Lý thuyết Quy tắc octet – Hóa 10 Kết nối tri thức

Lý thuyết Hóa học 10 Bài 10: Quy tắc octet

A. Lý thuyết Quy tắc octet

I. Khái niệm liên kết hóa học

Liên kết hóa học là sự kết hợp giữa các nguyên tử tạo thành phân tử hay tinh thể bền vững hơn.

Trong các phản ứng hóa học, chỉ có các electron thuộc lớp ngoài cùng và phân lớp sát lớp ngoài cùng tham gia vào quá trình tạo thành liên kết.

Các electron hóa trị của nguyên tử một nguyên tố được quy ước biểu diễn bằng các dấu chấm đặt xung quanh kí hiệu nguyên tố.

Ví dụ:

II. Quy tắc octet

Khi hình thành liên kết hóa học, các nguyên tử có xu hướng nhường, nhận hoặc góp chung electron để đạt tới cấu hình electron bền vững của nguyên tử khí hiếm. Vì các khí hiếm (trừ helium) đều có 8 electron lớp ngoài cùng nên quy tắc này được gọi là quy tắc octet.

Ví dụ 1: Xét sự hình thành liên kết hóa học trong phân tử Cl₂.

Cấu hình electron của nguyên tử Cl (Z = 17): [Ne]3s²3p⁵.

Khi hình thành liên kết hóa học trong phân tử Cl₂, nguyên tử Cl có 7 electron hóa trị, mỗi nguyên tử Cl cần thêm 1 electron để đạt cấu hình electron bão hòa theo quy tắc octet nên mỗi nguyên tử Cl góp chung 1 electron.

Phân tử Cl₂ được biểu diễn:

Xung quanh mỗi nguyên tử Cl đều có 8 electron.

Ví dụ 2: Xét sự hình thành liên kết hóa học trong phân tử NaF.

Cấu hình electron của nguyên tử:

Na (Z = 11): [Ne]3s¹ $\to$ có 1 electron lớp ngoài cùng.

F (Z = 9): 1s²2s²2p⁵ $\to$ có 7 electron lớp ngoài cùng.

Khi hình thành liên kết hóa học trong phân tử NaF, nguyên tử Na có 1 electron hóa trị, nguyên tử F có 7 electron hóa trị, nguyên tử Na nhường 1 electron hóa trị tạo thành hạt mang điện tích dương, nguyên tử F nhận 1 electron tạo thành hạt mang điện tích âm. Các hạt này đều đạt cấu hình electron bão hòa theo quy tắc octet và có điện tích trái dấu nên hút nhau.

B. Trắc nghiệm Quy tắc octet

Câu 1. Theo thuyết cấu tạo hóa học, sự liên kết giữa các nguyên tử tạo thành phân tử hay tinh thể được giải thích bằng

A. sự giảm năng lượng khi các nguyên tử kết hợp lại với nhau.

B. sự tăng năng lượng khi các nguyên tử kết hợp lại với nhau.

C. sự giảm bán kính nguyên tử khi các nguyên tử kết hợp lại với nhau.

D. sự tăng bán kính nguyên tử khi các nguyên tử kết hợp lại với nhau.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

Theo thuyết cấu tạo hóa học, sự liên kết giữa các nguyên tử tạo thành phân tử hay tinh thể được giải thích bằng sự giảm năng lượng khi các nguyên tử kết hợp lại với nhau.

Câu 2. Khi tạo liên kết hóa học thì nguyên tử có xu hướng

A. đạt tới cấu hình electron bền vững của khí hiếm He.

B. đạt tới cấu hình electron bền vững của khí hiếm.

C. nhường electron để tạo thành ion dương.

D. nhận electron để tạo thành ion âm.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích:

Khi tạo liên kết hóa học thì nguyên tử có xu hướng đạt tới cấu hình electron bền vững của khí hiếm.

Câu 3. Liên kết hóa học là

A. là sự kết hợp giữa hai nguyên tử phi kim để tạo thành phân tử bền vững hơn.

B. là sự trao đổi electron giữa các nguyên tử tạo thành phân tử.

C. sự kết hợp giữa các nguyên tử tạo thành ion đa nguyên tử.

D. sự kết hợp giữa các nguyên tử tạo thành phân tử hay tinh thể bền vững hơn.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Liên kết hóa học là sự kết hợp giữa các nguyên tử tạo thành phân tử hay tinh thể bền vững hơn.

Câu 4. Trong các phản ứng hóa học, các electron nào tham gia vào quá trình tạo thành liên kết?

A. chỉ có các electron thuộc phân lớp s.

B. chỉ có các electron thuộc phân lớp p.

C. chỉ có các electron thuộc lớp ngoài cùng và phân lớp sát ngoài cùng.

D. chỉ có các electron thuộc lớp trong cùng.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích:

Trong các phản ứng hóa học, chỉ có các electron thuộc lớp ngoài cùng và phân lớp sát lớp ngoài cùng tham gia vào quá trình tạo thành liên kết.

Câu 5. Nguyên tử Mg có 2 electron hóa trị, được biểu diễn là

A. –Mg–

B. Mg=

C. Mg :

D. : Mg

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích:

Các electron hóa trị của nguyên tử một nguyên tố được quy ước biểu diễn bằng các dấu chấm đặt xung quanh kí hiệu nguyên tố.

Nguyên tử Mg có 2 electron hóa trị. Biểu diễn như sau: Mg

Câu 6. Nguyên tố aluminium thuộc nhóm IIIA. Số electron hóa trị của nguyên tử nguyên tố aluminium là

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích:

Số electron hóa trị = Số thứ tự nhóm A = 3.

$\to$ Nguyên tử aluminium có 3 electron hóa trị.

Câu 7. Nguyên tử chlorine có Z = 17. Số electron hóa trị của nguyên tử chlorine là

A. 3.

B. 5.

C. 6.

D. 7.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Cấu hình electron của nguyên tử chlorine (Z = 17): 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵.

Electron cuối cùng điền vào phần lớp p $\to$ Chlorine thuộc nhóm A.

$\to$ Số electron hóa trị = Số electron lớp ngoài cùng = 7.

Câu 8. Khi nguyên tử oxygen nhận thêm 2 electron thì ion tạo thành có cấu hình electron của nguyên tử nguyên tố nào?

A. Carbon.

B. Neon.

C. Sodium.

D. Argon.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích:

Nguyên tử oxygen có Z = 8 = Số proton = Số electron.

$\to$Nguyên tử oxygen nhận thêm 2 electron để tạo thành ion có 10 electron$\to$ có cấu hình giống nguyên tử nguyên tố khí hiếm Argon (Ar): 1s²2s²2p⁶.

Câu 9. Nguyên tử Na nhường đi 1 electron thì ion tạo thành có cấu hình electron của nguyên tử nguyên tố nào?

A. Oxygen.

B. Carbon.

C. Magnesium.

D. Neon.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích:

Nguyên tử Na có Z = 11 = Số proton = Số electron.

$\to$Nguyên tử Na nhường 1 electron để tạo thành ion có 10 electron $\to$ có cấu hình giống nguyên tử nguyên tố khí hiếm Argon (Ar): 1s²2s²2p⁶.

Câu 10. Quy tắc octet:

A. Khi hình thành liên kết hóa học, các nguyên tử có xu hướng nhường, nhận hoặc góp chung electron để đạt tới cấu hình electron bền vững của nguyên tử khí hiếm.

B. Khi hình thành liên kết hóa học, các nguyên tử có xu hướng nhường, nhận hoặc góp chung electron để đạt tới cấu hình electron của nguyên tử chlorine.

C. Khi hình thành liên kết hóa học, các nguyên tử có xu hướng vừa nhường, vừa nhận electron để đạt tới cấu hình electron bền vững của nguyên tử khí hiếm.

D. Khi hình thành liên kết hóa học, các nguyên tử có xu hướng vừa nhường, vừa nhận electron để đạt tới cấu hình electron của nguyên tử chlorine.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

Khi hình thành liên kết hóa học, các nguyên tử có xu hướng nhường, nhận hoặc góp chung electron để đạt tới cấu hình electron bền vững của nguyên tử khí hiếm. Vì các khí hiếm (trừ helium) đều có 8 electron lớp ngoài cùng nên quy tắc này được gọi là quy tắc octet.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Hóa học 10 sách Kết nối tri thức hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 11: Liên kết ion

Lý thuyết Bài 12: Liên kết cộng hóa trị

Lý thuyết Bài 13: Liên kết hydrogen và tương tác van der waals

Lý thuyết Bài 14: Ôn tập chương 3

Lý thuyết Bài 15: Phản ứng oxi hóa - khử