Lý thuyết Lịch sử 8 (Kết nối tri thức) Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

A. Lý thuyết Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

1. Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 – 1918)

a) Nguyên nhân

- Sự phát triển không đều về kinh tế làm thay đổi so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, mâu thuẫn về vấn đề thuộc địa trở nên gay gắt.

- Hình thành hai khối quân sự đối lập nhau: Liên minh (Đức, Áo – Hung, I-ta-li-a) và Hiệp ước (Anh, Pháp, Nga).

- Căng thẳng ở Ban-căng châm ngòi cho cuộc chiến tranh. Thái tử kế vị Áo – Hung bị ám sát ở Xéc-bi dẫn đến chiến tranh bùng nổ ngày 28 – 6 – 1914.

b) Hậu quả và tác động

- Chiến tranh thế giới thứ nhất: cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa, kết thúc với thắng lợi của khối Hiệp ước, gây ra những thảm hoạ nặng nề.

- Các thành phố, làng mạc, đường sá, cầu cống, nhà máy bị phá huỷ, châu Âu trở thành con nợ của Mỹ.

- Mỹ được hưởng lợi nhờ buôn bán vũ khí, không bị tàn phá, thu nhập tăng gấp đôi, vốn đầu tư ra nước ngoài tăng 4 lần. Nhật Bản chiếm lại đảo của Đức, nâng cao vị thế ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương.

- Cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập nhà nước Xô viết đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới trong quá trình chiến tranh.

2. Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

a) Nguyên nhân và diễn biến chính

- Cách mạng tháng Hai năm 1917 lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế Nga, nhưng nỗi khổ cực vẫn tiếp tục ám ảnh dân chúng, đặc biệt là nông dân và công nhân.

- Hai chính quyền song song tồn tại ở Nga: Chính phủ tư sản lâm thời và các đại biểu Xô viết của công nhân và binh lính, tạo ra một tình hình chính trị chưa từng có.

- V.I.Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích chuẩn bị kế hoạch để lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời.

- Tháng 7 – 1917, Đảng Bôn-sê-vích lãnh đạo giai cấp công nhân, nông dân và binh lính chuẩn bị đấu tranh vũ trang giành chính quyền, khi Chính phủ tư sản lâm thời đàn áp các phong trào quần chúng và khủng bố các xô viết.Quân khởi nghĩa chiếm được Pê-trô-grát và bao vây Cung điện Mùa Đông.

- Cung điện Mùa Đông bị chiếm và Chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ.

- Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười giành thắng lợi hoàn toàn đầu năm 1918.

b) Ý nghĩa lịch sử và tác động

- Đập tan bộ máy nhà nước tư sản, thành lập bộ máy nhà nước công nhân-nông dân.

- Khích lệ phong trào cách mạng quốc tế, giúp giải phóng các dân tộc áp bức.

- Tác động sâu sắc đến lịch sử và cục diện thế giới, chặt đứt khâu yếu nhất trong hệ thống đế quốc chủ nghĩa, tạo ra chế độ xã hội đối lập với xã hội tư bản chủ nghĩa.

B. Trắc nghiệm Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 12 (có đáp án)

Câu 1: Tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất?

A. Bản đồ thế giới có sự thay đổi 

B. Làm thay đổi so sánh lực lượng giữa các nước tư bản

C. Các thành phố, làng mạc, đường sá, cầu cống, nhà máy bị phá hủy.

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Giải thích: Sự thất bại của phe Liên minh đánh dấu sự kết thúc của chiến tranh thế giới thứ nhất gây thiệt hại nặng nề về người và của:

+ Các thành phố, nhà máy, làng mạc, đường sá, cầu cống, bị phá hủy.

+ Thiệt hại nặng về về người với 10 triệu người chết, hơn 20 triệu người bị thương.

+ Làm thay đổi sự so sánh lực lượng giữa các nước tư bản.

+ Bản đồ thế giới được chia lại: Đức mất hết thuộc địa; các nước Anh, Pháp, Mĩ mở rộng thêm thuộc địa của mình.

Câu 2: Hai chính quyền đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau được thành lập và tồn tại song song ở Nga là?

A. Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và Xô viết của đại biểu công nhân và binh lính

B. Chính phủ lâm thời của giai cấp vô sản và Xô viết của đại biểu công nhân và binh lính

C. Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và  đại biểu công nhân và binh lính

D. Cả hai đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: A

Giải thích: Chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng bị lật đổ sau cách mạng tháng Hai năm 1917, nhưng những người dân nước Nga vẫn phải chịu nhiều nỗi khổ cực. Một tình hình chính trị chưa từng có diễn ra ở Nga: hai chính quyền song song tồn tại: Chính phủ tư sản lâm thời và các Xô viết đại biểu công nhân, binh lính. Bởi hai chính quyền này đại diện cho các giai cấp với lợi ích đối lập nhau nên không thể cùng tồn tại.

Câu 3: Sự suy yếu của các nước tư bản (trừ Mĩ) sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã?

A. Nền Cộng hoà thứ ba được thành lập nhưng thường xuyên xảy ra khủng hoảng nội các

B. Chính phủ Cộng hoà thi hành chính sách đàn áp nhân dân và các cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân.

C. Tạo những điều kiện khách quan thuận lợi thúc đẩy sự phát triển của cao trào cách mạng ở các nước tư bản (1918 - 1923) và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, phụ thuộc

D. Phát triển các công ty độc quyền

Đáp án đúng: C

Câu 4: Điểm chung của hai khối quân sự đối đầu nhau ở châu Âu là?

A. Ra sức kích động chủ nghĩa dân tộc cực đoan

B. Chạy đua vũ trang

C. Tìm cớ gây chiến tranh để phân chia lại thị trường, thuộc địa

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Giải thích: Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX do mâu thuẫn gay gắt giữa các đế quốc hình thành nên hai khối quân sự đối đầu nhau: Khối Liên minh thành lập năm 1882 (gồm Đức, Áo-Hung, I-ta-li-a); Khối Hiệp ước (gồm Anh, Pháp, Nga) ra đời năm 1907. Điểm chung của hai khối quân sự đối đầu nhau là: Ra sức kích động chủ nghĩa dân tộc cực đoan; Chạy đua vũ trang và Tìm cớ gây chiến tranh để phân chia lại thị trường, thuộc địa.

Câu 5: Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh như thế nào?

A. Cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa ở cả hai bên tham chiến

B. Chiến tranh đã gây ra những hậu quả hết sức nặng nề cho nhân loại

C. Lôi cuốn hàng chục quốc gia vào vòng khói lửa; khiến hơn 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương; hàng triệu làng mạc, thành phố bị phá hủy,…

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

C. Sơ đồ tư duy Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Xem thêm các bài lý thuyết Lịch sử 8 sách Kết nối tri thức hay, chi tiết tại: 

Lý thuyết Bài 13: Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX

Lý thuyết Bài 14: Trung Quốc và Nhật Bản từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

Lý thuyết Bài 15: Ấn Độ và Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

Lý thuyết Bài 16: Việt Nam dưới thời Nguyễn (nửa đầu thế kỉ XIX)

Lý thuyết Bài 17: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược từ năm 1858 đến năm 1884