Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 65 - Ngắn nhất Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 65

Câu 1 (trang 65 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong những đoạn trích dưới đây:

a. Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh.

Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần.

Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!

Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân.

(Xuân Diệu, Nguyệt cầm)

b. Sự thật là từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. Khi Nhật hàng Đồng minh thì nhân dân cả nước ta đã nổi dậy giành chính quyền lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hoà.

Sự thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ tay pháp.

Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần một trăm năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng Hoà.

[...]

Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập!

Vì những lẽ trên, chúng tôi, Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng:

Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.

(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn Độc lập)

c. Gió, gió thổi rào rào.

Trăng, trăng lay chấp chới.

Trời tròn như buồm căng.

Tất cả lên đường mới.

Hồn ta cảnh rộng mở

Đôi bên gió thổi vào,

Nghĩ những điều hớn hở

Như trời cao, cao, cao.

(Xuân Diệu, Gió)

d. Rau cần, với cải bắp cho một tí rau răm vào, muối xổi, lấy ra ăn với thịt đông hay kho tàu, nó lạ miệng và có khi thú hơn cả dưa cải nữa... Nhưng ăn cháo ám mà không có rau cần thì… hỏng, y như thể vào một khoảng vườn mà không có hoa, đi trong mùa xuân mà không thấy bướm.

(Vũ Bằng, Thương nhớ mười hai)

Trả lời:

Câu	Biện pháp lặp cấu trúc	Tác dụng
a	1. Lặp cấu trúc trong từng dòng thơ: trăng thương/ trăng nhớ đàn buồn đàn lặng 2. Lặp cấu trúc hai dòng thơ: Trăng thương, trăng nhớ, hơi trắng ngẩn. Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm!	Làm cho cấu trúc câu thơ ngắt thành những nhịp ngắn, mô phỏng tiếng đàn đang bắt đầu tấu lên, rải từng nốt chậm rãi.
b	1. Lặp cấu trúc hai câu sau: (1) Sự thật là từ miều thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật, chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. (2) Sự thật là dân ta đã lấy lại nước Việt Nam từ tay Nhật, chứ không phải từ tay Pháp. 2. Lặp cấu trúc giữa các vế câu: Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Đây là phép lặp cấu trúc cụm chủ vị trong cùng một câu ghép. 3. Lặp cấu trúc hai câu sau: (1) Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần một trăm năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. (2) Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hoà. 4. Lặp cấu trúc thành phần câu: Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay. 5. Lặp cấu trúc hai cụm chủ vị nòng cốt của hai câu: (1) ... dân tộc đó phải được tự do! (2) Dân tộc để phải được độc lập! 6. Lặp cấu trúc các bổ ngữ: thủ thân và lực lượng tính mạng và của cải.	Tạo giọng văn đanh thép, hùng hồn, mạnh mẽ, khẳng định những sự thật lịch sử không thể chối cãi.
c	Lặp cấu trúc: Gió, gió thổi rào rào/ Trăng trắng lay chấp chơi. Đây là phép lặp cấu trúc giữa hai dòng thơ.	Nhấn mạnh sự chuyển động tươi mới của mọi sự vật trong trời đất.
d	Lặp cấu trúc: vào một khoảng vườn mà không có hoại đi trong mùa xuân mà không thấy bướm.	Nhấn mạnh ý nghĩa quyết định của rau cần đối với lượng của món cháo ám.

Câu 2 (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu:

Riêng những câu thơ

còn xanh

Riêng những bài hát

còn xanh

Và đôi mắt em

như hai giếng nước

(Văn Cao, Thời gian)

a. Chỉ ra và nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc trong đoạn thơ trên.

b. Cho biết cách diễn đạt “những câu thơ còn xanh”, “những bài hát còn xanh” có gì đặc biệt.

Trả lời:

a. - Lặp cấu trúc giữa hai dòng thơ: Riêng những câu thơ còn xanh/ Riêng những bài hát còn xanh.

- Tác dụng: Nhấn mạnh sự trường tồn của những giá trị tinh thần, nghệ thuật.

b. Cách diễn đạt Những câu thơ còn xanh/ Những bài hát còn xanh: Hữu hình hóa những đối tượng trừu tượng như câu thơ, bài hát; biển câu thơ, bài hát thành những thực thể có sự sống, có sức trẻ, chống lại sự tàn phá của thời gian.

* Từ đọc đến viết

Câu hỏi (trang 67 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) tự phác họa nét nổi bật trong tính cách của bạn, trong đó có sử dụng biện pháp tu từ lặp cấu trúc.

Trả lời:

Em luôn tin rằng mỗi cá nhân xuất hiện trên cuộc đời này đều để hoàn thành một sứ mệnh nào đó. Vì vậy, mỗi người đều là một cá thể độc lập duy nhất. Bản thân em tự nhận thấy mình không có nhiều đặc điểm nổi bật. Em không thích tạo nên sự chú ý, không thích nổi bật giữa đám đông nhưng em có một niềm đam mê bất tận với văn chương. Bởi vậy, em thường tìm đọc các tác phẩm văn học nổi tiếng và giàu giá trị, ý nghĩa như: "Chiến tranh và hòa bình", "Cuốn theo chiều gió", "Thép đã tôi thế đấy", "Hồng lâu mộng",... Đặc biệt, những tác phẩm của các tác giả Việt Nam luôn khiến em yêu thích đặc biệt. Tuy nhiên, em chưa từng thỏa mãn với những gì mà mình đã học được. Em luôn khắc ghi trong mình câu nói mà người xưa truyền lại "đi một ngày đàng, học một sàng khôn". Vì thế, em hi vọng bản thân có thể dành thời gian đọc nhiều hơn để có thêm thật nhiều kiến thức bổ ích. Trong tương lai, em hi vọng bản thân có thể tiếp tục đi sâu trong lĩnh vực văn học ở các cấp học cao hơn. Em tin chắc rằng, bằng tình yêu văn chương cùng sự dạy bảo nhiệt tình đến từ đội ngũ giảng viên chất lượng, em sẽ tiếp thu, gặt hái được vô vàn tri thức quý báu.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Gai

Viết văn bản nghị luận về một tác phẩm văn học (bài thơ) hoặc tác phẩm nghệ thuật (bức tranh, pho tượng)

Giới thiệu về một bài thơ hoặc một bức tranh/ pho tượng theo lựa chọn cá nhân

Nghe và phản hồi về bài giới thiệu một tác phẩm văn học hoặc tác phẩm nghệ thuật

Ôn tập trang 76