Giải KHTN 6 Bài 7 (Cánh diều): Oxygen và không khí

Mục lục Giải KHTN 6 Bài 7: Oxygen và không khí

Video giải KHTN 6 Bài 7: Oxygen và không khí

Câu hỏi trang 37 SGK khoa học tự nhiên 6: Người thợ lặn đeo bình có chứa khí gì khi lặn xuống biển?

Trả lời:

Con người không thể thở được dưới nước do đó người thợ lặn phải đeo bình có chứa khí oxygen (oxi) khi lặn xuống biển.

Câu hỏi trang 37 SGK khoa học tự nhiên 6: Em đã biết những gì về oxygen?

Trả lời:

Oxygen là chất khí không màu, không mùi, không vị và ít tan trong nước.

Câu hỏi trang 37 SGK khoa học tự nhiên 6: Hiện tượng thực tế nào chứng tỏ oxygen ít tan trong nước?

Trả lời:

- Nếu không mang bình chứa khí khí oxygen (oxi) thì con người không thể lặn lâu ở dưới nước.

- Ngoài ra, nhờ có oxygen trong nước mà sự sống của các sinh vật trong nước mới có thể được duy trì.

Câu hỏi trang 38 SGK khoa học tự nhiên 6:

Thực hiện các bước sau:

- Chuẩn bị hai ống nghiệm chứa khí oxygen (ống 1, ống 2);

- Đưa que đóm đã tắt, không còn tàn đỏ vào ống 1.

- Đưa que đóm còn tàn đỏ vào ống 2.

Quan sát và cho biết que đóm ở ống nghiệm nào sẽ bùng cháy.

Trả lời:

Que đóm ở ống 2 sẽ bùng cháy. Do que đóm này vẫn còn tàn đỏ, có thể cung cấp nhiệt ban đầu cho chất cháy.

Câu hỏi trang 38 SGK khoa học tự nhiên 6: Kể thêm những ví dụ về sự cháy trong cuộc sống.

Trả lời:

Một số ví dụ về sự cháy trong cuộc sống:

+ Đốt nến để thắp sáng;

+ Đốt củi (hoặc đốt khí gas) để đun nấu;

+ Đốt than để nướng ngô, khoai …

+ Các động cơ ô tô, xe máy … đốt cháy nhiên liệu.

Câu hỏi trang 38 SGK khoa học tự nhiên 6: Vì sao khi đốt bếp than, bếp lò, muốn ngọn lửa cháy to hơn, ta thường thổi hoặc quạt mạnh vào bếp?

Trả lời:

Khi thổi hoặc quay mạnh vào bếp sẽ làm tăng lượng oxi cung cấp cho quá trình cháy. Giúp sự cháy diễn ra mạnh hơn, nhiệt lượng tỏa ra nhiều hơn.

Câu hỏi trang 38 SGK khoa học tự nhiên 6:

Ngọn lửa thường được giập tắt bằng cách “làm mát” hoặc ngăn nhiên liệu tiếp xúc với nguồn oxygen. Tuy nhiên không có chất giập lửa vạn năng. Tùy theo từng loại chất cháy mà người ta chọn chất giập lửa cho phù hợp (bảng 7.1)

Hãy tìm hiểu những cách giập lửa do các chất cháy khác như: giấy, vải, kim loại…

Trả lời:

Chú ý: Đám cháy kim loại mạnh là đám cháy lớp D, hết sức nguy hiểm và khó cứu chữa.

Câu hỏi thí nghiệm trang 39 SGK khoa học tự nhiên 6: Thực hiện thí nghiệm sau để xác định thành phần phần trăm về thể tích của oxygen trong không khí.

- Chuẩn bị thí nghiệm như hình 7.2a.

- Đánh dấu mực chất lỏng trong cốc thủy tinh.

- Đốt cháy nến (hình 7.2b).

- Khi nến tắt, đánh dấu lại mực chất lỏng trong cốc thủy tinh (hình 7.2c)

Quan sát quá trình nến cháy cho đến khi nến tắt và nhận xét sự thay đổi mực nước trong cốc

thủy tinh. Ước lượng thành phần phần trăm thể tích của oxygen trong không khí.

Trả lời:

- Mực nước trong cốc thủy tinh dâng cao dần.

- Qua việc đánh dấu mực chất lỏng, xác định được oxygen chiếm khoảng 20% thể tích không khí.

Câu hỏi trang 39 SGK khoa học tự nhiên 6: Vì sao sự cháy trong không khí lại kém mãnh liệt hơn sự cháy trong khí oxygen?

Trả lời:

Sự cháy trong không khí xảy ra chậm hơn, tạo nhiệt độ thấp hơn khi cháy trong oxi. Đó là vì trong không khí, thể tích khí nitrogen (nitơ) gấp 4 lần thể tích khí oxi, diện tích tiếp xúc của chất cháy với các phân tử oxygen ít hơn nhiều lần nên sự cháy diễn ra chậm hơn. Một phần nhiệt bị tiêu hao để đốt nóng khí nitơ nên nhiệt độ đạt được thấp hơn.

Câu hỏi trang 39 SGK khoa học tự nhiên 6: Hiện tượng nào trong thực tiễn chứng tỏ không khí có chứa hơi nước?

Trả lời:

Một số hiện tượng chứng minh:

- Vào sáng sớm, đặc biệt là vào mùa đông, trời lạnh, ta sẽ thấy hiện tượng sương mù.

Lớp sương mù là hiện tượng hơi nước trong khí quyển ngưng tụ lại thành những hạt nước rất nhỏ lơ lửng trong không khí.

- Hiện tượng có xuất hiện những giọt nước nhỏ, trên mặt ngoài của thành cốc nước lạnh để trong không khí.

Câu hỏi trang 39 SGK khoa học tự nhiên 6: Dựa vào hình 7.3, em hãy nêu thành phần của không khí.

Trả lời:

Không khí là một hỗn hợp khí, trong đó:

- Khoảng 78% thể tích là khí nitơ (nitrogen);

-Khoảng 21% thể tích là khí oxi (oxygen);

- Khoảng 1% thể tích còn lại là hơi nước, khí carbon dioxide, khí hiếm và các khí khác.

Câu hỏi trang 40 SGK khoa học tự nhiên 6: Quan sát hình 7.4, nêu một số vai trò của không khí đối với tự nhiên.

Trả lời:

Một số vai trò của không khí đối với tự nhiên:

- Cung cấp oxygen cần cho sự hô hấp của con người, động vật, thực vật…

- Cung cấp carbon dioxide cần cho sự quang hợp.

- Cung cấp một phần dưỡng chất cho sinh vật thông qua nitơ có trong không khí.

- Hơi nước trong không khí góp phần ổn định nhiệt độ của Trái Đất và là nguồn gốc sinh ra mây, mưa.

Câu hỏi trang 41 SGK khoa học tự nhiên 6: Quan sát hình 7.6, cho biết nguồn gây ô nhiễm không khí nào là do tự nhiên và nguồn nào do con người gây ra.

Trả lời:

- Nguồn gây ô nhiễm không khí do tự nhiên: phấn hoa, núi lửa, cháy rừng.

- Nguồn gây ô nhiễm không khí do con người: rác thải, phương tiện giao thông, các nhà máy sản xuất, hoạt động nông nghiệp, sinh hoạt, cháy rừng.

Câu hỏi trang 41 SGK khoa học tự nhiên 6: Trong nhà em có những nguồn nào gây ô nhiễm không khí?

Trả lời:

Một số nguồn gây ô nhiễm không khí trong nhà: sơn tường, khói thuốc, hóa chất tẩy rửa…

Câu hỏi trang 41 SGK khoa học tự nhiên 6: Kể tên một số ảnh hưởng khác của ô nhiễm không khí đến tự nhiên mà em biết.

Trả lời:

- Ô nhiễm không khí có thể làm giảm khả năng hoạt động thể chất, gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe của con người như: gây ngứa mắt, đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn, kích thích đường hô hấp, dị ứng … và một số bệnh như hen suyễn, ung thư phổi …

- Ngoài ra, ô nhiễm không khí còn ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, gây ra một số hiện tượng như hạn hán, băng tan, mù quang hóa, mưa acid …

Câu hỏi trang 42 SGK khoa học tự nhiên 6: Trong những biện pháp bảo vệ môi trường không khí ở hình 7.7, địa phương em đã thực hiện những biện pháp nào? Cho ví dụ minh họa.

Trả lời:

Học sinh trả lời theo biện pháp ở địa phương sinh sống.

Ví dụ:

Địa phương em đã thực hiện một số biện pháp để bảo vệ môi trường không khí như:

+ Trồng nhiều cây xanh trong khuôn viên bệnh viện, trường học, ủy ban, trạm xá, hai bên đường giao thông …

+ Tuyên truyền và nâng cao ý thức của con người: phát động ngày vì môi trường, tuyên truyền trên đài phát thanh hàng ngày …

+ Xây dựng hệ thống giao thông công cộng an toàn thân thiện với môi trường.

+ Giảm thiểu hoạt động đốt rác thải nông nghiệp, đốt nương làm rẫy …

Câu hỏi trang 42 SGK khoa học tự nhiên 6: Em có thể làm gì để góp phần làm giảm ô nhiễm không khí?

Trả lời:

Để góp phần giảm thiểu ô nhiễm không khí các em học sinh cần:

+ Tích cực tham gia các hoạt động vì môi trường như trồng cây xanh … tuyên truyền, vận động mọi người cùng chung tay bảo vệ môi trường.

+ Sử dụng các loại túi có thể tái sử dụng thay vì sử dụng túi nilon một lần; không xả rác bừa bãi…

+ Sử dụng tiết kiệm điện, nước, thực hiện “tắt khi không sử dụng”…

Câu hỏi trang 42 SGK khoa học tự nhiên 6: Vì sao chúng ta cần trồng nhiều cây xanh?

Trả lời:

Chúng ta cần phải trồng nhiều cây xanh vì cây xanh có vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người cũng như sinh vật trên Trái Đất.

Cụ thể qua quá trình quang hợp, cây xanh hấp thụ khí carbon dioxide và nhả ra khí oxygen, cung cấp oxygen cho quá trình hô hấp và đốt cháy nhiên liệu…

Bài giảng bài tập KHTN lớp 6 sách Cánh diều

Lý thuyết Khoa học tự nhiên 6 Bài 7: Oxygen và không khí

I. Oxygen

1. Tính chất vật lí của oxygen

- Oxygen là chất khí không màu, không mùi, không vị và ít tan trong nước.

2. Tầm quan trọng của oxygen

- Oxygen cần cho sự sống của sinh vật trên Trái Đất

+ Oxygen là thành phần quan trọng nhất đối với hoạt động hô hấp của con người, động vật và thực vật.

+ Oxygen có ở mọi nơi: trong không khí, trong nước và trong đất.

+ Nhờ có oxygen mà sự sống của các sinh vật trên Trái Đất mới có thể được duy trì.

- Oxygen với sự cháy và quá trình đốt nhiên liệu

+ Khí oxygen duy trì sự cháy, không có khí oxygen thì không có sự cháy.

Chú ý:

* Muốn khởi đầu sự cháy, ta cần cung cấp nhiệt ban đầu cho chất cháy (sự khơi mào).

* Quá trình cháy có tỏa nhiệt và phát sáng.

* Trong điều kiện có càng nhiều khí oxygen, sự cháy diễn ra càng mạnh và càng tỏa nhiều nhiệt.

+ Oxy với quá trình đốt cháy nhiên liệu:

* Trong điều kiện có oxygen và được khơi mào, nhiên liệu sẽ cháy và phát sinh ngọn lửa.

* Ánh sáng và nhiệt tỏa ra từ quá trình đốt cháy nhiên liệu đó được dùng để thắp sáng, sưởi ấm, nấu chín thức ăn hoặc làm các hoạt động máy móc, phương tiện giao thông …

Chú ý:

* Biểu tượng tam giác lửa có ý nghĩa là muốn có ngọn lửa phải đủ đồng thời cả 3 yếu tố: chất đốt (nhiên liệu), nhiệt và oxygen. Vì vậy muốn dập tắt đám cháy, ta chỉ cần làm mất đi một trong 3 yếu tố trong tam giác lửa.

* Ngọn lửa thường được dập tắt bằng cách “làm mát” hoặc ngăn nhiên liệu tiếp xúc với nguồn oxygen. Tuy nhiên không có chất dập lửa vạn năng, tùy từng loại chất cháy mà người ta lựa chọn chất dập lửa cho phù hợp.

Ví dụ: Dập tắt đám cháy gỗ bằng nước, nhưng không thể dùng nước để dập tắt đám cháy do xăng, dầu.

II – Không khí

1. Thành phần của không khí

- Thành phần của không khí được thể hiện trong hình sau:

Chú ý: Khí hiếm còn được gọi là khí trơ, là những khí ít có khả năng tác dụng với chất khác. Ví dụ như helium, neon …

2. Vai trò của không khí đối với tự nhiên

- Không khí là một yếu tố không thể thiếu đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật trên Trái Đất. Mỗi thành phần trong không khí có vai trò riêng đối với tự nhiên, ví dụ:

+ Oxygen cần cho sự hô hấp của con người, động vật, thực vật…

+ Carbon dioxide cần cho sự quang hợp.

+ Nitơ cung cấp một phần dưỡng chất cho sinh vật.

+ Hơi nước góp phần ổn định nhiệt độ của Trái Đất và là nguồn gốc sinh ra mây, mưa.

Chú ý: Chu trình của oxygen trong tự nhiên:

Chu trình oxygen trong tự nhiên được thể hiện như sau: Quá trình hô hấp và đốt cháy nhiên liệu lấy oxygen từ không khí và thải ra khí carbon dioxide. Tuy nhiên, cây xanh nhờ quá trình quang hợp lại hấp thu khí carbon dioxide và giải phóng ra khí oxygen.

3. Sự ô nhiễm không khí và một số biện pháp bảo vệ môi trường không khí

- Ô nhiễm không khí là khi không khí có sự thay đổi lớn về thành phần, chủ yếu là do khói, bụi hoặc các khí lạ khác.

- Không khí bị ô nhiễm có thể xuất hiện mùi khó chịu, làm giảm tầm nhìn, gây biến đổi khí hậu, ảnh hưởng xấu tới môi trường tự nhiên và sức khỏe sinh vật.

a/ Một số chất và nguồn gây ô nhiễm không khí.

- Các chất chính gây ô nhiễm không khí là: carbon monoxide, carbon dioxide, nitrogen dioxide, sulfur dioxide …

- Hai nguồn gây ô nhiễm chính là ô nhiễm từ tự nhiên và ô nhiễm do con người gây ra.

+ Nguồn gây ô nhiễm không khí do tự nhiên: phấn hoa, núi lửa, cháy rừng…

+ Nguồn gây ô nhiễm không khí do con người: rác thải, phương tiện giao thông, các nhà máy sản xuất, hoạt động nông nghiệp, sinh hoạt, cháy rừng…

- Không khí trong nhà cũng có thể bị ô nhiễm. Một số nguồn gây ô nhiễm không khí trong nhà là: sơn tường, khói thuốc, hóa chất tẩy rửa …

b/ Những ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đến con người và tự nhiên.

- Ô nhiễm không khí có thể gây ngứa mắt, đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn, kích thích đường hô hấp, dị ứng … và một số bệnh như hen suyễn, ung thư phổi … làm giảm khả năng hoạt động thể chất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người.

- Ngoài ra, ô nhiễm không khí còn ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, gây ra một số hiện tượng như hạn hán, băng tan, mù quang hóa, mưa acid …

- Chú ý về hiện tượng hiệu ứng nhà kính:

+ Hiệu ứng nhà kính có tác dụng giữ cho Trái Đất không quá lạnh. Hơi nước và khí carbon dioxide là hai chất chính đóng góp vào hiệu ứng nhà kính.

+ Tuy nhiên, nhiều hoạt động của con người đã làm tăng lượng carbon dioxide trong khí quyển, khiến nhiệt độ Trái Đất tăng, gây ra sự “nóng lên toàn cầu” và “biến đổi khí hậu”.

+ Các tác động của sự nóng lên toàn cầu bao gồm: mực nước biển dâng, hạn hán, sa mạc hóa …

c/ Biện pháp bảo vệ môi trường không khí

- Kiểm soát khí thải là một trong những biện pháp chính để giảm ô nhiễm không khí.

- Một số biện pháp để bảo vệ môi trường không khí như:

+ Trồng nhiều cây xanh trong khuôn viên bệnh viện, trường học, ủy ban, trạm xá, hai bên đường giao thông …

+ Tuyên truyền và nâng cao ý thức của con người: phát động ngày vì môi trường, tuyên truyền trên đài phát thanh hàng ngày …

+ Xây dựng hệ thống giao thông công cộng an toàn thân thiện với môi trường.

+ Giảm thiểu hoạt động đốt rác thải nông nghiệp, đốt nương làm rẫy …

III – Tổng kết

- Oxygen là khí không màu, không mùi, không vị và ít tan trong nước.

- Oxygen duy trì sự sống và sự cháy.

- Thành phần của không khí bao gồm: oxygen, nitơ, carbon dioxide, hơi nước, khí hiếm, … Trong đó oxygen chiếm khoảng 1/5 thể tích không khí.

- Không khí có vai trò quan trọng đối với tự nhiên.

- Ô nhiễm không khí có ảnh hưởng xấu tới môi trường tự nhiên và đời sống sinh vật.

- Cần thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường không khí.

Xem thêm lời giải bài tập KHTN lớp 6 sách Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài tập chủ đề 3 và 4

Bài 8: Một số vật liệu, nhiên liệu và nguyên liệu thông dụng

Bài 9: Một số lương thực - thực phẩm thông dụng

Bài 10: Hỗn hợp, chất tinh khiết, dung dịch

Bài 11: Tách chất ra khỏi hỗn hợp