Thế nào là đơn vị sự nghiệp công lập? Đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 1 là gì?
1. Khái niệm về đơn vị sự nghiệp công lập
Căn cứ theo khoản 1 Điều 9 Luật Viên chức 2010 có quy định về đơn vị sự nghiệp công lập và cơ cấu tổ chức quản lý hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập cụ thể như sau:
“Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước.”
Đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động ở một số lĩnh vực như: Giáo dục, đào tạo, y tế, nghiên cứu khoa học, văn hóa, thể dục thể thao, du lịch, lao động – thương binh và xã hội, thông tin truyền thông và các lĩnh vực sự nghiệp khác được pháp luật quy định.
1.1. Đặc điểm chung
Tính chất công lập: Đơn vị sự nghiệp công lập thuộc sở hữu Nhà nước, chịu sự quản lý của các cơ quan Nhà nước và thực hiện nhiệm vụ công ích.
Không vì mục đích lợi nhuận: Hoạt động chủ yếu nhằm phục vụ lợi ích cộng đồng, không tập trung vào việc tạo ra lợi nhuận tài chính.
Tổ chức và hoạt động theo luật định: Các đơn vị này phải tuân thủ các quy định pháp luật và được cấp phép hoạt động theo quy định của Nhà nước.
Nguồn tài chính chủ yếu từ ngân sách nhà nước: Mặc dù một số đơn vị có thể thu phí dịch vụ, nhưng phần lớn nguồn lực vẫn phụ thuộc vào ngân sách công.
1.2. Chức năng và nhiệm vụ
Cung cấp dịch vụ công: Thực hiện các nhiệm vụ cung cấp dịch vụ thiết yếu cho người dân, như giáo dục, chăm sóc sức khỏe, bảo vệ môi trường, văn hóa, thể thao, v.v.
Đảm bảo công bằng xã hội: Giúp giảm bớt sự chênh lệch giữa các tầng lớp xã hội bằng cách cung cấp dịch vụ cho mọi người, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn.
Thực hiện các chương trình chính sách của Nhà nước: Triển khai các chương trình, chính sách liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội.
Nghiên cứu và phát triển: Nhiều đơn vị có chức năng nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ trong lĩnh vực mình hoạt động, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công.
1.3. Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập
Phân loại theo mức tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập quy định tại Điều 9 Nghị định 60/2021/NĐ-CP thì đơn vị sự nghiệp công lập có 04 loại:
- Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư (đơn vị nhóm 1)
- Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên (đơn vị nhóm 2)
- Đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm một phần chi thường xuyên (đơn vị nhóm 3)
- Đơn vị sự nghiệp công do Nhà nước bảo đảm chi thường xuyên (đơn vị nhóm 4)
2. Thế nào là đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 1.
Khoản 1 Điều 9 Nghị định 60/2021/NĐ-CP quy định đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư được gọi là đơn vị nhóm 1. Đơn vị đáp ứng một trong các điều kiện sau:
- Đơn vị có mức tự bảo đảm kinh phí chi thường xuyên xác định theo phương án quy định tại Điều 10 Nghị định này bằng hoặc lớn hơn 100%; có mức tự bảo đảm chi đầu tư bằng hoặc lớn hơn mức trích khấu hao và hao mòn tài sản cố định của đơn vị. Mức tự bảo đảm chi đầu tư được xác định bao gồm các nguồn sau:
+ Số dự kiến trích lập Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp trong năm kế hoạch hoặc của bình quân 05 năm trước liền kề;
+ Số thu phí được để lại để chi thường xuyên không giao tự chủ theo quy định.
- Đơn vị cung cấp các dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng ngân sách nhà nước, giá dịch vụ sự nghiệp công xác định theo cơ chế thị trường, có tính đủ khấu hao tài sản cố định và có tích lũy dành chi đầu tư.
Các đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 1 thường bao gồm:
- Trường học: Các trường tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, đặc biệt là những trường công lập cung cấp giáo dục cơ bản cho trẻ em.
- Bệnh viện: Các bệnh viện công, như bệnh viện đa khoa và chuyên khoa, cung cấp dịch vụ y tế cho cộng đồng.
- Nhà văn hóa: Các trung tâm văn hóa, nơi tổ chức các hoạt động nghệ thuật, thể thao, và giáo dục cộng đồng.
- Thư viện: Thư viện công lập, cung cấp tài liệu và dịch vụ thông tin cho người dân.
- Trung tâm giáo dục nghề nghiệp: Đào tạo kỹ năng nghề cho lao động, giúp họ dễ dàng tìm kiếm việc làm.
3. Tại sao cần phải phân loại các đơn vị sự nghiệp công lập.
Mỗi nhóm đơn vị có chức năng, nhiệm vụ và đối tượng phục vụ khác nhau. Phân loại giúp xác định rõ ràng nhu cầu và yêu cầu của từng loại hình.
Phân loại giúp cơ quan quản lý nhà nước dễ dàng hơn trong việc theo dõi, đánh giá và kiểm tra hoạt động của các đơn vị, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý. Dựa trên phân loại, nhà nước có thể phân bổ ngân sách và nguồn lực phù hợp với từng nhóm đơn vị, đảm bảo sự phát triển bền vững.
Mỗi nhóm có tiêu chí đánh giá riêng, giúp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và cải thiện chất lượng dịch vụ công.
Phân loại giúp xác định những đơn vị cần ưu tiên đầu tư, hỗ trợ, từ đó thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực quan trọng. Các chính sách và chương trình phát triển có thể được điều chỉnh theo từng nhóm, đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tế.
Tóm lại, phân loại là công cụ quan trọng để đảm bảo các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động hiệu quả và phục vụ tốt nhất cho nhu cầu của xã hội.
Xem thêm các bài viết liên quan:
Viên chức hành chính là gì? Ai được coi là viên chức hành chính ?