Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 55 Tập 1 - Ngắn nhất Ngữ văn 8 Kết nối tri thức

Câu

Luật bằng trắc

Niêm

Vần

Nhịp

Đối

1

2

3

4

5

6

7

8

Câu

Luật bằng trắc

Niêm

Vần

Nhịp

Đối

1

B-B-T-T-T-B-B

Câu 1 và 8

B (veo)

4/3

2

T-T-B-B-T-T-B

Câu 2 và 3

B (teo)

4/3

3

T-T-B-B-B-T-T

-

4/3

Đối

4

T-B-T-T-T-B-B

Câu 4 và 5

B (vèo)

4/3

5

B-B-B-T-B-B-T

-

4/3

Đối

6

T-T-B-B-T-T-B

Câu 6 và 7

B (teo)

4/3

7

T-T-B-B-B-T-T

-

2/2/3

8

T-B-T-T-T-B-B

Câu 8 và 1

B (bèo)

4/3

Câu

Luật bằng trắc

Niêm

Vần

Nhịp

Đối

1

2

3

4

Câu

Luật bằng trắc

Niêm

Vần

Nhịp

Đối

1

B-T-B-B-T-T-B

Câu 1 và 4

B (yên)

4/3

2

T-B-T-T-T-B-B

Câu 2 và 3

B (biên)

4/3

Đối

3

T-B-T-T-B-B-T

-

4/3

Đối

4

T-T-B-B-B-T-B

Câu 4 và 1

B (điền)

4/3

Bài thơ tứ tuyệt Đường luật: Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà)

Phiên âm:

Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.

Dịch thơ:

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Vằng vặc sách trời chia xứ sở

Giặc dữ cơ sao phạm đến đây

Chúng mày nhất định phải tan vỡ.

(Theo Lê Phước – Nam Trân dịch, trong Thơ văn Lí – Trần, tập 1, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1977)

Bài thơ thất ngôn bát cú: Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

Ao sâu nước cả, khôn chài cá,

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Cải chửa ra cây, cà mới nụ,

Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.

Đầu trò tiếp khách, trầu không có,

Bác đến chơi đây ta với ta!

(Nguyễn Khuyến, trong Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, tập IV, NXB Văn hóa, Hà Nội, 1963)

a

- Về niêm: Hai cặp câu liền nhau được “dính” theo nguyên tắc: Chữ thứ 2 của câu 2 và câu 3 (nhiên – hà), câu 4 và câu 1 (đẳng – quốc) cùng thanh.

- Về luật: Luật trắc (chữ thứ 2 của câu thứ nhất “quốc”)

- Về niêm: Hai cặp câu liền nhau được “dính” theo nguyên tắc: Chữ thứ 2 của câu 2 và câu 3 (thời - sâu), câu 4 và câu 5 (rộng – chửa), câu 6 và 7 (vừa - trò), câu 1 và câu 8 (đến – bấy) cùng thanh.

b

- Theo cấu trúc bài thơ tứ tuyệt: gồm 4 phần

+ Khai: mở ra vấn đề (câu 1): Nêu nhận thức của tác giả về chủ quyền độc lập của nước Nam rõ ràng như một chân lí.

+ Thừa: tiếp tục vấn đề (câu 2): Xác định tính tất yếu của chân lí đó.

+ Chuyển: chuyển ý (câu 3): Cảnh cáo quân xâm lược.

+ Hợp: khép lại bài thơ (câu 4): Khẳng định ý chí, quyết tâm bảo vệ chủ quyền của dân tộc ta.

- Theo nội dung bài thơ: gồm 2 phần

+ Phần 1 (hai câu thơ đầu): Lời khẳng định chủ quyền của đất nước.

+ Phần 2 (hai câu còn lại): Quyết tâm bảo vệ chủ quyền, độc lập dân tộc.

- Theo cấu trúc bài thơ thất ngôn bát cú: gồm 4 phần Đề, Thực, Luận, Kết. Tuy nhiên ý thơ trong bài được triển khai khá rõ ràng theo kết cấu gồm 3 phần

+ Phần 1: Câu 1: Niềm vui khi bạn đến chơi nhà.

+ Phần 2: Câu 2-7: Hoàn cảnh tiếp bạn (Tình huống khó xử của nhà thơ)

+ Phần 3: Câu 8: Cách tiếp bạn (Cách xử lí của nhà thơ)

c

- Chủ đề: Yêu nước, là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nước và nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó trước mọi kẻ thù xâm lược.

- Đặc sắc nghệ thuật:

+ Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, từ ngữ cô đọng, hàm súc.

+ Kết hợp biểu ý và biểu cảm.

+ Giọng thơ dõng dạc, đanh thép, trang trọng, hào hùng.

- Chủ đề: Bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành thắm thiết, đậm đà, mộc mạc và tràn đầy niềm vui dân dã của tác giả.

- Đặc sắc nghệ thuật:

+ Thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật.

+ Tạo tình huống bất ngờ, thú vị.

+ Giọng thơ chất phác, hồn nhiên; Ngôn từ hóm hỉnh, bình dị.

+ Sử dụng phép đối, nói quá, ngôn ngữ thuần Việt…