Sách bài tập KHTN 9 Bài 23 (Cánh diều): Ethylic alcohol

Giải SBT KHTN 9 Bài 23: Ethylic alcohol

Bài 23.1 trang 63 Sách bài tập KHTN 9: Ethylic alcohol tác dụng được với Na còn ethane không tác dụng được với Na vì

A. khối lượng phân tử của ethylic alcohol lớn hơn khối lượng phân tử của ethane.

B. trong phân tử ethylic alcohol có nguyên tử oxygen còn trong phân ethane không có nguyên tử oxygen.

C. ethylic alcohol là chất lỏng còn ethane là chất khí.

D. trong phân tử ethylic alcohol có nhóm -OH còn trong phân tử ethane không có nhóm -OH.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Ethylic alcohol tác dụng được với Na còn ethane không tác dụng được với Na vì trong phân tử ethylic alcohol có nhóm -OH còn trong phân tử ethane không có nhóm -OH.

Bài 23.2 trang 63 Sách bài tập KHTN 9: Trong số các chất sau: CH₃ - OH, CH₃ - O - CH₃, CH₃ - CH₂ - CH₂ - OH, CH₃ – O – CH₂ – CH₃, .

Số chất có tính chất hoá học tương tự ethylic alcohol là:

A. 2

B. 3

C. 4

D. 5

Lời giải:

Đáp án đúng là: B

Các chất có tính chất hoá học tương tự ethylic alcohol là:

H₃ - OH, CH₃ - CH₂ - CH₂ - OH,

Bài 23.3 trang 63 Sách bài tập KHTN 9: Thêm một lượng nước cất thích hợp vào cồn 96° sẽ thu được cồn 70° thường được sử dụng trong y tế. Bằng cách trên, từ 3,5 L cồn 96° sẽ thu được lượng cồn 70° là:

A. 5,0 L.

B. 2,55 L.

C. 4,8 L.

D. 7,43 L.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

Thể tích cồn nguyên chất có trong 3,5 L cồn 96^o là: $\frac{3,5.96}{100}=3,36\left(L\right)$

Thể tích cồn 70^o thu được từ 3,5 L cồn 96^o là: $\frac{3,36.100}{70}=4,8\left(L\right)$

Bài 23.4 trang 63 Sách bài tập KHTN 9: Trên nhãn của một chai rượu có ghi 700 mL; 40% Alc/Vol có nghĩa là thể tích rượu trong chai là 700 mL và độ rượu là 40°. Số mL ethylic alcohol nguyên chất có trong chai rượu trên là:

A. 280 mL.

B. 400 mL.

C. 420 mL.

D. 700 mL.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A

Số mL ethylic alcohol nguyên chất có trong chai rượu trên là:

$\frac{700.40}{100}=280\left(mL\right).$

Bài 23.5 trang 63 Sách bài tập KHTN 9: Có thể bảo quản Na bằng cách ngâm vào chất lỏng nào sau đây: dầu hoả, nước cất, cồn 70°, cồn 96°. Giải thích và viết phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra (nếu có) khi cho Na vào các dung dịch trên.

Lời giải:

- Có thể bảo quản Na bằng cách ngâm vào dầu hoả vì nước, cồn đều có phản ứng với Na.

- Phương trình hoá học xảy ra khi cho Na vào nước cất:

2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂

- Phương trình hoá học xảy ra khi cho Na vào cồn 70°, cồn 96°:

2CH₃ - CH₂ - OH + 2Na → 2CH₃ - CH₂ - ONa + H₂

2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂

(do trong dung dịch cồn vẫn có nước)

Bài 23.6 trang 64 Sách bài tập KHTN 9: Hai chất hữu cơ A, B có cùng công thức phân tử C₂H₆O. Ở điều kiện thường, A là chất khí không tan trong nước, B là chất lỏng tan trong nước theo bất kì tỉ lệ nào. Trong hai chất A, B, chỉ có một chất tác dụng được với Na, chất còn lại không tác dụng. Hãy xác định công thức cấu tạo của A, B.

Lời giải:

Ứng với công thức phân tử C₂H₆O có hai công thức cấu tạo là CH₃ – O – CH₃ và CH₃ – CH₂ – OH. Trong đó, chất có công thức cấu tạo là CH₃ – CH₂ – OH là ethylic alcohol tan trong nước và tác dụng với Na.

Vậy chất B có công thức cấu tạo là CH₃ – CH₂ – OH, chất A có công thức cấu tạo là CH₃ – O – CH₃.

Bài 23.7 trang 64 Sách bài tập KHTN 9: Chọn các chất thích hợp với các chữ cái A, B, D trong các phương trình hoá học sau:

a) A + H₂O → B

b) B + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O

c) B + Na → D + H₂

Lời giải:

A: CH₂ = CH₂

B: CH₃ – CH₂ – OH

D: C₂H₅ONa

Hoàn thiện phương trình hoá học:

a) CH₂ = CH₂ + H₂O $\stackrel{t^o,xt}{\to }$ CH₃ – CH₂ – OH

b) CH₃ – CH₂ – OH + 3O₂ → 2CO₂ + 3H₂O

c) 2CH₃ – CH₂ – OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂

Bài 23.8 trang 64 Sách bài tập KHTN 9: Ba chất hữu cơ X, Y, Z có cùng công thức phân tử C₃H₈O. Biết:

• X, Z là chất lỏng tác dụng được với Na, còn Y là chất khí không tác dụng với Na.

• Trong phân tử X có một nguyên tử C chỉ liên kết trực tiếp với một nguyên tử H. Hãy xác định công thức cấu tạo của X, Y, Z.

Lời giải:

- Với công thức phân tử C₃H₈O có ba công thức cấu tạo:

CH₃ – CH₂ – CH₂ – OH, CH₃ – CH(OH) – CH₃ và CH₃ – O – CH₂ – CH₃.

- Hai chất có nhóm –OH đều tác dụng được với Na. Vậy chất Y có công thức cấu tạo: CH₃ – O – CH₂ – CH₃.

Chất X có một nguyên tử C chỉ liên kết với một nguyên tử H, vậy chất X có công thức cấu tạo: CH₃ – CH(OH) – CH₃.

Chất Z có công thức cấu tạo: CH₃ – CH₂ – CH₂ – OH.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 23: Ethylic alcohol

I. CẤU TẠO PHÂN TỬ

- Ethylic alcohol (ethanol) có công thức phân tử C₂H₆O và có công thức cấu tạo là:

- Công thức cấu tạo thu gọn: CH₃ – CH₂ – OH hoặc C₂H₅OH.

- Trong phân tử ethylic alcohol có một nguyên tử H không liên kết với C mà liên kết với O tạo nhóm –OH. Chính nhóm –OH này khiến cho ethylic alcohol có những tính chất đặc trưng.

II. Tính chất vật lí

- Ethylic alcohol là chất lỏng, không màu, có mùi đặc trưng, vị cay, tan vô hạn trong nước, hoà tan được nhiều chất như iodine, benzene, xăng,…

- Ethylic alcohol sôi ở 78,3^oC và có khối lượng riêng là 0,789 g/mL ở 20^oC.

- Độ cồn là số mililit ethylic alcohol nguyên chất có trong 100 mL dung dịch ở 20^oC.

Ví dụ: Dung dịch ethylic alcohol có độ cồn là 45 (kí hiệu 45^o) có nghĩa là trong 100 mL dung dịch ethylic alcohol có chứa 45 mL ethylic alcohol nguyên chất.

III. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC

1. Phản ứng cháy của ethylic alcohol

- Ethylic alcohol cháy với ngọn lửa xanh mờ, toả nhiều nhiệt theo phương trình hoá học:

$C_2{H}_{5}OH+3O_2\stackrel{t^{°}}{\to }2C{O}_2+3H_{2}O$

2. Phản ứng của ethylic alcohol với natri

- Ethylic alcohol tác dụng với Na tạo ra H₂ theo phương trình hoá học:

2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂↑

Trong phản ứng trên, nguyên tử H trong nhóm –OH đã được thay thế bởi nguyên tử Na. Kết luận: Nhóm –OH trong phân tử đã tạo ra những tính chất hoá học đặc trưng của ethylic alcohol.

IV. ĐIỀU CHẾ ETHYLIC ALCOHOL

1. Điều chế từ tinh bột

Việt điều chế C₂H₅OH từ tinh bột diễn ra nhờ tác dụng của enzyme theo sơ đồ sau:

Tinh bột $\stackrel{enzyme}{\to }$ glucose $\stackrel{enzyme}{\to }$ ethylic alcohol

Ngoài ra, người ta còn sử dụng phụ phẩm của công nghiệp sản xuất đường (rỉ đường), nguyên liệu chứa cellulose (rơm, rạ, gỗ phế liệu,…) để sản xuất ethylic alcohol.

2. Điều chế từ C₂H₄

Trong công nghiệp, một lượng lớn C₂H₅OH được sản xuất từ C₂H₄ theo sơ đồ sau:

CH₂ = CH₂ + HOH $\stackrel{t^{°},xuctac}{\to }$ CH₃ – CH₂ - OH

V. ỨNG DỤNG CỦA ETHYLIC ALCOHOL

Ethylic alcohol được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực của đời sống và sản xuất. Những ứng dụng chủ yếu của ethylic alcohol được trình bày trong hình:

- Rượu, bia là những đồ uống phổ biến ở nhiều nước.

- Ethanol trong rượu, bia có khả năng kích thích thần kinh, gây nghiện, gây ung thư và nhiều căn bệnh khác.

- Việc lạm dụng rượu, bia sẽ gây hại cho sức khoẻ và có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng khác.

- Nước ta quy định những người dưới 18 tuổi không được uống rượu, bia.