• I. Tác giả Tinh thần thể dục

• 
  a. Tiểu sử

  - Nguyễn Công Hoan (1903 – 1977) quê ở làng Xuân Cầu, tổng Xuân Cầu, huyện Văn Giang, phủ Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên).

  - Ông sinh trong một gia đình quan lại xuất thân Nho học thất thế. Trong gia đình, từ nhỏ Nguyễn Công Hoan đã được nghe và thuộc rất nhiều câu thơ, câu đối và những giai thoại có tính chất trào lộng, châm biếm, đả kích tầng lớp quan lại. Điều đó ảnh hưởng mạnh mẽ đến phong cách văn chương của ông sau này. 

  - Năm 1926, ông tốt nghiệp cao đẳng sư phạm, làm nghề dạy học cho đến khi Cách mạng tháng Tám nổ ra. 

  - Sau Cách mạng tháng Tám ông giữ chức giám đốc kiểm duyệt báo chí Bắc Bộ.

  - Sau đó ông gia nhập Vệ quốc quân và làm chủ tờ Quân nhân học báo.

  - Năm 1948 ông là đảng viên Đảng Lao động Việt Nam.

  - Năm 1951 ông làm việc cho ngành giáo dục và viết bài cho báo giáo dục  nhân dân.

  - Năm 1954 ông trở lại nghề viết văn và làm chủ tịch hội nhà văn Việt Nam.

  b. Sự nghiệp văn học

  - Ông để lại hơn 20 tiểu thuyết và khoảng 200 truyện ngắn:

  + Truyện ngắn: Kép tư bền (1935), Hai thằng khốn nạn (1937), Người vợ lẽ bạn tôi (1937),...

  + Tiểu thuyết: Lá ngọc cành vàng (1935), Ông chủ (1935), Bước đường cùng (1938),...

  - Là một cây bút trào phúng xuất sắc, Nguyễn Công Hoan sử dụng tiếng cười để đả phá ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp và bè lũ tay sai – phong cách của một nhà văn hiện thực bậc thầy.

  II. Nội dung tác phẩm Tinh thần thể dục
  
  

   

  
  
  III. Tìm hiểu chung về tác phẩm Tinh thần thể dục

  1. Bố cục tác phẩm Tinh thần thể dục

  – Đoạn 1 (từ đầu đến..Nay sức, Lê Thăng): giới thiệu lệnh của trên qua trát quan về làng.

  – Đoạn 2 (tiếp đó đến Vâng): những người bị bắt đi xem đá bóng trực tiếp xin ông Lí (Lí trưởng).

  – Đoạn 3 (còn lại): cảnh lùng sục bắt người đi xem đá bóng.

• 2. Tóm tắt tác phẩm Tinh thần thể dục

  Tóm tắt Tinh thần thể dục (mẫu 1)

  Truyện ngắn Tinh thần thể dục vạch rõ tính chất bịp bợm của phong trào thể dục thể thao đương thời mà thực dân Pháp cổ động rầm rộ để đánh lạc hướng thanh niên.

  Tóm tắt Tinh thần thể dục (mẫu 2)

  Quan trên sức giấy xuống bắt người dân xã Ngũ Vọng phải tập trung để lên sân vận động để xem bóng đá. Nhân dân trong xã không ai muốn đi. Lý trưởng phải đe dọa, bắt bớ, lùng sục. Lí dịch bắt ép được chín mươi tư người đi.

  

  Tóm tắt Tinh thần thể dục (mẫu 3)  

  Tinh thần thể dục là một truyện ngắn trào phúng của Nguyễn Công Hoan. Tác phẩm phê phán thói giả dối, chính sách lừa bịp mị dân của bọn cầm quyền thực dân phong kiến. Quan trên sức giấy xuống bắt người dân xã Ngũ Vọng phải tập trung để lên sân vận động để xem bóng đá. Nhân dân trong xã không ai muốn đi. Người trốn chạy, người lo lót, người van xin để không phải đi xem bóng đá. Lý trưởng phải đe dọa, bắt bớ, lùng sục những cuối cùng vẫn không đủ số người đi xem theo lệnh quan trên. Cuộc dẫn người đi xem bóng đá diễn ra giống như một cuộc bắt phu phen vậy. Câu chuyện được chia thành 6 đoạn. Mỗi đoạn thể hiện một nội dung. Sáu nội dung ấy tạo thành một cốt truyện chặt chẽ, được phát triển theo trình tự logic trước sau của việc bắt người đi xem đá bóng.

  3. Phương thức biểu đạt tác phẩm Tinh thần thể dục

  - Tự sự, biểu cảm

  4. Thể loại tác phẩm Tinh thần thể dục

  - Tác phẩm Tinh thần thể dục thuộc thể loại: Truyện ngắn

  5. Ngôi kể

• - Ngôi thứ 3

  6. Giá trị nội dung tác phẩm Tinh thần thể dục

  Tác phẩm phê phán thói giả dối, chính sách lừa bịp mị dân của bọn cầm quyền thực dân phong kiến. Trong khi cuộc sống của nhân dân ta vô cùng khốn khổ thì chính quyền tay sai thực dân lại bày đặt những trò thể thao xa xỉ.

  7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Tinh thần thể dục

  - Tác giả đã dùng các thủ pháp nói giễu, cường điệu, giọng điệu kể chuyện tự nhiên hài hước khi kể về phản ứng của nhân dân trước việc phải đi xem đá bóng.

  - Giọng kể tự nhiên, pha tính chất hài hước để làm nên giá trị châm biếm của tác phẩm.

  IV. Dàn ý tác phẩm Tinh thần thể dục

• 1. Mâu thuẫn gây cười

  - Nhan đề chứa đựng ý nghĩa trào phúng cơ bản của truyện: 

  + Tinh thần thể dục thể thao thường đem lại sự hào hứng, hăng say, phấn chấn; thể hiện tinh thần tự nguyện tranh đua, mang đến niềm vui lành mạnh

  + Trong tác phẩm chỉ thấy ép buộc, răn đe, không khí căng thẳng, điêu đứng, là nỗi khổ đau, là thứ tai họa giáng xuống xóm làng bị một phen náo loạn, tan tác.

  → Mâu thuẫn trái tự nhiên.

  - Dân làng Ngũ Vọng đón nhận tin về hoạt động thể thao trong tình cảnh đói khổ, đang chạy ăn từng bữa, họ còn đâu tâm trí để mà nghĩ đến chuyện thể thao của bọn thực dân đề ra, bọn tay sai mẫn cán thực hiện, ép buộc dân chúng đi xem, khiến họ rơi vào tình cành dở khóc, dở cười.

  → Tố cáo trò lừa bịp bợm của bọn thực dân và bọn tay sai cố làm vừa lòng quan lại mặc tình nhân dân phê phán thứ thể thao xa lạ làm nguy hại đến mạng sống người dân nghèo.

  2. Diễn biến màn bi hài kịch

  a. Mở đầu:

  - Mở đầu truyện, tác giả trích nguyên văn tờ trát của quan huyện Lê Thăng đầy tính bịp bợm, đe dọa.

  - Ngôn ngữ của tờ trát rất nghiêm trang đầy vẻ hăm dọa: Đúng 12 giờ trưa đến xem, không được khiếm diện..., nếu không tuân lệnh sẽ bị cữu (bị kết tội).

  - Xen vào là những lời quảng cáo rất hài hước: ...có cuộc đá bóng thi, nhiều chiến tướng đã rất hay.

  → Tờ trát đưa về làng như mang theo tai họa bất ngờ khiến làng quê nghèo đói bị một phen náo động cũng như đã làm rõ bản chất của tri huyện Lê Thăng: Tên tai sai bịp bợm của thực dân.

  b. Nỗi niềm khổ sở ai oán vì tinh thần thể dục: 

  - Cảnh 1:

  + Anh Mịch đến tận nhà ông Lí cố xin nghỉ đi xem đá bóng.

