Giải Địa Lí 6 Bài 18 (Cánh diều): Sông. Nước ngầm và băng hà

Câu hỏi trang 166 Địa Lí 6: Đã bao giờ em tự hỏi: Sông bắt nguồn từ đâu? Sông lấy nước từ đâu? Nước trong sông có bao giờ khô cạn? Tại sao lại có các ốc đảo xanh tươi giữa hoang mạc?... Có hàng vạn câu hỏi liên quan đến sông, nước ngầm và băng hà mà chúng ta cần giải đáp.

Trả lời:

- Sông là một dòng chảy tự nhiên.

- Nước sông được cung cấp bởi nước mưa, nước ngầm, hồ, băng và tuyết tan.

- Nước ở nhiều sông dần khô cạn do tác động của biến đổi khí hậu và tác động của con người.

- Trong các ốc đảo vẫn có nguồn nước ngầm hoặc nước từ thực vật,… nên sông hoặc hồ đã cung cấp nước cho thực vật tại chỗ tạo nên các ốc đảo xanh tươi.

Câu hỏi trang 167 Địa Lí 6: Quan sát hình 18.1, hãy kể tên một con sông là phụ lưu và một con sông là chi lưu của sông Hồng?

Trả lời:

Quan sát hình 18.1, em thấy:

- Tên một con sông là phụ lưu của sông Hồng: sông Đà, sông Lô.

- Tên một con sông là chi lưu của sông Hồng: Sông Đuống, sông Luộc, sông Đáy.

Câu hỏi trang 167 Địa Lí 6: Trình bày mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với các nguồn cung cấp nước sông?

Trả lời:

Mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với các nguồn cung cấp nước sông:

- Phần lớn các sông có nguồn cung cấp nước là mưa, đây thường là những sông lớn, chế độ nước rất rõ rệt, mùa mưa cũng là mùa lũ của sông.

- Một số nơi vùng ôn đới, nguồn cung cấp nước của sông lại là băng hà, tuyết tan nên mùa lũ thường vào mùa xuân và đầu hè.

- Một số sông lại có nguồn cung cấp nước là nước ngầm hoặc hồ, những sông này là những sông nhỏ, chế độ nước khá điều hòa. Cũng có sông có nhiều nguồn cung cấp nước, chế độ nước sông thường phức tạp, diễn biến của lũ thường khó lường.

Câu hỏi trang 168 Địa Lí 6:

- Tại sao phải sử dụng tổng hợp nước sông, hồ?

- Tại sao cần phải sử dụng tiết kiệm và bảo vệ chất lượng nước sông, hồ?

Trả lời:

- Phải sử dụng tổng hợp nước sông, hồ vì nó góp phần khai thác tốt nhất các giá trị của sông, hồ, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường nước và phát triển bền vững.

- Cần sử dụng tiết kiệm và bảo vệ chất lượng nước sông, hồ bởi nó có giá trị rất lớn đối với con người.

+ Sông, hồ là nơi cung cấp nước sinh hoạt, sản xuất.

+ Nơi sinh sống của nhiều loại động vật, thực vật.

+ Phát triển giao thông vận tải, du lịch sinh thái, thủy điện,...

Câu hỏi trang 168 Địa Lí 6:

- Quan sát hình 18.2, hãy cho biết điều kiện để hình thành nước ngầm.

- Tại sao cần sử dụng tiết kiệm và tránh làm ô nhiễm nước ngầm?

Trả lời:

- Điều kiện để hình thành nước ngầm là:

+ Nước mưa hay tuyết tan ngấm xuống đất và xuống sâu qua các tầng đá.

+ Bên dưới tầng chứa nước là đất sét hoặc vật liệu mịn không có khả năng thấm nước (tầng không thấm nước).

+ Tầng nước ngầm nằm giữa hai tầng không thấm nước.

- Cần sử dụng tiết kiệm và tránh làm ô nhiễm nước ngầm vì

+ Nước ngầm có vai trò rất quan trọng trong đời sống và sản xuất.

+ Nước ngầm dùng để uống, sinh hoạt, chữa bệnh và sản xuất.

+ Ở các vùng khô hạn, nước ngầm trở thành nguồn tưới quan trọng,…

Câu hỏi trang 169 Địa Lí 6: Hãy nêu tầm quan trọng của băng hà.

Trả lời:

Tầm quan trọng của băng hà:

- Băng hà giữ tới 99% lượng nước ngọt trên thế giới.

- Băng tan là nguồn cung cấp nước quan trọng cho nhiều sông lớn như: sông Hoàng Hà, Trường Giang, Mê Công,...

Câu 1 trang 169 Địa Lí 6: Hãy kể tên các bộ phận của một dòng sông lớn. Lấy ví dụ.

Trả lời:

* Tên các bộ phận của một sông lớn là: phụ lưu và chi lưu

- Phụ lưu là các sông đổ vào một con sông chính.

- Chi lưu là các sông làm nhiệm vụ thoát nước cho sông chính.

Ví dụ: Sông Cửa Long (Mê Công)

- Phụ lưu: sông Xê Bang Hiêng, sông Xê Công, sông Xê Xan, sông Xrê Pôc,…

- Chi lưu: sông Tiền, sông Hậu, sông Mỹ Tho, sông Ba Lai, sông Cổ Chiên,…

Câu 2 trang 169 Địa Lí 6: Tại sao nói: Ở vùng khí hậu nhiệt đới, chế độ nước phụ thuộc vào chế độ mưa?

Trả lời:

- Khí hậu ở vùng nhiệt đới chia thành hai mùa mưa và mùa khô rõ rệt. Trong khi đó, chế độ nước lại phụ thuộc vào lượng nước mưa. Do đó, mùa mưa nước nhiều và mùa khô nước ít => Ở vùng khí hậu nhiệt đới, chế độ nước phụ thuộc vào chế độ mưa.

- Ví dụ: Sông ngòi Việt Nam, có mùa khô ít nước và mùa mưa nhiều nước (chiếm 75%),…

Câu 3 trang 169 Địa Lí 6: Hãy cho biết một số biện pháp để hạn chế tình trạng ô nhiễm nước sông, hồ?

Trả lời:

Biện pháp hạn chế ô nhiễm nước sông, hồ:

- Xử lý rác thải sinh hoạt, công nghiệp trước khi xả ra sông, hồ gây ô nhiễm nguồn nước.

- Xử lý các thiết bị y tế, bao bì thuốc trừ sâu, diệt cỏ,… đúng theo quy định trước khi xả thải ra môi trường bên ngoài.

- Sử dụng hợp lí, tiết kiệm nước và biết tận dụng những nguồn nước tự nhiên như nước mưa.

- Nâng cao ý thức và trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ nguồn nước sạch.

- Phát triển nông nghiệp xanh, hạn chế thuốc trừ sâu, diệt cỏ và các chất hóa học,…

Câu 4 trang 169 Địa Lí 6: Hãy lấy ví dụ để thấy được việc sử dụng kết hợp nước sông, hồ ở nước ta?

Trả lời:

- Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ sẽ góp phần khai thác tốt nhất các giá trị của sông, hồ, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường nước và phát triển bền vững.

- Ví dụ: Hồ Ba Bể (Bắc Kạn) vừa được sử dụng trong phát triển du lịch sinh thái, giao thông và vừa nuôi trồng, đánh bắt thủy sản,…

Lý thuyết Địa Lí 6 Bài 18: Sông. Nước ngầm và băng hà

1. Sông

* Sông

- Khái niệm: Sông là các dòng chảy tự nhiên, chạy theo những lòng dẫn ổn định do chính dòng chảy này tạo ra.

- Các nguồn nước cung cấp cho sông: nước mưa, nước ngầm, hồ và băng, tuyết tan.

- Một số đặc điểm của sông

+ Nguồn của dòng sông là nơi dòng chảy bắt đầu.

+ Phụ lưu là các sông cung cấp nước cho dòng chảy chính.

+ Chi lưu là các sông tiêu (thoát) nước cho dòng chính.

+ Lưu vực sông là vùng đất cung cấp các loại nước cho một dòng sông.

+ Sông chính, phụ lưu và chi lưu tạo thành hệ thống sông.

* Chế độ nước sông

- Chế độ nước sông là dòng chảy của sông trong năm. Để theo dõi chế độ nước sông, người ta đo lưu lượng dòng chảy.

- Nguồn cung cấp nước cho sông: nước mưa, băng, tuyết, nước ngầm, ao, hồ,…

+ Phần lớn các sông có nguồn cung cấp nước là mưa, chế độ nước rất rõ rệt, mùa mưa cũng là mùa lũ của sông.

+ Một số nơi vùng ôn đới, nguồn cung cấp nước của sông là băng, tuyết tan nên mùa lũ thường vào mùa xuân và đầu hè.

+ Một số sông có nguồn cung cấp nước là nước ngầm hoặc hồ, những sông này là những sông nhỏ, chế độ nước khá điều hoà.

+ Sông có nhiều nguồn cung cấp nước, chế độ nước sông thường phức tạp, diễn biến của lũ thường khó lường.

- Hậu quả: Lũ thường gây nguy hiểm cho người và thiệt hại về tài sản.

* Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ

- Ý nghĩa

+ Góp phần khai thác tốt nhất các giá trị của sông, hồ.

+ Bảo vệ môi trường nước và phát triển bền vững.

- Giá trị to lớn của sông, hồ

+ Nguồn nước cung cấp cho các nhu cầu sản xuất và sinh hoạt.

+ Phát triển nghề đánh bắt cá và nuôi thuỷ sản.

+ Phát triển giao thông đường thuỷ.

+ Phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và thủy điện.

2. Nước ngầm và băng hà

* Nước ngầm

- Khái niệm: Là lớp nước do một phần nước mưa hay tuyết tan được ngấm xuống đất và xuống sâu qua các tầng đá, được giữ lại trong các lỗ hổng của đất, các lỗ hổng và khe nứt của đá.

- Vai trò của nước ngầm

+ Nước ngầm được sử dụng nhiều trong đời sống và sản xuất.

+ Những nguồn nước khoáng ngầm (làm nước khoáng đóng chai, tắm chữa bệnh,…).

+ Ở vùng khô hạn, nước ngầm thành nguồn nước tưới tiêu trong nông nghiệp.

-> Cần khai thác nước ngầm một cách khoa học, sử dụng tiết kiệm và không được làm ô nhiễm nguồn nước ngầm.

* Băng hà

- Khái niệm: Là những khối băng khổng lồ, dịch chuyển chậm trên đất liền, đặc biệt là trên sườn núi, thường cuốn theo các tảng đá lớn và làm thay đổi địa hình.

- Đặc điểm và vai trò

+ Băng hà giữ tới hơn 99 % lượng nước ngọt trên thế giới.

+ Băng trên các đỉnh núi là nguồn cấp nước quan trọng cho nhiều dòng sông lớn.

+ Nhiều khối băng hà trên các đỉnh núi cao và Nam Cực, ở đảo Greenland đang tan.

- Nguyên nhân: Do hiện tượng nóng lên toàn cầu, biến đổi khí hậu,…

- Hậu quả: Gây ra nhiều hậu quả về môi trường, cản trở vận tải đường biển,…