Lý thuyết Lịch Sử 6 Bài 15 (Cánh diều): Các cuộc khỏi nghĩa tiêu biểu giành độc lập, tự chủ (từ đầu công nguyên đến thế kỉ X)

Lý thuyết Lịch Sử 6 Bài 15: Các cuộc khỏi nghĩa tiêu biểu giành độc lập, tự chủ (từ đầu công nguyên đến thế kỉ X)

A. Lý thuyết Lịch Sử 6 Bài 15: Các cuộc khỏi nghĩa tiêu biểu giành độc lập, tự chủ (từ đầu công nguyên đến thế kỉ X)

1. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng

- Nguyên nhân: 

+ Chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Hán khiến đời sống của người Việt cực khổ.

+ Tương truyền, chồng của bà Trưng Trắc bị thái thú Tô Định giết hại.

- Những nét chính:

+ Mùa xuân năm 40, Trưng Trắc và Trưng Nhị dựng cờ khởi nghĩa..

+ Nghĩa quân nhanh chóng làm chủ Mê Linh, hạ thành Cổ Loa, tiến đánh Luy Lâu.

+ Sau khi giành thắng lợi, Trưng Trắc xưng vương, đóng đô ở Mê Linh. 

+ Năm 42, nhà Hán đem quân sang đàn áp. Nghĩa quân của Hai Bà Trưng kháng cự kiên cường nhưng cuối cùng bị dập tắt.

- Ý nghĩa:

+ Là cuộc khởi nghĩa lớn đầu tiên trong thời Bắc thuộc.

+ Mở đầu thời kì đấu tranh giành độc lập, tự chủ lâu dài, bền bỉ của người Việt.

+ Thể hiện tinh thần yêu nước, ý chí anh hùng của phụ nữ Việt Nam.

2. Khởi nghĩa Bà Triệu

- Nguyên nhân: chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Ngô khiến đời sống của người Việt cực khổ.

- Diễn biến chính:

+ Năm 248, từ căn cứ ở núi Nưa (Triệu Sơn, Thanh Hoá), khởi nghĩa bùng nổ.

+ Lực lượng nghĩa quân đã đánh hạ nhiều huyện lị, thành ấp ở Cửu Chân, Cửu Đức, Nhật Nam,… khiến cho toàn thể Giao Châu đều chấn động.

+ Nhà Ngô đã cử 8 000 quân sang đàn áp, Bà Triệu anh dũng hi sinh tại núi Tùng.

- Ý nghĩa:

+ Tô đậm thêm truyền thống yêu nước, bất khuất của dân tộc nói chung, của người phụ nữ Việt Nam nói riêng.

+ Cuộc khởi nghĩa đã trở thành ngọn cờ tiêu biểu trong các cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc của nhân dân Việt Nam trong suốt các thế kỉ III - V.

3. Khởi nghĩa Lý Bí và nước Vạn Xuân

- Nguyên nhân: chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Lương khiến đời sống của người Việt cực khổ.

- Diễn biến chính:

+ Năm 542, khởi nghĩa bùng nổ. Quân khởi nghĩa nhanh chóng làm chủ Giao Châu.

+ Đầu năm 544, Lý Bí tự xưng là Lý Nam Đế, lập nước Vạn Xuân, đóng đô ở vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội).

+ Năm 545, quân Lương xâm lược. Triệu Quang Phục thay Lý Bí tiếp tục lãnh đạo cuộc kháng chiến, xây dựng căn cứ tại đầm Dạ Trạch (Hưng Yên). Kháng chiến thắng lợi, Triệu Quang Phục lên làm vua, gọi là Triệu Việt Vương.

+ Năm 602, nhà Tùy đưa quân xâm lược, nước Vạn Xuân chấm dứt.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện tinh thần yêu nước, đấu tranh bất khuất chống giặc ngoại xâm của nhân dân Việt Nam.

+ Để lại những bài học kinh nghiệm quý báu về tinh thần kháng chiến kiên trì, cách đánh du kích…

4. Khởi nghĩa Mai Thúc Loan và khởi nghĩa Phùng Hưng

a. Khởi nghĩa Mai Thúc Loan

- Nguyên nhân:chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Lương khiến đời sống của người Việt cực khổ.

- Diễn biến chính:

+ Năm 713, khởi nghĩa bùng nổ. Quân khởi nghĩa nhanh chóng làm chủ Hoan Châu rồi nhanh chóng lan rộng ra phạm vi cả nước.

+ Quân khởi nghĩa tiến ra Bắc, đánh đuổi chính quyền đô hộ, làm chủ Tống Bình, giải phóng đất nước. Mai Thúc Loan xưng đế, xây thành Vạn An (Nghệ An) làm quốc đô.

+ Năm 722, nhà Đường đem quân sang đàn áp, cuộc khởi nghĩa thất bại.

- Ý nghĩa:

+ Là sự tiếp nối truyền thống đấu tranh kiên cường của người Việt.

+ Cổ vũ cho tinh thần đấu tranh giành độc lập hoàn toàn của người Việt đầu thế kỉ X.

b. Khởi nghĩa Phùng Hưng:

- Nguyên nhân: chính sách cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của nhà Đường khiến đời sống của người Việt cực khổ.

- Diễn biến chính:

+ Năm 776, Phùng Hưng dấy binh khởi nghĩa và nhanh chóng làm chủ vùng Đường Lâm.

+ Được nhân dân các vùng xung quanh hưởng ứng, Phùng Hưng chiếm được thành Tống Bình, tổ chức việc cai trị.

+ Sau khi Phùng Hưng qua đời, con trai ông là Phùng An nối nghiệp cha. 

+ Năm 791, nhà Đường đem quân sang đàn áp, dập tắt cuộc khởi nghĩa. 

- Ý nghĩa:

+ Là sự tiếp nối truyền thống đấu tranh kiên cường của người Việt.

+ Cổ vũ cho tinh thần đấu tranh giành độc lập hoàn toàn của người Việt đầu thế kỉ X.

B. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 6 Bài 15: Các cuộc khỏi nghĩa tiêu biểu giành độc lập, tự chủ (từ đầu công nguyên đến thế kỉ X)

Câu 1: Năm 111 TCN, nhà Hán đã chia nước ta thành bao nhiêu quận?

A. hai              

B. ba                       

C.  bốn                    

D.  năm

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích: Năm 111 TCN, nhà Hán chiếm Âu Lạc và chia lại thành ba quận: Giao Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam.

Câu 2: Triệu Đà chia Âu Lạc thành hai quận nào vào năm 179 TCN?

A. Giao Chỉ và Cửu Châu.

B. Cửu Chân và Giao Châu.

C. Giao Chỉ và Cửu Chân.

D. Cửu Chân, Nhật Nam.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: Năm 179 TCN, Triệu Đà sáp nhập đất đai Âu Lạc vào Nam Việt, chia Âu Lạc thành hai quận là Giao Chỉ và Cửu Chân.

Câu 3: Theo chính sách của nhà Hán vào năm 111 TCN, đứng đầu các quận là

A. Thứ sử

B. Thái thú, Đô úy.

C. Lạc tướng.

D. Huyên lệnh.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

Năm 111 TCN, nhà Hán quy định:

- Đứng đầu châu là: Thứ sử.

- Đứng đầu quân là: Thái úy coi việc chính trị, Đô úy coi việc quân sự.

- Đứng đầu huyện là: Lạc tướng.

Câu 4: Mùa xuân năm 40 đã diễn ra sự kiện gì quan trọng trong lịch sử nước ta?

A. Hai Bà Trưng kháng chiến chống quân xâm lược Hán.

B. Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa ở Hát Môn (Hà Nội).

C. Hai Bà Trưng xây dựng chính quyền tự chủ.

D. Hai Bà Trưng tập trung chuẩn bị lực lượng kháng chiến.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích: Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng dựng cờ khởi nghĩa ở Hát Môn (Hà Nội).

Câu 5: “Châu” dưới thời kì Bắc thuộc là đơn hành chính

A. gồm nhiều huyện.                                                     

B.  giống tỉnh ngày nay.

C. trên cấp huyện. 

D. trên cấp quận.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích: Châu là đơn vị hành chính trên cấp quận.

Câu 6: Tô Định được cử làm Thái thú quận Giao Chỉ đã tác động như thế nào đến cuộc sống của nhân dân ta?

A. Nhân dân ta vùng dậy khởi nghĩa mạnh mẽ.

B. Tầng lớp nô lệ và tư sản ngày càng tăng.

C. Cuộc sống của nhân dân càng thêm khổ cực.

D. Cơ cấu kinh tế có sự thay đổi tích cực.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: Năm 34, Tô Định được cử làm Thái thú quận Giao Chỉ. Tên này đã ra sức đàn áp và vơ vét của cải của nhân dân ta, khiến cho nhân dân ta ngày càng thêm khổ cực. Đây chính là tác động của những chính sách do Tô Định thực hiện đến cuộc sống của nhân dân ta.

Câu 7: Nội dung nào sau đây phản ánh sự thay đổi của nhà nước Âu Lạc dưới thời thuộc Hán?

A. Nhân dân hoàn toàn bị người Hán đồng hóa.

B. Nước ta bị chia thành quận sáp nhập vào Trung Quốc.

C. Nhiều cuộc khởi nghĩa của nhân dân nổ ra liên tiếp.

D. Đất nước bị mất hoàn toàn độc lập.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Nhà nước Âu Lạc thời thuộc Hán có những thay đổi chính sau:

- Đất nước mất hoàn toàn độc lập, bị chia thành 3 quận, sáp nhập vào lãnh thổ Trung Quốc.

- Nhân dân ta phải chịu ách đô hộ tàn bạo, với những chính sách bóc lột và chế độ cai trị thâm hiểm.

Câu 8: Nhà Hán đưa người Hán sang Giao Châu là biểu hiện của chính sách gì?

A. Cai trị tàn bạo.                                                           

B. Đồng hóa.

C. Thân dân.

D. Phân biệt dân tộc.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

Trong quá trình cai trị người Việt, nhà Hán đã thực hiện chính sách đưa người Hán sang Giao Châu sinh sống cùng với người Việt. Đây là hiện thân của chính sách đồng hóa. Không chỉ đồng hòa về mặt huyết thống mà còn là đồng hóa về văn hóa:

- Đồng hóa về mặt huyết thống: Người Hán kết hôn với người Việt, lập gia đình, sinh con có sự hòa lẫn giữa hai dòng máu.

- Đồng hóa về văn hóa: đưa những phong tục tập quán, tín ngưỡng, chữ viết của người Hán vào trong nhân dân Việt, làm mờ nhạt văn hóa Việt, thay thế bằng văn hóa của người Hán.

Câu 9: Nhà Hán lại gộp Âu Lạc và 6 quận của Trung Quốc thành châu Giao nhằm mục đích gì?

A. Đàn áp các cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta.

B. Vơ vét được nhiều của cải, sản vật.

C. Biến nước ta thành một bộ phận lãnh thổ Trung Quốc.

D. Thực hiện dễ dàng chính sách đồng hóa

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: Nhà Hán đã gộp Âu Lạc với 6 quận của Trung Quốc thành châu Giao nhằm âm mưu xâm chiếm lâu dài nước ta, xoá bỏ tên nước ta, biến nước ta thành bộ phận lãnh thổ của Trung Quốc.

Câu 10: Gia Đình Trưng Trắc, Trưng Nhị và gia đình Thi Sách đã không có hành động nào sau đây?

A. Cùng nhau mưu việc lớn, chống lại quân Hán.

B. Bí mật tìm cách liên lạc với thủ lĩnh ở mọi miền đất nước.

C. Chuẩn bị nổi dậy lật đổ ách thống trị của nhà Hán.

D. Ủng hộ của cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Lạc tướng thuộc dòng dõi Hùng Vương (cha của Trưng Trắc và Trưng Nhị) và Lạc tướng huyện Chu Diên (cha của Thi Sách) đã cùng nhau mưu việc lớn. Họ bí mật tìm cách liên lạc với các thủ lĩnh ở mọi miền đất nước để chuẩn bị nổi dậy.

=> Loại trừ đáp án D: những hành động này của gia đình được tiến hành trước khi khởi nghĩa Hai Bà Trưng được diễn ra => Những hành động này không nhằm ủng hộ cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Lịch Sử 6 sách Cánh diều hay, chi tiết khác: