Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 8 (Chân trời sáng tạo): Phong trào Tây Sơn

Lý thuyết Lịch sử 8 Bài 8: Phong trào Tây Sơn

A. Lý thuyết Phong trào Tây Sơn

1. Nguyên nhân bùng nổ phong trào Tây Sơn

- Chính quyền họ Nguyễn suy yếu từ giữa thế kỉ XVIII:

+ Quan lại nhũng nhiễu dân chúng, nhiều loại thuế mới xuất hiện.

+ Ngư dân cũng phải đóng thuế, dân cực khổ mặc dù vùng đất có nhiều sản vật phong phú.

- Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra, đỉnh cao là phong trào Tây Sơn cuối thế kỉ XVIII, do bất bình trước chính quyền phong kiến suy đồi.

2. Những thắng lợi tiêu biểu của phong trào Tây Sơn

- Năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ khởi nghĩa, ban đầu ở Tây Sơn thượng đạo, sau đó xuống Tây Sơn hạ đạo.

- Phong trào thu hút đông đảo nhân dân Đàng Trong tham gia.

a) Lật đổ chúa Nguyễn và chính quyền Lê – Trịnh

- Đến giữa năm 1774, nghĩa quân kiểm soát vùng rộng từ Quảng Nam đến Bình Thuận.

- Chúa Trịnh Sâm cho quân tấn công Phú Xuân, chúa Nguyễn chạy vào Gia Định.

- Từ 1776 đến 1783, nghĩa quân Tây Sơn đánh vào Gia Định và lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

- Tháng 6 - 1786, Tây Sơn tấn công Phú Xuân và quân Trịnh tan rã.

- Trong năm 1786 - 1788, Tây Sơn đánh tan tập đoàn phong kiến Lê-Trịnh ba lần tiến vào Thăng Long.

- Sông Gianh và hệ thống Luỹ Thầy không còn là ranh giới chia đôi đất nước.

b) Chiến thắng quân xâm lược Xiêm (1785)

- Chính quyền chúa Nguyễn bị lật đổ, Nguyễn Ánh chạy sang nước Xiêm cầu cứu.

- Cuối tháng 7-1784, vua Xiêm kéo 5 vạn quân thuỷ bộ vào Gia Định, chiếm đóng miền Tây Nam Bộ.

- Tháng 1-1785, Nguyễn Huệ bố trí trận địa trên sông Tiền để đánh quân Xiêm.

- Ngày 19-1-1785, quân Tây Sơn tiêu diệt gần 4 vạn quân Xiêm, làm chủ vùng Gia Định.

c) Quang Trung đại phá quân Thanh (năm 1789)

- Vua Lê Chiêu Thống sang nhà Thanh cầu cứu sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại.

- Tôn Sĩ Nghị thống lĩnh 29 vạn quân Thanh tiến vào nước ta cuối năm 1788.

- Quân Tây Sơn rút khỏi Thăng Long để xây phòng tuyến Tam Điệp - Biện Sơn chống lại thế giặc.

- Tháng 12 - 1788, Quang Trung lên ngôi và tiến về Thăng Long với 5 đạo quân Tây Sơn.

- Đêm 30 Tết (âm lịch), quân Tây Sơn vượt sông Đáy, bất ngờ tấn công và tiêu diệt gọn quân Thanh ở đồn tiền tiêu. Đến mồng 3 Tết, nghĩa quân bí mật bao vây và triệt hạ đồn Hà Hồi (Thường Tín, Hà Nội).

- Rạng sáng mồng 5 Tết, Quang Trung đánh bại quân Thanh ở đồn Ngọc Hồi và Đống Đa.

- Tôn Sĩ Nghị rút chạy về nước sau khi thất bại.

- Trưa mồng 5 Tết, vua Quang Trung ngồi trên lưng voi, áo bào xạm đen khói súng, đi đầu đại quân tiến vào thành Thăng Long.

3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn

- Phong trào Tây Sơn lật đổ các chính quyền suy đồi, xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước hơn 250 năm.

- Tây Sơn tạo điều kiện cơ bản cho sự thống nhất quốc gia và bảo vệ độc lập đất nước.

- Tinh thần yêu nước, sự đồng lòng của nhân dân và lãnh đạo tài tình của Nguyễn Huệ – Quang Trung và bộ chỉ huy nghĩa quân đã giúp Tây Sơn giành thắng lợi.

B. Trắc nghiệm Bài 8 Phong trào Tây Sơn

Câu 1: Trong lần tiến quân năm 1777, quân Tây Sơn đã đạt được thắng lợi gì?

A. Chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong bị lật đổ.

B. Chính quyền chúa Trịnh ở Đàng ngoài bị lật đổ.

C. Chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Ngoài bị lật đổ.

D. Đáp án khác

Đáp án đúng: A

Giải thích 

Quân Tây Sơn đã bốn lần đánh vào Gia Định trong 7 năm từ 1776 - 1783. Trong lần tiến quân năm 1777, quân Tây Sơn đã lật đổ hoàn toàn chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong.

Câu 2: Ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn là?

A. Lật đổ các chính quyền phong kiến Nguyễn, Trịnh, Lê

B. Xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước từ đó đặt cơ sở cho việc khôi phục nền thống nhất của quốc gia

C. Đánh tan các cuộc xâm lược của quân Xiêm, Thanh, bảo vệ vững chắc nền độc lập và chủ quyền của đất nước

D. Cả ba đáp án trên đều đúng

Đáp án đúng: D

Câu 3: Quân Tây Sơn phải đối mặt với tình thế bất lợi gì?

A. Phía Bắc có quân của chúa Trịnh từ Đàng Ngoài đánh vào, đã chiếm được Phú Xuân

B. Ở vùng Gia Định (phía Nam) có quân của chúa Nguyễn

C. Cả hai đáp án trên đều đúng

D. Đáp án khác

Đáp án đúng: C

Giải thích 

- Tình thế bất lợi mà quân Tây Sơn phải đối mặt:

+ Phía Bắc: quân của chúa Trịnh từ Đàng Ngoài đang dần đánh vào và đã chiếm được Phú Xuân.

+ Phía Nam (vùng Gia Định) có quân của chúa Nguyễn.

=> Quân Tây Sơn đã phải tạm hòa với quân Trịnh, để tập trung lực lượng cho cuộc tấn công quân chúa Nguyễn.

Câu 4: Nguyễn Huệ chọn địa điểm nào để làm trận địa quyết chiến với quân Xiêm?

A. Sông Gián Khẩu (sông Đáy)

B. Khúc sông Tiền đoạn từ Rạch Gầm đến Xoài Mút

C. Hạ đồn Hà Hồi (Thường Tín, Hà Nội)

D. Đáp án khác

Đáp án đúng: B

Câu 5: Sau khi lấy niên hiệu là Quang Trung, ông tiến quân ra Bắc đánh đuổi quân xâm lược nào?

A. Quân Minh

B. Quân Thanh

C. Quân Mông - Nguyên

D. Phương án khác

Đáp án đúng: B

Giải thích 

Ngay sau khi đăng quang, Quang Trung đã dẫn quân tiến ra Bắc, đánh đuổi 29 vạn quân Thanh lập nên chiến công vang dội năm 1789 vang dội, thành công giải phóng kinh thành Thăng Long

Câu 6: Nguyên nhân thắng lợi của phong trào Tây Sơn là?

A. Tinh thần yêu nước, sự đồng lòng, ủng hộ của nhân dân

B. Sự lãnh đạo tài tình của Nguyễn Huệ - Quang Trung và bộ chỉ huy nghĩa quân

C. Cả hai đáp án trên đều đúng

D. Đáp án khác

Đáp án đúng: C

C. Sơ đồ tư duy Phong trào Tây Sơn

Xem thêm các bài lý thuyết Lịch sử 8 sách Chân trời sáng tạo hay, chi tiết tại: 

Lý thuyết Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc

Lý thuyết Bài 10: Công xã Pa-ri (năm 1871)

Lý thuyết Bài 11: Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác

Lý thuyết Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

Lý thuyết Bài 13: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917