Nếu cậu muốn có một người bạn....- Tác giả tác phẩm Ngữ văn lớp 6 - Kết nối tri thức

Tác giả tác phẩm: Nếu cậu muốn có một người bạn... - Ngữ văn 6

Bài giảng Ngữ văn 6 Nếu cậu muốn có một người bạn - Kết nối tri thức

I. Tác giả

- Tên: Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pê-ri;

- Năm sinh – năm mất: 1900 – 1944;

- Nhà văn lớn của Pháp;

- Các sáng tác lấy đề tài, cảm hứng từ hững chuyến bay và cuộc sống của người phi công;

- Đậm chất trữ tình, trong trẻo, giàu cảm hứng lãng mạn.

- Tác giả là một phi công và từng tham gia chiến đấu trong chiến tranh thế giới thứ hai. Ông có những tác phẩm xuất sắc như Hoàng tử bé, Bay đêm, Cõi người ta, Phi công thời chiến…

- Hoàng tử bé đã được dùng để đặt cho một thiên thể: hành tinh 2578 Xanh-tơ Ê-xu-pe-ri. Hoàng tử bé từng được bình chọn là tác phẩm văn học hay nhất thế kỉ XX của Pháp, được dịch ra hơn 250 thứ tiếng, đã phát hành hơn 200 triệu bản trên toàn thế giới và vẫn tiếp tục được in khoảng 2 triệu bản mỗi năm, được chuyển thể thành truyện tranh, phim… Ở Việt Nam hiện nay có khoảng 8 bản dịch tác phẩm Hoàng tử bé.

II. Tác phẩm Nếu cậu muốn có một người bạn

1. Thể loại: Truyện đồng thoại

2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Đoạn trích nằm trong tác phẩm Hoàng tử bé;

- Năm sáng tác: 1941.

3. Phương thức biểu đạt: Tự sự

4. Tóm tắt tác phẩm Nếu cậu muốn có một người bạn

Khi đến Trái Đất, hoàng tử bé phát hiện ra bông hồng của cậu không phải duy nhất. Thế là cậu buồn bã và cáo xuất hiện. Hoàng tử bé muốn làm bạn với cáo nhưng cáo từ chối vì chưa được cảm hóa. Sau khi hiểu được cảm hóa là gì thì hoàng tử bé đã cảm hóa thành công cáo. Đến lúc phải rời đi, cáo rất buồn nhưng vẫn trao cho hoàng tử bé những lời khuyên chân thành về tình bạn.

5. Bố cục tác phẩm Nếu cậu muốn có một người bạn: Chia văn bản thành hai đoạn:

- Phần 1: Cuộc gặp gỡ của hoàng tử bé và con cáo.

- Phần 2: Ý nghĩa của cuộc trò chuyện.

6. Giá trị nội dung tác phẩm Nếu cậu muốn có một người bạn

- Truyện kể về hoàng tử bé và con cáo.

- Bài học về cách kết bạn cần kiên nhân và dành thời gian cho nhau; về cách nhìn nhận, đánh giá và trách nhiệm với bạn bè.

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Nếu cậu muốn có một người bạn

- Kể kết hợp với miêu tả, biểu cảm

- Xây dựng hình tượng nhân vật phù hợp với tâm lí, suy nghĩ của trẻ thơ.

- Nghệ thuật nhân hoá đặc sắc.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Nếu cậu muốn có một người bạn

1. Hoàng tử bé gặp gỡ con cáo

- Hoàn cảnh: hoàng tử bé từ một hành tinh khác vừa đặt chân tới trái đất.

- Hoàng tử bé thất vọng, đau khổ khi ngỡ rằng bông hồng của mình không phải duy nhất.

- Con cáo thì đang bị săn đuổi, sợ hãi, chạy trốn con người…

$\to$ Hai nhân vật đều đang cô đơn, buồn bã.

- “Cảm hoá” chính là kết bạn, là tạo dựng mối liên hệ gần gũi, gắn kết tình cảm để biết quan tâm, gắn kết và cần đến nhau.

- Cáo nhận thấy ở hoàng tử bé là sự ngây thơ, trong sáng, luôn hướng tới cái thiện

- Cáo đã nói cho hoàng tử về cách cảm hoá: cần phải kiên nhẫn à giúp họ có thể xích lại gần nhau hơn.

- Hoàng tử bé đã cảm hoá được con cáo

$\to$ Họ đã trở nên thân thiết với nhau.

2. Hoàng tử bé chia tay con cáo

- Cáo thể hiện tâm trạng buồn khi sắp phải xa người bạn của mình.

- Hoàng tử bé đã lặp lại lời của cáo 3 lần “để cho nhớ”

$\to$ Con người cần biết nhìn nhận, đánh giá mọi thứ bằng tình yêu và sự tin tưởng, thấu hiểu, cần dành thời gian và trách nhiệm, chăm chút cho những người mình yêu quý. Chỉ khi nhìn bằng trái tim, con người mới nhận ra và biết trân trọng, gìn giữ những điều đẹp đẽ, quý giá.

- Bài học rút ra:

+ Bài học về cách kết bạn: cần thân thiện, kiên nhẫn, dành thời gian để cảm hoá nhau; về ý nghĩa của tình bạn: mang đến cho con người niềm vui, hạnh phúc, khiến cho cuộc sống trở nên phong phú, đẹp đẽ hơn.

+ Bài học về cách nhìn nhận, đánh giá và trách nhiệm đối với bạn bè: biết lắng nghe, quan tâm, thấu hiểu, chia sẻ, bảo vệ...

IV. Đọc văn bản Nếu cậu muốn có một người bạn

NẾU CẬU MUỐN CÓ MỘT NGƯỜI BẠN…

(Trích Hoàng tử bé, Ăng-toan Đơ Xanh-tơ Ê-xu-pe-ri)

Thế rồi một con cáo xuất hiện:

- Xin chào – con cáo nói.

- Xin chào – hoàng tử bé lịch sự trả lời rồi quay người lại nhưng không nhìn thấy gì.

- Mình ở đây – giọng nói vang lên – dưới cây táo…

- Bạn là ai? – Hoàng tử bé hỏi – Bạn dễ thương quá…

- Mình là cáo – con cáo trả lời.

- Lại đây chơi với mình đi – hoàng tử bé đề nghị nó – Mình buồn quá…

- Mình không thể chơi với bạn được – con cáo nói. – Mình chưa được cảm hóa.

- À! Xin lỗi! – Hoàng tử bé thốt lên.

Nhưng sực nhớ ra, cậu hỏi lại:

- Bạn không phải người ở đây - con cáo nói - bạn đi tìm gì vậy?

- “Cảm hoá” nghĩa là gì?

- Mình đi tìm con người. – Hoàng tử bé nói. – “Cảm hoá” nghĩa là gì?

- Con người – con cáo nói – họ có súng và họ đi săn. Thật là phiền toái! Họ còn nuôi gà nữa. Đó là chuyện được nhất ở họ. Bạn có tìm gà không?

- Không, mình đi tìm bạn bè. “Cảm hóa” nghĩa là gì?

- Đó là thứ bị lãng quên lâu lắm rồi. Nó có nghĩa là “làm cho gần gũi hơn...”

- Làm cho gần gũi hơn?

- Chứ sao – con cáo lên giọng. – Bạn đối với mình mới chỉ là một cậu bé giống như cả trăm nghìn cậu bé. Và mình không cần đến bạn. Còn bạn cũng chẳng cần gì đến mình. Mình đối với bạn chỉ là một con cáo giống như cả trăm nghìn con cáo. Nhưng, nếu bạn cảm hoá mình, tụi mình sẽ cần đến nhau. Lúc đó bạn đối với mình sẽ là duy nhất trên đời. Mình đối với bạn sẽ là duy nhất trên đời...

- Mình bắt đầu hiểu rồi. Có một bông hoa... Mình nghĩ là nó , đã cảm hoá mình.

- Có thể lắm. Trên Trái Đất người ta thấy đủ thứ chuyện...

- Ồ! Không phải trên Trái Đất – hoàng tử bé nói.

Con cáo tỏ ra rất tò mò:

- Trên một hành tinh khác?

- Đúng vậy.

- Có thợ săn trên hành tinh đó không?

- Không.

- Chuyện này, đúng là thú vị! Còn gà?

- Không.

Nhưng rồi nó quay lại với ý nghĩ lúc nãy:

- Cuộc sống của mình thật đơn điệu. Mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán. Bởi vậy, nếu bạn cảm hoá mình, xem như đời mình đã được chiếu sáng. Mình sẽ biết thêm một tiếng chân khác hẳn mọi bước chân khác.

Những bước chân khác chỉ khiến mình trốn vào lòng đất. Còn bước chân của bạn sẽ gọi mình ra khỏi hang, như là tiếng nhạc. Và nhìn xem! Bạn thấy không, cánh đồng lúa mì đằng kia? Mình không ăn bánh mì. Lúa mì chả có ích gì cho mình. Những đồng lúa mì chẳng gợi nhớ gì cho mình cả. Mà như vậy thì buồn quá! Nhưng bạn có mái tóc vàng óng. Nếu bạn cảm hoá mình thì thật là tuyệt vời! Lúa mì vàng óng ả sẽ làm mình nhớ đến bạn. Và mình sẽ thấy thích tiếng gió trên đồng lúa mì...

Con cáo ngừng lời và nhìn hoàng tử bé chăm chú. Nó nói:

- Bạn làm ơn... cảm hoá mình đi!

- Mình muốn lắm – hoàng tử bé trả lời – nhưng mình không có thời gian. Mình còn phải đi kiếm bạn bè và tìm hiểu nhiều thứ.

- Người ta chỉ hiểu những gì họ đã cảm hoá. [...] Nếu muốn có một người bạn, hãy cảm hoá mình đi!

- Cần phải làm sao? – Hoàng tử bé hỏi.

- Cần phải rất kiên nhẫn – con cáo trả lời. – Trước tiên bạn ngồi xa mình một chút, như thế, trên cỏ. Mình sẽ liếc nhìn bạn còn bạn thì không nói gì cả. Lời nói là nguồn gốc của mọi sự hiểu lầm. Nhưng mỗi ngày, bạn có thể ngồi xích lại gần hơn...

[...] Cứ thế, hoàng tử bé cảm hoá con cáo. Khi gần đến lúc phải ra đi, con cáo nói:

- A!... Mình sẽ khóc mất.

Lỗi do bạn đó – hoàng tử bé nói – mình không muốn làm bạn đau lòng chút nào, nhưng bạn lại muốn mình cảm hoá bạn...

- Tất nhiên rồi - con cáo nói.

- Nhưng bạn sẽ khóc – hoàng tử bé nói.

- Tất nhiên rồi – con cáo nói.

- Vậy thì bạn chẳng được gì cả.

- Mình được chứ – con cáo nói – bởi vì còn có màu lúa mì.

Sau đó nó nói thêm:

- Hãy thăm lại vườn hoa hồng đi! Bạn sẽ hiểu rằng bông hoa của bạn là duy nhất trên đời. Rồi khi bạn quay lại vĩnh biệt mình, mình sẽ tặng bạn một bí mật làm quà.

Hoàng tử bé đi thăm lại vườn hoa hồng:

– Các bạn chẳng giống bông hồng của tôi chút nào, các bạn chưa là gì cả - cậu nói với chúng. Chẳng ai cảm hoá các bạn và các bạn chẳng cảm hoá ai. Các bạn giống như bạn cáo của tôi ngày trước.

Hồi đó bạn ấy chỉ là một con cáo như cả trăm ngàn con khác. Nhưng tôi đã biến bạn ấy thành bạn của tôi, và bây giờ bạn ấy trở thành duy nhất trên đời.

[...] Rồi cậu quay lại chỗ con cáo:

- Vĩnh biệt – cậu nói...

- Vĩnh biệt – con cáo nói. - Đây là bí mật của mình. Rất đơn giản: người ta chỉ thấy rõ với trái tim. Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần.

- Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần – hoàng tử bé lặp lại, để cho nhớ.

