Trường hợp nào bị cấm kết hôn? Làm giấy kết hôn ở đâu mới nhất 2025?

1. Trường hợp nào bị cấm kết hôn?

Kết hôn là quyền của mỗi cá nhân, nhưng phải tuân thủ các quy định pháp luật về điều kiện kết hôn. Theo Điều 8 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, các điều kiện kết hôn được quy định như sau:

"Điều 8. Điều kiện kết hôn
1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:

a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;

b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;

c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;

d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.

2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính".

Do đó, để có thể kết hôn, cá nhân cần đảm bảo đáp ứng các điều kiện nêu trên. Bên cạnh đó, những người đủ điều kiện kết hôn cũng chỉ được kết hôn nếu không thuộc các trường hợp bị cấm theo Điều 5 của Luật Hôn nhân và Gia đình. Các trường hợp bị cấm bao gồm:

• Kết hôn giả tạo: Đây là việc hai người đồng ý kết hôn dựa trên các thỏa thuận hoặc hợp đồng được giấu kín nhằm đạt được những mục đích khác, chẳng hạn như xuất nhập cảnh, cư trú, nhập quốc tịch hoặc hưởng ưu đãi từ Nhà nước mà không nhằm mục đích xây dựng gia đình.
• Tảo hôn: Là việc kết hôn khi một hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định (nam chưa đủ 20 tuổi, nữ chưa đủ 18 tuổi).
• Cưỡng ép kết hôn: Là hành vi đe dọa, uy hiếp tinh thần, hoặc hành hạ để buộc người khác kết hôn trái ý muốn.
• Lừa dối kết hôn: Là hành vi cố tình làm cho bên kia hiểu sai về đối tượng, tính chất hoặc nội dung quan hệ hôn nhân.
• Cản trở kết hôn: Là hành vi ngăn cản việc kết hôn của người đủ điều kiện bằng các biện pháp đe dọa hoặc uy hiếp.
• Kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng khi đã có vợ/chồng: Chỉ những người chưa có vợ/chồng hoặc đã ly hôn theo quyết định của Tòa án mới được phép kết hôn. Những trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý theo pháp luật.
• Kết hôn hoặc sống chung như vợ chồng giữa những người có mối quan hệ huyết thống: Việc này bao gồm những người cùng dòng máu trực hệ hoặc có quan hệ họ hàng trong ba đời, nhằm ngăn chặn các rủi ro về sức khỏe cho thế hệ sau.
• Yêu cầu về tài sản trong hôn nhân: Việc đòi hỏi tài sản quá mức như điều kiện để kết hôn cũng bị cấm.
• Lợi dụng quyền về hôn nhân để mua bán người hoặc xâm phạm quyền lợi của người khác: Hành vi này sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo quy định pháp luật.

2. Làm giấy kết hôn ở đâu?

Theo quy định tại Điều 17 và Điều 37 của Luật Hộ tịch 2014, việc xác định nơi đăng ký kết hôn được quy định như sau:

Ủy ban nhân dân cấp huyện là cơ quan có thẩm quyền đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài, bao gồm các trường hợp:

• Giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài;
• Giữa công dân Việt Nam cư trú trong nước và công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài;
• Giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau;
• Giữa công dân Việt Nam có đồng thời quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài.

Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền đăng ký kết hôn trong trường hợp không có yếu tố nước ngoài.

Như vậy, nơi đăng ký kết hôn có thể là Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã, tùy thuộc vào yếu tố liên quan đến quốc tịch của các bên.

3. Thủ tục đăng ký kết hôn

Căn cứ Điều 17 và Điều 37 Luật Hộ tịch 2014, khi làm Giấy đăng ký kết hôn, hai bên nam nữ đến UBND cấp huyện hoặc UBND cấp xã, cụ thể:

• Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của một trong hai bên nam, nữ khi thực hiện đăng ký kết hôn không có yếu tố nước ngoài.
• Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi cư trú của công dân Việt Nam khi thực hiện đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài. Đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài được hiểu là việc đăng ký kết hôn:
  • Giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài;
  • Giữa công dân Việt Nam cư trú ở trong nước với công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài; giữa công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài với nhau;
  • Giữa công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài với công dân Việt Nam hoặc với người nước ngoài.

3.1. Thủ tục đăng ký kết hôn không có yếu tố nước ngoài (UBND cấp xã)

3.1.1. Thành phần hồ sơ

3.1.2. Trình tự, thủ tục

Thời hạn giải quyết: Ngay trong ngày tiếp nhận hồ sơ; trường hợp nhận hồ sơ sau 15 giờ mà không giải quyết được ngay thì trả kết quả trong ngày làm việc tiếp theo. Trường hợp cần xác minh điều kiện kết hôn của hai bên nam, nữ thì thời hạn giải quyết không quá 05 ngày làm việc.

Lưu ý:

3.1.3. Lệ phí

Miễn lệ phí. Phí cấp bản sao Trích lục kết hôn (nếu có yêu cầu) thực hiện theo quy định tại Thông tư số 281/2016/TT-BTC ngày 14/11/2016 của Bộ Tài chính.

3.2. Thủ tục đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài (UBND cấp huyện)

3.2.1. Thành phần hồ sơ

3.2.2. Trình tự, thủ tục

Thời hạn giải quyết: 15 ngày làm việc.

Lưu ý:

3.2.3. Lệ phí

Mức lệ phí cụ thể do Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quyết định. Miễn lệ phí cho người thuộc gia đình có công với cách mạng; người thuộc hộ nghèo; người khuyết tật.

4. Xử lý hành vi kết hôn trái pháp luật

4.1. Thẩm quyền xử lý kết hôn trái pháp luật

Theo khoản 1 Điều 11 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Tòa án có thẩm quyền xử lý kết hôn trái pháp luật theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình và pháp luật tố tụng dân sự. Tòa án sẽ căn cứ vào:

• Yêu cầu của đương sự;
• Điều kiện kết hôn theo Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014;
• Điều kiện công nhận quan hệ hôn nhân theo Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.

4.2. Trường hợp hai bên kết hôn trái pháp luật vẫn không có đủ các điều kiện kết hôn tại thời điểm Tòa án giải quyết

Theo quy định tại khoản 3 Điều 4 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP, trường hợp hai bên đã đăng ký kết hôn nhưng tại thời điểm Tòa án giải quyết hai bên kết hôn vẫn không có đủ các điều kiện kết hôn quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì thực hiện như sau:

• Nếu có yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật thì Tòa án quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật;
• Nếu một hoặc cả hai bên yêu cầu ly hôn hoặc yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án bác yêu cầu của họ và quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật.

Trong các trường hợp trên thì Tòa án áp dụng quy định tại Điều 12 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 để giải quyết hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn trái pháp luật.

4.3. Trường hợp cả hai bên kết hôn đã có đủ điều kiện kết hôn tại thời điểm Tòa án giải quyết

Căn cứ vào Khoản 2 Điều 11 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, khoản 2 Điều 4 Thông tư liên tịch 01/2016/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP quy định về trường hợp tại thời điểm kết hôn, hai bên kết hôn không có đủ điều kiện kết hôn nhưng sau đó có đủ điều kiện kết hôn quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 thì Tòa án xử lý như sau:

• Nếu hai bên kết hôn cùng yêu cầu Tòa án công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án quyết định công nhận quan hệ hôn nhân đó kể từ thời điểm các bên kết hôn có đủ điều kiện kết hôn.
• Nếu một hoặc hai bên yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật hoặc có một bên yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân hoặc có một bên yêu cầu ly hôn còn bên kia không có yêu cầu thì Tòa án quyết định hủy việc kết hôn trái pháp luật.
• Trường hợp có đơn khởi kiện, đơn yêu cầu Tòa án giải quyết thì quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con; quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm kết hôn đến thời điểm hủy việc kết hôn trái pháp luật được giải quyết theo quy định tại Điều 12 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
• Trường hợp hai bên cùng yêu cầu Tòa án cho ly hôn hoặc có một bên yêu cầu ly hôn còn bên kia yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án giải quyết cho ly hôn. Trong trường hợp này:
  • Quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con từ thời điểm kết hôn đến thời điểm ly hôn được giải quyết theo quy định về quyền, nghĩa vụ của cha, mẹ, con khi ly hôn;
  • Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm kết hôn đến trước thời điểm đủ điều kiện kết hôn được giải quyết theo quy định tại Điều 16 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014;
  • Quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng giữa các bên từ thời điểm đủ điều kiện kết hôn đến thời điểm ly hôn được giải quyết theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.

4.4. Xử phạt kết hôn trái pháp luật theo quy định hiện hành?

Theo quy định tại Điều 59 Nghị định 82/2020/NĐ-CP thì hành vi vi phạm quy định về kết hôn, vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng sẽ bị xử lý vi phạm hành chính như sau:

• Phạt tiền từ 03 - 05 triệu đồng nếu có một trong các hành vi:
  • Đang có vợ/chồng mà kết hôn với người khác, chưa có vợ/chồng mà kết hôn với người mà mình biết rõ đã có vợ/chồng.
  • Kết hôn giữa người đã từng là cha mẹ nuôi và con nuôi; giữa cha chồng và con dâu; giữa mẹ vợ và con rể, giữa cha dượng với con riêng của vợ và giữa mẹ kế với con riêng của chồng.
• Phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng đối với hành vi:
  • Kết hôn với người có cùng dòng máu trực hệ.
  • Kết hôn với người có họ trong phạm vi 03 đời.
  • Kết hôn giữa cha/mẹ nuôi với con nuôi.
• Bên cạnh đó, tại Điều 38 Nghị định 82/2020/NĐ-CP cũng quy định việc xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi sau:
  • Phạt tiền từ 01 - 03 triệu đồng nếu có hành vi sửa chữa, tẩy xóa hay làm sai lệch nội dung của giấy tờ được cơ quan thẩm quyền cấp để làm thủ tục kết hôn.
  • Phạt tiền từ 03 - 05 triệu đồng nếu có một trong các hành vi dưới đây:
    • Cho người khác sử dụng giấy tờ của người mình để làm thủ tục kết hôn hoặc sử dụng giấy tờ của người khác làm thủ tục kết hôn.
    • Cung cấp thông tin, tài liệu hoặc cam đoan sai sự thật về tình trạng hôn nhân của mình để kết hôn.
• Ngoài ra, còn bị áp dụng biện pháp khắc phục là: Kiến nghị cơ quan thẩm quyền xem xét và xử lý giấy chứng nhận kết hôn đã được cấp, giấy tờ, văn bản bị tẩy xóa hay sửa chữa làm sai lệch nội dung.
• Trường hợp hành vi vi phạm quy định về kết hôn mà có dấu hiệu tội phạm thì người vi phạm còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13, cụ thể:
  • Tội cưỡng ép kết hôn/cản trở hôn nhân tự nguyện và tiến bộ (bằng cách hành hạ, ngược đãi hay uy hiếp về mặt tinh thần/thủ đoạn khác; và đã bị xử lý vi phạm hành chính về hành vi này mà còn tái phạm): Bị phạt cảnh cáo; phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt từ 03 tháng - 03 năm (theo quy định tại Điều 181 Bộ luật Hình sự 2015).
  • Tội vi phạm chế độ hôn nhân một vợ/một chồng:
    • Hành vi này làm cho quan hệ hôn nhân của một/hai bên phải ly hôn hoặc đã bị xử lý vi phạm hành chính mà còn vi phạm: Bị phạt cảnh cáo; phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt từ 03 tháng - 01 năm (theo quy định tại Điều 182 Bộ luật Hình sự 2015).
    • Hành vi này làm cho vợ/chồng/con của một trong hai bên tự sát hoặc đã có quyết định huỷ kết hôn của Toà mà vẫn tiếp tục duy trì mối quan hệ: Bị phạt cảnh cáo; phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt từ 03 tháng - 01 năm (theo quy định tại Điều 182 Bộ luật Hình sự 2015).
• Tội tổ chức tảo hôn (hành vi tổ chức lấy vợ/chồng khi chưa đến tuổi, đã bị xử phạt vi phạm mà còn tiếp tục vi phạm): Bị phạt tiền từ 10 - 30 triệu đồng hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ cho đến 02 năm (theo quy định tại Điều 183 Bộ luật Hình sự 2015).

5. Các câu hỏi thường gặp

5.1. Thời gian xử lý đăng ký kết hôn là bao lâu?

Sau khi nộp đủ hồ sơ, nếu không có vấn đề gì, thủ tục cấp Giấy chứng nhận kết hôn sẽ được thực hiện trong vòng 3 ngày làm việc.

5.2. Có cần cả hai người có mặt để làm giấy kết hôn không?

Có, cả hai bên vợ chồng tương lai đều phải có mặt tại UBND để ký vào sổ đăng ký kết hôn và nhận Giấy chứng nhận kết hôn.

5.3. Nếu không có đủ giấy tờ cần thiết thì có được làm giấy kết hôn không?

Không, bạn cần cung cấp đầy đủ giấy tờ hợp lệ để tiến hành đăng ký kết hôn. Nếu thiếu bất kỳ giấy tờ nào, cán bộ tư pháp sẽ yêu cầu bổ sung trước khi tiếp tục thủ tục.

5.4. Đăng ký kết hôn tại nước ngoài có giá trị tại Việt Nam không?

Có, nếu bạn đăng ký kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài và tuân thủ quy định pháp luật của nước đó, Giấy chứng nhận kết hôn sẽ có giá trị. Tuy nhiên, bạn cần làm thủ tục ghi chú kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở Việt Nam để được công nhận.