Sách bài tập KHTN 9 Bài 27 (Cánh diều): Tinh bột và cellulose

Giải SBT KHTN 9 Bài 27: Tinh bột và cellulose

Bài 27.1 trang 68 Sách bài tập KHTN 9: Khối lượng phân tử của

A. tinh bột và cellulose bằng nhau.

B. tinh bột nhỏ hơn nhiều so với cellulose.

C. tinh bột và cellulose gần bằng nhau.

D. cellulose nhỏ hơn nhiều so với tinh bột.

Lời giải:

Đáp án đúng là: B

Tinh bột và cellulose có khối lượng phân tử rất lớn và có công thức phân tử chung là (C₆H₁₀O₅)_n. Trong đó, n có giá trị rất lớn (giá trị n của phân tử cellulose lớn hơn giá trị n của phân tử tinh bột).

Bài 27.2 trang 68 Sách bài tập KHTN 9: Chọn câu đúng trong các câu sau.

A. Tinh bột và cellulose có nhiều trong các loại hạt, củ, quả.

B. Tinh bột có nhiều trong rễ, thân, cành; cellulose có nhiều trong hạt, củ, quả.

C. Tinh bột và cellulose có nhiều trong rễ, thân, cành.

D. Cellulose có nhiều trong rễ, thân, cành; tinh bột có nhiều trong hạt, củ, quả.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Tinh bột có nhiều trong các loại hạt, củ, quả như thóc, ngô, sắn,…Cellulose có nhiều trong rễ, thân, cành của các loài thực vật như gỗ, tre, nứa,....

Bài 27.3 trang 68 Sách bài tập KHTN 9: Khi cho tinh bột và cellulose vào nước nóng:

A. Tinh bột và cellulose đều tan.

B. Tinh bột tan hoàn toàn còn cellulose không tan.

C. Tinh bột tan một phần còn cellulose không tan.

D. Tinh bột không tan còn cellulose tan một phần.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

Trong điều kiện thường, tinh bột và cellulose là chất rắn, màu trắng, không mùi, không vị và không tan trong nước. Riêng tinh bột tan được một phần trong nước nóng, tạo ra dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.

Bài 27.4 trang 68 Sách bài tập KHTN 9: Chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ ……. trong các câu sau đây.

....... (1)..... có nhiều trong củ, quả, hạt và là thức ăn quan trọng của người và nhiều loài động vật .......(2)..... có nhiều trong thân, cành của thực vật và là nguyên liệu sản xuất của nhiều ngành công nghiệp. Có một số động vật như trâu, bò, dê,... có khả năng tiêu hoá được (3) .......

Lời giải:

(1): Tinh bột,

(2): cellulose,

(3): cellulose.

Bài 27.5 trang 68 Sách bài tập KHTN 9: Chất A tan tốt trong nước, chất B không tan trong nước lạnh nhưng tan một phần trong nước nóng, chất D không tan cả trong nước lạnh và khi đun nóng. Khi đun nóng A, B, D trong dung dịch acid H₂SO₄ đều tạo ra chất X. Chất X có phản ứng tráng bạc. Các chất A, B, D, X đều được tạo thành trong quá trình quang hợp của cây. Chất A có nhiều trong cây mía, thốt nốt. Xác định các chất A, B, D, X.

Lời giải:

A, B, D, X đều được tạo ra trong cây xanh nhờ quá trình quang hợp, A có nhiều trong cây mía và cây thốt nốt, A tan tốt trong nước. Vậy A là saccharose.

Đun nóng A với dung dịch H₂SO₄ tạo ra X có phản ứng tráng bạc. Vậy X là glucose.

B, D khi đun với dung dịch H₂SO₄ đều tạo ra glucose, B tan một phần trong nước nóng còn D không tan trong nước lạnh và nước nóng. Vậy B là tinh bột, D là cellulose.

Bài 27.6 trang 68 Sách bài tập KHTN 9: Cho 10 mL dung dịch hồ tinh bột loãng vào cốc, thêm tiếp 2 mL dung dịch H₂SO₄ 20% vào rồi đun sôi dung dịch trong cốc khoảng 5 phút sau đó để nguội. Nhỏ từ từ từng giọt dung dịch NaOH 10% vào cốc và khuấy đều đến khi dung dịch trong cốc không làm đổi màu quỳ tím thì dừng lại.

a) Viết các phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra trong quá trình trên.

b) Mô tả các hiện tượng xảy ra khi cho dung dịch thu được ở trên

• tác dụng với dung dịch iodine.

• tác dụng với AgNO₃ trong dung dịch NH₃.

Lời giải:

a) Các phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra:

${\left(C_6{H}_{10}{O}_5\right)}_n+n{H}_{2}O\stackrel{H^{+}}{\to }n{C}_6{H}_{12}{O}_6$

H₂SO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + 2H₂O

b) Hiện tượng xảy ra:

- Cho dung dịch thu được tác dụng với dung dịch iodine: Dung dịch iodine không chuyển màu.

- Cho dung dịch thu được tác dụng với AgNO₃ trong dung dịch NH₃: Có phản ứng tráng bạc xảy ra.

Bài 27.7 trang 69 Sách bài tập KHTN 9: Hoàn thành các phương trình hoá học theo sơ đồ chuyển hoá sau:

Lời giải:

- Cây xanh tạo ra tinh bột và cellulose từ CO₂ và H₂O:

- Tinh bột và cellulose bị thuỷ phân tạo thành glucose:

${\left(C_6{H}_{10}{O}_5\right)}_n+n{H}_{2}O\stackrel{H^{+}}{\to }n{C}_6{H}_{12}{O}_6$

- Lên men glucose trong dung dịch sẽ chuyển thành ethylic alcohol:

$C_6{H}_{12}{O}_6\stackrel{Enzyme,t^{°}}{\to }2C_2{H}_{5}OH+2C{O}_2$

- Đốt cháy ethylic alcohol thu được carbon dioxide:

$C_2{H}_{5}OH+3O_2\stackrel{t^{°}}{\to }2C{O}_2+3H_{2}O$

Bài 27.8 trang 69 Sách bài tập KHTN 9:

a) Cellulose được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh. Tính lượng CO₂ và H₂O đã được cây xanh chuyển hoá thành 1 tấn cellulose.

b) Giả sử mỗi cây xanh có chứa trung bình 1 tấn cellulose thì 1 000 000 cây xanh đã hấp thụ bao nhiêu tấn CO₂ và H₂O?

Lời giải:

a) Cellulose được tạo ra trong quá trình quang hợp của cây xanh:

$m_{C{O}_2}=6.\frac{1}{162}.44=1,63$ (tấn).

$m_{H_{2}O}=5.\frac{1}{162}.18=0,556$ (tấn).

b) Với 1 000 000 cây xanh, mỗi cây chứa 1 tấn cellulose thì khối lượng cellulose là 1 000 000 tấn. Như vậy, khối lượng CO₂ và H₂O đã được cây xanh hấp thụ tương ứng khoảng 1 630 000 tấn và khoảng 556 000 tấn.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 27: Tinh bột và cellulose

I. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN, TÍNH CHẤT VẬT LÍ

- Tinh bột và cellulose là những carbohydrate quan trọng và phổ biến nhất trong thiên nhiên.

- Tinh bột có nhiều trong các loại hạt, củ, quả như thóc, ngô, sắn,…Cellulose có nhiều trong rễ, thân, cành của các loài thực vật như gỗ, tre, nứa,.... Trong sợi bông, tỉ lệ cellulose có thể đạt trên 90% về khối lượng.

- Tinh bột và cellulose có khối lượng phân tử rất lớn và có công thức phân tử chung là (C₆H₁₀O₅)_n. Trong đó, n có giá trị rất lớn (giá trị n của phân tử cellulose lớn hơn giá trị n của phân tử tinh bột).

- Trong điều kiện thường, tinh bột và cellulose là chất rắn, màu trắng, không mùi, không vị và không tan trong nước. Riêng tinh bột tan được một phần trong nước nóng, tạo ra dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.

II. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

1. Phản ứng màu của tinh bột với iodine

- Ở nhiệt độ thường, hồ tinh bột tác dụng với iodine tạo hợp chất có màu xanh tím. Phản ứng này được dùng để phát hiện tinh bột. Vì vậy, iodine là thuốc thử để nhận biết tinh bột và ngược lại.

- Cellulose không có phản ứng màu với iodine.

2. Phản ứng thuỷ phân

- Tinh bột và cellulose bị thuỷ phân khi đun nóng trong dung dịch acid loãng hoặc ở nhiệt độ thường dưới tác dụng của enzyme tạo thành glucose. Ví dụ:

${\left(C_6{H}_{10}{O}_5\right)}_n+n{H}_{2}O\stackrel{H^{+}}{\to }n{C}_6{H}_{12}{O}_6$

- Trong cơ thể người và nhiều loài động vật, chỉ có enzyme để thuỷ phân tinh bột thành glucose. Riêng một số động vật như trâu, bò, dê,… còn có enzyme để thuỷ phân cellulose thành glucose.

III. ỨNG DỤNG

1. Ứng dụng của tinh bột

- Tinh bột là thức ăn quan trọng của con người và nhiều động vật, là nguyên liệu của một số ngành công nghiệp. Một số ứng dụng của tinh bột được trình bày trong hình:

- Tinh bột và các loại đường cung cấp phần lớn năng lượng cho con người. Tổng lượng carbohydrate cần thiết trong khẩu phần ăn hằng ngày đối với một người được trình bày trong bảng:

Để đảm bảo tổng lượng carbohydrate theo nhu cầu, cần bổ sung đủ lượng tinh bột trong bữa ăn hằng ngày trên cơ sở các loại thực phẩm đã sử dụng.

- Việc ăn quá nhiều tinh bột cũng gây tác động không tốt cho sức khoẻ và dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh béo phì, tiểu đường,…

2. Ứng dụng của cellulose

- Cellulose là nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp và là nguồn thức ăn cho một số loài động vật:

IV. SỰ TẠO THÀNH TINH BỘT VÀ CELLULOSE TRONG TỰ NHIÊN

- Cây xanh tạo ra tinh bột và cellulose từ CO₂ và H₂O, nhờ tác dụng của chất diệp lục và năng lượng của ánh sáng mặt trời. Quá trình đó được gọi là quá trình quang hợp và được biểu diễn như sau:

Quá trình quang hợp của cây xanh để tạo ra tinh bột và cellulose đóng vai trò hết sức quan trọng đối với tự nhiên.

- Tinh bột là nguồn dự trữ năng lượng và cũng là nguồn dự trữ carbon trong quá trình sinh trưởng của thực vật. Cellulose tạo nên thành tế bào thực vật, có tác dụng bảo vệ, định hình tế bào thực vật và tạo bộ khung cho thực vật.

- Quá trình quang hợp của cây xanh đã tạo ra carbohydrate, là nguồn thức ăn cho người và nhiều động vật, hấp thụ khí CO₂, cung cấp khí O₂; đồng thời hấp thụ năng lượng làm giảm bớt sự tăng nhiệt độ của khí quyển.