Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 Bài 4: Phân tử, đơn chất, hợp chất - Cánh diều

Lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 Bài 4: Phân tử, đơn chất, hợp chất 

I. Phân tử

1. Khái niệm phân tử

- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hóa học và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất.

- Ví dụ:

+ Phân tử iodine: là những hạt nhỏ màu tím, gồm hai nguyên tử gắn kết với nhau bằng liên kết hóa học.

+ Phân tử đường: gồm nhiều nguyên tử C, H và O liên kết với nhau.

+ Phân tử nước: gồm hai nguyên tử H liên kết với một nguyên tử O.

- Các phân tử của một chất giống nhau về thành phần và hình dạng. Ví dụ: Nước được hợp thành từ các phân tử có hai nguyên tử H, một nguyên tử O và có dạng gấp khúc.

2. Khối lượng phân tử

- Khối lượng phân tử (kí hiệu là M) = tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử.

- Đơn vị: amu

Ví dụ: Cách tính phân tử khí carbon dioxide (khí CO₂):

+ Bước 1: Xác định số nguyên tử của mỗi nguyên tố: Phân tử carbon dioxide gồm 1 nguyên tử C và 2 nguyên tử O

+ Bước 2: Khối lượng phân tử nước:  M_nước = 1 × 12 + 2 × 16 = 44 (amu)

II. Đơn chất

- Đơn chất là những chất được tạo thành từ một nguyên tố hóa học.

Ví dụ một số mô hình phân tử của đơn chất:

- Ở điều kiện thường, trừ thủy ngân (mercury) ở thể lỏng, các đơn chất kim loại khác đều ở thể rắn.

- Tên của đơn chất thường trùng với tên của nguyên tố tạo nên chất đó, trừ một số nguyên tố tạo ra được hai hay nhiêu đơn chất.

Ví dụ: Nguyên tố carbon tạo ra than, kim cương:

III. Hợp chất

- Hợp chất là những chất do hai hoặc nhiều nguyên tố hóa học tạo thành.

Ví dụ: một số mô hình phân tử của hợp chất:

Mở rộng:

- Một số nguyên tố tạo ra nhiều dạng đơn chất khác nhau, ví dụ carbon tạo ta than muội, than chì, kim cương, fullerene; oxygen tạo ra oxygen và ozone; phosphorus tạo ra phosphorus đỏ, phosphorus trắng, …

- Các dạng đơn chất khác nhau nhưng đều do một nguyên tố tạo thành được gọi là các dạng thù hình.

- Các dạng thù hình khác nhau thì có tính chất khác nhau.

Ví dụ kim cương trong suốt, rất cứng và không dẫn điện nhưng than chì lại mềm, có màu đen và dẫn được điện.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên 7 sách Cánh diều hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 5: Giới thiệu về liên kết hóa học

Lý thuyết Bài 6: Hóa trị, công thức hóa học

Lý thuyết Bài 1: Nguyên tử

Lý thuyết Bài 2: Nguyên tố hóa học

Lý thuyết Bài 3: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học