Sách bài tập KHTN 9 Bài 14 (Chân trời sáng tạo): Năng lượng của Trái Đất. Năng lượng hoá thạch

Giải SBT KHTN 9 Bài 14: Năng lượng của Trái Đất. Năng lượng hoá thạch

Câu 14.1 trang 36 Sách bài tập KHTN 9: Nguồn năng lượng nào sau đây của Trái Đất không có nguồn gốc trực tiếp từ Mặt Trời?

A. Gió.

B. Các dòng chảy.

C. Địa nhiệt.

D. Sinh khối.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

Địa nhiệt là nguồn năng lượng không có nguồn gốc trực tiếp từ Mặt Trời.

Câu 14.2 trang 36 Sách bài tập KHTN 9: Nhóm nhiên liệu nào sau đây là nhiên liệu hoá thạch?

A. Than củi, than đá, bã mía.

B. Dầu mỏ, khí thiên nhiên, ethanol.

C. Ethanol, biodisel, hydrogen.

D. Than đá, dầu mỏ, khí thiên nhiên.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Than đá, dầu mỏ, khí thiên nhiên là nhóm nhiên liệu hoá thạch.

Câu 14.3 trang 36 Sách bài tập KHTN 9: Xét các phương diện hoá học, các nhiên liệu hoá thạch có chứa hàm lượng các nguyên tố nào sau đây?

A. Carbon.

B. Oygen.

C. Nitrogen.

D. Sulfur.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A

Các sinh vật trong cơ thể đều có nguyên tố carbon, khi nghiên cứu các hoá thạch người ta dựa vào sự phân rã của đồng vị carbon để nghiên cứu.

Câu 14.4 trang 36 Sách bài tập KHTN 9: Việc đốt các nhiên liệu hoá thạch có thể khiến môi trường bị ảnh hưởng như thế nào?

A. Ô nhiễm môi trường.

B. Biến đổi khí hậu.

C. Nóng lên toàn cầu.

D. Cả ba hiện tượng trên.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Việc đốt các nhiên liệu hoá thạch có thể khiến môi trường bị ảnh hưởng như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, nóng lên toàn cầu,…

Câu 14.6 trang 37 Sách bài tập KHTN 9: Nhiên liệu nào sau đây không phải là giải pháp thay thế cho nhiên liệu hoá thạch?

A. Pin nhiên liệu hydrogen.

B. Biodiesel.

C. Ethanol.

D. Xăng RON 97.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Xăng RON 97 được khai thác từ các nguồn nhiên liệu hoá thạch nên không phải là giải pháp thay thế cho nhiên liệu hoá thạch.

Câu 14.7 trang 37 Sách bài tập KHTN 9: Hình dưới đây là sơ đồ nguyên tắc hoạt động của nhà máy nhiệt điện than.

a) Hãy mô tả sự chuyển hoá năng lượng trong nhà máy nhiệt điện than.

b) Nêu ưu điểm và nhược điểm của nhiệt điện than.

c) Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), than đá là nguồn phát thải khí CO₂ lớn nhất toàn cầu và hiện trạng nhiều nước còn khai thác nhiệt điện than là một trở ngại rất lớn trong nỗ lực giảm thải của thế giới. Hãy nêu ý kiến của em về vấn đề này.

Lời giải:

a) Sự chuyển hoá năng lượng trong nhà máy nhiệt điện than:

Hoá năng (than) → Nhiệt năng (Hơi nước) → Động năng (Tuabin) → Điện năng (Máy phát điện).

b) Ưu điểm của nhiệt điện than:

- Trữ lượng than phong phú (so với dầu mỏ và khí đốt).

- Chi phí sản xuất thấp.

- Chủ động về công suất phát và nơi xây dựng nhà máy.

Nhược điểm của nhiệt điện than:

- Là nguồn phát thải khí nhà kính rất lớn.

- Chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường.

c) Học sinh tham khảo gợi ý sau:

Nhiều quốc gia trên thế giới ngày nay khuyến khích chuyển dịch năng lượng theo hướng giảm phát thải khí nhà kính. Tại hội nghị COP26 (Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu) diễn ra ở Anh vào năm 2021, hơn 40 quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã kí cam kết loại bỏ dần than đá khỏi chính sách năng lượng và ngừng xây thêm các nhà máy điện than mới.

Câu 14.8 trang 37 Sách bài tập KHTN 9: Hình bên mô tả chu trình carbon trên Trái Đất, trong đó carbon được trao đổi giữa sinh quyển, thổ nhưỡng quyển, địa quyển và khí quyển của Trái Đất. Nó là một trong các chu trình quan trọng nhất của Trái Đất, cho phép carbon được tái chế và tái sử dụng trong khắp sinh quyển và bởi các sinh vật.

a) Giải thích sự hình thành nhiên liệu hoá thạch theo chu trình carbon.

b) Vì sao nói nhiên liệu hoá thạch là năng lượng dự trữ từ mặt trời?

c) Bình luận ý kiến sau: Việc con người đốt cháy các nhiên liệu hoá thạch đã làm mất cân bằng đối với chu trình carbon, làm tăng hàm lượng CO₂ trong khí quyển khiến Trái Đất nóng lên dần do hiệu ứng nhà kính.

