Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 12 Tập 2 (trang 25) Cánh diều

Soạn bài Thực hành tiếng Việt lớp 12 Tập 2 trang 25

Câu 1 (trang 25 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tìm những từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa trong các ngữ liệu sau (trích từ truyện “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc):

a) Tôi nhớ chuyện vua Thuấn, vì muốn đích thân tai nghe mắt thấy dân có bằng lòng mình không, nên cải trang làm dân cày đi dò la khắp xứ. [...] Bên cạnh những bậc cải trang vĩ đại ấy muốn đi sâu vào cuộc sống của nhân dân, ngày nay còn có những ông hoàng, ông chúa, để tiện việc riêng và vì những lí do không cao thượng bằng, cũng “vi hành” đấy.

b) Tôi không được rõ ý đồ của nhà “vi hành” của chúng ta ra sao. Phải chăng là ngài muốn biết dân Pháp, dưới quyền ngự trị của bạn ngài là A-lếch-xăng Đệ nhất, có được sung sướng, có được uống nhiều rượu và được hút nhiều thuốc phiện bằng dân Nam dưới quyền ngự trị của ngài, hay không?

c) Cô không thể tưởng tượng được cảnh đón tiếp tốt đẹp người ta dành cho chúng tôi ở đây. Quần chúng cử là tự phát mà biểu lộ nhiệt tình khi vừa thoảng thấy một đồng bào ta. Những tiếng "Hắn đấy!” hay “Xem hắn kia!" là những lời chào mừng kín đáo và kính trọng mà chúng tôi thường gặp dọc đường.

d) Ngày nay, cứ mỗi lần ra khỏi cửa, thật tôi không sao che giấu nổi niềm tự hào được là một người An Nam và sự kiêu hãnh được có một vị hoàng đế.

Trả lời:

a) Những từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa: ông hoàng, ông chúa; việc riêng; những lí do không cao thượng bằng;“vi hành”

b) Những từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa: bạn ngài; được uống nhiều rượu và được hút nhiều thuốc phiện; quyền ngự trị

c) Những từ ngữ thể hiện biện pháp tu từ nói mỉa: đón tiếp tốt đẹp; biểu lộ nhiệt tình; lời chào mừng kín đáo và kính trọng; sự kiêu hãnh; một vị hoàng đế

Câu 2 (trang 25 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa trong những câu ca dao dưới đây:

a)

Chồng người vác giáo săn beo

Chồng em vác đũa săn mèo khắp mâm.

b)

Đồn rằng cha mẹ anh hiền

Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ tư.

c)

Vợ anh khéo liệu khéo lo,

Bán một con bò, mua cái ễnh ương.

Đem về thả ở gậm giường,

Nó kêu ì ọp, lại thương con bò.

d)

Làm trai cho đáng nên trai

Một trăm đảm cỗ chẳng sai đám nào.

Trả lời:

a)

- Biện pháp tu từ nói mỉa: Chồng em vác đũa săn mèo khắp mâm.

- Tác dụng: Chê trách, đả kích người chồng. Đối lập với chồng người vác giáo săn beo – đại diện cho những người đàn ông mạnh mẽ, có trách nhiệm, chăm chỉ làm việc để nuôi gia đình, thì người chồng vác đũa săn mèo thể hiện sự yếu ớt, lười biếng, không có trách nhiệm đối với gia đình.

b)

- Biện pháp tu từ nói mỉa: Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ tư.

- Tác dụng: Ngụ ý cha mẹ anh không hiền như vẻ bên ngoài. Hạt cơm cắn không vỡ nhưng cắn đồng tiền lại vỡ tư. Cha mẹ anh tuy bề ngoài hiền dịu nhưng bên trong lại trái ngược.

c)

- Biện pháp tu từ nói mỉa: Bán một con bò, mua cái ễnh ương…thương con bò.

- Tác dụng: Châm biếm những người không biết cách làm ăn hay làm ăn không có kế hoạch và không biết tính toán. Họ chỉ hướng đến cái lợi trước mắt mà không tính đến thua thiệt về sau.

d)

- Biện pháp tu từ nói mỉa: Một trăm đám cỗ chẳng sai đám nào

- Tác dụng: Mỉa mai, châm biếm những người đàn ông ham ăn, lười làm, thích tụ tập. Ở đám cỗ thường có nhiều thức ăn ngon, là nơi tụ tập ăn nhậu của đàn ông. Câu ca dao phê phán thói lười biếng, thiếu ý chí ở người đàn ông.

Câu 3 (trang 25 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tìm trong truyện cười hoặc thơ châm biếm ba ví dụ về biện pháp tu từ nói mỉa.

Trả lời:

- Ở bể ngậm ngùi cơn tới lạch
Được voi tấp tểnh lại đòi tiên
Khi cười khi khóc khi than thở
Muốn bỏ văn chương học võ biền!

( Thói đời – Tế Xương)

- …Oản dâng trước mặt dăm ba phẩm,
Vãi nấp sau lưng sáu bảy bà.
Khi cảnh khi tiu khi chũm choẹ,
Giọng hì giọng hỉ giọng hi ha….

( Chế sư – Hồ Xuân Hương)

- Ông đứng làm chi đó hỡi ông?
Mà trơ như đá vững như đồng!
Đêm ngày gìn giữ cho ai đó,
Non nước đầy vơi có biết không?

(Ông phỗng đá – Nguyễn Khuyến)

Câu 4 (trang 25 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Viết một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng) trình bày suy nghĩ của em về tác dụng của biện pháp tu từ nói mỉa trong truyện “Vi hành” của Nguyễn Ái Quốc.

Trả lời:

Trong truyện Vi hành, Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng khéo léo biện pháp tu từ nói mỉa xen vào trong những ngôn từ và hình ảnh sắc sảo, sâu cay để vạch trần bản chất xấu xa của ông vua bù nhìn cùng người dân và chính phủ Pháp. Không chỉ vậy, điều đó còn được thể hiện lồng ghép trong các câu chuyện về những vị vua anh minh, đáng kính càng khiến vua Khải Định trở nên tầm thường và nhỏ bé. Thông qua biện pháp tu từ nói mỉa, tác phẩm trở thành một bức tranh hài hước và sâu sắc về hiện thực xã hội. Qua đó, nghệ thuật đả kích châm biếm được khắc họa một cách tinh tế và sắc bén. Không chỉ là sự châm biếm mà còn là lời phê phán sâu sắc về sự giả dối của thực dân Pháp và những biện pháp cai trị áp bức tàn độc của chúng lên nhân dân ta.

Xem thêm các bài Soạn văn lớp 12 sách Cánh diều hay, ngắn gọn khác:

Viết bài nghị luận về quan niệm yêu nước của tuổi trẻ

Nghe thuyết trình một vấn đề xã hội

Tự đánh giá: Cảnh rừng Việt Bắc

Hướng dẫn tự học trang 33

Tri thức Ngữ văn trang 34