Lý thuyết Lịch sử 11 Bài 24 (mới 2023 + Bài Tập): Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

Lý thuyết Lịch sử 11 Bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

I. Tình hình kinh tế - xã hội

1. Những biến động về kinh tế

- Pháp tăng cường vơ vét, bóc lột nhân dân Việt Nam để phục vụ cho Chiến tranh thế giới thứ nhất => tác động mạnh mẽ đến tình hình kinh tế, xã hội ở Việt Nam.

- Công nghiệp: những mỏ đang khai thác nay được bỏ vốn thêm; mở thêm một số cơ sở kinh doanh.

- Công thương nghiệp và giao thông vận tải ở Việt Nam có điều kiện phát triển do tư bản Pháp nới lỏng độc quyền.

- Nông nghiệp từ chỗ độc canh cấy lúa đã chuyển một phần sang trồng các loại cây công nghiệp phục vụ chiến tranh như thầu dầu, đậu, lạc,...

2. Tình hình phân hóa xã hội

 - Giai cấp nông dân bần cùng do: sưu cao, thuế nặng, thiên tai, nạn bắt lính…

- Giai cấp công nhân đã tăng lên về số lượng.

- Tư sản Việt Nam trong một số ngành đã thoát khỏi sự kiềm chế của tư bản Pháp.

- Tầng lớp tiểu tư sản thành thị cũng có bước phát triển rõ rệt về số lượng.

- Lực lượng chủ chốt của phong trào dân tộc thời kì này vẫn là công nhân và nông dân.

II. Phong trào đấu tranh vũ trang trong chiến tranh

1. Hoạt động của Việt Nam Quang phục hội

- Tháng 9/1914, hội viên Đỗ Chân Thiết, lập chi hội ở Vân Nam, dự định vận động binh lính đánh úp Hà Nội. Việc bị bại lộ, Đỗ Chân Thiết cùng hơn 50 người bị bắt.

- 1914 – 1916, Hội đã tiến hành một số cuộc bạo động như: tấn công vào các đồn binh của Pháp ở Cao Bằng, Phú Thọ, Nho Quan, Móng Cái; tổ chức phá ngục Lao Bảo...

- Kết quả: các hoạt động đấu tranh đều lần lượt thất bại => Việt Nam Quang phục hội tan rã sau đợt khủng bố lớn của thực dân Pháp và tay sai năm 1916.

2. Cuộc vận động khởi nghĩa của Thái Phiên và Trần Cao Vân (1916)

- Trần Cao Vân và Thái Phiên mời vua Duy Tân tham gia với tư cách là người lãnh đạo tối cao cuộc khởi nghĩa.

- Nhân dân Trung Kì nhiệt liệt hưởng ứng, ráo riết chuẩn bị ngày khởi sự.

- Khởi nghĩa dự định vào giữa tháng 5/1916, nhưng kế hoạch bị lộ => Pháp lùng bắt những người yêu nước. Nghĩa binh ở Thừa Thiên, Quảng Nam, Quảng Ngãi nổi dậy, nhưng thiếu người lãnh đạo nên tan rã nhanh chóng.

3. Khởi nghĩa của binh lính Thái Nguyên (1917)

- Nguyên nhân: Binh lính người Việt được giác ngộ bởi lý tưởng yêu nước.

- Lãnh đạo: Đội Cấn và Lương Ngọc Quyến.

- Địa bàn đấu tranh: Thái Nguyên.

- Lực lượng tham gia: Binh lính người Việt trong quân đội Pháp.

- Diễn biến chính:

+ Cuộc khởi nghĩa nổ ra đêm 30 rạng sáng 31/8/1917. Quân khởi nghĩa nhanh chóng làm chủ toàn bộ thị xã, trừ trại lính Pháp.

+ Lãnh đạo nghĩa quân tuyên bố Thái Nguyên độc lập, đặt quốc hiệu là Đại Hùng.

+ Thực dân Pháp tấn công quyết liệt, nghĩa quân tan rã sau 6 tháng chiến đấu.

4. Những cuộc khởi nghĩa vũ trang của đồng bào các dân tộc thiểu số

- Tại Tây Bắc, từ 1914 – 1916, bùng nổ cuộc khởi nghĩa của người Thái.

- Năm 1918 - 1922, đồng bào Mông vùng Lai Châu khởi nghĩa, buộc chính quyền thực dân phải nới rộng ách cai trị ở Tây Bắc.

- 1918 – 1919, đồng bào các dân tộc Hán, Nùng, Dao… ở vùng Đông Bắc nổi dậy khởi nghĩa.

- Đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên đã nhiều lần nổi dậy chống Pháp. Tiêu biểu là khởi nghĩa của đồng bào Mnông do N’Trang Long lãnh đạo (từ 1916 – 1935).

5. Phong trào Hội kín ở Nam Kì

- Phong trào yêu nước của nhân dân Nam Kì tồn tại trong các tổ chức hội kín như Thiên địa hội, Nghĩa hòa đoàn, Phục hưng hội….

- Phong trào Hội kín ở Nam Kì thực chất là phong trào đấu tranh của nông dân, diễn ra quyết liệt, nhưng vì thiếu sự lãnh đạo của giai cấp tiên tiến nên đã nhanh chóng thất bại.

III. Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới

1. Phong trào công nhân

- Trong những năm Chiến tranh thế giới thứ nhất, công nhân đã kết hợp đấu tranh đòi quyền lợi kinh tế với bạo động vũ trang.

- Các cuộc đấu tranh tiêu biểu:

+ Ngày 22/2/1916, nữ công nhân nhà máy sang Kế Bào (Quảng Ninh) nghỉ việc 7 ngày.

+ Năm 1916, gần 100 công nhân mỏ than Hà Tu đã đánh trả bọn lính khố xanh.

+ Tháng 6 và 7/1917 công nhân mỏ bô xít Cao Bằng bỏ trốn;

- Nhận xét: tuy phát triển đấu tranh còn mang tính tự phát nhưng đã thể hiện rõ tinh thần đoàn kết, ý thức kỉ luật của giai cấp công nhân.

2. Buổi đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành (1911-1918)

- Truyền thống yêu nước của gia đình, quê hương và vận nước nguy nan đã hun đúc nên ở Nguyễn Tất Thành quyết tâm đánh đuổi thực dân Pháp, giải phóng đồng bào.

=> Ngày 5/6/1911, Nguyễn Tất Thành đã rời cảng Nhà Rồng, ra đi tìm đường cứu nước.

- Hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành trong những năm 1911 – 1917

+ 1911 – 1917, Nguyễn Ái Quốc đi nhiều nước, nhiều châu lục khác nhau, khảo nghiệm thực tiễn và nhận thấy: ở đâu bọn đế quốc, thực dân cũng tàn bạo; ở đâu những người lao động cũng bị áp bức và bóc lột dã man. 

+ Cuối năm 1917, Nguyễn Tất Thành từ Anh trở lại Pháp, học tập, rèn luyện trong cuộc đấu tranh của quần chúng lao động và giai cấp công nhân Pháp.

- Ý nghĩa: là quá trình khảo nghiệm để tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.

Trắc nghiệm Lịch sử 11 Bài 24: Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)

Lý thuyết Bài 25: Sơ kết lịch sử Việt Nam

Lý thuyết Bài 1: Nhật Bản

Lý thuyết Bài 2: Ấn Độ

Lý thuyết Bài 3: Trung Quốc

Lý thuyết Bài 4: Các nước Đông Nam Á (Cuối thế kỉ 19 - Đầu thế kỉ 20)