  + Lí do: nghỉ làm cho ông Nghị thì sẽ bị ông ấy đánh chết, mà không đi làm thì vợ con chết đói. Anh Mịch van cắn cỏ con lạy ông trăm nghìn mớ lạy... Ông thương phận nào con nhờ phận ấy.

  + Ông lí không mảy may động lòng trước cảnh ấy

  - Cảnh 2:

  + Bác Phô gái thì nài nỉ xin cho chồng mình không phải đi vì ông ấy đang ốm nặng

  + Nhưng ông lý không cho mà nói rằng: Ốm gần chết cũng phải đi. Lệnh quan như thế. Ai cũng lấy cớ ốm yếu mà không đi, thì người ta đá bóng cho chó xem à?.

  - Cảnh 3:

  + Có người giàu hơn, thức thời hơn là bà cụ Phó Binh, cũng bởi vì có tiền mà bà xin ông lý miễn cho con bà không phải đi xem.

  + Ông lý thấy tiền thì cũng nhã nhặn hơn với bà, chỉ trách tầm phào ai cũng như con bà thì tôi chết mất.

  → Xã hội ấy đã bị đồng tiền làm cho mờ mắt. Nó là cán cân có thể thay đổi mọi thứ từ chuyện không phải đi cho đến thái đô của người khác với mình như thế nào.

  - Cảnh 4:

  + Nghệ thuật miêu tả âm thanh, ánh sáng... đã dựng nên khung cảnh sống động, tạo không khí căng thẳng, náo loạn mang tính chất khủng bố.

  + Đêm trước người ta tản cư sang làng bên để lánh nạn cả, may mắn bắt sống được anh Cò đang ôm con trốn trong đống rơm.

  + Cảnh đoàn người được dẫn đi xem bóng đá thất thểu, thảm hại như cảnh đi phu nhưng bên ngoài thì giống như đi giễu hành xếp hàng năm lại đi cho đều bước. Bọn tuần và lí trưởng đi theo canh giữ cẩn thận chẳng khác gì giữ tù nhân.

  - Lời bình phẩm thấm thía: Kết thúc là tiếng chửi của ông Lí, khi vừa đi kèm canh gác với nhiều người:Mẹ bố chúng nó, cho đi xem đá bóng chứ ai giết chết mà phải trốn như trốn giặc.

  → Chi tiết này là đỉnh cao của màn trào phúng làm bộc lộ bản chất sự kiện: Thể thao là một thứ giặc và làm toát lên chủ đề của truyện.

• 3. Sơ đồ tư duy

  

•  V. Một số đề văn bài Tinh thần thể dục

  Đề bài: Phân tích truyện ngắn Tinh thần thể dục của Nguyễn Công Hoan

  Bài văn mẫu Phân tích truyện ngắn Tinh thần thể dục của Nguyễn Công Hoan

     Nguyễn Công Hoan là nhà văn hiện thực trước Cách mạng tháng tám. Ông thường viết các thể loại truyện ngắn, truyện dài nhưng sở trường là truyện ngắn trào phúng. Ngôn ngữ truyện của ông gần gũi, đời thường, tự nhiên, linh hoạt. Tinh thần thể dục được Nguyễn Công Hoan cho in báo năm 1939, nội dung đả kích phong trào thể thao do thực dân Pháp bày ra để đánh lạc hướng thanh niên.

     Nhan đề truyện ngắn chứa tương phản trào phúng cơ bản của truyện và ý nghĩa phê phán toát ra từ sự tương phản ấy. Tinh thần thể dục thể thao bình thường luôn đem lại sự hào hứng, hăng say, phấn chấn ; thể hiện tinh thần tự nguyện, tranh đua, mang đến niềm vui lành mạnh. Nhưng trong truyện thì ngược lại hoàn toàn, chỉ thấy ép buộc, răn đe, không khí căng thẳng, điêu đứng, là nỗi đau khổ, là thứ tai họa giáng xuống, xóm làng bị một phen náo loạn, tan tác.

     Vì sao dân làng Ngũ Vọng đón tin thể thao như vậy?

     Dân tình đói khổ, đang chạy ăn từng bữa còn tâm trí đâu mà nghĩ đến chuyện thể thao. Bọn thực dân bày ra, bọn tay sai mẫn cán thực hiện, ép buộc dân chúng đi xem bóng đá, khiến họ rơi vào tình cảnh dở khóc, dở cười. Nhan đề truyện toát lên ý nghĩa tố cáo trò lừa bịp bợm của thực dân và bọn quan lại tay sai cố làm vừa lòng quan thầy chúng, mặc tình nhân dân phê phán thứ thể thao xa lạ làm nguy hại đến mạng sống người dân nghèo.

     Mở đầu truyện, tác giả trích nguyên văn tờ trát của quan tri huyện Lê Thăng đầy tính hài hước, bịp bợm. Cách mở truyện tự nhiên, đột ngột, gây chú ý cho người đọc (yếu tố hiện đại trong văn xuôi). Ngôn ngữ hành chín của tờ trát rất cổ lỗ : sức, tuân cứ, cữu. Lời lẽ nghiêm trang đầy vẻ hăm dọa : … đúng 12 giờ trưa đến xem, không được khiếm diện,… nếu không tuân lệnh sẽ bị cữu (bị kết tội), xen vào là những lời quảng cáo rất buồn cười : … có cuộc đá bóng thi, nhiều chiến tướng đã rất hay, mọi nhẽ.

     Tờ trát đã làm hiện lên bóng dáng trên tri huyện Lê Thăng : vừa hô hào, vừa hăm dọa với thái độ tay sai mẫn cán, lộ rõ tính chất bịp bợm. Ý nghĩa phê phán nhờ đó mà được thể hiện. Tờ trát bay về làng như mang theo dịch bệnh. Dân tình nghèo đói bị một phen náo động.

     Xem cảnh nhà lí trưởng sẽ thấy rõ tình cảnh khốn đốn của nhân dân. Đây là màn kịch giàu kịch tính.

     Cảnh 1 : Anh Mịch đến tận nhà ông Lí cố xin nghỉ đi xem đá bóng, ông Lí thì cố bắt. Lí do anh ta đưa ra rất chính đáng : nghỉ làm cho ông Nghị thì sẽ bị ông ấy đánh chết. Mà không đi làm thì vợ con chết đói. Anh Mịch van : "Cắn cỏ con lạy ông trăm nghìn mớ lạy… Ông thương phận nào con nhờ phận ấy". Ngôn ngữ an Mịch tự nhiên còn điệu bộ thật bi hài. Đi xem bóng đá là một tình thế nguy hiểm, tai họa này lôi thêm tai họa khác : ông Nghị giận là chết. Người nông dân đang mang hai cái ách trên cổ : bọn nhà giàu và bọn quan lại.

     Ông Lí lạnh lùng : "Kệ mày! Theo lện quan, tao chiếu sổ đinh, thì lần này đến lượt mày rồi… không đi, tao sai tuần đến gô cổ lại". Hỗ trợ cho lời nói, ông giơ cái roi song to bằng ngón chân lên trời hăm dọa, ép buộc. Bản chất việc đi xem bóng đá là một thứ đi phu nặng nề, còn ông Lí là một tên tay sai u tối.

     Cảnh 2 : Bác Phô đến van nài xin cho chồng nghỉ xem đá bóng. Lí trưởng thẳng thừng từ chối. Lí do bác đưa ra rất thiết tha : Chồng bác ốm, ra nắng sẽ chết ốm. Thấy tình thế không xuôi, bác Phô xin đi xem đá bóng thay cho chồng cũng không được. Đây là chi tiết hài. Ngôn ngữ bác Phô bình dân tự nhiên, dáng ngồi xổm rất nhà quê, chất phác.

     Lí trưởng bác bỏ : Không được, theo lệnh quan ốm gần chết cũng phải đi, "Không đi, thì người ta đá bóng cho chó xem à ?". Bác gái đi thay cũng không được vì phận nữ nhi. Ngôn ngữ lí trưởng thô tục, hài hước nhưng lột tả được bản chất vấn đề.

   

     Bác Phô lâm vào tình thế cùng đường. Xem đá bóng quả là tai họa, nguy ại đến tính mạng.

     Cảnh 3. Người tương đối khá giả trong làng là cụ phó Bính thì giải quyết bằng cách thuê người đi xem đá bóng thay co con trai nhưng cũng phải lo đút lót cho ông lí để che giấu sự phạm pháp. Thậ bi hài.

     Ông Lí chấp thuận, nhưng… nhăn mặt, nhặt ba hào, bỏ túi còn rên rỉ: "Làm việc mà gặp phải những người như con bà, thì tôi chết mất". Ông đa đang đóng kịch, bộ mặt rất kịch, hài hước. Cẩn thẩn, ông còn dặn thêm phải bảo thằng Sang nắm cơm từ chiều hôm trước. Tai họa vì đi xem đá bóng cứ phình to.

     Mẫn cán đến thế mà sáng hôm sau vẫn không đủ một trăm người đi xem đá bóng. Tờ mờ sáng, cảnh lùng sục, bắt bớ náo động : tiếng ông lí quát giữa sân đình, tiếng bọn tuần dạ rạn, những ngọn đuốc kéo đi các ngả, tiếng chó rống dậy. Nghệ thuật miêu tả âm than, ánh sáng… đã dựng lên khung cảnh sống động, tạo không khí căng thẳng, náo loạn mang tính chất khủng bố (giống nạn bắt người trốn sưu thuế).

     Đêm trước người ta tản cư sang làng bên để lánh nạn cả, may mắn bắt sống được anh Cò đang ôm con trốn trong đống rơm. Người ta moi anh ra rồi đi xềnh xệch. Một cảnh tượng bi hài. Lí do trốn : anh không mượn được quần áo để mặc, với lại không đi làm thuê thì chết đói cả nhà.

     Cảnh đoàn người được dẫn đi xem đá bóng thất thểu, thảm hại như cảnh đi phu nhưng bên ngoài thì giống như đi giễu hành : "xếp hàng năm lại, đi cho đều bước". Bọn tuần và lí trưởng đi theo cánh giữ cẩn thận chẳng khác gì giữ đám tù nhân. Thật bi hài.

     Kết thúc là tiếng chửi đổng của ông Lí, khi vừa đi kèm canh gác đoàn người: "Mẹ bố chúng nó, cho đi xem đá bóng chứ ai giết chết mà phải trốn như trốn giặc". Chi tiết này là đỉnh cao của màn cao trào phúng bộc lộ bản chất sự kiện : thể thao là một thứ giặc và làm toát lên chủ đề của truyện.

     Truyện thành công trong nghệ thuật trào phúng: tạo tình huống tương phản trào phúng ; cách dẫn truyện, dựng cảnh ; nhiều chi tiết gây cười ; ngôn ngữ trào phúng sử dụng đắc địa.

     Truyện Tinh thần thể dục đả kích phong trào thể thao bịp bợm do thực dân chủ trương, bọn tay sai mẫn cán ra sức thực hiện trở thành tai họa khốn khô cho nông dân.

  Đề bài: Cảm nhận của em về truyện ngắn "Tinh thần thể dục" của Nguyễn Công Hoan.

  Bài văn mẫu Cảm nhận của em về truyện ngắn "Tinh thần thể dục" của Nguyễn Công Hoan.

     Cái duyên văn tự của Nguyên Công Hoan là ở những nụ cười trào phúng qua hàng loạt truyện ngắn đặc sắc, nhất là những tác phẩm được ông viết trong thời kì Mặt trận dân chủ Đông Dương (1936-1939). Tiếng cười trong tác phẩm của Nguyên Công Hoan mang tính chất chiến đấu và ý nghĩa phê phán sâu sắc.

     Truyện ngắn "Tinh thần thể dục" là một truyện ngắn đặc sắc, khác nào một truyện cười dân gian, một màn hài kịch có sáu lớp, lớp nào cũng đầy mâu thuẫn, đầy nghịch lí 1 đến tức cười, buồn cười!

     Lí trưởng lo sốt vó khi nhận được trát của quan huyện Lê Thăng. Lo "bị cữu" nếu không bắt đủ 100 người đưa lên sân vận động huyện đúng 12 giờ xem cuộc đá bóng 1 thi. Làng Ngũ Vọng lại phải có năm lá cờ (cờ phướn, cờ thần?) sẵn sàng từ 10 giờ 1 sáng. Trát quan chứ phải lời nói vu vơ đâu? Dưới chính sách khai hoá của ông Tây, 1 đám dân ngu khu đen của làng Ngũ Vọng lại phải ăn mặc tử tế, đi đứng nghiêm chỉnh, và phải vổ tay luôn luôn, nghe trát quan mà thầy lí không bứt tai vò đầu sao được? Cái hạn ngày 19 mars này đã đến rồi!

     Lí trưởng và bọn người tuần như lũ đầu trâu mặt ngựa - chạy như cờ lông công! Đám dân đen sẽ mở mày mỏ mặt, sẽ hạnh phúc phúc biết bao vì được xem cuộc đá bóng thi "nhiều chiến tướng đá rất hay mọi nhẽ

     Với anh Mịch, đi xem đá bóng sẽ mất một ngày công, "phải đi làm trừ nợ cho ông Nghị", nếu không sẽ bị ông Nghị "đánh chết", ông ấy "ghét", vợ con sẽ "chết đói". Cái mặt "nhăn nhó" đến thảm hại, tiếng van xin nghe thật ai oán: "Lạy ông, ông làm phúc tha cho con...", "cấn cỏ con lạy ông trăm nghìn mớ lạy...", Lí trưởng "giơ roi song to bằng ngón chân cái lên trời" dậm doạ: "chết đói hay chết no tao đây không biết... Hôm ấy, mà mày không đi, tao sai tuần đến gô cổ lại, đừng kêu". Người dân khốn nạn như anh Mịch thì bị bắt đi xem đá bóng khác nào bị bắt đi phu. Cái tinh thần thể dục của anh ta là như thế đó!

     Bác Phô trai cũng được thầy lí "ưu ái" cho đi xem đá bóng. Nhưng bác ta đang ốm, làm sao đi bộ được "những chín cây lô mếch". Dù vợ con cố van xin, nhưng với thầy lí thì không thể hoãn được: "Ôm gần chết cũng phải đi. Lệnh quan như thế. Ai cũng lấy cớ ốm yếu mà không đi, thì người ta đá bóng cho chó xem à?ụ Thầy lí ác khẩu hay nhà văn ác khẩu? Ai nghe được câu nói ấy cũng phải bật cười về sự thô lỗ cửa thầy lí, bật cười về cái tinh thần thể dục của đám dân đen nô lệ! Đã có một thời vua cấm đàn bà mặc váy đi ra ngoài đường:

      Chiếu từ trong nớ ban ra,

      Cấm quần không đáy người ta hãi hùng.

      Không đi thì chợ không đông,

      Đi thì phải mượn quần chồng sao đang.

      Có quần ra quán bán hàng,

      Không quần ra đứng đầu làng trông vua.

              Ca dao

   

     Bác Phô gái thật "sáng kiến" xin nghỉ buổi chợ để đi xem đá bóng thay chồng, nhưng không thể được. Thầy lí cho biết: "Phải là đàn ông kia. Chứ nữ nhân ngoại tộc, ai kể", Chi tiết này cũng rất hóm hỉnh phản ánh tinh thần thể dục của dân ta!

     Kẻ có máu mạt như bà cụ phó Bính thì phải thuê thằng Sang đi thay con mình, nhưng đã phải biện một cái lễ "ba hào" dâng cho thầy lí. Ông ta "nhăn mặt, nhặt ba hào, bỏ túi" rồi nói một cách khó đễ: "Tôi nhận lễ của con bà mà tôi lo lắm. Việc quan nào phải việc chơi". Đây cũng là một chi tiết trào phúng không chỉ có giá trị châm biếm cái tinh thần thể dục của dân An Nam mà cộn đả kích thói ăn bẩn của bọn quan lại, hào ĩí ngày xưa. Người đọc lại nhớ đến hình ảnh quan phụ mẫu vừa đòi tiền anh Pha vừa đưa tay vét cái đĩa không để trước mặt ba bốn lần, nhớ tới chuyện huyện Hình ăn bẩn đồng hào của con mẹ Nuôi. Những đòn đả kích của Nguyễn Công Hoan lúc nào cũng sắc nhọn, hóm hỉnh.

     Thằng Cò cũng được ông lí bắt đi xem đá bóng. Hắn đi xem đá bóng thì sẽ mất một buổi làm, con hắn sẽ chịu đói. Vả lại, hắn "không mượn đâu được quần áo" để đi! Hắn phải trốn trong đống rơm khi nghe tiếng ông lí quát, ông lí nói oang oang, khi tiếng dạ râm ran của bọn tuần cất lên "giữa những tiếng chó rống dậy". Hình ảnh cha con thằng Cò thật thảm hại: thằng bé con nhắm nghiền mắt, ôm chặt lấy bố, sợ quá không khóc được; còn thằng Cò bị bọn tuần "ỉôỉ xềnh xệch" điệu ra đinh. Với thằng Cò thì việc phải đi xem đá bóng là một tai hoạ. Không đi cũng không được, trốn tránh cũng không xong. Hắn sẽ bị ông lí "đánh sặc tiết".

     Đoạn thứ sáu, ông lí xuất hiện trên sân khấu hề. Ông đã "săn", đã "tróc", đã quát tháo om sòm mấy ngày liền thế mà cũng chỉ bắt được 94 người. Ồng bắt "94 thằng" phải xếp hàng năm đi lên huyện xem đá bóng. Bọn tuần phải đi kèm, còn ông thì "lo lắng, đi cuối cùng, mắt nhanh nhẹn để coi cẩn thận như coi tù binh". Thiếu những sáu người, sao thầy lí chẳng lo, thầy đã "tuân cứ' nhưng khổ vì nỗi cái tinh thần thể dục của đám dân ngu khu đen Ngũ Vọng chỉ có rứa! Không khéo thầy lí sẽ "bị cữu", bị mất triện đồng! Ở cái lớp thứ sáu của màn kịch, ta được nghe hai lần ông lí "nghiến răng" nói, trợn mắt chửi:

     Chúng nó ngu như lợn. Người ta cho xem đá bóng chứ ai làm gì mà cũng phải bắt. Rồi quan thấy không đủ số, lại chửi ông không tận tâm.

  - Mẹ bố chúng nó, cho đi xem đá bóng chứ ai giết chết mà phải trốn như trốn giặc!

     Miệng ông lí quả là sang "cố gang cố thép". Ông đã nói lên sự thật đến đau lòng và buồn cười về cái tinh thần thể dục của dân An Nam dưới sự bảo hộ và khai hoá của thực dân Pháp.

     Nguyên Công Hoan đã vạch trần những nghịch những mâu thuẫn để châm biếm và đả kích tính chất bịp bợm của "phong trào thể dục thể thao" mà thực dân Pháp cổ động rầm rộ nhằm đánh lạc hướng thanh niên ta hồi đó. Khi dân đói khổ, cơm không có mà ăn, áo không có mà mặc, ốm đau không có thuốc thì ai dở hơi mới đi xem đá bóng!

     "Tinh thần thể dục là một truyện ngắn đặc sắc và độc đáo thể hiện bút pháp nghệ thuật trào phúng sắc nhọn của Nguyễn Công Hoan. Nó còn chứa đựng một ý vị triết lí sâu xa để mọi người cùng nghĩ về mọi cái phù phiếm trong xã hội.

• Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 11 hay, chi tiết khác:

Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài

Tình yêu và thù hận

Lưu biệt khi xuất dương

Hầu trời

Vội vàng