Lời giải:

a) Nhiên liệu hoá thạch được hình thành bởi sự phân huỷ trong điều kiện yếm khí của xác các sinh vật lắng đọng và bị chôn vùi hàng triệu năm trước. Xác thực vật đất liền có xu hướng tạo than. Xác sinh vật hải dương, bao gồm cả thực vật phù du và động vật phù du, có xu hướng tạo thành các mỏ dầu và khí.

b) Mặt trời có vai trò quan trọng trong sự hình thành nhiên liệu hoá thạch. Thực vật từng sinh trưởng trên trái Đất nhiều triệu năm trước đã tiến hành quang hợp biến ánh sáng mặt trời, CO₂ và nước thành glucose và oxygen. Động vật sinh sống thời kì ấy cũng trực tiếp hoặc gián tiếp nhận dinh dưỡng từ thực vật. Do vậy, xác chết đã phân huỷ thành nhiên liệu của các sinh vật thời xa xưa chính là tàn dư của sự quang hợp từ hàng triệu năm trước. Nhiên liệu hoá thạch là cách để Trái Đất dự trữ năng lượng từ Mặt Trời.

c) Học sinh tham khảo gợi ý sau:

Việc đốt cháy các nhiên liệu hoá thạch, đặc biệt là than đá, là nguồn phát thải khí CO₂ lớn nhất hiện nay. Thế giới cần có chính sách kiểm soát phát thải để bảo vệ môi trường sống bền vững.

Câu 14.9 trang 37 Sách bài tập KHTN 9: Tìm hiểu bảng giá xăng dầu, khí đốt tại thời điểm hiện tại ở địa phương em. Vì sao nhà nước luôn có chính sách kiểm soát chặt chẽ giá bán trên thị trường nhiên liệu?

Lời giải:

HS tham khảo giá niêm yết trên trang web của công ty dầu khí hoặc tiện ích giá xăng dầu được cập nhật mỗi ngày trên các báo, hoặc tại đại lí xăng dầu gần nhất.

Ví dụ:

- Xăng RON 95- III: 23,920 đồng

- Xăng E5 RON 92-II: 22,750 đồng

- DO 0,001S-V: 21,760 đồng

- DO 0,05S-II: 20,770 đồng

- Dầu hỏa 2-K: 20,780 đồng

Xăng dầu, khí đốt là những nhiên liệu thiết yếu đối với sản xuất và đời sống, có ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế và toàn xã hội. Vì vậy, nhà nước phải kiểm soát chặt giá bán của thị trường nhiên liệu.

Câu 14.10 trang 37 Sách bài tập KHTN 9: Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi dưới.

Chuyển dịch xanh Net-zero

Net-zero được hiểu là cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính xuống gần bằng 0 nhất có thể, với lượng khí thải còn lại được tái hấp thụ từ khí quyển bởi rừng và đại dương.

Khoa học đã chứng minh, để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu và bảo tồn một hành tinh có thể sống được, sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu cần được giới hạn ở mức 1,5^oC so với mức thời kì tiền công nghiệp. Trái Đất hiện nay đã ấm hơn khoảng 11^oC cuối những năm 1800, trong khi lượng khí thải vẫn tiếp tục tăng lên. Để giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1,5^oC như mục tiêu đặt ra trong Thoả thuận Paris, thế giới cần phải giảm 45% lượng khí thải vào năm 2030 và đạt net-zero vào năm 2050. Chuyển đổi sang một thế giới phát thải ròng bằng 0 là một trong những thách thức lớn nhất mà loài người phải đối mặt. Nó đòi hỏi không gì khác hơn là một sự chuyển đổi hoàn toàn về cách thức chúng ta sản xuất, tiêu thụ và di chuyển. Ngành năng lượng là nguồn phát sinh của khoảng ¾ lượng phát thải khí nhà kính hiện nay, do đó nắm giữ vai trò then chốt trong việc ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu. Việc thay thế nhiệt điện than, khí đốt và dầu gây ô nhiễm bằng năng lượng từ các nguồn tái tạo, chẳng hạn như gió hoặc Mặt trời, sẽ làm giảm đáng kể lượng phát thải carbon.

(Theo Báo Nhân Dân)

a) Net-zero là gì?

b) Vì sao net-zero lại có tầm quan trọng như thế?

c) Bằng cách nào đạt tới net-zero?

Lời giải:

a) Net-zero là thoả thuận yêu cầu cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính xuống gần bằng 0 nhất có thể.

b) Thế giới cần đạt tới net-zero để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của biến đổi khí hậu và sự nóng lên toàn cầu, nhằm bảo tồn một hành tinh có thể sống được.

c) Chúng ta có thể đạt tới net-zero bằng cách chuyển dịch xanh trong cách sản xuất, tiêu thụ và di chuyển:

- Cắt giảm tiêu thụ nhiên liệu hoá thạch, thay thế dần bằng các nhiên liệu khác thân thiện với môi trường hơn.

- Chuyển sang sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo.

- Thực hành tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 14: Năng lượng của Trái Đất. Năng lượng hoá thạch

1. Năng lượng của Trái Đất

- Vòng năng lượng trên Trái Đất là những sự chuyển hóa năng lượng và vận động xảy ra khi năng lượng mặt trời truyền đến Trái Đất. Năng lượng của Trái Đất chủ yếu đến từ Mặt Trời.

- Quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trên Trái Đất tạo nên các vòng năng lượng trên Trái Đất. Các vòng năng lượng này đã tạo ra gió, các dòng hải lưu và sóng biển, hình thành các kiểu thời tiết và khí hậu đa dạng trên Trái Đất.

- Ngoài ra, trên Trái Đất còn có các nguồn năng lượng khác như:

+ Năng lượng địa nhiệt là năng lượng đến từ lõi Trái Đất.

+ Năng lượng thủy triều là kết quả của lực hút hấp dẫn của Mặt Trăng lên Trái Đất.

+ Năng lượng hạt nhân được dự trữ bên trong hạt nhân nguyên tử.

2. Năng lượng hóa thạch

- Các yếu tố ảnh hưởng đến giá nhiên liệu: