Nội dung bài viết

    Xem thêm

    Đề tài là gì? Cách xác định đề tài trong văn bản. Phân biệt chủ đề và đề tài

    Vietjack.me giới thiệu Đề tài là gì? Cách xác định đề tài trong văn bản. Phân biệt chủ đề và đề tài giúp bạn ôn luyện và bổ sung kiến thức môn Ngữ văn tốt hơn. Mời các bạn đón xem:

    1 211 19/12/2024
    Trang trước
    Chia sẻ
    Trang sau  

    Đề tài là gì? Cách xác định đề tài trong văn bản. Phân biệt chủ đề và đề tài

    1. Đề tài là gì?

    Đề tài là phạm vi các sự kiện, hiện tượng đời sống được miêu tả và phản ánh trong tác phẩm nghệ thuật, đặc biệt là trong văn học. Nó là cơ sở chất liệu đời sống mà tác giả sử dụng để xây dựng nên tác phẩm của mình.

    Khái niệm đề tài thường gắn liền với chủ đề của tác phẩm, nhưng chúng không hoàn toàn giống nhau. Trong khi đề tài là những sự kiện, hiện tượng cụ thể, thì chủ đề là ý nghĩa sâu xa, tư tưởng mà tác giả muốn truyền tải thông qua những sự kiện, hiện tượng đó.

    Đề tài văn học có tính chất đa dạng và độc đáo. Mỗi tác phẩm có thể đề cập đến nhiều đề tài, tạo thành hệ thống đề tài, trong đó có một đề tài chính là trọng tâm chính của tác phẩm.

    2. Cách xác định đề tài

    Cách xác định đề tài của một văn bản, bạn có thể thực hiện theo các bước sau:

    - Xem xét nhan đề: Nhan đề của văn bản thường gợi mở chủ đề và nội dung chính. Đây là điểm khởi đầu quan trọng để hiểu đề tài của văn bản.

    - Phân tích nội dung chính: Đọc kỹ văn bản và xác định các sự kiện, hiện tượng, hoặc vấn đề chính được đề cập. Đề tài thường là những gì mà văn bản tập trung miêu tả và phản ánh.

    - Xác định nhân vật chính và bối cảnh: Nhân vật chính và bối cảnh của câu chuyện thường giúp làm rõ đề tài. Ví dụ, nếu văn bản tập trung vào cuộc đời của một nhân vật cụ thể trong một bối cảnh lịch sử nhất định, thì đề tài có thể liên quan đến cuộc đời và bối cảnh đó.

    - Tìm hiểu các từ khóa và cụm từ quan trọng: Chú ý đến các từ khóa và cụm từ được lặp lại nhiều lần trong văn bản. Những từ này thường liên quan trực tiếp đến đề tài.

    - Phân tích các đoạn văn quan trọng: Các đoạn văn mở đầu và kết thúc thường chứa đựng những thông tin quan trọng về đề tài. Tác giả thường sử dụng những đoạn này để giới thiệu và kết luận về đề tài của văn bản.

    - Xem xét mục đích và thông điệp của tác giả: Hiểu được mục đích và thông điệp mà tác giả muốn truyền tải cũng giúp xác định đề tài. Đề tài thường là nền tảng để tác giả truyền đạt thông điệp của mình.

    Ví dụ, trong tác phẩm "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố, đề tài là cuộc sống khốn khổ của người nông dân dưới chế độ thực dân phong kiến. Từ nhan đề, nội dung chính, nhân vật chị Dậu và bối cảnh xã hội, ta có thể xác định được đề tài này.

    3. Mối liên hệ giữa đề tài và chủ đề

    - Chủ đề được hình thành trên cơ sở của đề tài, là phương diện chính yếu của đề tài. Những đề tài quan trọng sẽ góp phần tạo nên những chủ đề lớn.

    - Chủ đề hình thành trên cơ sở đề tài, nhưng đề tài không quyết định hoàn toàn chủ đề. Cùng một đề tài nhưng tác giả có thể chọn nhiều chủ đề.

    - Ví dụ: Cùng là đề tài đất nước nhưng hình tượng Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm được xây dựng xuyên suốt chiều dài lịch sử của dân tộc từ xưa đến nay còn Đất nước của Nguyễn Đình Thi ca ngợi ý chí hào hùng của dân tộc Việt Nam bằng cách hồi tưởng lại cuộc chiến tranh ác liệt và tội ác của kẻ thù.

    4. Phân biệt đề tài và chủ đề

    Đề tài

    Chủ đề

    Điểm chung

    - Là phương diện khách quan của nội dung tác phẩm văn học

    - Bên ngoài: Phạm trù văn hóa, xã hội, lịch sử, địa lý.

    - Bên trong: Con người và cuộc sống của con người.

    - Là cơ sở để người đọc thâm nhập vào tác phẩm.

    Điểm riêng

    Khái niệm

    - Phạm vi hiện thực được mô tả, phản ánh trực tiếp trong tác phẩm.

    - Là vấn đề chủ yếu của đề tài.

    Cách xác định

    - Khung không gian, thời gian được nói tới trong tác phẩm;

    - Từ đó chỉ ra con người nào, cuộc sống nào được mô tả trong khung không gian, thời gian ấy.

    - Thông qua nhan đề, một số từ ngữ chủ đề;

    - Thông qua hình tượng nhân vật chính;

    - Thông qua cảnh ngộ, biến động dữ dội, khác thường;

    - Thông qua những lời phát biểu của tác giả hoặc nhân vật.

    *Một số ví dụ về đề tài và chủ đề

    Tác phẩm

    Đề tài

    Chủ đề

    Đồng chí (Chính Hữu)

    Người lính thời kì kháng chiến chống Pháp

    Ngợi ca tình đồng đội, đồng chí cao cả, thiêng liêng của các anh bộ đội Cụ Hồ

    Nói với con (Y Phương)

    Gia đình – quê hương

    Thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương

    Tắt đèn (Ngô Tất Tố)

    Người nông dân trong xã hội cũ

    Số phận bi thảm của người nông dân do chế độ sưu thuế, sự bóc lột tàn khốc trong xã hội thực dân nửa phong kiến.

    Truyện Kiều (Nguyễn Du)

    Người phụ nữ trong xã hội phong kiến

    Số phận bi kịch của người phụ nữ, những ước mơ vươn tới hạnh phúc, vấn đề đấu tranh để thực hiện tự do và công lí.

    Làng (Kim Lân)

    Người nông dân thời kì kháng chiến chống Pháp

    "Làng" của Kim Lân: Tình yêu làng, yêu nước thiết tha và tinh thần kháng chiến chống thực dân pháp xâm lược của người dân.

    Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)

    Người lao động trong xã hội mới

    Ca ngợi những người lao động âm thầm cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn chống Mĩ cứu nước.

    Xem thêm các bài giải bộ 3000 câu hỏi Ngữ văn hay và chi tiết tại:

    Truyện cổ tích là gì?

    Truyện cổ tích được chia làm mấy loại? Kể tên.

    Nêu những đặc trưng cơ bản của truyện cổ tích.

    Đề tài là gì?

    Chủ đề là gì?

    Người kể chuyện là gì?

    Trạng ngữ là gì? Nêu ví dụ.

    Có những loại trạng ngữ nào? Liệt kê một số trạng ngữ tiêu biểu.

    Trạng ngữ có vai trò như thế nào trong câu?

    Trình bày đặc điểm và chức năng liên kết câu của trạng ngữ.

    Nhan đề văn bản gợi cho em liên tưởng gì?

    Văn bản “Sọ Dừa” thuộc thể loại nào?

    Phương thức biểu đạt chính tác giả sử dụng trong văn bản “Sọ Dừa” là?

    Tham khảo các loạt bài Ngữ văn khác:

    Bài viết cùng lớp mới nhất

    Xem thêm
    1 211 19/12/2024
    Trang trước
    Chia sẻ
    Trang sau  

    Xem thêm các chương trình khác: