Đất có sổ đỏ đang thế chấp tại ngân hàng thì có được phân chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân không?
Đất có sổ đỏ đang thế chấp tại ngân hàng thì có được phân chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân không?
1. Thế chấp sổ đỏ ngân hàng là gì?
Căn cứ khoản 1 Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về thế chấp tài sản như sau:
"Điều 317. Thế chấp tài sản
1. Thế chấp tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên thế chấp) dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và không giao tài sản cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận thế chấp).
2. Tài sản thế chấp do bên thế chấp giữ. Các bên có thể thỏa thuận giao cho người thứ ba giữ tài sản thế chấp."
Thế chấp sổ đỏ thực chấp là thế chấp quyền sử dụng đất: Trong trường hợp quyền sử dụng đất đang được thế chấp và tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sở hữu của bên thế chấp, thì tài sản gắn liền với đất cũng sẽ thuộc vào tài sản thế chấp. Các trường hợp ngoại lệ có thể được xác định thông qua thỏa thuận.
2. Xác định phần tài sản đang thế chấp tại ngân hàng là tài sản chung hay tài sản riêng
Đầu tiên, vợ chồng phải xác định phần tài sản đang thế chấp tại ngân hàng là tài sản chung hay tài sản riêng của vợ, chồng. Trong quy định tại Điều 33 Luật HN&GĐ 2014 đã giải thích rõ về tài sản chung của vợ chồng như sau:
“Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.”
Như vậy, khi xác định được đó là tài sản chung của vợ, chồng thì nghĩa vụ chung đối với tài sản của vợ chồng được quy định như sau (căn cứ Điều 37 Luật HN&GĐ 2014):
- Nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận xác lập, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại mà theo quy định của pháp luật vợ chồng cùng phải chịu trách nhiệm;
- Nghĩa vụ do vợ hoặc chồng thực hiện nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình;
- Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung;
- Nghĩa vụ phát sinh từ việc sử dụng tài sản riêng để duy trì, phát triển khối tài sản chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình;
- Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do con gây ra mà theo quy định của Bộ luật dân sự thì cha mẹ phải bồi thường;
- Nghĩa vụ khác theo quy định của các luật có liên quan.
Có nghĩa rằng, trong giao dịch thế chấp vay vốn tại ngân hàng được coi là khoản nợ chung của vợ chồng nên cả vợ và chồng cùng có nghĩa vụ chung là trả nợ cho ngân hàng dù vợ chồng đã ly hôn (căn cứ Điều 60 Luật HN&GĐ 2014)
3. Căn cứ chia tài sản trong thời kỳ hôn nhân
Căn cứ Điều 38, Điều 39, Điều 40 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định về việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân:
- Thời điểm có hiệu lực của việc chia tài sản chung của vợ chồng là thời điểm do vợ chồng thỏa thuận và được ghi trong văn bản; nếu trong văn bản không xác định thời điểm có hiệu lực thì thời điểm có hiệu lực được tính từ ngày lập văn bản.
- Trong trường hợp tài sản được chia mà theo quy định của pháp luật, giao dịch liên quan đến tài sản đó phải tuân theo hình thức nhất định thì việc chia tài sản chung của vợ chồng có hiệu lực từ thời điểm việc thỏa thuận tuân thủ hình thức mà pháp luật quy định.
Về bản chất, đất có sổ đỏ đang thế chấp tại ngân hàng vẫn được xem là tài sản của vợ chồng vì vậy vẫn được phép thỏa thuận chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân đối với mảnh đất này theo quy định pháp luật. Tuy nhiên vì liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của bên thứ ba là ngân hàng, nên sẽ phải được sự đồng ý và chấp thuận của bên nhận thế chấp (căn cứ Điều 321 Bộ luật dân sự 2015). Trong trường hợp bên ngân hàng không đồng ý thì vợ chồng phải thực hiện nghĩa vụ với ngân hàng xong, lúc đấy lại yêu cầu Tòa án chia tài sản.
Nên muốn phân chia tài sản trong trường hợp này thì có hai cách sau:
- Hai vợ chồng thực hiện xong việc trả nợ cho ngân hàng và nhận lại tài sản của mình, sau đó yêu cầu Tòa án chia.
- Thỏa thuận và được sự đồng ý của ngân hàng về việc phân chia tài sản chung vợ chồng khi ly hôn.
4. Khi nào thì thế chấp sổ đỏ bị vô hiệu
Căn cứ Điều 42 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:
"Điều 42. Chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bị vô hiệu
Việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bị vô hiệu khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
1. Ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của gia đình; quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình;
2. Nhằm trốn tránh thực hiện các nghĩa vụ sau đây:
a) Nghĩa vụ nuôi dưỡng, cấp dưỡng;
b) Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại;
c) Nghĩa vụ thanh toán khi bị Tòa án tuyên bố phá sản;
d) Nghĩa vụ trả nợ cho cá nhân, tổ chức;
đ) Nghĩa vụ nộp thuế hoặc nghĩa vụ tài chính khác đối với Nhà nước;
e) Nghĩa vụ khác về tài sản theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan."
Chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân đối với đất có sổ đỏ đang thế chấp tại ngân hàng bị vô hiệu khi:
- Ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của gia đình; quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
- Nhằm trốn tránh thực hiện các nghĩa vụ luật định.
Xem bài viết liên quan:
Quyền sở hữu trí tuệ có phải là tài sản riêng của vợ hoặc chồng hay không?
Tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng