Bài 1: Hải Thượng Lãn Ông (trang 8, 9, 10, 11) Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 – Kết nối tri thức

* Khởi động

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 8 Câu hỏi: Em hiểu thế nào về câu nói “ Thầy thuốc như mẹ hiền”? 

Lời giải:

Câu nói “Thầy thuốc như mẹ hiền” muốn nói thầy thuốc với thiên chức và lương tâm của mình đã thể hiện như những người mẹ hiền: nhân ái, chữa bệnh cứu người, không màng danh lợi. Không chỉ chữa bệnh tật mà còn nâng đỡ tinh thần người bệnh vượt qua khó khăn như những người mẹ. Đây chính là phẩm chất cao quý của người thầy thuốc.

* Bài đọc

HẢI THƯỢNG LÃN ÔNG

Hải Thượng Lãn Ông là một thầy thuốc nổi tiếng của nước ta ở thế kỉ XVII.

Ông là người thông minh, học rộng. Khi còn trẻ, có lần bị ốm nặng, ông được một thầy thuốc giỏi chữa khỏi. Nhận thấy rằng biết chữa bệnh không chỉ cứu mình mà còn giúp được người đời, ông đã quyết học nghề y. Lên kinh đô nhưng không tìm được thầy giỏi để học, ông về quê “đóng cửa để đọc sách”; vừa tự học vừa chữa bệnh giúp dân.

Ông không quản ngày đêm, mưa nắng, trèo đèo lội suối đi chữa bệnh cứu người. Đối với người nghèo, hoàn cảnh khó khăn, ông thường khám bệnh và cho thuốc không lấy tiền.

Có lần, một người thuyền chài nghèo có đứa con nhỏ bị bệnh nặng nhưng không có tiền chữa trị. Khi bệnh tình của đứa trẻ nguy cấp, người thuyền chài chạy đến nhờ cậy Hải Thượng Lãn Ông. Ông đã đi lại thăm khám, thuốc thang ròng rã hơn một tháng trời, nhờ vậy mà bệnh của đứa trẻ thuyên giảm. Không những không lấy tiền, ông còn cho gia đình họ gạo, củi, dầu đèn,...

Bên cạnh việc làm thuốc, chữa bệnh, Hải Thượng Lãn Ông cũng dành nhiều công sức nghiên cứu, viết sách, để lại cho đời nhiều tác phẩm lớn, có giá trị về y học, văn hoá và lịch sử. Ông được coi là một bậc danh y của Việt Nam. 

(Nguyễn Liêm)

Từ ngữ

- Hải Thượng Lãn Ông (1720 – 1791): tên thật là Lê Hữu Trác

- Nghề y: nghề khám và chữa bệnh.

- Danh y: thầy thuốc giỏi và nổi tiếng.

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 9 Câu 1: Hải Thượng Lãn Ông là ai? Vì sao ông quyết học nghề y? 

Lời giải:

- Hải Thượng Lãn Ông là một thầy thuốc nổi tiếng của nước ta ở thế kỉ XVII.

- Ông quyết học nghề y vì khi còn trẻ, có lần bị ốm nặng, ông được một thầy thuốc giỏi chữa khỏi. Nhận thấy rằng biết chữa bệnh không chỉ cứu mình mà còn giúp được người đời, ông đã quyết học nghề y. 

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 9 Câu 2: Hải Thượng Lãn Ông đã học nghề y như thế nào? 

Lời giải:

Hải Thượng Lãn Ông đã học nghề y bằng cách về quê “đóng cửa để đọc sách”; vừa tự học vừa chữ bệnh giúp dân vì lên kinh đô nhưng không tìm được thầy giỏi để học. 

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 9 Câu 3: Những chi tiết nào cho thấy ông rất thương người nghèo?  

Lời giải:

Những chi tiết cho thấy ông rất thương người nghèo:

- Ông không quản ngày đêm, mưa nắng, trèo đèo lội suối đi chữa bệnh cứu người. 

- Đối với người nghèo, hoàn cảnh khó khăn, ông thường khám bệnh và cho thuốc không lấy tiền.

- Có lần, một người thuyền chài nghèo có đứa con nhỏ bị bệnh nặng nhưng không có tiền chữa trị. Khi bệnh tình của đứa trẻ nguy cấp, người thuyền chài chạy đến nhờ cậy Hải Thượng Lãn Ông. Ông đã đi lại thăm khám, thuốc thang ròng rã hơn một tháng trời, nhờ vậy mà bệnh của đứa trẻ thuyên giảm. Không những không lấy tiền, ông còn cho gia đình họ gạo, củi, dầu đèn,...

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 9 Câu 4: Vì sao Hải Thượng Lãn Ông được coi là một bậc danh y của Việt Nam? 

Lời giải:

Hải Thượng Lãn Ông được coi là một bậc danh y của Việt Nam vì bên cạnh việc làm thuốc, chữa bệnh, Hải Thượng Lãn Ông cũng dành nhiều công sức nghiên cứu, viết sách, để lại cho đời nhiều tác phẩm lớn, có giá trị về y học, văn hoá và lịch sử. 

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 9 Câu 1: Đoạn văn dưới đây có mấy câu? Nhờ đâu em biết như vậy?

Anh em tôi ở cùng bà nội từ bé. Những đêm hè, bà thường trải chiếu ở giữa sân gạch. Bà ngồi đó xem chúng tôi chạy nhảy, nô đùa đủ trò. Ba biết nhiều câu chuyện cổ tích. Chúng tôi đã thuộc lòng những câu chuyện bà kể. Chẳng hiểu vì sao chúng tôi vẫn thấy hảo hức mỗi lần được nghe bà kể chuyện? 

(Theo Phương Trung)

Lời giải:

Đoạn văn có 6 câu.

Nhờ có các chữ cái đầu viết hoa và các dấu câu: dấu chấm, dấu chấm hỏi mà em nhận biết được dấu hiệu kết thúc câu.

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 9 Câu 2: Xét các kết hợp từ dưới đây, cho biết trường hợp nào là câu, trường hợp nào chưa phải là câu. Vì sao? 

Lời giải:

- Các trường hợp là câu:

+ Nam dẫn bà cụ sang đường.

+ Bà cụ rất cảm động.

+ Bà muốn sang đường phải không ạ?

+ Cảm ơn cháu nhé!

Vì: Các câu trên có chữ cái đầu câu viết hoa và có dấu kết thúc câu.

- Các trường hợp chưa phải là câu: 

+ giúp đỡ người già

+ Nam và bà cụ

+ đã già yếu

Vì: Các kết hợp từ trên không có dấu kết thúc câu và các chữ đầu câu không viết hoa.

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 10 Câu 3: Sắp xếp các từ ngữ dưới đây thành câu. Viết câu vào vở.

a. chữa bệnh/ ông/ cứu người/ để

b. khám bệnh/ miễn phí/ ông/ cho ai

c. phải tập thể dục/ cháu/ nhé/ thường xuyên

d. lắm/ ông ấy/ thương người

Lời giải:

a. Ông chữa bênh để cứu người.

b. Ông khám bệnh miễn phí cho ai?

c. Cháu phải tập thể dục thường xuyên nhé!

d. Ông ấy thương người lắm!

Ghi nhớ

- Câu là một tập hợp từ, thường diễn đạt một ý trọn vẹn.

- Các từ trong câu được sắp xếp theo một trật tự hợp lí.

- Chữ cái đầu câu phải viết hoa. Cuối câu phải có dấu kết thúc câu.

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 10 Câu 4: Dựa vào tranh để đặt câu:

a. Một câu kể.

b. Một câu hỏi.

c. Một câu khiến. 

d. Một câu cảm.

Lời giải:

a. Một câu kể: Bác sĩ đang khám bệnh cho bệnh nhân.

b. Một câu hỏi: Cháu có thấy đau răng không?

c. Một câu khiến: Cháu hãy há miệng thật to nhé!

d. Một câu cảm: Ôi, sâu răng thật rồi! 

Viết:  Tìm hiều cách viết đoạn văn nêu tình cảm, cảm xúc trang 10, 11

Tiếng Việt lớp 4 Tập 2 trang 10 Câu 1: Đọc đoạn văn dưới đây và thực hiện yêu cầu.

(1) Nhỏ Thầm là cô bạn thân duy nhất của tôi. (2) Chúng tôi cùng lớn lên bên nhau, ngày ngày cùng đi chung một con đường đến lớp, cùng chia sẻ với nhau những vui buồn trong cuộc sống... (3) Tình cảm mà tôi cảm nhận được ở nhỏ Thắm là một tình bạn ấm áp và thân thiết. (4) Chúng tôi thân nhau đến mức đứa này đã quen với sự có mặt của đứa kia bên cạnh. (5) Trước đây, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng sẽ có một ngày chúng tôi xa nhau. (6) Vì vậy, khi nhỏ Thằm đi xa, tôi nhận ra tôi nhớ nó biết chừng nào. (7) Và nó nữa, chắc nó cũng nhớ tôi lầm. (8) Nhưng tôi tin chắc rằng dù xa cách, tình bạn thân thiết giữa tôi và nhỏ Thầm sẽ mãi mãi không thay đổi.

(Theo Nguyễn Nhật Ánh)

a. Tìm phần mở đầu, triển khai và kết thúc của đoạn văn trên.

b. Tìm nội dung tương ứng với từng phần của đoạn văn.

c. Tìm trong phần triển khai nội dung của đoạn:

- Câu nêu kỉ niệm về người bạn.

- Từ ngữ trực tiếp biểu đạt tình cảm, cảm xúc.

- Suy nghĩ, việc làm thể hiện tình cảm, cảm xúc dành cho bạn.

Lời giải:

a.

- Phần mở đầu: (1) Nhỏ Thầm là cô bạn thân duy nhất của tôi. 

- Triển khai: (2) Chúng tôi cùng lớn lên bên nhau, ngày ngày cùng đi chung một con đường đến lớp, cùng chia sẻ với nhau những vui buồn trong cuộc sống... (3) Tình cảm mà tôi cảm nhận được ở nhỏ Thắm là một tình bạn ấm áp và thân thiết. (4) Chúng tôi thân nhau đến mức đứa này đã quen với sự có mặt của đứa kia bên cạnh. (5) Trước đây, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng sẽ có một ngày chúng tôi xa nhau. (6) Vì vậy, khi nhỏ Thằm đi xa, tôi nhận ra tôi nhớ nó biết chừng nào. (7) Và nó nữa, chắc nó cũng nhớ tôi lầm. 

- Kết thúc: (8) Nhưng tôi tin chắc rằng dù xa cách, tình bạn thân thiết giữa tôi và nhỏ Thầm sẽ mãi mãi không thay đổi.

b.

c.

- Câu nêu kỉ niệm về người bạn: (2) Chúng tôi cùng lớn lên bên nhau, ngày ngày cùng đi chung một con đường đến lớp, cùng chia sẻ với nhau những vui buồn trong cuộc sống... 

- Từ ngữ trực tiếp biểu đạt tình cảm, cảm xúc: ấm áp và thân thiết.

- Suy nghĩ, việc làm thể hiện tình cảm, cảm xúc dành cho bạn: (6) Vì vậy, khi nhỏ Thằm đi xa, tôi nhận ra tôi nhớ nó biết chừng nào. (8) Nhưng tôi tin chắc rằng dù xa cách, tình bạn thân thiết giữa tôi và nhỏ Thầm sẽ mãi mãi không thay đổi.