Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 9 (Kết nối tri thức): Tình hình kinh tế, văn hóa, tôn giáo trong các thế kỉ XVI-XVIII

Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 9: Tình hình kinh tế, văn hóa, tôn giáo trong các thế kỉ XVI-XVIII

A. Lý thuyết Tình hình kinh tế, văn hóa, tôn giáo trong các thế kỉ XVI-XVIII

1. Tình hình kinh tế trong các thế kỉ XVI – XVII 

a) Nông nghiệp 

- Ở Đàng Ngoài, sản xuất nông nghiệp bị sa sút, biến ruộng công thành ruộng tư, nông dân nghèo phải bỏ làng.

- Ở Đàng Trong, nhờ khai hoang và tự nhiên thuận lợi, nông nghiệp phát triển, tầng lớp địa chủ lớn hình thành. Tình trạng nông dân bị bẩn cùng hoá chưa nghiêm trọng như Đàng Ngoài.

b) Thủ công nghiệp 

- Các quan xưởng ở cả Đàng Trong và Đàng Ngoài vẫn hoạt động để sản xuất vũ khí, trang phục, đồ trang sức, và đúc tiền cho quan lại.

- Nghề thủ công phát triển mạnh, bao gồm dệt vải lụa, đồ gốm, rèn sắt, đúc đồng, dệt chiếu, làm giấy. Nhiều làng nghề nổi tiếng như Thổ Hà, Bát Tràng, La Khê, Nho Lâm, Hiền Lương, Phú Bài, và làng làm đường mía ở Quảng Nam.

c) Thương nghiệp 

- Thủ công nghiệp phát triển, thúc đẩy buôn bán mở rộng. Mạng lưới chợ hình thành và nhiều đô thị xuất hiện ở Đàng Ngoài và Đàng Trong vào thế kỉ XVII – XVIII.

- Trung tâm buôn bán lớn ở Đàng Ngoài là Thăng Long (Kẻ Chợ) và Phố Hiến (Hưng Yên), ở Đàng Trong là Thanh Hà, Hội An, Gia Định.

- Sau đó, các thành thị suy tàn do chính sách hạn chế ngoại thương của chính quyền Đàng Ngoài và Đàng Trong.

2. Tình hình văn hoá trong các thế kỉ XVI - XVIII

- Tư tưởng, tín ngưỡng, tôn giáo: 

+ Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo được ưa chuộng trong học tập, tuyển quan.

+ Công giáo được truyền bá từ 1533 và lan truyền đến thế kỉ XVIII.

+ Nhân dân giữ nếp truyền thống và tổ chức lễ hội hàng năm.

- Chữ viết: 

+ Công giáo truyền bá và chữ Quốc ngữ được sáng tạo.

+ Giáo sĩ phương Tây dùng chữ cái La-tinh để ghi âm tiếng Việt, tạo ra chữ Quốc ngữ.

+ Chữ Quốc ngữ được sử dụng phổ biến vì tiện lợi và khoa học.

- Văn học: 

+ Văn học chữ Nôm phát triển mạnh hơn trước, với thơ và truyện Nôm ngày càng nhiều.

+ Văn học dân gian phát triển với nhiều thể loại, thể thơ lục bát và song thất lục bát được sử dụng rộng rãi.

- Nghệ thuật dân gian: 

+ Nghệ thuật điêu khắc trong đình, chùa phát triển, mô tả cảnh sinh hoạt và tượng Phật.

+ Nghệ thuật sân khấu đa dạng với hát chèo, hát ả đào, hát tuồng,...

+ Các điệu múa như múa trên dây và múa đèn cũng được phát triển.

B. Trắc nghiệm Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 9

Câu 1: Thương nghiệp thời kì này có những điểm mới nào với giai đoạn lịch sử trước đó (thế kỉ XIV - XV)?

A. Chính quyền Đàng Trong và Đàng Ngoài có quan hệ giao thương với thương nhân nhiều nước trên thế giới

B. Xuất hiện nhiều đô thị mới với hoạt động giao thương sầm uất, tấp nập

C. Cả hai đáp án trên đều đúng

D. Đáp án khác

Đáp án đúng: C

Câu 2: Sự phát triển nền nông nghiệp của Đàng Trong trong thế kỉ XVI - XVIII có những điểm tích cực nào?

A. Sản xuất nông nghiệp từng bước được phục hồi

B. Sản xuất nông nghiệp phát triển rõ rệt, đặc biệt là ở vùng lưu vực sông Đồng Nai và sông Cửu Long

C. Cả hai đáp án trên đều đúng

D. Đáp án khác

Đáp án đúng: C

Giải thích 

Ở Đàng Trong, nhờ chính sách khai hoang và điều kiện tự nhiên thuận lợi, đã giúp nền nông nghiệp từng bước phục hội và phát triển rõ rệt đặc biệt là ở vùng lưu vực sông Đồng Nai và sông Cửu Long

Câu 3: Tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài thế kỉ XVI- XVII như thế nào?

A. Nông nghiệp sa sút

B. Phát triển rực rỡ

C. Vẫn tiếp tục phát triển 

D. Phương án khác

Đáp án đúng: A

Giải thích

+ Đa phần ruộng đất đều tập trung trong tay địa chủ và quan lại.

+ Nhà nước bỏ bê việc sản xuất.

+ Mất mùa đói kém xảy ra liên miên, nền nông nghiệp bị chiến tranh tàn phá.

=> Cuộc sống nhân dân khốn cùng khổ cực

Câu 4: Đâu là nét chính về sự phát triển của thủ công nghiệp Đại Việt trong thế kỉ XVI - XVIII?

A. Các nghề thủ công truyền thống tiếp tục phát triển

B. Xuất hiện một số nghề thủ công mới, như: khai mỏ, khắc in bản gỗ, làm đường cát trắng,...

C. Một số thợ thủ công lên thành thị, lập phường, vừa sản xuất vừa bán hàng

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Câu 5:  Vào thế kỉ XVI - XVIII, nước ta có chuyển biến gì về tôn giáo?

A. Đạo giáo và Phật giáo có điều kiện phục hồi

B. Nho giáo vẫn được nhà nước phong kiến duy trì

C. Đầu thế kỉ XVI, Thiên Chúa giáo du nhập và dần gây dựng được ảnh hưởng trong dân chúng

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Giải thích

- Tôn giáo: 

+ Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo được ưa chuộng, xuất hiện cả trong học tập lẫn các cuộc tuyển quan.

+ Công giáo được truyền bá từ 1533 và dần được lan truyền, gây dựng ảnh hưởng trong quần chúng nhân dân 

Câu 6: Văn học dân gian phát triển với những tác phẩm tiêu biểu nào?

A. Truyện tiếu lâm

B. Truyện Trạng Quỳnh

C. Trạng Lợn

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

C. Sơ đồ tư duy Tình hình kinh tế, văn hóa, tôn giáo trong các thế kỉ XVI-XVIII

Xem thêm các bài lý thuyết Lịch sử 8 sách Kết nối tri thức hay, chi tiết tại:

Lý thuyết Bài 10: Sự hình thành chủ nghĩa đế quốc ở các nước Âu - Mỹ (Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX)

Lý thuyết Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Lý thuyết Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Lý thuyết Bài 13: Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX

Lý thuyết Bài 14: Trung Quốc và Nhật Bản từ nửa sau thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX