Lý thuyết Amino axit (mới 2024 + Bài Tập) - Hóa học 12

Lý thuyết Hoá 12 Bài 10: Amino axit

Bài giảng Hoá 12 Bài 10: Amino axit

I. Khái niệm

- Amino axit là loại hợp chất hữu cơ tạp chức mà phân tử chứa đồng thời nhóm amino (NH₂) và nhóm cacboxyl (COOH).

Công thức chung: (H₂N)_x – R – (COOH)_y

II. Danh pháp

a) Tên thay thế: axit + vị trí nhóm NH₂ + amino + tên axit cacboxylic tương ứng.

Ví dụ: H₂N–CH₂–COOH: axit aminoetanoic

HOOC–[CH₂]₂–CH(NH₂)–COOH: axit 2-aminopentanđioic

b) Tên bán hệ thống: axit + vị trí chữ cái Hi Lạp (α, β, γ, δ, ε, ω) của nhóm NH₂ + amino + tên thông thường của axit cacboxylic tương ứng.

Ví dụ: CH₃–CH(NH₂)–COOH : axit α-aminopropionic

H₂N–[CH₂]₅–COOH : axit ε-aminocaproic

H₂N –[ CH₂]₆–COOH: axit ω-aminoenantoic

c) Tên thông thường: các amino axit thiên nhiên (α-amino axit) đều có tên thường.

Ví dụ: H₂N –CH₂–COOH có tên thường là glyxin (Gly) hay glicocol

Tên gọi của một số α - amino axit

III. Tính chất vật lý

Các amino axit là các chất rắn không màu, vị hơi ngọt, dễ tan trong nước vì chúng tồn tại ở dạng ion lưỡng cực (muối nội phân tử), nhiệt độ nóng chảy cao (vì là hợp chất ion).

H₂N – CH₂ – COOH $\rightleftarrows H_3\stackrel{+}{N}-C{H}_2-CO{O}^{-}$

Dạng phân tử Dạng ion lưỡng cực

IV. Tính chất hóa học

1. Tính chất lưỡng tính

- Tác dụng với dung dịch bazơ (do có nhóm COOH)

H₂N – CH₂–COOH + NaOH → H₂N – CH₂–COONa + H₂O

- Tác dụng với dung dịch axit (do có nhóm NH₂)

H₂N – CH₂–COOH + HCl → ClH₃N– CH₂–COOH

2. Tính axit – bazơ của dung dịch aminoaxit

Xét amino axit tổng quát: (H₂N)_x – R – (COOH)_y. Khi:

- x = y thì amino axit trung tính, quỳ tím không đổi màu

- x > y thì amino axit có tính bazơ, quỳ tím hóa xanh

- x < y thì amino axit có tính axit, quỳ tím hóa đỏ

3. Phản ứng riêng của nhóm COOH: Phản ứng este hóa

Tương tự với axit cacboxylic, amino axit phản ứng với ancol khi có mặt axit vô cơ mạnh sinh ra este. Ví dụ:

H­₂NCH₂COOH + C₂H₅OH $\stackrel{HCl}{\rightleftarrows }$ H­₂NCH₂COOC₂H₅ + H₂O

4. Phản ứng trùng ngưng

- Khi đun nóng, các ε – hoặc ω – amino axit tham gia phản ứng trùng ngưng tạo thành polime thuộc loại poliamit.

- Trong phản ứng này, -OH của nhóm COOH ở phân tử amino axit này kết hợp với H của nhóm NH₂ ở phân tử amino axit kia thành nước và sinh ra polime do các gốc amino axit kết hợp với nhau. Ví dụ:

Hay có thể viết gọn là:

5. Phản ứng đặc trưng của nhóm NH₂: phản ứng với HNO₂

Ví dụ:

H₂N – CH₂–COOH + HNO₂ → HO– CH₂ –COOH + N₂↑ + H₂O

V. Ứng dụng

- Amino axit thiên nhiên (hầu hết là α-amino axit) là cơ sở để kiến tạo nên các loại protein của cơ thể sống

- Muối mononatri của axit glutamic được dùng làm mì chính (hay bột ngọt)

- Axit ε-aminocaproic và axit ω-aminoenantoic là nguyên liệu sản xuất tơ tổng hợp (nilon – 6 và nilon – 7)

- Axit glutamic là thuốc hỗ trợ thần kinh, methionin là thuốc bổ gan…

Trắc nghiệm Hóa học 12 Bài 10: Amino axit

Bài 1: Dung dịch chất nào sau đây làm quỳ tím chuyển thành màu hồng?

A. Axit glutamic.

B. Glyxin.

C. Alanin.

D. Valin.

Bài 2: Cho 3,0 gam glyxin tác dụng với dung dịch HCl dư, cô cạn cẩn thận dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan. Giá trị của m là

A. 4,23.

B. 3,73.

C. 4,46.

D. 5,19.

Bài 3: Dung dịch chất nào sau đây làm quỳ tím chuyển thành màu xanh?

A. Alanin.

B. Glyxin.

C. Lysin.

D. Valin.

Bài 4: Dung dịch chất nào sau đây không làm mất màu quỳ tím?

A. Glyxin.

B. Lysin.

C. Metylamin.

D. Axit glutamic.

Bài 5: Cho 4,5 gam glyxin tác dụng với dung dịch NaOH vừa đủ, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan. Giá trị của m là

A. 6,66.

B. 5,55.

C. 4,85.

D. 5,82.

Bài 6: Số nguyên tử oxi trong phân tử axit glutamic là

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Bài 7: Hợp chất nào dưới đây thuộc loại amino axit

A. CH₃COOC₂H₅

B. HCOONH₄

C. C₂H₅NH₂

D. H₂NCH₂COOH

Bài 8: Phát biểu nào sau đây là đúng ?

A. Ở nhiệt độ thường, các amino axit đều là chất lỏng.

B. Axit glutamic là thành phần chính của bột ngọt,

C. Amino axit thuộc loại hợp chất hữu cơ tạp chức.

D. Các amino axit thiên nhiên hầu hết là các -amino axit.

Bài 9: Trong phân tử amino axit X có một nhóm amino và một nhóm cacboxyl. Cho 8,9 gam X tác dụng vừa đủ với dung dịch NaOH, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 11,1 gam muối khan. Công thức của X là

A. H₂NC₂H₄COOH.

B. H₂NCH₂COOH.

C. H₂NC₃H₆COOH.

D. H₂NC₄H₈COOH.

Bài 10: Công thức của glyxin là

A. CH₃NH₂.

B. H₂NCH(CH₃)COOH.

C. H₂NCH₂COOH.

D. C₂H₅NH₂.

Xem thêm các bài tổng hợp lý thuyết Hóa học lớp 12 đầy đủ, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 11: Peptit và protein

Lý thuyết Bài 12: Luyện tập cấu tạo và tính chất của amin, amino axit và proteinmin, amino axit và protein

Lý thuyết Bài 13: Đại cương về polime

Lý thuyết Bài 14: Vật liệu polime

Lý thuyết Bài 15: Luyện tập polime và vật liệu polime