Kinh tế Pháp luật 10 Bài 1 (Chân trời sáng tạo): Nền kinh tế và các hoạt động của nền kinh tế

Giải KTPL 10 Bài 1: Nền kinh tế và các hoạt động của nền kinh tế

Mở đầu trang 7 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy quan sát các tranh dưới đây và thực hiện yêu cầu.

Nêu các hoạt động kinh tế được mô tả trong tranh và chia sẻ hiểu biết của em về các hoạt động kinh tế đó.

Trả lời:

- Tranh 1: Nuôi trồng thủy hải sản. Đây là hoạt động nuôi trồng các loại động thực vật thủy sinh ở các môi trường nước ngọt, nước mặn với mục đích bán lại cho các cửa hàng, nhà hàng hoặc bán trực tiếp cho người tiêu dùng.

- Tranh 2: Gian hàng thủy sản. Đây là hoạt động buôn bán các loại hàng thủy sản (tôm, cua, cá, …) cho người tiêu dùng

- Tranh 3: Chế biến hải sản. Đây là hoạt động tiêu dùng sản phẩm thủy sản để phục vụ nhu cầu của người dùng.

- Tranh 4: May quần áo. Đây là hoạt động sản xuất các sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu may mặc, thời trang của con người.

- Tranh 5. Cửa hàng quần áo. Đây là hoạt động phân phối sản phẩm quần áo tới tay người tiêu dùng.

1. Hoạt động sản xuất

Câu hỏi trang 7 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp: Anh D quyết định chuyển toàn bộ diện tích đất trồng lúa của gia đình sang trồng bưởi da xanh với quy mô 450 gốc. Không chỉ chăm sóc tỉ mỉ, anh D còn tích cực học hỏi các kĩ thuật trồng trọt, áp dụng biện pháp cắt tỉa cành, hạn chế sử dụng phân hóa học, ưu tiên dùng phân hữu cơ, phân vi sinh làm cho cây bưởi ngày càng sai quả. Anh D còn tận dụng đất dưới tán cây để trồng cây họ đậu, vừa tạo cho khu vườn không gian hai tầng đẹp mắt, vừa đem lại hiệu quả kinh tế cao. Mỗi năm, gia đinhg anh cung cấp ra thị trường nhiều nông sản sạch, có giá trị cao.

Câu hỏi: Hoạt động sản xuất trên đã mang lại hiệu quả như thế nào cho gia đình anh D và xã hội.

Trả lời:

- Hiệu quả cho gia đình anh D: đem lại hiệu quả kinh tế cao, tạo ra thu nhập lớn, từ đó giúp cho đời sống gia đình được nâng cao.

- Hiệu quả cho xã hội: cung cấp cho thị trường nhiều nông sản sạch, có giá trị cao.

2. Hoạt động phân phối - trao đổi

Câu hỏi trang 7 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.

Trường hợp 1. Doanh nghiệp dệt may T trúng thầu sản xuất áo bảo hộ lao động, cung cấp cho các đối tác ở châu Âu nên đã thu hẹp sản xuất áo sơ mi nam, nữ, đầu tư máy móc và nhân công hoàn thành các đơn hàng. Nhờ nhanh nhạy năm bắt kịp xu hướng, các đơn hàng gia tăng đáng kể, doanh thu và lợi nhuận tăng, giảm bớt thiệt hại do việc tạm dừng các đơn hàng may mặc, doanh nghiệp có điều kiện duy trì sản xuất, tăng thu nhập cho công nhân.

Câu hỏi:

- Nhận xét về quyết định phân bố nguồn lực sản xuất và phân chia kết quả sản xuất của các doanh nghiệp dệt may trong trường hợp trên.

- Nêu vai trò của hoạt động phân phối đối với người sản xuất và người tiêu dùng.

Trả lời:

- Nhận xét: Việc thu hẹp sản xuất áo sơ mi nam, nữ và tăng đầu tư máy móc, nhân công hoàn thành các đơn hàng quần áo bảo hộ thể hiện sự linh hoạt, nhạy bén trong việc nắm bắt kịp xu hướng của thị trường đem lại hiệu quả, doanh thu và lợi nhuận cho doanh nghiệp.

- Vai trò: Hoạt động phân phối đóng vai trò phân chia các yếu tố của quá trình sản xuất và tiêu dùng. Hoạt động phân phối phù hợp sẽ góp phần vào sự phát triển sản xuất và tiêu dùng.

Câu hỏi trang 8 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.

Trường hợp 2. Nhiều siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi trong cả nước đã linh động triển khai các dịch vụ đặt hàng trực tuyến khi nhận thấy nhu cầu mua sắm trực tuyến của khách hàng đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là trong tình hình dịch bệnh. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp trên còn triển khai nhóm nhân viên “đi chợ hộ”, giao hàng trực tiếp hoặc khách hàng đến lấy theo khung giờ phù hợp.

Câu hỏi:

- Nêu vai trò của hoạt động trao đổi đối với người sản xuất và người tiêu dùng.

- Hãy kể tên các hình thức trao đổi, mua bán trực tuyến khác mà em biết.

Trả lời:

- Vai trò của hoạt động trao đổi đối: hoạt động trao đổi đóng vai trò kết nối sản xuất với tiêu dùng, giúp người sản xuất bán được sản phẩm, duy trì, phát triển hoạt động sản xuất và đáp ứng nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng.

- Các hình thức trao đổi, mua bán trực tuyến mà em biết: mua bán trên các sàn thương mại điện tử trong và ngoài nước như Amazon, Shopee, Tiki; mua bán thông qua việc livestream trên facebook, các website….

3. Hoạt động tiêu dùng

Câu hỏi trang 8 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp: Chỉ còn vài ngày nữa, năm học mới sẽ chính thức bắt đầu nên lượng khách hàng đến nhà sách, siêu thị mua sắm đồ dùng học tập ngày càng tấp nập. Các sản phẩm như sách giáo khoa, vở và đồ dùng học tập được khách hàng lựa chọn nhiều. Với mẫu mã đẹp, chất lượng và giá cả hợp lí, các thương hiệu nổi tiếng trong nước thu hút được sự quan tâm của khách hàng. So với các năm trước, người tiêu dùng Việt Nam hiện nay không chỉ quan tâm đến mục đích sử dụng mà còn chú ý đến nguồn gốc, nguyên liệu sản xuất nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe.

Câu hỏi:

- Thị hiếu của người tiêu dùng thay đổi như thế nào so với các năm trước?

- Hoạt động tiêu dùng có vai trò như thế nào đối với sản xuất, phân phối - trao đổi?

Trả lời:

- Thị hiếu của người tiêu dùng: so với các năm trước, người tiêu dùng Việt nam hiện nay không chỉ quan tâm đến mục đích sử dụng mà còn chú ý đến nguồn gốc, nguyên liệu sản xuất nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe.

- Vai trò của hoạt động tiêu dùng: hoạt động tiêu dùng là hoạt động con người sử dụng các sản phẩm được sản xuất nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất và tinh thần của mình. Tiêu dùng thúc đẩy hoạt động sản xuất phát triển, là mục đích của sản xuất.

4. Trách nhiệm của công dân trong việc tham gia vào các hoạt động kinh tế

Câu hỏi trang 9 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 1. Anh K dự định mở cửa hàng bán trà sữa ngay trước cổng trường học. Anh sẽ tìm mua nguyên liệu rẻ, bột trà chế biến từ bột màu, đường hóa học, hương vị chế tạo từ chất tổng hợp, … Anh cho rằng điều này không những tạo sự hấp dẫn của sản phẩm mà giá bán sẽ rẻ.

Câu hỏi:

- Em có nhận xét gì về dự định hoạt động kinh doanh của anh K?

- Em sẽ có lời khuyên như thế nào đối với anh K?

Trả lời:

- Nhận xét: Dự định hoạt động kinh doanh của anh K là không phù hợp, không tốt và sẽ không thể phát triển được. Vì anh K sử dụng nguyên liệu rẻ, không đảm bảo an toàn thực phẩm gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

- Lời khuyên đối với anh K: Anh nên sử dụng những nguyên liệu đảm bảo an toàn thực phẩm, vì đối tượng tiêu dùng mà anh hướng tới là trẻ nhỏ. Nguyên liệu đảm bảo an toàn có thể sẽ đắt hơn nhưng anh có thể cân bằng lại việc thu chi, có thể đem lại lợi nhuận ít nhưng sẽ lâu dài.

Câu hỏi trang 9 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 2. Với phương châm “Sức khỏe người tiêu dùng là tiêu chí hàng đầu”, doanh nghiệp Q luôn sản xuất các sản phẩm từ nguồn nguyên liệu tự nhiên, bao bì đóng gói thân thiện với môi trường. Nhiều năm qua, doanh nghiệp Q liên tục trồng cây xanh xung quanh nhà máy, tạo quang cảnh môi trường xanh, sạch. Doanh nghiệp cũng đầu tư kinh phí để cải thiện thiết bị sản xuất, xây dựng hệ thống xử lí xả thải, giảm thiểu tối đa nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Câu hỏi:

- Em có nhận xét gì về hoạt động của doanh nghiệp Q?

- Hoạt động đó có ý nghĩa như thế nào đối với kinh tế - xã hội?

Trả lời:

- Nhận xét: Hoạt động của doanh nghiệp Q có hiệu quả, vì doanh nghiệp hướng đến sức khỏe người tiêu dùng và sử dụng nguyên liệu thân thiện với môi trường, bảo vệ môi trường nên sẽ được nhiều nhà tiêu dùng hưởng ứng và ủng hộ.

- Hoạt động đó có ý nghĩa: cung cấp cho xã hội các sản phẩm đảm bảo an toàn sức khỏe, mô hình kinh doanh giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm môi trường sẽ tiết kiệm chi phí sản xuất, hướng đến phát triển bền vững.

Luyện tập

Luyện tập 1 trang 10 Kinh tế và Pháp luật 10: Trao đổi cùng các bạn và cho biết, em đồng tình hoặc không đồng tình với ý kiến nào. Giải thích vì sao?

a. Chỉ khi kinh doanh hàng hóa mới tạo ra lợi ích về kinh tế, từ đó thúc đẩy và phát triển kinh tế quốc gia.

b. Hoạt động tiêu dùng là căn cứ để xác định số lượng, chất lượng hàng hóa.

c. Hạn chế hoạt động sản xuất là biện pháp cần thiết để cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay.

d. Phân phối - trao đổi đóng vai trò là cầu nối thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng.

Trả lời:

- Ý kiến A. Không đồng tình. Vì: ngoài kinh doanh hàng hóa còn có các loại hình kinh doanh khác có thể đem đến lợi ích về kinh tế như ngành dịch vụ…

- Ý kiến B. Đồng tình. Vì: nhu cầu tiêu dùng ít hay nhiều sẽ xác định số lượng hàng hóa cần sản xuất là lớn hay nhỏ; chất lượng hàng hóa tốt sẽ được lựa chọn tiêu dùng nhiều.

- Ý kiến C. Không đồng tình. Vì: để cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường ở nước ta hiện nay cần phải thực hiện các biện pháp như đầu tư cải thiện thiết bị sản xuất, hệ thống xử lý rác thải, tạo cảnh quan môi trường xanh sạch…

- Ý kiến D. Đồng tình. Vì: phân phối - trao đổi là hoạt động kết nối giữa người bán và người mua, nhu cầu tiêu dùng nhiều thúc đẩy sản xuất và ngược lại.

Luyện tập 2 trang 10 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.

Trường hợp 1. Nhờ mô hình xe công nghệ mà thị trường dịch vụ taxi, “xe ôm” công nghệ, giao hàng nhanh, ... tại các thành phố lớn sôi động hơn. Việc này góp phần phát triển nền kinh tế - xã hội, tạo việc làm và nhu cầu sử dụng lao động, làm thay đổi thói quen tiêu dùng, sinh hoạt và di chuyển của người dân theo hướng tiện lợi, tích cực.

Câu hỏi:

- Xác định các hoạt động kinh tế mà các hãng xe công nghệ đang tham gia.

- Nêu những đóng góp mà các hãng xe công nghệ mang lại cho kinh tế.

Trường hợp 2. Ngày 8 tháng 3, K bàn với T cùng nhau góp một số tiền để dành mua hoa về bán. Nhờ khéo tay và ham học hỏi, K và T kết được những bó hoa vô cùng xinh sắn, rất được khách hàng yêu thích và ủng hộ. Việc kinh doanh trên đem lại cho K và T một số tiền nhỏ. Hai bạn dự định dùng số tiền ấy tham gia một khóa học về cắm hoa, nhằm phát triển năng khiếu của bản thân.

