Tại sao kinh doanh hàng mã, vàng mã lại chịu thuế tiêu thụ đặc biệt?
1. Hàng mã, vàng mã là gì?
Hàng mã và vàng mã là những sản phẩm được làm từ giấy, thường mô phỏng theo các vật dụng trong cuộc sống hàng ngày như tiền, nhà cửa, xe cộ, quần áo... Chúng được sử dụng trong các nghi lễ cúng bái, đặc biệt là trong các dịp lễ tết, ma chay, nhằm thể hiện lòng thành kính của người sống đối với tổ tiên, thần linh và người đã khuất.
Vàng mã thường chỉ riêng loại tiền giấy được làm mô phỏng theo tiền thật, còn hàng mã bao gồm tất cả các loại sản phẩm khác như nhà cửa, xe cộ, quần áo...
2. Thuế tiêu thụ đặc biệt là gì?
Thuế tiêu thụ đặc biệt là một loại thuế gián thu, được đánh vào một số loại hàng hóa, dịch vụ đặc biệt có tính chất xa xỉ hoặc gây ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe. Mục đích của loại thuế này là:
Điều tiết sản xuất và tiêu dùng: Giảm thiểu việc sản xuất và tiêu dùng những sản phẩm có hại cho sức khỏe hoặc môi trường, đồng thời khuyến khích tiêu dùng các sản phẩm thiết yếu.
Bổ sung ngân sách nhà nước: Thuế tiêu thụ đặc biệt là một nguồn thu quan trọng của ngân sách, giúp tài trợ cho các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội.
3. Hàng mã, vàng mã có là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt không?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008, được sửa đổi bởi khoản 1 Điều 1 Luật sửa đổi năm 2014, các đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được xác định như sau:
“Đối tượng chịu thuế:
1. Hàng hóa:
a) Thuốc lá điếu, xì gà và các sản phẩm khác từ cây thuốc lá dùng để hút, hít, nhai, ngửi hoặc ngậm;
b) Rượu;
c) Bia;
d) Xe ô tô dưới 24 chỗ ngồi, bao gồm cả xe ô tô có khả năng chở người và hàng hóa với từ hai hàng ghế trở lên, thiết kế có vách ngăn cố định giữa khoang chở người và khoang chở hàng;
đ) Xe mô tô hai bánh và ba bánh có dung tích xi lanh trên 125cm³;
e) Tàu bay và du thuyền;
g) Xăng các loại;
h) Điều hòa nhiệt độ có công suất từ 90.000 BTU trở xuống;
i) Bài lá;
k) Vàng mã và hàng mã.”
Ngoài ra, theo Điều 3 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008, sửa đổi bởi khoản 2 Điều 1 Luật sửa đổi năm 2014, có quy định về các đối tượng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo đó, hàng mã và vàng mã là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Tuy nhiên, nếu vàng mã và hàng mã rơi vào một trong các trường hợp sau thì sẽ được miễn thuế tiêu thụ đặc biệt:
Hàng viện trợ nhân đạo hoặc viện trợ không hoàn lại;
Quà tặng cho cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đơn vị vũ trang nhân dân, hoặc quà biếu, quà tặng cá nhân tại Việt Nam theo mức quy định của Chính phủ;
Hàng hóa được vận chuyển quá cảnh hoặc mượn đường qua cửa khẩu, biên giới Việt Nam;
Hàng tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu và tạm xuất khẩu, tái nhập khẩu không phải nộp thuế nhập khẩu hoặc thuế xuất khẩu trong thời hạn theo quy định của pháp luật;
Đồ dùng của tổ chức, cá nhân nước ngoài theo tiêu chuẩn miễn trừ ngoại giao;
Hàng hóa mang theo người trong tiêu chuẩn hành lý miễn thuế;
Hàng nhập khẩu để bán miễn thuế;
Hàng nhập khẩu từ nước ngoài vào khu phi thuế quan, từ nội địa bán vào khu phi thuế quan và chỉ sử dụng trong khu phi thuế quan, hoặc mua bán giữa các khu phi thuế quan với nhau.
Lưu ý: Hàng mã nêu trên không bao gồm đồ chơi trẻ em hoặc đồ dùng dạy học.
4. Tại sao kinh doanh hàng mã, vàng mã lại chịu thuế tiêu thụ đặc biệt?
Thuế tiêu thụ đặc biệt là một loại thuế áp dụng đối với hàng hóa và dịch vụ theo quy định của pháp luật hiện hành. Mục đích của loại thuế này là giúp nhà nước thực hiện chính sách điều tiết tiêu dùng, giảm thiểu việc tiêu dùng lãng phí đối với những loại hàng hóa, dịch vụ xa xỉ và không thiết yếu.
Hiện nay, việc đốt vàng mã thiếu kiểm soát đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, đặc biệt là ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, gây ô nhiễm không khí. Hơn nữa, việc sử dụng quá nhiều vàng mã cũng là một hành vi lãng phí, không mang lại giá trị thực tế. Vì vậy, nhà nước đang áp dụng mức thuế cao đối với mặt hàng này nhằm khuyến khích sử dụng tiết kiệm và hợp lý hơn.
