 1 trang 11 Toán 8 Tập 2: Tìm tọa độ vị trí A của con thuyền và B của hòn đảo trong hoạt động khám phá trang 10 Sách giáo khoa Toán lớp 8 Tập 2

Vận dụng 1 trang 11 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lời giải:

Qua A kẻ các đường thẳng vuông góc với hai trục tọa độ, các đường này cắt Ox tại 4 và cắt Oy tại 8. Ta được tọa độ A của con thuyền là (4; 8).

Qua B kẻ các đường thẳng vuông góc với hai trục tọa độ, các đường này cắt Ox tại −3 và cắt Oy tại 7. Ta được tọa độ A của con thuyền là (−3; 7).

2. Xác định một điểm trên mặt phẳng tọa độ khi biết tọa độ của nó

Khám phá 2 trang 11 Toán 8 Tập 2: Bạn Khoa tìm được tấm bản đồ cổ cho biết kho báu của thuyền trương Độc Nhãn trên đỏa Hòn Dừa (Hình 5) được giấu tại điểm có tọa độ (6; 4). Em hãy kẻ một đường thẳng vuông góc với Ox tại điểm 6 và một đường thẳng vuông góc với Oy tại điểm 4. Xác định giao điểm của hai đường thẳng vừa vẽ để giúp ban Khoa tìm kho báu.

Khám phá 2 trang 11 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lời giải:

Khám phá 2 trang 11 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Kẻ một đường thẳng vuông góc với Ox tại điểm 6 và một đường thẳng vuông góc với Oy tại điểm 4, hai đường thẳng này cắt nhau tại A có tọa độ (6;4).

Giải Toán 8 trang 12 Tập 2

Thực hành 2 trang 12 Toán 8 Tập 2: Vẽ một trục hệ tọa độ Oxy và đánh dấu các điểm C(3; 0), D(0; −2), E(−3; −4).

Lời giải:

Các điểm C(3; 0), D(0; 2), E(−3; −4) được xác định trên mặt phẳng tọa độ Oxy như sau:

Thực hành 2 trang 12 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Vận dụng 2 trang 12 Toán 8 Tập 2: Người ta có thể dùng hai số để xác định vị trí của một điểm trên mặt đất hoặc địa cầu, chẳng hạn Lý Sơn là một huyện đảo nổi tiếng của Việt Nam, nằm ở vị trí 109°07'3"Đ, 15°22'51"B. Em hãy lấy một bản đồ địa lí Việt Nam và xác định vị trí của đảo Lý Sơn theo kinh độ và vĩ độ.

Lời giải:

Học sinh tự thực hành trên bản đồ Việt Nam.

3. Đồ thị của hàm số

Khám phá 3 trang 12 Toán 8 Tập 2: Làm thế nào để biểu diễn hàm số y = f(x) trên mặt phẳng tọa độ?

Lời giải:

Người ta có thể biểu diễn hàm số y = f(x) một cách trực quan bằng cách vẽ các điểm có tọa độ (x; y) trong mặt phẳng tọa độ.

Giải Toán 8 trang 13 Tập 2

Thực hành 3 trang 13 Toán 8 Tập 2: Vẽ đồ thị của hàm số y = f(x) cho bằng bảng sau:

Lời giải:

Đồ thị hàm số là tập hợp các điểm có tọa độ A(−2; 2), B(−1; 1), O(0; 0), D(1; −1), E(2; −2) được vẽ trên mặt phẳng tọa độ sau:

Thực hành 3 trang 13 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Vận dụng 3 trang 13 Toán 8 Tập 2: Cho hàm số y = f(x) có đồ thị như Hình 10. Hãy hoàn thành bảng giá trị của hàm số sau đây:

x

−2

−1

0

1

2

y

?

?

?

?

?