Câu hỏi:

- Xác định hoạt động kinh tế mà K và T đã tham gia.

- Nhận xét về việc làm của K và T khi tham gia vào hoạt động kinh tế trên.

Trường hợp 3. Xu hướng tiêu dùng xanh hiện nay đang được nhiều người quan tâm. Người tiêu dùng chuyển sang lựa chọn các sản phẩm như bình đựng nước bằng thủy tinh thay cho bình nhựa, sử dụng túi vải thay cho túi ni lông, … Điều này góp phần tạo nên được sản phẩm thân thiện môi trường, giảm chất thải và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Câu hỏi:

- Xác định hoạt động kinh tế trong trường hợp trên.

- Nhận xét về tác động của xu hướng “tiêu dùng xanh” đến đời sống xã hội.

Trả lời:

Trả lời trường hợp 1:

- Các hoạt động kinh tế mà các hãng xe công nghệ đang tham gia: dịch vụ vận chuyển, phân phối - trao đổi hàng hóa.

- Những đóng góp:

+ Góp phần phát triển nền kinh tế - xã hội

+ Tạo việc làm và nhu cầu sử dụng lao động

+ Làm thay đổi thói quen tiêu dùng, sinh hoạt và di chuyển của người dân theo hướng tiện lợi, tích cực.

Trả lời trường hợp 2:

- Hoạt động kinh tế mà K và T tham gia:

+ Hoạt động tiêu dùng (mua hoa để phục vụ mục đích của cá nhân);

+ Hoạt động sản xuất hàng hóa (bó hoa)

+ Hoạt động phân phối hàng hóa (bán hoa).

- Nhận xét: K và T khi tham gia hoạt động kinh tế rất nghiêm túc, hai bạn rất ham học hỏi và có năng khiếu nên tạo ra lợi nhuận khi kinh doanh; hai bạn còn biết sử dụng kết qủa của việc kinh doanh đó chính là lợi nhuận để đầu tư vào bản thân, phát triển năng khiếu, phục vụ cho hoạt động kinh doanh sau này.

Trả lời trường hợp 3:

- Hoạt động kinh tế trong trường hợp trên: hoạt động tiêu dùng.

- Nhận xét: xu hướng "Tiêu dùng xanh" góp phần thúc đẩy sản xuất các sản phẩm thân thiện môi trường, giảm chất thải và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Luyện tập 3 trang 11 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp. Gia đình M chuyên trồng và cung cấp các sản phẩm rau hữu cơ ra thị trường. Sau giờ học, M thường giúp bố mẹ đóng gói sản phẩm. Nhờ khả năng giao tiếp tốt, bố mẹ giao cho M nhiệm vụ trực điện thoại Trả lời: các đơn đặt hàng của khách hàng. M còn tìm tòi, giới thiệu sản phẩm giúp gia đình qua mạng xã hội, khiến mọi người biết đến nhiều hơn.

Câu hỏi:

- M đã tham gia hoạt động nào cùng gia đình? Em có ý kiến như thế nào về việc làm của M?

- Em sẽ làm gì để tham gia vào các hoạt động kinh tế phù hợp với lứa tuổi?

Trả lời:

- M đã tham gia hoạt động sản xuất và hoạt động phân phối hàng hóa cùng gia đình. Việc làm của M là phù hợp với lứa tuổi và khả năng của M, hoạt động của M đã đem lại lợi nhuận cho hoạt động kinh doanh của gia đình.

- Để tham gia vào hoạt động kinh tế phù hợp với lứa tuổi, em sẽ: học hỏi, trau dồi thêm các kiến thức, kĩ năng về sản xuất cũng như phân phối hàng hóa, phát huy điểm mạnh của bản thân nếu có, tìm hiểu nhu cầu tiêu dùng của người tiêu dùng.

Luyện tập 4 trang 11 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi:

Tình huống. Khu vực nhà B sinh sống có nhiều hộ sản xuất kinh doanh làm sợi bún, phở. Thấy hộ kinh doanh P thường xuyên để bún dưới đất, B về nhà nói chuyện với mẹ:

- Mẹ ơi, hộ kinh doanh P không che đậy bún để ruồi bọ bay vào, rất mất vệ sinh ạ!

Mẹ B thở dài:

- Vậy thôi, từ mai nhà mình không mua bún ở đó nữa.

B nói thêm:

- Hay là mình báo chính quyền đi, mẹ?

Nghe vậy, mẹ của B bảo:

- Nhưng cũng là tình làng nghĩa xóm. Khó nghĩ quá!

Câu hỏi:

- Em có đồng tình với hành động của B không? Vì sao?

- Nếu là B, em sẽ nói như thế nào với mẹ?

Trả lời:

- Em đồng tình với hành động của B. Vì B đã nhận ra và biết tố cáo hành vi kinh doanh sai trái, mất vệ sinh của hộ kinh doanh bún, góp phần giúp bảo vệ sức khỏe gia đình.

- Nếu là B, em sẽ nói với mẹ: hoạt động kinh doanh của hộ P là trái pháp luật, cần phải tố cáo để bảo vệ sức khỏe của cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng của sản phẩm.

Vận dụng

Vận dụng 1 trang 11 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy cùng các bạn lên ý tưởng cho kế hoạch kinh doanh một mặt hàng, phù hợp với đối tượng người mua là học sinh trung học phổ thông.

Trả lời:

- Một số ý tưởng kinh doanh phù hợp với đối tượng người mua là học sinh trung học phổ thông: thời trang, đồ dùng học tập, đồ lưu niệm, đồ dùng handmade.

- Đối với những bạn khéo tay, các bạn có thể lựa chọn kinh doanh các sản phẩm handmade từ len, giấy, gỗ, đồ tái chế để làm đồ dùng sinh hoạt hoặc quà tặng như: khăn len, khuyên tai, vòng tay, hộp dựng bút, mô hình,…

- Về việc giới thiệu sản phẩm, các bạn có thể giới thiệu sản phẩm của mình trên các trang mạng xã hội: trang cá nahan facebook, page trường, hoặc trong các buổi sinh hoạt chung toàn trường, các gian hàng, …

Vận dụng 2 trang 11 Kinh tế và Pháp luật 10: Em hãy tìm hiểu và viết bài giới thiệu một sản phẩm từ thiên nhiên với các bạn trong lớp.

Trả lời:

(*) Giới thiệu về son handmade:

- Son handmade là son được làm thủ công và sử dụng nguồn nguyên liệu do người sản xuất lựa chọn. Nguyên liệu làm có thể là các thành phần được mua tại các cửa hàng chuyên bán nguyên liệu mỹ phẩm hoặc người sản xuất tự điều chế từ các nguyên liệu thiên nhiên như: bơ, củ dền, sáp ong trắng, sáp đậu nành, …

- Công đoạn để sản xuất nên một thỏi son handmade thường trải qua 3 khâu, theo trình tự như sau: cân đếm tỉ lệ nguyên liệu sử dụng, đổ khuôn và kết thúc là khâu hoàn thiện. Sau khi chuẩn bị đủ nguyên liệu, người sản xuất sẽ tiến hành đong đếm nguyên liệu sử dụng theo tỉ lệ bí quyết của mình. Tiếp đó sẽ đổ hợp chất mới pha vào các khuôn có hình dạng thỏi son và giữ trong khoảng 1 - 2 giờ.

- Với nhiều ưu điểm nổi trội, son handmade ra đời đã tạo nên một trào lưu làm đẹp mới trong giới trẻ. Theo đó, những ưu điểm của son handmade được cụ thể như sau:

+ An toàn: Sử dụng các nguyên liệu thiên nhiên, không chứa chì cũng như các chất hóa học hay bảo quản, son handmade hoàn toàn lành tính và tốt cho vùng môi của mọi người.

+ Giá thành hợp lý: Son handmade có giá giao động chỉ từ vài chục đến vài trăm nghìn. So với nhiều loại son khác, mức giá này được đánh giá là hợp lý với túi tiền của mọi người.

- Vừa an toàn lại có giá thành hợp lý, đương nhiên son handmade là một lựa chọn mà bất kỳ bạn gái nào cũng không nên bỏ qua.  

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

Xem thêm lời giải bài tập Kinh tế pháp luật lớp 10 Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 2: Các chủ thể của nền kinh tế

Bài 3: Thị trường và chức năng của thị trường

Bài 4: Cơ chế thị trường

Bài 5: Giá cả thị trường và chức năng của giá cả thị trường

Bài 6: Ngân sách nhà nước và thực hiện pháp luật về ngân sách nhà nước