- Chính thời gian mà bạn bỏ ra cho bông hồng của bạn đã khiến bông hồng của bạn trở nên quan trọng đến thế.

- Chính thời gian mà mình bỏ ra cho bông hồng của mình… - Hoàng tử bé lặp lại, để cho nhớ.

- Con người đã quên mất sự thật này – con cáo nói. – Nhưng bạn thì không được quên. Bạn có trách nhiệm mãi mãi với những gì bạn đã cảm hóa. Bạn có trách nhiệm với bông hồng của bạn…

- Mình có trách nhiệm với bông hồng của mình… - Hoàng tử bé lặp lại, để cho nhớ.

V. Dàn ý phân tích Nếu cậu muốn có một người bạn

I. Mở bài

Giới thiệu đôi nét về Hoàng tử bé, đoạn trích “Nếu cậu muốn có một người bạn”.

II. Thân bài

1. Cuộc gặp gỡ của hoàng tử bé và con cáo

a. Hoàng tử bé

- Xuất thân: đến từ một hành tinh khác

- Mục đích đến Trái Đất: tìm kiếm bạn bè và tìm hiểu nhiều điều.

- Tâm trạng trước đó: buồn bã, cô đơn vì không tìm thấy bạn bè.

- Sau khi được cảm hóa: nhận ra ý nghĩa của bông hồng, của những vật đã được cảm hóa hoặc cảm hóa mình.

- Tự căn dặn bản thân: có trách nhiệm với những gì bạn đã cảm hóa.

b. Con cáo

- Nguồn gốc: đến Trái Đất

- Mục đích: Chưa được cảm hóa, muốn được hoàng tử bé cảm hóa mình.

- Tâm trạng trước đó:

• Suy nghĩ về con người: phiền toái (có súng và đi săn), việc được nhất là nuôi gà.
• Thấy trên Trái Đất có đủ thứ chuyện.
• Buồn bã, chán nản vì chẳng có gì là hoàn hảo cả.
• Cảm thấy cuộc sống thật đơn điệu: “Mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán”.

=> Mong muốn được cảm hóa: “Bạn làm ơn hãy cảm hóa mình đi”.

- Sau khi được “cảm hóa”:

• Buồn bã: “Mình sẽ khóc mất” khi hoàng tử bé đến lúc phải ra đi.
• Nhắc nhở hoàng tử bé phải có trách nhiệm với những gì mình đã cảm hóa.

2. Ý nghĩa của cuộc trò chuyện

- Mối quan hệ giữa cảm hóa và tình bạn:

• “Cảm hóa” - đó là thứ bị lãng quên lâu lắm rồi.
• Nó có nghĩa là “làm cho gần gũi hơn…”

=> Tình bạn được xây dựng trên cơ sở của “cảm hóa”.

- Cách thức của sự cảm hóa: cần phải kiên nhẫn mỗi ngày, mỗi ngày lặng lẽ xích lại gần vì lời nói là nguồn gốc mọi sự hiểu lầm.

- Ý nghĩa của việc “cảm hóa”:

• Với cáo: sẽ được “chiếu sáng”, biết thêm một tiếng chân khác khiến cáo chui ra khỏi hang chứ không còn trốn vào lòng đất. Sau khi được cảm hóa thì lúa mì vốn chẳng có ích gì cho cáo sẽ là thứ gợi đến hoàng tử bé mỗi khi thấy nó. Khi chia tay rất buồn nhưng vẫn có được nhiều thứ.
• Với hoàng tử bé: ý nghĩa bông hoa hồng của mình - “đã cảm hóa mình”. Khi thăm lại vườn hồng, cảm thấy bông hoa của mình là duy nhất. Nhận ra những thứ cốt lõi phải được cảm nhận bằng trái tim, trách nhiệm với những gì đã cảm hóa.

III. Kết bài

Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn.

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 6 hay, chi tiết khác:

Tác giả tác phẩm: Bắt nạt

Tác giả tác phẩm: Những người bạn

Tác giả tác phẩm: Chuyện cổ tích về loài người

Tác giả tác phẩm: Mây và sóng

Tác giả tác phẩm: Bức tranh của em gái tôi