Vận dụng 3 trang 13 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lời giải:

Ta có bảng giá trị của hàm số có đồ thị đã cho như sau:

x

−2

−1

0

1

2

y

4

1

0

1

4

Bài tập

Giải Toán 8 trang 14 Tập 2

Bài 1 trang 14 Toán 8 Tập 2: Vẽ một trục tọa độ Oxy và đánh dấu các điểm A(−2; 0), B(3; 0), C(4; 0).

a) Em có nhận xét gì về các điểm A, B, C?

b) Em hãy cho biết một điểm bất kì trên trục hoành có tung độ bằng bao nhiêu.

Lời giải:

a) Xác định được các điểm A(−2; 0), B(3; 0), C(4; 0) trên hệ trục tọa độ Oxy như sau:

Bài 1 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Nhận xét: các điểm A(−2; 0), B(3; 0), C(4; 0) đều nằm trên trục hoành và có tung độ bằng 0.

b) Bất kì một điểm nằm trên trục hoành đều có tung độ bằng 0.

Bài 2 trang 14 Toán 8 Tập 2: Vẽ một hệ trục tọa độ Oxy và đánh dấu các điểm M(0; −2), N(0; 1), P(0; 4).

a) Em có nhận xét gì về các điểm M, N, P?

b) Em hãy cho biết một điểm bất kì trên trục tung có hoành độ bằng bao nhiêu?

Lời giải:

Xác định được các điểm M(0; −2), N(0; 1), P(0; 4) trên hệ trục tọa độ Oxy như sau:

Bài 2 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Nhận xét ba điểm M, N, P cùng nằm trên trục tung.

b) Một điểm bất kì trên trục tung có hoành độ bằng 0.

Bài 3 trang 14 Toán 8 Tập 2: Vẽ một hệ trục tọa độ Oxy và đánh dấu các điểm A(−3; 3), B(3; 3), C(3; −3), D(−3; −3). Nêu nhận xét về các cạnh và các góc của tứ giác ABCD.

Lời giải:

Bài 3 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Tứ giác ABCD là hình vuông.

Bài 4 trang 14 Toán 8 Tập 2: Vẽ đồ thị hàm số được cho bởi bảng sau:

x

−3

−1

0

1

2

y

−6

−2

0

2

4

Lời giải:

Đồ thị hàm số là tập hợp các điểm có tọa độ (−3; −6), (−1; −2), (1; 2), (2; 4) được vẽ trên mặt phẳng tọa độ như sau:

Bài 4 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Bài 5 trang 14 Toán 8 Tập 2: Trong những điểm sau, tìm điểm thuộc đồ thị của hàm số y = 4x:

M(−1; −4); M(1; −4); P14;1 .

Lời giải:

• Thay tọa độ điểm M vào hàm số ta có −4 = 4.( −1) suy ra M thuộc đồ thị hàm số y = 4x.

• Thay tọa độ điểm N vào hàm số ta có −4 ≠ 4.1 suy ra N không thuộc đồ thị hàm số

y = 4x.

• Thay tọa độ điểm P vào hàm số ta có 1=14.4 suy ra P thuộc đồ thị hàm số y = 4x.

Bài 6 trang 14 Toán 8 Tập 2: Cho y là hàm số của biến số x. Giá trị tương ứng của x, y được cho trong bảng sau:

x

−2

−1

0

1

2

y

−6

−3

0

3

6

a) Vẽ một hệ trục tọa độ Oxy và xác định các điểm biểu diễn các cặp giá trị (x; y) tương ứng có trong bảng trên?

b) Em có nhận xét gì các điểm vừa xác định trong câu a?

Lời giải:

a)

Bài 6 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

b) 5 điểm trên là các điểm thẳng hàng.

Bài 7 trang 14 Toán 8 Tập 2: Số quyển x và số tiền y (nghìn đồng) phải trả của ba bạn Hùng, Dũng và Mạnh được biểu diễn bới ba điểm H; D; M trong mặt phẳng tọa độ Oxy như Hình 11.

Bài 7 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

a) Tìm tọa độ các điểm H, D, M.

b) Hỏi ai mua nhiều quyển vở nhất?

Lời giải:

a) H(3;9); D(4;12); M(2;6)

b) Trục tung biểu thị cho số quyển vở x của ba bạn, do đó bạn Dũng mua nhiều vở nhất (x = 4)

Bài 8 trang 14 Toán 8 Tập 2: Mai trông coi một cửa hàng kem, em nhận thấy có mối quan hệ giữa số que kem S bán ra mỗi ngày và nhiệt độ t (°C) của ngày hôm đó. Mai đã ghi lại các giá trị tương ứng của t và S trong bảng sau:

Vẽ đồ thị của hàm số S theo biến số t.

Lời giải:

Bài 8 trang 14 Toán 8 Tập 2 Chân trời sáng tạo | Giải Toán 8

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số

1. Tọa độ của một điểm

a. Khái niệm:

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết | Lý thuyết Toán lớp 8 (ảnh 1)

Mặt phẳng có hệ trục tọa độ Oxy gọi là mặt phẳng tọa độ Oxy.

  • Ox nằm ngang gọi là trục hoành;
  • Oy thẳng đứng gọi là trục tung;
  • O gọi là gốc tọa độ.

Hai trục tọa độ Ox, Oy chia mặt phẳng tọa độ Oxy thành bốn góc: góc phần tư thứ I, II, III, IV.

b. Tọa độ của một điểm:

Trong mặt phẳng tọa độ, mỗi điểm P xác định duy nhất một cặp số (a; b) và mỗi cặp số (a; b) xác định duy nhất một điểm M.

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết | Lý thuyết Toán lớp 8 (ảnh 2)

Cặp số (a; b) gọi là tọa độ của M, kí hiệu là M(a; b), trong đó a là hoành độ, b là tung độ của điểm M.

Ví dụ: Điểm M có tọa độ là (2; -3), kí hiệu là M(2; -3). Số 2 gọi là hoành độ, số -3 gọi là tung độ của điểm M.

2. Xác định một điểm trên mặt phẳng tọa độ khi biết tọa độ của nó

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết | Lý thuyết Toán lớp 8 (ảnh 3)

Để xác định một điểm điểm P có tọa độ là (a; b), ta thực hiện các bước sau:

- Tìm trên trục hoành điểm a và vẽ đường thẳng vuông góc với trục này tại điểm a.

- Tìm trên trục tung điểm b và vẽ đường thẳng vuông góc với trục này tại điểm b.

- Giao điểm của hai đường thẳng vừa vẽ cho ta điểm P cần tìm.

Chú ý: Trên mặt phẳng tọa độ, mỗi cặp số (a; b) xác định một điểm P duy nhất.

Ví dụ: Biểu diễn điểm M(2; -3) trên mặt phẳng tọa độ Oxy

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết | Lý thuyết Toán lớp 8 (ảnh 4)

3. Đồ thị của hàm số

Đồ thị của hàm số y = f(x) trên mặt phẳng tọa độ Oxy là tập hợp tất cả các điểm M(x; f(x)).

Ví dụ: Đồ thị của hàm số y = f(x) cho bởi bảng:

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết | Lý thuyết Toán lớp 8 (ảnh 5)

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số (Chân trời sáng tạo 2023) hay, chi tiết | Lý thuyết Toán lớp 8 (ảnh 6)

Sơ đồ tư duy Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số

Lý thuyết Tọa độ của một điểm và đồ thị của hàm số – Toán lớp 8 Chân trời sáng tạo (ảnh 1)

Xem thêm Lời giải bài tập Toán 8 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 1: Khái niệm hàm số

Bài 3: Hàm số bậc nhất y = ax + b (a ≠ 0)

Bài 4: Hệ số góc của đường thẳng

Bài tập cuối chương 5

Bài 1: Phương trình bậc nhất một ẩn

1 1,545 21/09/2024


Xem thêm các chương trình khác: