Giải Lịch sử 8 Bài 11 (Chân trời sáng tạo): Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác

Giải Lịch sử 8 Bài 11: Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác

Giải Lịch sử 8 trang 50

Mở đầu trang 50 Bài 11 Lịch Sử 8: Trong nền văn minh thịnh vượng về vật chất do giai cấp tư sản tạo dựng nên, phần đông con người phải sống trong nghèo đói, bất công, lao động rẻ mạt và lầm than. Những người khốn khổ đó đã đấu tranh như thế nào? C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã cống hiến nguồn sáng nào cho họ và cho nhân loại để xây đắp xã hội công bằng, tốt đẹp hơn?

Trả lời:

- Bị giai cấp tư sản áp bức bóc lột nặng nề nên giai cấp công nhân thường xuyên nổi dậy đấu tranh dưới nhiều hình thức khác nhau, như: đập phá máy móc, đốt công xưởng, bãi công, biểu tình,…

- C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã khởi xướng nên học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học, trang bị lý luận cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động, soi đường cho cuộc đấu tranh của họ để xây đắp nên xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.

1. Sự ra đời của giai cấp công nhân

Câu hỏi trang 50 Lịch Sử 8: Giai cấp công nhân đã ra đời trong hoàn cảnh nào?

Trả lời:

- Hoàn cảnh ra đời của giai cấp công nhân:

+ Dưới tác động của cuộc cách mạng công nghiệp, nền kinh tế - xã hội của các nước tư bản có sự thay đổi căn bản. Nhiều nhà máy, công xưởng tại các đô thị mở rộng quy mô sản xuất nên cần một số lượng lớn lao động làm thuê.

+ Đông đảo nông dân bị mất ruộng đất, phải làm thuê trong các đồn điền, trang trại, hầm mỏ; hoặc ra thành thị làm thuê trong các nhà xưởng,…

=> Giai cấp công nhân ra đời.

2. C.Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Câu hỏi trang 51 Lịch Sử 8: C. Mác - Ph. Ăng-ghen có những hoạt động gì cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học?

Trả lời:

- Từ những năm 40 của thế kỉ XX, C.Mác và Ph.Ăng-ghen đã dần trở thành lãnh tụ của phong trào công nhân quốc tế, hai người đã có nhiều hoạt động chuẩn bị cho sự ra đời của học thuyết chủ nghĩa xã hội khoa học, tiêu biểu như:

+ Năm 1842, C. Mác là Tổng biên tập Báo sông Ranh - một tờ báo có tư tưởng cách mạng, chống lại chủ nghĩa quân phiệt Phổ. Trong khi đó, Ph.Ăng-ghen sang Anh và biên soạn nên tác phẩm Tình cảnh giai cấp công nhân Anh.

+ Năm 1843, do những hoạt động cách mạng sôi nổi, nên C.Mác bị chính quyền tư sản trục xuất khỏi Đức, sau đó, ông đã sang Pa-ri và tham gia lãnh đạo phong trào cách mạng Pháp.

+ Năm 1844, C. Mác gặp Ph. Ăng-ghen ở Pa-ri. Hai ông cùng với một số nhà cách mạng khác đã thành lập tổ chức Đồng minh những người cộng sản - đây là chính đảng độc lập đầu tiên của vô sản quốc tế.

+ Tháng 2/1848, tại Luân Đôn, C. Mác và Ph.Ăng-ghen đã soạn thảo Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản - làm cương lĩnh cho tổ chức Đồng minh những người Cộng sản. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đã trình bày những luận điểm cơ bản về sự phát triển của xã hội loài người và sứ mệnh của giai cấp công nhân. Việc công bố văn kiện này đã đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.

3. Phong trào Cộng sản và công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX

Câu hỏi trang 52 Lịch Sử 8: Nêu các hoạt động nổi bật của phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX.

Trả lời:

- Các hoạt động nổi bật củaphong trào công nhân cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX:

+ Từ giữa thế kỉ XIX, phong trào công nhân ở các nước Âu - Mỹ diễn ra sôi nổi, tiêu biểu là cuộc đấu tranh của công nhân Pa-ri (vào tháng 6/1848),…

+ Sau cách mạng 1848, phong trào đấu tranh của công nhân chống lại giai cấp tư sản nổ ra ở nhiều nơi, như: Bỉ, Đức, Anh, Mỹ,…

+ Do sự lớn mạnh của phong trào công nhân, ngày 28/9/1864, Hội Liên hiệp lao động quốc tế (còn gọi là: Quốc tế thứ nhất) được thành lập. C.Mác và Ph. Ăng-ghen đã trở thành những người lãnh đạo cao nhất của tổ chức này. Trong thời gian tồn tại (1864 - 1876), Quốc tế thứ nhất đã có nhiều hoạt động nhằm truyền bá chủ nghĩa xã hội khoa học, thúc đẩy sự phát triển của phong trào Công nhân quốc tế.

+ Cuối thế kỉ XIX, phong trào công nhân diễn ra mạnh mẽ, dẫn tới sự ra đời nhiều tổ chức chính trị của giai cấp công nhân trên thế giới, như: Đảng Xã hội dân chủ Đức (1875), Đảng Công nhân Pháp (1879), nhóm Giải phóng lao động Nga (1883),...

+ Năm 1889, Quốc tế thứ hai được thành lập với sứ mệnh thúc đẩy sự thành lập của các chính đảng vô sản ở các nước trên toàn thế giới. Tuy nhiên, khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ (1914), Quốc tế thứ hai bị chia rẽ và tan rã.

Luyện tập - Vận dụng

Giải Lịch sử 8 trang 53

Luyện tập 1 trang 53 Lịch Sử 8: Lập bảng thống kê các sự kiện quan trọng về sự ra đời và hoạt động đấu tranh tiêu biểu của giai cấp công nhân từ giữa thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX.

Trả lời:

Luyện tập 2 trang 53 Lịch Sử 8: Sự ra đời của Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (1848) có giá trị gì đối với phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân?

Trả lời:

- Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản là văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của chủ nghĩa xã hội khoa học, đánh dấu bước đầu kết hợp giữa chủ nghĩa xã hội khoa học với phong trào công nhân. Từ đây, giai cấp công nhân đã có lý luận cách mạng soi đường để thực hiện cuộc đấu tranh chống lại giai cấp tư sản, xây dựng một xã hội công bằng và tốt đẹp hơn.

Vận dụng 3 trang 53 Lịch Sử 8: Hãy sưu tầm thêm các thông tin liên quan đến lịch sử ra đời ngày Quốc tế Lao động 1/5. Ngày kỉ niệm Quốc tế Lao động 1/5 được tổ chức lần đầu tiên ở nước ta vào thời gian nào?

Trả lời:

* Lịch sử ra đời ngày Quốc tế lao Lao động 1/5

+ Năm 1886, tại thành phố Chicago, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ thông qua Nghị quyết nêu rõ: “...Từ ngày 1/5/1886, ngày lao động của tất cả các công nhân sẽ là 8 giờ”. Sở dĩ ngày 1/5 được chọn bởi đây là ngày bắt đầu một năm kế toán tại hầu hết các nhà máy, xí nghiệp ở Mỹ. Vào ngày này, hợp đồng mới giữa thợ và chủ sẽ được ký.

+ Ngày 1/5/1886, do yêu cầu của công nhân không được đáp ứng một cách đầy đủ, công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Tiêu biểu là cuộc tổng bãi công của gần 40 vạn công nhân tại thành phố Chicagô. Tuy các cuộc đấu tranh bị đàn áp nhưng có hơn 5 vạn công nhân được hưởng quyền làm việc 8 giờ/ ngày.

+ Ngày 20/6/1889, Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế thứ hai đã quyết định lấy ngày 1/5 hằng năm làm ngày biểu dương lực lượng và đấu tranh chung của vô sản các nước.

* Liên hệ với Việt Nam: Ngày kỉ niệm Quốc tế Lao động được tổ chức lần đầu tiên ở Việt Nam vào ngày 1/5/1930.

Lý thuyết Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác

1. Sự ra đời của giai câp công nhân

- Cách mạng công nghiệp đã thay đổi cơ bản nền kinh tế – xã hội của các nước tư bản.

- Máy móc phát minh giúp mở rộng quy mô sản xuất và cần nhiều lao động làm thuê tại các đô thị.

- Giai cấp công nhân hình thành và trở thành giai cấp chính trong xã hội tư bản chủ nghĩa.

- Tuy nhiên, tình cảnh của họ lại vô cùng khốn khổ với lương thấp, thời gian làm việc dài, phụ nữ và trẻ em không được bảo vệ.

- Giai cấp công nhân thường xuyên nổi dậy đấu tranh do điều kiện sống tối tàn.

2. C. Mác, Ph. Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

- Giai cấp công nhân trưởng thành và đấu tranh chính trị chống lại giai cấp tư sản từ những năm 30-40 của thế kỉ XIX.

- Phong trào công nhân nổi lên ở nhiều nơi, ví dụ như: công nhân dệt Li-ông (Lyon) ở Pháp năm 1831, phong trào Hiến chương Anh từ năm 1836 đến năm 1847.

- Học thuyết chủ nghĩa xã hội do C. Mác và Ph. Ăng-ghen khởi xướng ra đời để soi đường cho sự phát triển của phong trào công nhân.

3. Phong trào cộng sản và công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX

- Tháng 6 – 1848, công nhân Pa-ri khởi nghĩa đòi tăng lương, giảm giờ làm, thực hiện cải cách dân chủ.

- Phong trào công nhân chống lại giai cấp tư sản nổ ra ở nhiều nơi trên thế giới sau cách mạng 1848.

- Ngày 28 – 9 – 1864, Quốc tế thứ nhất được thành lập với vai trò truyền bá học thuyết Mác và thúc đẩy phong trào công nhân quốc tế.

- Sự lớn mạnh của phong trào công nhân dẫn tới sự ra đời nhiều tổ chức chính trị của giai cấp công nhân trên thế giới.

- Năm 1889, Quốc tế thứ hai được thành lập với sứ mệnh thúc đẩy sự thành lập các chính đảng vô sản ở các nước trên toàn thế giới, nhưng bị chia rẽ và tan rã khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ.

Xem thêm lời giải bài tập Lịch sử lớp 8 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ nhất 1914-1918

Bài 13: Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Bài 14: Sự phát triển của khoa học, kĩ thuật, văn học, nghệ thuật trong các thế kỉ XVIII - XIX

Bài 15: Trung Quốc

Bài 16: Nhật Bản