Giải KHTN 8 Bài 43 (Chân trời sáng tạo): Da và điều hoà thân nhiệt

Giải KHTN 8 Bài 43: Da và điều hoà thân nhiệt

Giải KHTN 8 trang 185

Mở đầu trang 185 Bài 43 KHTN lớp 8: Sau khi tập luyện thể dục, thể thao, da có hiện tượng tiết mồ hôi. Hiện tượng này có ý nghĩa gì với cơ thể? Cơ chế của quá trình này được thể hiện như thế nào?

Trả lời:

- Sau khi luyện tập thể dục, thể thao, da có hiện tượng tiết mồ hôi. Hiện tượng này có ý nghĩa giúp cơ thể tỏa nhiệt để điều hòa nhiệt độ cơ thể, đảm bảo các quá trình sống trong cơ thể diễn ra bình thường.

- Cơ chế của quá trình tiết mồ hôi: Sau khi luyện tập thể dục, thể thao, thân nhiệt tăng lên kích thích trung ương thần kinh để kích hoạt cơ chế làm mát. Tín hiệu từ trung ương thần kinh sẽ được gửi đến tuyến mồ hôi ở da để kích hoạt tăng tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi làm mát cơ thể.

1. Da

Câu hỏi thảo luận 1 trang 185 KHTN lớp 8: Xác định các thành phần cấu tạo của da theo sơ đồ gợi ý sau:

Trả lời:

Các thành phần cấu tạo của da:

Câu hỏi thảo luận 2 trang 185 KHTN lớp 8: Quan sát các thành phần cấu tạo của da, dự đoán nhờ thành phần cấu tạo nào mà da cảm nhận được nóng, lạnh, độ cứng, mềm của vật khi tiếp xúc.

Trả lời:

Da cảm nhận được nóng, lạnh, độ cứng, mềm của vật khi tiếp xúc là nhờ thành phần thụ quan (thuộc lớp biểu bì của da) có chức năng tiếp nhận các kích thích từ môi trường ngoài.

Giải KHTN 8 trang 186

Luyện tập trang 186 KHTN lớp 8: Trình bày các chức năng của da. Cho ví dụ.

Trả lời:

- Các chức năng của da:

+ Da có chức năng bảo vệ cơ thể, chống lại các yếu tố bất lợi của môi trường như sự va đập, sự xâm nhập của vi khuẩn, chống thấm nước và mất nước.

+ Giữ vai trò quan trọng trong điều hòa thân nhiệt.

+ Thực hiện hiện chức năng bài tiết thông qua bài tiết mồ hôi.

+ Nhận biết các kích thích của môi trường.

- Ví dụ: Khi trời nóng, tuyến mồ hôi tăng tiết mồ hôi, các mạch máu dưới da và lỗ chân lông dãn ra, giúp cơ thể điều hòa thân nhiệt.

Câu hỏi thảo luận 3 trang 186 KHTN lớp 8: Quan sát Hình 43.2, hãy hoàn thành bảng sau:

Trả lời:

Giải KHTN 8 trang 187

Luyện tập trang 187 KHTN lớp 8: Trình bày một số biện pháp em đã áp dụng để chăm sóc, bảo vệ, làm đẹp cho da.

Trả lời:

Một số biện pháp chăm sóc, bảo vệ, làm đẹp cho da:

- Giữ tinh thần lạc quan, sinh hoạt điều đồ.

- Uống nhiều nước.

- Ăn nhiều rau xanh và trái cây để bổ sung vitamin và chất khoáng.

- Vệ sinh da và chống nắng đúng cách.

- Bổ sung độ ẩm cho da.

- Hạn chế trang điểm.

- Bảo vệ da khỏi các yếu tố gây tổn thương da (nhiệt độ, tia tử ngoại, hóa chất,…).

- Vệ sinh môi trường sạch sẽ.

- Không tự nặn mụn trứng cá.

Vận dụng 1 trang 187 KHTN lớp 8: Trình bày tác dụng của kem chống nắng đối với làn da.

Trả lời:

Tác dụng của kem chống nắng đối với làn da: Kem chống nắng có tác dụng bảo vệ da bằng cách ngăn ngừa bức xạ UV, giảm thiểu mức độ tổn thương cho da, giảm nguy cơ ung thư da; bảo vệ da khỏi cháy nắng; giúp ngăn ngừa lão hóa sớm do ánh nắng mặt trời. Ngoài ra, một số loại kem chống nắng còn có khả năng dưỡng ẩm cho da.

Vận dụng 2 trang 187 KHTN lớp 8: Vì sao chúng ta không nên trang điểm thường xuyên?

Trả lời:

Chúng ta không nên trang điểm thường xuyên vì trang điểm không đúng cách, không sử dụng sản phẩm chất lượng, không biết chăm sóc da sau trang điểm sẽ khiến da dễ bị bào mòn, dễ nhăn nheo, dễ bị nổi mụn và viêm da. Đồng thời, trang điểm thường xuyên sẽ dẫn đến một hệ quả tất yếu là da luôn bị bít kín, từ đó gây nên sự bí bách, khiến làn da bị “ngạt thở”, làm tắc lỗ chân lông và cản trở quá trình bài tiết mồ hôi.

2. Thân nhiệt

Câu hỏi thảo luận 4 trang 187 KHTN lớp 8: Thân nhiệt ở khoảng nhiệt độ nào thì báo hiệu cơ thể đang bị sốt?

Trả lời:

Thân nhiệt ở khoảng nhiệt độ trên 37,5oC sẽ báo hiệu cơ thể đang bị sốt.

Luyện tập trang 187 KHTN lớp 8: Chọn một loại nhiệt kế và tiến hành tự đo thân nhiệt vào các thời điểm khác nhau trong ngày và ghi lại các thao tác và kết quả.

Trả lời:

* Gợi ý lựa chọn loại nhiệt kế và kết quả đo:

Lựa chọn loại nhiệt kế điện tử:

- Các thao tác đo:

+ Bước 1: Bật nguồn nhiệt kế.

+ Bước 2: Đưa đầu nhiệt kế vào vị trí cần đo (trán, tai,…) và ấn nút bật để máy nhận dữ liệu và tiến hành đo.

+ Bước 3: Đợi khoảng 3 – 5 giây, đọc kết quả đo; so sánh với mức nhiệt độ tiêu chuẩn.

+ Bước 4: Tắt nguồn nhiệt kế, vệ sinh và bảo quản.

- Kết quả đo:

+ Thời điểm 9h sáng, học sinh đang ngồi học, không vận động, nhiệt độ đo được là: 36,5^oC.

+ Thời điểm 17h30 chiều, học sinh vừa chạy bộ 30 phút, nhiệt độ đo được sau khi chạy là: 37,1^oC.

Câu hỏi thảo luận 5 trang 188 KHTN lớp 8: Quan sát Hình 43.4 và cho biết khi nhiệt độ môi trường quá cao hoặc quá thấp, da có những phản ứng như thế nào để giúp cơ thể duy trì thân nhiệt ổn định.

Trả lời:

Phản ứng của da giúp cơ thể duy trì thân nhiệt:

- Khi nhiệt độ môi trường quá cao: Các mạch máu dưới da dãn rộng; các mao mạch chứa đầy máu; các tuyến mồ hôi tăng tiết mồ hôi.

- Khi nhiệt độ môi trường quá thấp: Các mạch máu dưới da co lại; các cơ xương co nhanh, gây run tạo nhiệt; các tuyến mồ hôi co lại giảm tiết mồ hôi.

Giải KHTN 8 trang 189

Câu hỏi thảo luận 6 trang 189 KHTN lớp 8: Trình bày nguyên nhân và biện pháp chống cảm nóng, cảm lạnh bằng cách hoàn thành bảng sau:

Trả lời:

Nguyên nhân và biện pháp chống cảm nóng, cảm lạnh:

Câu hỏi thảo luận 7 trang 189 KHTN lớp 8: Hãy sắp xếp thứ tự ưu tiên khi tiến hành sơ cứu cho người bị say nắng.

Trả lời:

Luyện tập trang 189 KHTN lớp 8: Trình bày tác dụng của biểu hiện run cơ

Trả lời:

Tác dụng của biểu hiện run cơ: Run cơ tức là làm tăng hoạt động của cơ. Sự tăng hoạt động của cơ kích thích quá trình hô hấp tế bào tăng để đáp ứng nhu cầu năng lượng cho các tế bào cơ hoạt động. Mà một phần năng lượng được giải phóng ra trong quá trình hô hấp tế bào ở dạng nhiệt. Như vậy, biểu hiện run cơ sẽ giúp cơ thể sinh nhiệt đảm bảo thân nhiệt ổn định trong điều kiện lạnh.

Vận dụng trang 189 KHTN lớp 8: Giải thích cơ sở khoa học của câu nói: “Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói”.

Trả lời:

Cơ sở khoa học của câu nói: “Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói”:

- Khi trời nóng, cơ thể cần hạ bớt thân nhiệt → Cơ thể tăng tỏa nhiệt nhờ hoạt động thải nước qua tiết mồ hôi để mang theo nhiệt thải ra ngoài → Cơ thể cần nhiều nước (chóng khát) để bù đắp lượng nước đã mất đi.

- Khi trời mát, cơ thể cần nhiều nhiệt để bù đắp cho lượng nhiệt đã mất đi vào môi trường → Cơ thể cần nhiều thức ăn (chóng đói) để biến đổi thành chất dinh dưỡng nhằm cung cấp vật chất cho quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng để tăng sinh nhiệt.

Lý thuyết Da và điều hòa thân nhiệt

1. Da

a. Cấu tạo và chức năng của da

- Cấu tạo:

+ Da có cấu tạo gồm ba lớp: lớp biểu bì, lớp bì và lớp mỡ dưới da.

- Chức năng:

+ Bảo vệ cơ thể, điều hoà thân nhiệt, tiếp nhận kích thích từ môi trường, ...

b. Một số bệnh về da và các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và làm đẹp da an toàn

* Một số bệnh về da

- Bệnh lang ben là bệnh nhiễm nấm ngoài da thường gặp. Bệnh có thể lây từ người này sang người khác khi dùng chung đồ dùng cá nhân như quần áo, khăn tắm, . . .

- Bệnh mụn trứng cá do da bài tiết nhiều chất nhờn hoặc do bụi bẩn làm tắc nghẽn nang lông. Bệnh thường gặp ở thanh thiếu niên tuổi dậy thì, thường xuất hiện ở vùng mặt, ngực, lưng, . . .

- Bệnh ghẻ do cái ghẻ kí sinh trong da gây ra. Ghẻ lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp giữa da người lành với da người bệnh, một số trường hợp có thể do dùng chung đồ dùng sinh hoạt cá nhân.

* Các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và làm đẹp da an toàn

- Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố gây tổn thương da (nhiệt độ, tia tử ngoại, hoá chất, ...), không tự ý nặn mụn, rửa mặt đúng cách, sử dụng kem chống nắng, trang điểm phù hợp, ...

- Tắm rửa, thay quần áo và giữ da sạch để tránh các bệnh ngoài da; thường xuyên rèn luyện cơ thể để nâng cao sức chịu đựng của cơ thể và của da; rửa mặt, sử dụng kem chống nắng, trang điểm, ... đúng cách để có làn da khoẻ, đẹp.

2. Thân nhiệt

- Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. Do thân nhiệt bằng nhiệt kế là cách để kiểm soát và theo dõi nhiệt độ cơ thể.

- Da và hệ thần kinh có vai trò quan trọng trong việc điều hoà thân nhiệt.

- Sử dụng các phương pháp và phương tiện chống nóng, lạnh một cách hợp lí để phòng, chống cảm nóng, cảm lạnh.

Xem thêm lời giải bài tập Khoa học tự nhiên lớp 8 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 44: Hệ sinh dục ở người và bảo vệ sức khoẻ sinh sản vị thành niên

Ôn tập chương 6

Bài 45: Môi trường và các nhân tố sinh thái

Bài 46: Quần thể sinh vật

Bài 47: Quần xã sinh vật