Lý thuyết Lịch Sử 10 Bài 3 (Cánh diều): Sử học với các lĩnh vực khoa học khác

Lý thuyết Lịch Sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học khác

A. Lý thuyết Lịch Sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học khác

1. Sử học – môn khoa học mang tính liên ngành

- Để phục dựng được hoạt động của con người trong quá khứ, Sử học cần kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, như phương pháp lịch sử, phương pháp lô-gic, xử lí sử liệu, điền dã,… Sử học cũng khai thác tri thức của nhiều ngành khoa học có liên quan, đặc biệt là khoa học xã hội và nhân văn (Địa lí học, Tôn giáo học, Văn học, Nhân học,...)

- Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử diễn ra trong quá khứ đều gắn với những điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị - xã hội cụ thể. Nhà sử học không thể phục dựng lại một cách đầy đủ, toàn diện bức tranh về quá khứ nếu chỉ sử dụng những tri thức hoặc các phương pháp lịch sử đơn thuần.

- Một số đối tượng hoặc chủ để nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học cần có một nền tảng kiến thức vững chắc về lĩnh vực đó trước khi nghiên cứu chuyên sâu, như lịch sử kinh tế, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo,..

Hướng dẫn viên giới thiệu hiện vật tại bảo tàng Lịch sử quốc gia

2. Mối quan hệ giữa sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn

2.1. Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn

- Sự hình thành, phát triển của các ngành khoa học xã hội và nhân văn luôn có sự kết nối và gắn liền với tri thức lịch sử.

- Sự tồn tại và phát triển của Sử học không thể biệt lập và tách rời với các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

- Tri thức về lịch sử luôn đóng vai trò là một trong những nguồn tri thức nền tảng đối với khoa học xã hội và nhân vẫn ở mọi lĩnh vực.

- Trong số các ngành khoa học xã hội và nhân văn, Sử học có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với Khảo cổ học, Nhân học, Văn học, Địa lí học, Triết học. Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn - Sử, Sử - Địa, Sử - Triết, có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời.

2.2. Các ngành khoa học xã hội và nhân văn với sử học

- Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, các nhà sử học thường xuyên khai thác, sử dụng tri thức của các ngành khoa học khác.

- Những thông tin của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ Sử học tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử một cách toàn diện hơn, cụ thể và chính xác hơn.

- Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn là mối liên hệ gắn bó, thương hỗ và ngày càng quan trọng trong xu thế phát triển liên ngành, đa ngành của các lĩnh vực khoa học ngày nay.

3. Mối liên hệ giữa sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ

3.1. Sử học với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ

Sử học phục dựng và mô tả bốn cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử

- Mọi ngành khoa học tự nhiên và công nghệ đều có lịch sử. Muốn biết được lịch sử phát triển của ngành như thế nào, người ta cần đến sự hỗ trợ của sử học.

- Vai trò của sử học đối với các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ:

+ Nghiên cứu quá trình hình thành, phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và Công nghệ, đặc biệt là linh vực có truyền thống lâu đời như: Toán học, Vật lý Hoá học, Thiên văn học,..

+ Những công trình nghiên cứu về lịch sử ra đời và phát triển của các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ vừa cung cấp tri thức cho các lĩnh vực khoa học tự nhiên và Công nghệ, vừa đưa đến những hiểu biết sâu rộng về lịch sử tri thức, lịch sử văn minh của con người.

+ Lịch sử các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ là một bộ phận và có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại, phát triển của các lĩnh vực khoa học này. Sự tổng kết về lịch sử giúp những người làm khoa học tự nhiên và Công nghệ điều chỉnh hoạt động hiệu quả hơn, tiến bộ hơn, nảy sinh những ý tưởng khoa học mới, hạn chế lặp lại sai lầm, đồng thời thúc đẩy sự hiểu biết của đại chúng đối với khoa học.

3.2. Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ với sử học

- Khoa học tự nhiên và công nghệ có mối quan hệ tương hỗ với Sử học.

+ Các ngành khoa học tự nhiên và công nghệ cung cấp nguồn dữ liệu rộng lớn và đa dạng cho các nhà sử học, thông qua đó, nhà sử học có thể miêu tả, trình bày lịch sử một cách toàn diện, cụ thể và chính xác hơn.

+ Các lĩnh vực công nghệ thông tin, viễn thảm, hệ thống thông tin địa lí (GIS), trị tuệ nhân tạo, internet vạn vật, thực tế ảo, hỗ trợ các nhà sử học một cách hiệu quả trong quá trình thu thập và xử lí sử liệu trình bày và tái hiện quá khứ.

Ứng dụng công nghệ tương tác 3D trong tham quan bảo tàng lịch sử

B. Bài tập trắc nghiệm Lịch sử 10 Bài 3: Sử học với các lĩnh vực khoa học khác

Câu 1. Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, thành tựu của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ đắc lực cho việc

A. dự đoán, dự báo tương lai.

B. tìm hiểu, phục dựng quá khứ.

C. xác định đối tượng nghiên cứu.

D. xác định phương pháp nghiên cứu.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích: Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, thành tựu của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ đắc lực cho việc tìm hiểu, phục dựng lại quá khứ.

Câu 2. Những thông tin của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ Sử học tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử một cách

A. tiến bộ, khách quan và trung thực hơn.

B. phiến diện, khách quan và tiến bộ hơn.

C. toàn diện, cụ thể và chính xác hơn.

D. chủ quan, tiến bộ và chính xác hơn.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: Những thông tin của các ngành khoa học xã hội và nhân văn hỗ trợ Sử học tìm hiểu và nghiên cứu lịch sử một cách toàn diện hơn, cụ thể và chính xác hơn.

Câu 3. Nhận định nào sau đây đúng về mối quan hệ giữa sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn?

A. Mối quan hệ gắn bó, tương hỗ hai chiều.

B. Tồn tại biệt lập, không có sự giao thoa với nhau.

C. Sử học chi phối các ngành khoa học xã hội và nhân văn.

D. Các ngành khoa học xã hội và nhân văn chi phối sử học.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích: Mối liên hệ giữa Sử học với các ngành khoa học xã hội và nhân văn là mối liên hệ gắn bó, thương hỗ và ngày càng quan trọng trong xu thế phát triển liên ngành, đa ngành của các lĩnh vực khoa học ngày nay.

Câu 4. Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO công nhận thành phố Chi-chen I-ít-da (Tây Ban Nha) là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm nào?

A. Năm 1996

B. Năm 1997

C. Năm 1998

D. Năm 1999

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO công nhận thành phố Chi-chen I-ít-da (Tây Ban Nha) là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 1998

Câu 5. Em hãy cho biết thông tin dưới đây đúng hay sai?

“Năm 1998, Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO thông qua Nghị quyết di danh Chi-chen I-ít-da - Thành phố thời tiền thực dân Tây Ban Nha, vào Danh mục Di sản Văn hóa Thế giới”

A. Đúng

B. Sai

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích: Năm 1998, Ủy ban Di sản Thế giới của UNESCO thông qua Nghị quyết di danh Chi-chen I-ít-da - Thành phố thời tiền thực dân Tây Ban Nha, vào Danh mục Di sản Văn hóa Thế giới”

Câu 6. Tổ chức UNESCO công nhận Khu du tích Hoàng thành Thăng Long (Việt Nam) là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm nào?

A.2010

B. 2009

C. 2008

D. 2007.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích: Tổ chức UNESCO công nhận Khu du tích Hoàng thành Thăng Long (Việt Nam) là Di sản Văn hóa Thế giới vào ngày 31/7/2010.

Câu 7. Để khôi phục và làm nổi bật giá trị của Khu di tích Hoàng thành Thăng Long, sử học đã khai thác và sử dụng tri thức, phương pháp nghiên cứu của các ngành khoa học nào?

A. Tâm lí học, Chính trị học, Triết học; Nhân học, Cổ sinh vật học,…

B. Thiên văn học, Địa lí tự nhiên; Sinh học; Vật lí học; Tin học,…

C. Địa chất học; Cổ sinh vật học; Dân tộc học; Vật lí lượng tử,…

D. Khảo cổ học, Địa lí học, Văn hóa, Tôn giáo học, Kiến trúc, Nghệ thuật,…

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích: Để khôi phục và làm nổi bật giá trị của Khu di tích Hoàng thành Thăng Long, sử học đã khai thác và sử dụng tri thức, phương pháp nghiên cứu của các ngành khoa học, như: Khảo cổ học, Địa lí học, Văn hóa, Tôn giáo học, Kiến trúc, Nghệ thuật,…

Câu 8. Địa lí tự nhiên cung cấp dữ liệu để các nhà sử học nghiên cứu về

A. lịch sử khu vực, vùng miền; các sự kiện, hiện tượng gắn với địa hình, khí hậu…

B. quá trình làm ra lịch và cách tính thời gian của con người trong lịch sử.

C. sự sáng tạo của con người trong quá trình vận động phát triển xã hội.

D. nguồn gốc nhân chủng, đặc điểm hình thể của các tộc người.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích: Địa lí tự nhiên cung cấp dữ liệu để các nhà sử học nghiên cứu về lịch sử khu vực, vùng miền; các sự kiện, hiện tượng lịch sử gắn với địa hình, khí hậu, tài nguyên…

Câu 9. Em hãy cho biết nhận định dưới đây đúng hay sai?

“Sử học -môn khoa học mang tính liên ngành”

A. Đúng

B. Sai

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

- Sử học là môn khoa học mang tính liên ngành, vì:

+ Để phục dựng được hoạt động của con người trong quá khứ, Sử học cần kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu. Sử học cũng khai thác tri thức của nhiều ngành khoa học có liên quan, đặc biệt là khoa học xã hội và nhân văn.

+ Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử diễn ra trong quá khứ đều gắn với những điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị - xã hội cụ thể. Nhà sử học không thể phục dựng lại một cách đầy đủ, toàn diện bức tranh về quá khứ nếu chỉ sử dụng những tri thức hoặc các phương pháp lịch sử đơn thuần.

+ Một số đối tượng hoặc chủ để nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học cần có một nền tảng kiến thức vững chắc về lĩnh vực đó trước khi nghiên cứu chuyên sâu.

Câu 10. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng lý do sử học là môn khoa học mang tính liên ngành?

A. Sử học là khoa học cơ bản, nền tảng của các ngành khoa học khác.

B. Để phục dựng quá khứ, cần kết hợp sử dụng nhiều phương pháp nghiên cứu.

C. Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử đều gắn với những điều kiện, bối cảnh cụ thể.

D. Một số đối tượng nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học có nền tảng kiến thức vững chắc.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích:

- Sử học là môn khoa học mang tính liên ngành, vì:

+ Để phục dựng được hoạt động của con người trong quá khứ, Sử học cần kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu. Sử học cũng khai thác tri thức của nhiều ngành khoa học có liên quan, đặc biệt là khoa học xã hội và nhân văn.

+ Mọi sự kiện, hiện tượng lịch sử diễn ra trong quá khứ đều gắn với những điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị - xã hội cụ thể. Nhà sử học không thể phục dựng lại một cách đầy đủ, toàn diện bức tranh về quá khứ nếu chỉ sử dụng những tri thức hoặc các phương pháp lịch sử đơn thuần.

+ Một số đối tượng hoặc chủ để nghiên cứu đòi hỏi nhà sử học cần có một nền tảng kiến thức vững chắc về lĩnh vực đó trước khi nghiên cứu chuyên sâu.

Câu 11. Ngành khoa học nào dưới đây không thuộc nhóm ngành khoa học xã hội và nhân văn?

A. Văn học.

B. Tôn giáo học.

C. Chính trị học.

D. Địa lí tự nhiên.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: D

Giải thích: - Địa lí tự nhiên thuộc nhóm ngành khoa học tự nhiên.

Câu 12. Ngành khoa học nào dưới đâythuộc nhóm ngành khoa học xã hội và nhân văn?

A. Tin học.

B. Sinh học.

C. Nhân học.

D. Thiên văn học.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: - Nhân học thuộc nhóm ngành khoa học xã hội và nhân văn.

Câu 13. Đối với các ngành khoa học xã hội và nhân văn, tri thức lịch sử luôn

A. đóng vai trò là một trong những nguồn tri thức nền tảng.

B. là một bộ phận biệt lập, tách rời, không có sự kết nối.

C. cung cấp mọi thông tin, sự hiểu biết về các ngành đó.

D. biệt lập, không có sự gắn kết, giao thoa với nhau.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: A

Giải thích: Tri thức về lịch sử luôn đóng vai trò là một trong những nguồn tri thức nền tảng đối với khoa học xã hội và nhân văn ở mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong việc nghiên cứu sự hình thành, biến đổi của các lĩnh vực thuộc đời sống văn hóa và xã hội của con người.

Câu 14. Đối với ngành khoa học xã hội và nhân văn, tri thức về lĩnh vực nào sau đây đóng vai trò là một trong những nguồn tri thức nền tảng?

A. Địa lí nhân văn.

B. Sử học.

C. Toán học.

D. Vật lí học.

Hiển thị đáp án  

Đáp án: B

Giải thích: Tri thức về lịch sử luôn đóng vai trò là một trong những nguồn tri thức nền tảng đối với khoa học xã hội và nhân văn ở mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong việc nghiên cứu sự hình thành, biến đổi của các lĩnh vực thuộc đời sống văn hóa và xã hội của con người.

Câu 15. Trong số các ngành khoa học xã hội và nhân văn, Sử học có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với

A. Toán học, Khảo cổ học, Địa lí tự nhiên, Nhân học,…

B. Văn học, Địa lí nhân văn, Triết học, Vật lí học,…

C. Khảo cổ học, Nhân học, Văn học, Địa lí nhân văn,…

D. Tin học, Triết học, dân tộc học, chính trị học, hóa học…

Hiển thị đáp án  

Đáp án: C

Giải thích: Trong số các ngành khoa học xã hội và nhân văn, Sử học có mối liên hệ đặc biệt gần gũi với Khảo cổ học, Nhân học, Văn học, Địa lí học, Triết học. Trong nhiều trường hợp, mối liên hệ Văn - Sử, Sử - Địa, Sử- Triết, có sự gắn kết và giao thoa không thể tách rời.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Lịch Sử 10 sách Cánh diều hay, chi tiết khác: