Thạch Sanh - Tác giả tác phẩm Ngữ văn 6 - Kết nối tri thức

Tác giả tác phẩm: Thạch Sanh - Ngữ văn 6

Bài giảng Ngữ văn 6 Thạch Sanh - Kết nối tri thức

I. Tác phẩm Thạch Sanh

1. Thể loại: Truyện cổ tích

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

+ Theo Bùi Mạnh Nhị (chủ biên), Văn học dân gian: những tác phẩm chọn lọc, NXB Giáo dục, 2008, tr244-247.

3. Phương thức biểu đạt: Tự sự

4. Người kể chuyện: Ngôi thứ ba

5. Tóm tắt tác phẩm Thạch Sanh

Truyện kể về chàng Thạch Sanh với thân phận mồ côi, trải qua nhiều khó khăn thử thách: diệt chằn tinh, diệt đại bàng, cứu công chúa và con vua Thủy Tề, vạch mặt Lí Thông, chống quân của 18 nước chư hầu…, cuối cùng đã lên làm vua, trị vì đất nước

6. Bố cục tác phẩm Thạch Sanh

Gồm 3 phần:

+ Phần 1 (từ đầu đến “đốn củi kiếm ăn”): Hoàn cảnh xuất thân của Thạch Sanh.

+ Phần 2 (tiếp đó đến “bị sét đánh chết”): Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh

+ Phần 3 (còn lại): Thạch Sanh cưới công chúa, lên ngôi vua và lui yên quân lính chư hầu.

7. Giá trị nội dung tác phẩm Thạch Sanh

– Truyện ngợi ca những chiến công rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng.

– Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng của cái thiện đối với cái ác, về chính nghĩa thắng gian tà, hòa bình thắng chiến tranh.

– Đồng thời, qua tác phẩm này, chúng ta còn hiểu được lí tưởng nhân đạo và yêu hòa bình của nhân dân ta

8. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Thạch Sanh

– Chi tiết tưởng tượng, thần kì độc đáo, giàu ý nghĩa

– Hệ thống nhân vật đối lập, tương phản

II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Thạch Sanh

1. Nhân vật Thạch Sanh

a/ Nguồn gốc, xuất thân của người dũng sĩ: vừa bình thường lại vừa phi thường

$\to$ Nhân dân vừa muốn tô đậm hình ảnh đẹp đẽ về những người anh hùng (người anh hùng là người phi thường ngay từ trong nguồn gốc) lại vừa ước mong có được những người anh hùng bình dị trong cuộc sống đời thường.

– Thạch Sanh tuy là thái tử đầu thai (nhân vật dũng sĩ phi thường từ ngay trong nguồn gốc) nhưng lại có xuất thân giống như kiểu nhân vật bất hạnh $\to$ nhân dân ta luôn hướng tới những nhân vật nhỏ bé, bất hạnh.

$\to$ Quan niệm của nhân dân:

– Người anh hùng toàn thiện, toàn mĩ

– Luôn hướng tới những con người bất hạnh.

b/ Người dũng sĩ trên hành trình kiếm tìm hạnh phúc

– Trên hành trình kiếm tìm hạnh phúc, chàng dũng sĩ Thạch Sanh phải trải qua bao khó khăn, thử thách:

+ Bị lừa, giết chằn tinh

+ Giết đại bàng, bị lấp hang

+ Bị vu oan

+ Đánh nhau với quân mười tám nước chư hầu

$\to$ Nhưng bằng sự dũng cảm, sức mạnh, lòng mưu trí của mình, chàng đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách và lập được nhiều chiến công: chiến công với xóm làng, với nhân dân, với đất nước. Độ khó của thử thách, ý nghĩa của chiến công ngày càng tăng. Qua những thử thách, người anh hùng bộc lộ những phẩm chất đẹp đẽ của mình.

* Thạch Sanh giết chằn tinh

– Thạch Sanh giết chằn tinh trong hoàn cảnh bị lừa đi canh miếu $\to$ không hề có sự phòng bị, hoàn toàn bất ngờ

– Phẩm chất của Thạch Sanh: tốt bụng (Lý Thông nhờ liền vui vẻ nhận lời), cả tin (Lý Thông nói liền tin), dũng cảm, sức mạnh, tài phép phi thường (không núng, chỉ một lúc đã xả xác con quái vật ra làm hai).

$\to$ Mang lại sự bình yên cho xóm làng.

*Thạch Sanh giết đại bàng

– Vẫn tiếp tục thể hiện sự dũng cảm, sức mạnh và tài phép; sự tốt bụng, cả tin của mình, nhưng ở thử thách này, Thạch Sanh còn cho người đọc thấy được việc chàng lập công hoàn toàn là vô tư, lập công vì chính nghĩa chứ không vì vụ lợi. Bởi vậy, chàng không tham lam, không nhận vàng bạc mà chỉ nhận một cây đàn rồi trở về sống dưới gốc đa.

$\to$ Việc nhận phần thưởng sau khi lập công là việc xứng đáng với người dũng sĩ. Nhưng Thạch Sanh không nhận vàng bạc, bình thản trở về gốc đa để sống một cuộc sống nghèo khó khiến chúng ta càng thêm khâm phục, yêu mến. Cây đàn mà Thạch Sanh mang theo còn khiến cho hình ảnh chàng dũng sĩ trở nên thơ mộng, lãng mạn. Phải chăng, qua thử thách này, nhân dân ta muốn ca ngợi: người dũng sĩ chân chính phải là người chiến đấu về công lý chứ không vì bất cứ mưu lợi cá nhân nào, và ngoài việc chiến đấu, họ cũng có một tâm hồn thật nghệ sĩ.

* Bị vu oan

– Lần này, Thạch Sanh không vượt qua thử thách bằng cung tên, bằng tài phép, chàng vượt qua bức tường ngục tù tưởng như không vượt qua nổi bằng chính tiếng đàn kì diệu của mình.

$\to$ Nhân vật tài hoa, ung dung trước khó khăn, thử thách.

Hẳn tiếng đàn của Thạch Sanh phải réo rắt, du dương, sống động, phải kể được mọi nỗi niềm của kẻ bị oan khuất mới có thể khiến cho công chúa nhận ra chàng dù cách mấy bức tường cung cấm. Thạch Sanh không chỉ là người dũng sĩ, chàng còn là một nghệ sĩ, người nghệ sĩ đích thực với tiếng đàn lay động lòng người. Hơn nữa, người có thể gẩy được đàn trong hoàn cảnh ngục tù cũng chỉ có thể là người vô cùng dũng cảm, hoặc là người vô cùng tin tưởng vào công lí, vào sự trong sạch của bản thân mình.

$\to$ Khi được giải oan, Thạch Sanh hiểu ra sự độc ác của Lí Thông. Nhưng chàng lại tha cho mẹ con Lí Thông. Chi tiết ấy giúp ta hiểu được Thạch Sanh có lòng vị tha, bao dung vô cùng.

* Thạch Sanh đánh lui quân mười tám nước chư hầu

– Thạch Sanh dùng tiếng đàn để đánh tan ý chí chiến đấu và dùng niêu cơm để thu phục lòng người

$\to$ không dùng vũ khí, chiến thắng bằng lòng vị tha, nhân hậu

Khi đối diện với yêu quái, Thạch Sanh dũng mạch diệt trừ chúng. Nhưng khi đối diện với những con người, dù tham làm, độc ác như Lí Thông hay hung hăng như quân mười tám nước chư hầu, Thạch Sanh đều không dùng đến vũ khí, dùng sức mạnh. Giữa con người với con người, chàng luôn bao dung.

c/ Hạnh phúc xứng đáng dành cho người dũng sĩ

– Thạch Sanh lên ngôi vua $\to$ Phần thưởng cao nhất, xứng đáng nhất dành cho người dũng sĩ.

$\to$ niềm tin của nhân dân: ở hiền gặp lành

2. Nhân vật Lý Thông

– Nhân vật ác >< Thạch Sanh: thiện

– Lý Thông: vụ lợi, tham lam, ích kỉ, độc ác

Cái ác trong TCT không đơn thuần chỉ là ác độc mà còn có rất nhiều đặc điểm kèm theo: xấu xa, ích kỉ, tham lam

– Nhân vật Lý Thông là minh chứng cho quan niệm dân gian: ác giả ác báo. Thạch Sanh đã tha cho mẹ con Lý Thông nhưng vì sao tác giả dân gian vẫn để cho Lí Thông phải chết $\to$ cái ác phải được trừng phạt.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 6 hay, chi tiết khác:

Tác giả tác phẩm: Cây khế

Tác giả tác phẩm: Vua chích choè

Tác giả tác phẩm: Sọ dừa

Tác giả tác phẩm: Xem người ta kìa!

Tác giả tác phẩm: Hai loại khác biệt