5. Cách tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với vàng mã
Theo quy định tại Điều 5 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008, căn cứ tính thuế tiêu thụ đặc biệt được xác định dựa trên giá tính thuế của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế và thuế suất áp dụng. Số thuế tiêu thụ đặc biệt mà người nộp thuế phải nộp được tính bằng giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt nhân với thuế suất tương ứng.
Giá tính thuế cụ thể đối với vàng mã được xác định như sau:
Giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng hóa, dịch vụ là giá bán ra, giá cung ứng dịch vụ chưa bao gồm thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường và thuế giá trị gia tăng (theo Khoản 3 Điều 1 Luật sửa đổi năm 2014);
Đối với hàng hóa sản xuất trong nước và hàng hóa nhập khẩu, giá tính thuế được xác định là giá do cơ sở sản xuất hoặc cơ sở nhập khẩu bán ra.
Trong trường hợp hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được bán cho các cơ sở kinh doanh thương mại có mối quan hệ công ty mẹ, công ty con, hoặc có mối quan hệ liên kết, thì giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt không được thấp hơn một tỷ lệ phần trăm so với giá bình quân mà các cơ sở kinh doanh thương mại khác mua trực tiếp từ cơ sở sản xuất hoặc cơ sở nhập khẩu theo quy định của Chính phủ.
Đối với hàng hóa nhập khẩu, giá tính thuế sẽ là giá tính thuế nhập khẩu cộng với thuế nhập khẩu. Nếu hàng hóa nhập khẩu được miễn hoặc giảm thuế nhập khẩu, thì giá tính thuế sẽ không bao gồm phần thuế được miễn hoặc giảm. Hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhập khẩu sẽ được khấu trừ số thuế tiêu thụ đặc biệt đã nộp tại khâu nhập khẩu khi xác định số thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp khi bán ra.
Theo quy định tại Khoản 4 Điều 1 Luật sửa đổi năm 2014, thuế suất áp dụng cho hàng mã và vàng mã là 70%.
Sau khi xác định được giá tính thuế và thuế suất, công thức tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với vàng mã được áp dụng như sau:
Thuế tiêu thụ đặc biệt = Giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt x 70%
Hiện nay, sự xuất hiện ngày càng nhiều của các cơ sở sản xuất kinh doanh vàng mã đã dẫn đến tình trạng kinh doanh kém chất lượng. Bên cạnh đó, việc sử dụng vàng mã cũng được coi là lãng phí và gây ra những vấn đề về môi trường. Do đó, nhà nước đã và sẽ áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt cao đối với loại hàng hóa này.
6. Câu hỏi thường gặp
6.1 Hàng mã, vàng mã có gây ra những tác động tiêu cực nào mà phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt?
- Hàng mã và vàng mã thường được đốt trong các nghi lễ truyền thống, gây ra các tác động tiêu cực như:
- Ô nhiễm môi trường: Việc đốt vàng mã thải ra khói bụi và khí độc hại, ảnh hưởng đến không khí và sức khỏe cộng đồng.
- Lãng phí tài nguyên: Sản xuất hàng mã tiêu tốn nguyên liệu giấy, gây lãng phí các nguồn tài nguyên không cần thiết.
- Tác động tiêu cực về văn hóa: Sử dụng quá mức vàng mã có thể dẫn đến mê tín dị đoan, không phù hợp với định hướng xây dựng văn hóa văn minh.
6.2 Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng mã, vàng mã nhằm mục đích gì?
- Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với hàng mã và vàng mã nhằm:
- Hạn chế sản xuất và tiêu thụ: Bằng cách tăng chi phí cho người tiêu dùng, nhà nước mong muốn giảm việc sử dụng các sản phẩm này.
- Bảo vệ môi trường: Giảm việc đốt vàng mã đồng nghĩa với việc giảm thiểu ô nhiễm không khí và nguy cơ cháy nổ.
- Khuyến khích sử dụng nguồn lực hợp lý: Ngăn chặn tình trạng lãng phí nguyên liệu trong sản xuất các sản phẩm không cần thiết.
6.3 Những cá nhân, tổ chức nào phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt khi kinh doanh hàng mã, vàng mã?
- Tất cả các cá nhân, tổ chức tham gia vào hoạt động sản xuất, nhập khẩu và kinh doanh hàng mã, vàng mã tại Việt Nam đều phải nộp thuế tiêu thụ đặc biệt theo quy định hiện hành.
6.4 Có trường hợp nào hàng mã, vàng mã được miễn thuế tiêu thụ đặc biệt không?
- Hiện nay, hàng mã, vàng mã nói chung không thuộc diện miễn thuế tiêu thụ đặc biệt. Tuy nhiên, nếu hàng hóa được sản xuất, tiêu dùng cho các mục đích nghiên cứu, triển lãm hoặc phục vụ văn hóa đặc biệt theo quy định của pháp luật, có thể xem xét áp dụng các cơ chế khác, nhưng không có trường hợp miễn thuế tiêu thụ đặc biệt.