Giải Tin học 10 Bài 1 (Cánh diều): Dữ liệu, thông tin và xử lý thông tin

Giải bài tập Tin học lớp 10 Bài 1: Dữ liệu, thông tin và xử lý thông tin

Khởi động

Khởi động trang 5 Tin học lớp 10: Em hãy cho biết, thông tin và dữ liệu từ đâu mà có?

Trả lời:

- Nhờ các giác quan, con người nhận được các tín hiệu qua thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác, xúc giác từ thế giới xung quanh và chuyển thành thông tin trong bộ não.

- Từ đầu ra của các thiết bị thu nhận tín hiệu từ thế giới xung quanh, ta có dữ liệu.

- Ví dụ, em biết đến “Hội An có chùa Cầu với vòm mái cong rất độc đáo” khi xem tivi hoặc đọc báo hoặc đến thăm trực tiếp…

3. Bài toán xử lí thông tin

Hoạt động

Hoạt động trang 6 Tin học lớp 10: Theo em, “xử lí dữ liệu” và “xử lý thông tin” có gì khác nhau?

Trả lời:

“Xử lí dữ liệu” đầu vào để rút ra thông tin muốn biết và tiếp theo là “xử lý thông tin” để ra quyết định. Vậy “xử lí dữ liệu” để có thông tin và “xử lý thông tin” để ra quyết định.

Luyện tập

Bài 1 trang 9 Tin học lớp 10: Em hãy nêu một ví dụ minh họa về việc người gửi (không dùng máy tính) chuyển thông tin thành dữ liệu ở các dạng khác nhau để gửi cho người nhận.

Trả lời:

Ví dụ như:

- Bảng nhiệt độ trung bình của mỗi ngày trong tuần của thành phố Hà Nội.

- Hai bạn nói chuyện với nhau.

Bài 2 trang 9 Tin học lớp 10: Em hãy cho biết đầu vào và đầu ra của một bài toán xử lý thông tin là gì?

Trả lời:

Đầu vào có thể là dữ liệu hoặc thông tin. Từ những dữ liệu hoặc thông tin đó mới đưa ra các phương án giải quyết. Kết quả cuối cùng chính là đầu ra. Quá trình này có thể chia ra nhiều bước. Đầu ra của bước trước là đầu vào cho bước sau.

Vận dụng

Vận dụng trang 9 Tin học lớp 10: Từ ví dụ trong bài học, đầu vào là bảng điểm tổng kết các môn của học sinh cả lớp, em hãy kể thêm những thông tin có thể rút ra.

Gợi ý: Em hãy nêu ra một, hai mục đích xử lí thông tin khác.

Trả lời:

Dựa vào bảng điểm tổng kết các môn của học sinh cả lớp, có thể rút ra thông tin như: số lượng học sinh giỏi, khá, trung bình…; học sinh của lớp học tốt các môn tự nhiên hay xã hội; có thể xét chọn cho thi học sinh giỏi các môn …

Câu hỏi tự kiểm tra

Câu 1 trang 9 Tin học lớp 10: Con người làm gì khi muốn lưu trữ hay thay đổi thông tin.

Trả lời:

Khi muốn lưu trữ hay thay đổi thông tin, trước hết con người cần xử lý những dữ liệu vào rồi kết xuất ra thông tin dưới dạng con người có thể nghe, nhìn và hiểu được. Kết quả được lưu trữ thành tệp.

Câu 2 trang 9 Tin học lớp 10: Em hãy cho biết các bước xử lý thông tin của máy tính hay 1 hệ thống xử lý thông tin nói chung.

Trả lời:

- Các bước xử lý thông tin của máy tính tương ứng với các hoạt động thông tin của con người. Có thể hình dung các bước như sau:

- Nhận dữ liệu vào, chuyển thành dữ liệu số ⇒ xử lý dữ liệu ⇒ đưa kết quả xử lý.

Lý thuyết Tin học 10 Bài 1: Dữ liệu, thông tin và xử lí thông tin

1. Nguồn thông tin và dữ liệu

- Nhờ các giác quan, con người nhận được các tín hiệu qua thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác, xúc giác từ xung quanh và chuyển thành thông tin trong não.

Ví dụ: “Hội An có Chùa Cầu với vòm mái cong rất độc đáo”, em biết điều này khi đến xem trực tiếp hoặc xem qua ti vi, đọc sách, báo,…

- Dữ liệu được ghi vào thiết bị lưu trữ hoặc gửi đi qua đường truyền dữ liệu.

2. Quan hệ giữa thông tin và dữ liệu

a) Từ thông tin thành dữ liệu

- Nói, viết, vẽ, … là để chuyển thông tin trong não con người thành dữ liệu để lưu trữ hay gửi đi khi trao thông tin.

Ví dụ: Ghi lại một điều cần chú ý trong bài học vào vở, vẽ sơ đồ khối thể hiện ý tưởng của em để giải bài toán.

- Thông tin có thể được biểu diễn dưới các dạng khác nhau.

Ví dụ: Để tránh làm phiền người khác chỗ đông người, em có thể trao đổi thông tin với bạn qua dấu hiệu gật đầu, mỉm cười hay cử chỉ.

b) Từ dữ liệu đến thông tin

- Văn bản chữ và số, hình vẽ, hình ảnh, âm thanh, … là dữ liệu. Dữ liệu là nguồn thông tin.

- Từ dữ liệu có thể rút ra nhiều thông tin khác nhau.

Hình 1.1: Rút ra thông tin từ dữ liệu.

3. Phân biệt dữ liệu với thông tin

- Dữ liệu là đầu vào cho bài toán xử lí thông tin. Thông tin là kết quả đầu ra của bài toán này.

Ví dụ: Thông tin “Họ và tên: Nguyễn Văn An; Lớp 10A; Điểm môn Tin học: 10”. Trình bày dạng bảng chia làm ba mục dữ liệu thuộc ba cột.

Hình 1.2: Ví dụ thông tin dạng bảng

- Từ nguồn dữ liệu đầu vào có thể rút ra thông tin khác nhau tùy theo mục đích sử dụng. Các thông tin được rút ra phụ thuộc vào dữ liệu.

4. Tin học và xử lí thông tin trong tin học

- Tin học: ngành khoa học nghiên cứu các phương pháp và quá trình tổ chức, lưu trữ và truyền dẫn thông tin tự động bằng các phương tiện kĩ thuật, chủ yếu bằng máy tính.

- Dữ liệu, thông tin và xử lí thông tin là những khái niệm cơ sở ngành tin học.

- Để máy tính xử lí được thông tin thì thông tin đó phải chuyển thành dữ liệu số hóa.

- Ở bậc phổ thông, môn Tin học giúp các công dân tương lai có khả năng sử dụng nhiều phương tiện hữu ích, giúp khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá là thông tin và tri thức.

5. Các bước xử lí thông tin của máy tính

Máy tính đã thực hiện ba bước để xử lí thông tin:

- Nhận dữ liệu vào, chuyển thành dữ liệu số.

- Xử lí dữ liệu.

- Đưa ra kết quả xử lí ra cho con người.

6. Tháp dữ liệu – thông tin – tri thức

Tháp dữ liệu – thông tin- tri thức minh họa quá trình trích xuất, tinh lọc dần từ dữ liệu thành thông tin, từ thông tin thành tri thức.

Hình 1.3: Tháp dữ liệu – thông tin – tri thức.

Xem thêm lời giải bài tập Tin học lớp 10 Cánh diều hay, chi tiết khác:

Bài 2: Sự ưu việt của máy tính và những thành tựu của tin học

Bài 3: Thực hành sử dụng thiết bị số

Bài 4: Tin học trong phát triển kinh tế - xã hội

Bài 1: Máy tính với cuộc sống

Bài 2: Điện toán đám mây và internet vạn vật