Giải KHTN 8 Bài 20 (Cánh diều): Sự nhiễm điện

Giải KHTN 8 Bài 20: Sự nhiễm điện

Giải KHTN 8 trang 99

Mở đầu trang 99 Bài 20 KHTN 8: Trong những ngày thời tiết hanh khô, nếu dùng một mảnh giấy bóng kính cọ xát 5 – 7 lần vào tóc, sau đó nhấc nhẹ ra thì có thể thấy một số sợi tóc được hút lên theo tờ giấy bóng kính. Vì sao lại có hiện tượng như vậy?

Trả lời:

Tóc được hút lên theo tờ giấy bóng kính vì tờ giấy bóng kính và tóc đã bị nhiễm điện do cọ xát.

I. Sự nhiễm điện do cọ xát

Thực hành trang 99 KHTN 8:

Chuẩn bị

Một thanh nhựa, giá thí nghiệm, dây treo, mảnh vải khô.

Tiến hành

- Treo thanh nhựa vào giá thí nghiệm.

- Cọ xát mảnh vải khô với thanh nhựa. Sau đó, tách miếng vải ra xa thanh nhựa.

- Đưa miếng vải lại gần một đầu thanh nhựa (hình 20.2), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.

- Cọ xát một thanh nhựa thứ hai bằng vải khô như đã làm với thanh nhựa thứ nhất.

- Đưa thanh nhựa này lại gần một đầu thanh nhựa thứ nhất (hình 20.3), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.

Trả lời:

- Đưa miếng vải lại gần một đầu thanh nhựa (hình 20.2) ta thấy miếng vải và đầu thanh nhựa hút nhau.

- Đưa thanh nhựa thứ hai lại gần một đầu thanh nhựa thứ nhất (hình 20.3), ta thấy hai đầu thanh nhựa đẩy nhau.

Giải KHTN 8 trang 100

Câu hỏi 1 trang 100 KHTN 8: Sử dụng dấu cộng (+) để mô tả điện tích dương và dấu trừ (-) để mô tả điện tích âm, em hãy vẽ vào vở hai vật có hình dạng bất kì để mô tả: Sau khi cọ xát, một vật trở nên nhiễm điện dương, vật kia trở nên nhiễm điện âm.

Trả lời:

Câu hỏi 2 trang 100 KHTN 8: Giải thích hiện tượng nhiễm điện ở quả bóng bay khi cọ xát với áo len và nhiễm điện ở áo len khi cởi áo len.

Trả lời:

- Khi cởi áo len, chiếc áo len cọ xát với lớp áo khác làm nó bị nhiễm điện do cọ xát do bị mất hoặc thừa electron, gây ra hiện tượng phóng điện làm ta có thể thấy tia lửa điện nhỏ kèm theo tiếng nỏ lách tách phát ra ở khu vực tiếp xúc.

- Khi cọ xát quả bóng bay vào áo len thì quả bóng bay và áo len bị nhiễm diện do cọ xát do bị mất hoặc thừa electron, làm nhiễm điện trái dấu. Do vậy chúng có thể hút nhau.

Câu hỏi 3 trang 100 KHTN 8: Nêu và giải thích một số ví dụ về hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tiễn.

Trả lời:

- Sử dụng quạt điện một thời gian thì thấy cánh quạt điện, đặc biệt là mép cánh quạt bị bám bụi nhiều là do khi cánh quạt quay ma sát với không khí làm cánh quạt bị nhiễm điện và có khả năng hút bụi bẩn trong không khí.

- Một trong những nguyên nhân tạo thành các đám mây dông bị nhiễm điện là do sự cọ xát mạnh giữa những giọt nước trong luồng không khí bốc lên cao. Khi đó, giữa các đám mây bị nhiễm điện hoặc giữa đám mây nhiễm điện với mặt đất xuất hiện tia lửa điện phát ra ánh chớp chói lóa. Do nhiệt độ cao của tia lửa điện, không khí bị giãn nở đột ngột, phát ra tiếng nổ gọi là tiếng sấm (khi có tia lửa điện giữa hai đám mây) hoặc tiếng sét (khi có tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất).

II. Dòng điện

Câu hỏi 4 trang 100 KHTN 8: Nêu ví dụ về các thiết bị hoạt động khi có dòng điện chạy qua.

Trả lời:

Quạt điện, bếp điện, đèn điện, … khi được nối với nguồn điện và có dòng điện chạy qua thì đều hoạt động.

III. Vật dẫn điện và vật cách điện

Giải KHTN 8 trang 101

Câu hỏi 5 trang 101 KHTN 8: Nêu ví dụ về vật cách điện và vật dẫn điện trong cuộc sống.

Trả lời:

- Ví dụ về vật cách điện như: nhựa, thủy tinh, gỗ khô, nước cất, …

- Ví dụ về vật dẫn điện như: đồng, bạc, không khí ẩm, nước thường, …

Câu hỏi 6 trang 101 KHTN 8: Chỉ ra những bộ phận dẫn điện và bộ phận cách điện ở công tắc điện, cầu chì, đèn điện.

Trả lời:

- Cấu tạo công tắc điện gồm:

+ Bộ phận cách điện: vỏ thường được làm bằng nhựa.

+ Bộ phận dẫn điện: các cực, các tiếp điểm thường được làm bằng đồng.

- Cấu tạo cầu chì hộp gồm:

+ Bộ phận cách điện: vỏ cầu chì thường làm bằng sứ

+ Bộ phận dẫn điện: các tiếp điểm thường làm bằng đồng và dây chì.

- Cấu tạo bóng đèn sợi đốt gồm:

+ Bộ phận cách điện: bóng thủy tinh.

+ Bộ phần dẫn điện: đuôi đèn, sợi đốt.

- Cấu tạo bóng đèn tuýp huỳnh quang gồm:

+ Bộ phận dẫn điện: chân đèn, hai điện cực.

+ Bộ phận cách điện: ống thủy tinh.

Vận dụng trang 101 KHTN 8: Xe chở xăng khi di chuyển thường kéo theo một đoạn dây xích (hình 20.6). Cách làm này để tránh sự phóng tia lửa điện từ các chi tiết trên thùng chở xăng. Em hãy cho biết:

a. Vì sao trên bề mặt xe có thể nhiễm điện?

b. Vì sao phải sử dụng dây xích kim loại?

Trả lời:

a. Trên bề mặt xe có thể nhiễm điện do các vật liệu trên xe tạo ra sự phân cực và tích điện, và các chấn động và va chạm có thể tạo ra các điện tích. Ngoài ra, các yếu tố thời tiết như gió và mưa, sự ma sát với không khí cũng có thể gây ra sự tích điện trên bề mặt xe.

b. Dây xích kim loại được sử dụng để kéo theo xe chở xăng khi di chuyển bởi vì kim loại là một chất dẫn điện tốt và có thể giúp dẫn điện các điện tích trên bề mặt xe đến một chỗ an toàn hơn (xuống đất). Khi dây xích kim loại chạm vào một vật dẫn điện khác như đất, nó sẽ giúp dẫn điện và giảm nguy cơ phóng tia lửa điện. Xăng dầu là một chất rất dễ bén lửa nên người ta phải sử dụng dây xích kim loại như trên.

Lý thuyết Sự nhiễm điện

I. Sự nhiễm điện do cọ xát

1. Làm vật nhiễm điện bằng cách cọ xát

- Nhiễm điện có thể hút các vật nhẹ như cong ven, vỏ trấu.

- Cách thực hiện: treo thanh nhựa vào giá thí nghiệm, cọ xát mảnh vải khô với thanh nhựa để làm vật nhiễm điện, đưa gần đầu thanh nhựa khác để quan sát hiện tượng xảy ra.

- Nhiễm điện do cọ xát: Nhiều thí nghiệm chứng tỏ có thể làm nhiễm điện các vật bằng cách cọ xát. Các vật nhiễm điện có thể hút hoặc đẩy nhau, và khi đặt gần nhau có thể phát ra tia lửa điện.

2. Nguyên nhân các vật có thể bị nhiễm điện khi cọ xát

- Nguyên nhân nhiễm điện: Sau khi cọ xát, một vật trừ sẽ nhiễm điện dương, trong khi vật kia nhiễm điện âm.

3. Một số hiện tượng thực tế liên quan đến sự nhiễm điện do cọ xát

- Ví dụ về nhiễm điện: Các vật nhiễm điện có thể tương tự với miếng vải hay thanh nhựa. Hiện tượng nhiễm điện cũng xảy ra khi cởi áo len và khi cọ xát một quả bóng.

II. Dòng điện

- Dòng điện: Trong sự phóng điện giữa hai vật nhiễm điện trái dấu, các hạt mang điện tạo nên dòng điện, tồn tại trong thời gian ngắn. Dòng điện là dòng chuyển dời có hướng của các hạt mang điện.

III. Vật dẫn điện, vật cách điện

- Vật dẫn điện có các điện tích di chuyển tự do để tạo dòng điện, ví dụ như kim loại và cơ thể người

- Vật cách điện không có các điện tích di chuyển tự do để tạo dòng điện, ví dụ như giấy bóng kính và thanh nhựa

Xem thêm lời giải bài tập KHTN 8 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài 21: Mạch điện

Bài 22: Tác dụng của dòng điện

Bài 23: Cường độ dòng điện và hiệu điện thế

Bài tập Chủ đề 5

Bài 24: Năng lượng nhiệt