Soạn bài Thạch Sanh trang 19 (Cánh diều)

Soạn bài Thạch Sanh Cánh diều

Bài giảng Soạn văn lớp 6 Soạn bài Thạch Sanh 

A. Soạn bài Thạch Sanh ngắn gọn:

1. Chuẩn bị

Câu hỏi (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

- Xem lại khái niệm Truyện cổ tích ở phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này. Đọc trước truyện Thạch Sanh.

- Khi đọc hiểu truyện cổ tích, các em cần chú ý:

Truyện kể về việc gì? Xác định những sự kiện chính trong truyện.

- Truyện kể về ai? Ai là nhân vật nổi bật? Kết thúc truyện, số phận các nhân vật như thế nào?

- Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi, phê phán hay nói lên ước mơ gì? Điều đó có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay?

- Những chi tiết nào trong truyện là chi tiết hoang đường, kì ảo? Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của truyện?

Trả lời:

- Truyện kể về người anh hùng Thạch Sanh.

- Các sự việc chính trong truyện:

+ Sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.

+ Gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em.

+ Đi canh miếu và diệt chằn tinh.

+ Giết đại bàng, cứu công chúa, bị Lý Thông lấp cửa hang.

+ Hồn đại bàng và chằn tinh báo oán, Thạch Sanh bị nhốt vào ngục.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm, vạch mặt Lý Thông và giải oan cho mình.

+ Thạch Sanh đối đầu với 18 nước.

+ Về già, vua truyền ngôi cho Thạch Sanh.

- Truyện kể về Thạch Sanh. Thạch Sanh là nhân vật nổi bật.

- Kết thúc truyện, số phận các nhân vật:

+ Thạch Sanh: cưới công chúa, lên ngôi vua

+ Mẹ con Lý Thông: bị sét đánh chết rồi hóa kiếp thành bọ hung

- Ước mơ lớn nhất của nhân dân muốn gửi gắm trong cuộc chiến cái thiện thắng cái ác, về công bằng xã hội, ca ngợi người lương thiện, tài giỏi và phê phán những kẻ vong ân bội nghĩa.

- Điều đó có liên quan tới cuộc sống ngày nay bởi cuộc sống này thiện ác phân minh, con người ta luôn hướng tới sự công bằng trong xã hội, sống nghĩa tình, ý nghĩa

- Những chi tiết kì ảo trong truyện “Thạch Sanh” là:

+ Ngọc Hoàng sai thái tử xuống làm con nuôi cho hai vợ chồng già.

+ Bà vợ mang thai mấy năm mới đẻ.

+ Chằn tinh hiện nguyên hình là con trăn khổng lồ, chết để lại bộ cung tên bằng vàng.

+ Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên trong ngục và lúc ra với quân giặc.

+ Niêu cơm của Thạch Sanh ăn mãi không hết.

=> Tác dụng: làm cho câu chuyện sinh động, hấp dẫn và cuốn hút người đọc, người nghe và tạo nên cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhân vật.

2. Đọc hiểu

Câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh có gì đặc biệt?

Trả lời:

Thạch Sanh là thái tử, con trời hạ phàm đầu thai xuống gia đình nọ.

Câu 2 (trang 20 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Tính cách nào của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung thể hiện trong phần 2? Hãy tìm một từ được lặp lại hai lần trong phần này để nói về tính cách ấy?

Trả lời:

- Tính cách: Thật thà, ngay thẳng, dũng cảm, xả thân muốn cứu giúp, giúp đỡ người khác khi người ấy gặp khó khăn.

- Từ được lặp lại 2 lần trong phần này: Thật thà.

+ Thạch Sanh thật thà nhận lời đi ngay

+ Thạch Sanh thật thà tin ngay.

Câu 3 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Thạch Sanh có những hành động dũng cảm nào trong phần (3)?

Trả lời:

Các chi tiết thể hiện sự dũng cảm của Thạch Sanh:

- Trông thấy đại bàng quắp theo một cô gái bay qua, Thạch Sanh không ngần ngại liền dùng cung tên vàng bắn. Chàng theo vết máu truy tìm chỗ nó ở.

- Chàng xung phong xin xuống hang cứu công chúa, bắn mù hai mắt, vung búa chặt đứt vuốt sắc, bổ vỡ đôi đầu con quái vật.

- Cứu con trai vua Thủy Tề

Câu 4 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Em thử dự đoán khi Thạch Sanh xuống hang Lý Thông sẽ làm gì?

Trả lời:

Em dự đoán Lý Thông sẽ giết Thạch Sanh nhằm cướp công về mình.

Câu 5 (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Khi xin cây đàn, Thạch Sanh có biết đó là cây đàn thần không?

Trả lời:

Khi xin cây đàn, Thạch Sanh không hề biết đó là cây đàn thần.

Câu 6 (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Thạch Sanh đã cư xử với mẹ con Lý Thông như thế nào? Kết cục của mẹ con Lý Thông ra sao?

Trả lời:

- Sau tất cả mọi chuyện, Thạch Sanh không giết chúng và cho chúng về quê làm ăn

- Kết cục của mẹ con Lý Thông: Đi nửa đường thì bị sét đánh chết rồi hóa thành bọ hung

Câu 7 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1): Thạch Sanh đã làm gì khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ?

Lời giải chi tiết:

Điều Thạch Sanh làm khi đứng trước quân giặc:

- Thạch Sanh cầm đàn ra đánh trước quân giặc, khiến cho binh sĩ các nước bủn rủn tay chân, không còn nghĩ tới chuyện đánh nhau nữa.

- Thiết đãi họ bằng niêu cơm thần và hứa trọng thưởng cho ai ăn hết nhưng không một ai làm được

3. Câu hỏi cuối bài

Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật dũng sĩ.

Câu 2 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

Sự kiện chính:

(1) Sự ra đời, lai lịch của Thạch Sanh.

(2) Thạch Sanh được thiên thần dạy võ nghệ.

(3) Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông.

(4) Thạch Sanh diệt chằn tinh, bị Lý Thông cướp công.

(5) Thạch Sanh diệt đại bàng, cứu công chúa, lại bị cướp công.

(6) Thạch Sanh cứu thái tử, được tặng đàn thần, bị vu oan phải vào ngục.

(7) Thạch Sanh được giải oan.

(8) Tiếng đàn và niêu cơm của Thạch Sanh khiến 18 nước chư hầu xin thua

- Em thích nhất sự kiện: tiếng đàn và niêu cơm của Thạch Sanh khiến 18 nước chư hầu xin thua.

Câu 3 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

- Thạch Sanh là người nhân hậu, độ lượng, trong sáng vô cùng. Chàng luôn tin người, sẵn sàng giúp đỡ người bị hại, không bao giờ nghĩ tới việc người đền ơn.

-  Các chi tiết khẳng định nhận xét ấy:

+ Thạch Sanh dù biết được bộ mặt thật của mẹ con nhà Lý Thông nhưng vẫn thả họ về quê.

+ Thạch Sanh cứu công chúa, cứu Thái tử mà không mong được đền ơn.

+ Thạch Sanh tìm biện pháp hòa bình để giải quyết vấn đề căng thẳng với các nước chư hầu.

Câu 4 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1):

Trả lời:

- Các chi tiết kì ảo và ý nghĩa của chúng:

+ Thạch Sanh là thái tử do Ngọc Hoàng phái xuống đầu thai làm con vợ chồng nhà nọ. Bà mẹ mang thai mấy năm mà không sinh.

=> Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh

+ Được thiên thần dạy đủ các môn võ nghệ, mọi phép thần thông.

=> Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh.

+ Cậu giết chằn tinh và đại bàng.

=> Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh.

+ Cứu con trai vua Thủy Tề và được mời xuống chơi Thủy Cung.

=> Người hiền sẽ gặp lành.

+ Hồn chằn tinh và đại bàng tìm cách vu oan cho Thạch Sanh.

=> Sức sống dai dẳng của cái ác.

- Niêu cơm thần ăn mãi không hết.

=> Ước mơ về cuộc ống no đủ của nhân dân lao động.

+ Cây đàn thần làm cho Thạch Sanh giải oan nó còn làm cho đất nước hòa bình.

- Tác dụng: Những chi tiết này nhằm tăng sức hấp dẫn cho truyện thể hiện quan niệm của người dân lao động về công lí và mơ ước ở đời đồng thời xây dựng một nhân vật Thạch Sanh lí tưởng, trượng nghĩa và có tấm lòng bao dung độ lượng.

Câu 5 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Trả lời:

Các chi tiết kết thúc truyện thể hiện ước mơ của nhân dân ta về công lí, người hiền gặp lành, ác giả ác báo, phê phán những kẻ vong ân bội nghĩa.

Câu 6: (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Đoạn thơ sau đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa nào của truyện Thạch Sanh?

Đàn kêu: Ai chém chằn tinh

Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?

Đàn kêu: Ai chém xà vương

Đem nàng công chúa triều đường về đây?

Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày

Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?

Đàn kêu: Sao ở bất nhân

Biết ăn quả lại quên ân người trồng?

(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)

Trả lời:

Ý nghĩa:

Nhân danh công lí, tiếng đàn ấy đã thay lời nạn nhân oan uổng nói to lên, vang lên tất cả sự thật, bênh vực người có công, tố cáo kẻ gian xảo, cướp công, gây tội ác, bất nghĩa, bất nhân. Âm thanh, nhịp phách của tiếng đàn rắn rỏi, mạnh mẽ, dứt khoát,… như tiếng vị quan toà phân xử rạch ròi như lưỡi rìu, mũi tên chàng dũng sĩ nhằm giữa mặt kẻ quyền cao chức lớn, nhưng chúng là thủ phạm gieo đau khổ cho người dân lương thiện. Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên giữa thanh thiên bạch nhật, nói rõ tất cả mọi lẽ đời ân oán, nghĩa tình, vọng từ ngục tối, vọng khắp kính thành.

B. Tóm tắt những nội dung chính khi soạn bài Thạch Sanh:

1. Thể loại: Cổ tích

2. Khái niệm truyện cổ tích:

Truyện cổ tích là loại truyện dân gian, thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật như: nhân vật có tài năng kì lạ, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh, nhân vật bất hạnh, nhân vật ngốc nghếch, người mang lốt vật,… nhằm thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác, cái tốt đối với cái xấu,…

3. Bố cục:

Phần 1. Từ đầu đến “mọi phép thần thông”: Giới thiệu sự ra đời của Thạch Sanh.

Phần 2. Tiếp theo đến “phong cho làm Quận công”: Thạch Sanh chiến thắng chằn tinh nhưng bị Lí Thông cướp công.

Phần 3. Tiếp theo đến “hóa kiếp thành bọ hung”: Thạch Sanh đánh nhau với đại bàng cứu công chúa, sau đó bị hồn đại bàng và chằn tinh hãm hại.

Phần 4. Tiếp theo đến “hóa kiếp thành bọ hung”: Thạch Sanh đánh đàn minh oan, Lí Thông bị trừng phạt.

Phần 5. Còn lại: Thạch Sanh cưới công chúa, đánh bại các nước chư hầu

4. Tóm tắt:

Thạch Sanh vốn mồ côi cả cha lẫn mẹ, sống lủi thủi trong túp lều dưới gốc đa và gia tài chỉ có lưỡi búa cha để lại. Thấy Thạch Sanh khỏe, Lý Thông lân la kết nghĩa huynh đệ. Thạch Sanh về sống với mẹ con Lý Thông. Trong vùng có một con chằn tinh hung dữ, mỗi năm người dân phải nộp người cho nó ăn thịt. Tới phiên Lý Thông, hắn lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay mình. Thạch Sanh giết chết chằn tinh, Lý Thông lại lừa chàng đi trốn rồi cướp công của Thạch Sanh. Trong ngày hội nhà vua kén phò mã, công chúa bị đại bàng quắp đi. Thạch Sanh thấy đại bàng cắp người thì bắn nó và lần theo dấu máu vào hang cứu công chúa. Lý Thông lại một lần nữa lừa Thạch Sanh, hắn lấp miệng hang nhốt chàng dưới vực. Thạch Sanh giết đại bàng và cứu con vua Thủy Tề, chàng được tặng nhiều vàng bạc nhưng chỉ xin một cây đàn trở về gốc đa. Hồn chằn tinh và đại bàng vu oan cho Thạch Sanh, chàng bị bắt vào ngục. Trong ngục chàng lôi đàn ra gẩy kể về nỗi oan khiên của mình. Lý Thông bị trừng trị, Thạch Sanh được nhà vua gả công chúa cho. Các nước chư hầu tức giận đem quân sang đánh, Thạch Sanh mang đàn ra gảy, 18 nước chư hầu xin hàng, Thạch Sanh nấu cơm thết đãi. Quân sĩ coi thường, ăn mãi kg hết, họ kính phục rút quân về nước.

5. Giá trị nội dung:

- Truyện ngợi ca những chiến công rực rỡ và những phẩm chất cao đẹp của người anh hùng – dũng sĩ dân gian.

- Thể hiện ước mơ về sự đổi đời, ước mơ đạo lí của nhân dân: cái thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà, hòa bình thắng chiến tranh,…

6. Giá trị nghệ thuật:

- Truyện sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng thần kì độc đáo và giàu ý nghĩa (sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh, cung tên vàng, cây đàn thần, niêu cơm thần…)

- Xây dựng hai nhân vật đối lập.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 6 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Thực hành tiếng Việt trang 24 - 25

Thực hành đọc hiểu - Sự tích Hồ Gươm

Viết bài văn kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích

Kể lại một truyền thuyết hoặc cổ tích

Tự đánh giá - Em bé thông minh