Soạn bài Muối của rừng trang 16 - Ngắn nhất Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo

Soạn bài Muối của rừng

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 16 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Trả lời:

Gợi lên sự tò mò muốn biết muối của rừng là gì, muốn đọc để khám phá vẻ đẹp của khu rừng thiên nhiên khi rừng kết muối.

* Trải nghiệm cùng văn bản

1. Theo dõi: Chú ý quan sát, theo dõi hành động của gia đình khỉ từ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố.

- Gia đình khỉ hoảng loạn, “thoắt biến trong rừng”.

- Khỉ đực “cố gượng dậy, nhưng lại vật xuống”.

- Khỉ cái tiến đến gần khỉ đực một cách thận trọng, nó nhìn ngó xung quanh; khiếp sợ, hoảng loạn; con khỉ đực cất tiếng gọi nó buồn thảm, đau đớn; khỉ cái như muốn liều thí mạng với ông Diểu.

2. Suy luận: Vì sao ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn?

Vì ông chứng kiến khỉ con rơi xuống vực cùng tiếng rú thê thảm giữa màn sương kinh dị, tử khí.

3. Dự đoán: Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu con khỉ đực không?

Ông Diểu sẽ cứu con khỉ đực.

4. Hành động: Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không?

Hành động của ông Diểu gây bất ngờ vì lúc trước ông là người tàn phá thiên nhiên thì về sau ông lại là người cứu giúp khỉ đực.

5. Suy luận: Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ về ý nghĩa của nhan đề truyện?

Kết chuyện có liên kết với nhan đề khi nhắc đến loài hoa tử huyền - được gọi là hoa muối của rừng, tượng trưng cho may mắn và tốt lành.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Văn bản kể về cuộc đi săn của ông Diểu. Ông nhắm bắn một con khỉ đực, những sự việc tiếp theo khiến ông Diểu thay đổi nhận thức của mình về thế giới tự nhiên. Sau cùng, ông Diểu ra về trong làn mưa xuân và nhìn thấy hoa tử huyền, một hình ảnh đẹp ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc.

Câu 1 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành động hay nội tâm; qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện?

Trả lời:

* Các sự kiện chính

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ hành động và nội tâm (đặc biệt là độc thoại nội tâm) qua cái nhìn của tác giả với ngôi kể thứ ba hạn tri.

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy đã thể hiện được tính khách quan, tạo sự hấp dẫn cho câu chuyện vì người đọc không biết trước diễn biến truyện.

Câu 2 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Diểu?

Trả lời:

- Mối quan hệ của gia đình khỉ rất khăng khít, là tình cảm huyết thống, đau xót, yêu thương của các thành viên trong một gia đình.

- Sự thay đổi từ thái độ áp đặt, phán xét đến sự thấu hiểu, thương xót, quan tâm của ông Diểu cho thấy ông là người có bản chất lương thiện. Thiên nhiên đã giúp ông hiểu con người và sinh vật tự nhiên ngang bằng, bình đẳng như nhau. Đây cũng chính là hành trình tìm lại nhân bản cho ông.

Câu 3 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ ... lừa ông sao được?", liệt kê các câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):

Lời người kể chuyện
Lời nhân vật	Đối thoại
	Độc thoại

Trả lời:

Lời người kể chuyện		- “Sự hỗn loạn của đàn khỉ khiến cho ông Diểu sợ hãi run lên. Ông vừa làm điều ác…” - “Ông Diểu rên lên khe khẽ” - “Ông Diểu tức giận giương súng. Hành động hi sinh thân mình của con khỉ cái làm ông căm ghét”.
Lời nhân vật	Đối thoại	“Chạy đi”
	Độc thoại	“Đồ gian dối, mày chứng minh tấm lòng cao thượng hệt như bà trưởng giả. Sự tan rã đạo đức bắt đầu từ những tấn kịch thế này. lừa ông sao được?”

=> Lời người kể chuyện (có vai trò dẫn dắt câu chuyện) đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác mọi sự việc trong câu chuyện và giúp cho lời nhân vật (đối thoại và độc thoại) được rõ nét hơn.

Câu 4 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Trả lời:

- Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” là kết tinh từ quá trình trắc ẩn và biết đấu tranh chiến thắng cái ác của mỗi người trong các hoàn cảnh, để trở về với đúng bản chất thiện lương nhất.

- “Muối của rừng” được gửi gắm qua các hình ảnh, chi tiết nhân vật ông Diểu buồn bã ngồi nhìn “con khỉ đực nằm dài trên vạt cỏ ướt" và “buồn bã tê tái đến tận đáy lòng", "cay cay sống mũi" khi chứng kiến cả hai con khỉ. Ông quyết định "phóng sinh" cho con khỉ bởi bản thân ông tự nhận ra "hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên từng mỗi sinh vật quả thật nặng nề”.

Câu 5 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Theo bạn, truyện ngắn Muối của rừng hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Trả lời:

Truyện ngắn Muối của rừng hấp dẫn do cách kể chuyện. Trong truyện, ta thấy tổ chức trần thuật và cách kể chuyện rất linh hoạt, đa điểm nhìn, xen kẽ giữa lời người kể và lời nhân vật. Từ đó, người đọc hồi hộp theo dõi cuộc đi săn của ông Diểu và mãn nguyện với kết cục mà ông Diểu hành xử với tự nhiên.

Câu 6 (trang 21 sgk Ngữ văn lớp 11 Tập 2): Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác, bối cảnh văn hoá – xã hội của mỗi truyện, hãy lý giải sự tương đồng và khác biệt ấy.

Trả lời:

* Điểm tương đồng: đều nói về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, thái độ của con người với tự nhiên.

* Điểm khác nhau:

	Chiều sương	Muối của rừng
Đối tượng tự nhiên	Biển cả	Rừng núi
Tác động với tự nhiên	Thụ động (thiên nhiên tấn công con người).	Chủ động (con người tấn công thiên nhiên).
Thái độ của con người	- Xem tự nhiên là nguồn sống. - Từ sợ sệt đến chai lì, quen thuộc trước những bất trắc của tự nhiên.	- Xem tự nhiên là thú vui. - Ban đầu áp đặt, coi thường tự nhiên, về sau được cảm hóa và trở về hòa hợp và yêu mến tự nhiên.
Lí giải	Chiều sương được viết dưới một cái nhìn nhân văn về biển cả – quê hương Bùi Hiển, chan chứa yêu thương về con người. Từ việc miêu tả sự bất trắc của tự nhiên để nói lên lòng thông cảm sâu sắc với những con người bình thường, có số phận không may mắn.	Tác giả chú tâm miêu tả quá trình tương tác giữa con người và tự nhiên và được thiên nhiên chữa lành những thành kiến, suy nghĩ tiêu cực của con người. Muối của rừng phân tích và lí giải kỹ hơn mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. - Tác phẩm ra đời trong thời kì những vấn đề sinh thái đang được đặt ra nghiêm trọng.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 11 sách Chân trời sáng tạo hay, ngắn gọn khác:

Chiều sương

Tảo phát Bạch Đế thành

Thực hành tiếng Việt trang 23

Kiến và người

Viết văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội trong tác phẩm văn học