Bài 5: Ôn tập giữa học kì 1 (trang 68) Tiếng Việt lớp 5 Tập 1 – Cánh diều

Bài 5: Ôn tập giữa học kì 1 – Tiếng Việt lớp 5

Tiết 1 (trang 68, 69)

Nội dung trang 68 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

A. Đánh giá kĩ năng đọc thành tiếng, học thuộc lòng

Mỗi học sinh đọc diễn cảm một đoạn văn, đoạn thơ khoảng 90-95 tiếng hoặc đọc thuộc lòng một đoạn thơ (bài thơ) đã học.

Trả lời

Em tự tập đọc diễn cảm một đoạn văn, đoạn thơ khoảng 90-95 tiếng hoặc đọc thuộc lòng một đoạn thơ (bài thơ) đã học.

B. Đọc và làm bài tập

Tình bạn

Hè năm nay, Nam được về quê An chơi. Nam quen An qua mục "Góc sáng tạo" của báo Thiếu niên Tiền phong hồi năm ngoài. Khi ấy, cả hai đứa đều tham gia thị ý tưởng về chủ đề "Em yêu môi trường quê em". Chẳng hiểu thế nào mà một đứa ở đồng rừng, một đứa ở ven biển lại có cũng ý tưởng thả bèo trên các ao hồ bị ô nhiễm. Bèo sẽ lọc được nhiều cặn bẩn trong nước, tạo một bề mặt xanh để bảo vệ cho các loài thuỷ sinh trong ao hồ không bị chết vì nắng nóng.

Ngay buổi chiều đầu tiên nhìn thấy biển, Nam thấy đẹp vô cùng. Hai đứa vừa đi dọc triền cát, vừa lúi húi tìm ốc. Nam nhặt được một con ốc hoa vỏ trắng ngà thật duyên dáng. Áp vào tai, Nam thấy tràn ngập những lời yêu thương của tĩnh bạn và của biển xanh thăm thẳm. Nam hỏi, sau này lớn lên An muốn làm gì. An đưa tay chỉ ra xa, nơi có những con tàu đang đỗ ngoài vịnh, bảo mình mơ ước trở thành cảnh sát biển. Nam nói:

– Mình yêu vùng đổi quê mình lắm. Mình sẽ học ngành thuỷ lợi, rồi mình sẽ khơi dòng, đem nước về vùng đồi khô khát ấy để không còn đất hoang, đồi trọc nữa.

An nhìn bạn trìu mến, bảo:

– Sau này, cậu sẽ làm cho rừng thêm xanh, còn mình sẽ giữ cho biển mãi bình yên và nhiều tôm cá.

Nam nắm chặt tay bạn, nhìn ông trăng đang từ từ nhô lên, lung linh toả sáng như chia vui với tình bạn của các em.

Theo PHẠM VĂN ANH

Câu hỏi và bài tập

Câu hỏi 1 trang 69 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Nam và An trở thành bạn của nhau trong hoàn cảnh nào?

Trả lời

Nam và An quen nhau qua mục “Góc sáng tạo” của báo Thiếu niên Tiền phong khi cùng tham gia thi ý tưởng về chủ đề “Em yêu môi trường quê em”.

Câu hỏi 2 trang 69 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Đối với Nam, chuyến về thăm quê bạn có gì đặc biệt?

Trả lời

Đối với Nam chuyến về thăm quê bạn đặc biệt vì đây là lần đầu tiên Nam nhìn thấy biển.

Câu hỏi 3 trang 69 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Mơ ước của hai bạn có gì giống nhau?

Trả lời

Mơ ước của hai bạn giống nhau khi cả 2 đều liên quan đến nước, Nam thì muốn làm về ngành thuỷ lợi, An thì muốn trở thành cảnh sát biển

Câu hỏi 4 trang 69 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Tìm hai từ đồng nghĩa với mơ ước

Trả lời

Hai từ đồng nghĩa với mơ ước là: Ước mơ, mong ước

Tiết 2 (trang 69, 70)

Nội dung trang 69 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

A. Đánh giá kĩ năng đọc thành tiếng, thuộc lòng

B. Trả bài viết

Trả bài văn tả người

1. Nghe thầy (cô giáo) nhận xét chung về bài viết của lớp

2. Tham gia sửa bài cùng cả lớp: Sửa các lỗi về cấu tạo và nội dung của bài viết, lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả,…

Lưu ý các lỗi thường gặp khi viết bài văn tả người:

a) Lỗi về cấu tạo

- Bài văn không có đủ các phần (mở bài hoặc thân bài, kết bài).

- Sắp xếp các đoạn văn trong bài không hợp lí.

- Sắp xếp các ý trong đoạn văn không hợp lí.

b) Lỗi về nội dung

- Không tả hoặc tả sơ sài ngoại hình của người được tả.

- Không tả hoặc tả sơ sài hoạt động, tính cách của người được tả.

- Tả không đúng với thực tế.

- Không thể hiện được tình cảm đối với người được tả.

3. Đọc kĩ lời nhận xét của cô giáo (thầy giáo), tự sửa bài viết của mình.

4. Đổi bài cho bạn để kiểm tra việc sửa lỗi.

Tiết 3 (trang 70, 71)

Nội dung trang 70 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

A. Đánh giá kĩ năng đọc thành tiếng, thuộc lòng

B. Luyện từ và câu

Câu 1 trang 70 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Tìm trong các đoạn văn sau những từ đồng nghĩa với mỗi từ in đậm:

a) Trước trận thi đấu với lớp 5A, đội trưởng Tùng tập trung cả đội lại và nói:

- Lớp 5A có một cầu thủ mới từ nơi khác chuyển về, đó là một tiền đạo chất lượng mà hậu vệ không dễ gì ngăn chặn được.

Quay sang thủ môn, Tùng nói tiếp:

- Cậu là thủ thành của đội, phải hết sức chú ý chân sút ấy nhé.

HỒNG AN

b) Sáng mùa đông, trời lạnh cóng. Những cơn gió mùa thổi ù ù dọc sườn đồi. Gió luồn qua mái hiên, chui vào khe của sổ, len lỏi vào tận trong căn phòng nhỏ của Hà. Nằm trong chăn kín mít mà Hà vẫn thấy rét ơi là rét. Hà khẽ hé chăn, không khí lạnh buốt như xộc vào. Hà chợt nghĩ tới mẹ. Trời lạnh giá thế này mà mẹ đã dậy, ra vườn rồi.

LỘC HÀ

Trả lời

a) Từ đồng nghĩa với Tiền đạo là cầu thủ

b) Từ đồng nghĩa với Thủ môn là thủ thành

c) Từ đồng nghĩa với lạnh cóng là lạnh buốt

d) Từ đồng nghĩa với luồn là xộc vào

Câu 2 trang 71 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Các từ in đậm trong đoạn thơ dưới đây được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

Răng của chiếc cao

Làm sao nhai được?

Mũi thuyền rẽ nước

Thì ngửi cái gì?

Cái ấm không nghe

Sao tai lại mọc?

QUANG HUY

Trả lời

Các từ in đậm được dùng với nghĩa chuyển.

Câu 3 trang 71 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Tra từ điển, tìm một từ đa nghĩa. Đặt 2 câu với từ đó: 1 câu dùng nghĩa gốc, 1 câu dùng nghĩa chuyển

Trả lời

* Sử dụng từ tay:

- Hoàng bị đau tay nên bạn ấy phải nghỉ học mấy hôm nay.

- Chú ấy là một tay bóng chuyền xuất sắc của đội tuyển quốc gia.

Tiết 4 (trang 71)

Nội dung trang 71 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1:

A. Đánh giá kĩ năng đọc thành tiếng, học thuộc lòng

B. Ôn tập cách viết 1 đoạn văn giới thiệu một nhân vật văn học

Bài tập trang 71 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1

Viết tiếp 1 trong 2 đoạn văn có câu mở đoạn dưới đây để giới thiệu về nhân vật trong đoạn văn đó.

1. Mỗi lần ăn dưa hấu, tôi lại nghĩ đến hình ảnh một chàng trai tháo vát, chăm chỉ sống giữa một đảo dưa. Chàng trai đó là Mai An Tiêm – nhân vật chính trong câu chuyện Sự tích dưa hấu mà tôi đã học

2. Ngay từ khi còn bé xíu, hình ảnh cậu bé Gióng trong câu chuyện của bà, của mẹ đã in đậm trong tâm trí tôi. Đó là một cậu bé…

Trả lời

1. Mỗi lần ăn dưa hấu, tôi lại nghĩ đến hình ảnh một chàng trai tháo vát, chăm chỉ sống giữa một đảo dưa. Chàng trai đó là Mai An Tiêm – nhân vật chính trong câu chuyện Sự tích dưa hấu mà tôi đã học. Mai An Tiêm là một chàng trai thông minh, cần cù, chăm chỉ và chịu khó, nhờ những phẩm chất tốt đẹp đó mà Mai An Tiêm vẫn có thể bảo đảm được cuộc sống đầy đủ cho vợ con dù bị vua cha đày ra đảo xa.

2. Ngay từ khi còn bé xíu, hình ảnh cậu bé Gióng trong câu chuyện của bà, của mẹ đã in đậm trong tâm trí tôi. Đó là một cậu bé kiên cường, dũng cảm, và có sức mạnh phi thường khi đứng lên ra chiến trận chiến đấu với giặc ngoại xâm để bảo vệ dân làng.

Tiết 5 (trang 72)

Nội dung trang 72 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1:

A. Đánh giá kĩ năng đọc thành tiếng, học thuộc lòng

B. Luyện từ và câu

Câu 1 trang 72 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Viết lại cho đúng các tên riêng nước ngoài trong đoạn văn dưới đây:

Thư viện mo gân ở trung tâm thành phố niu oóc, hoa kỳ, được xem là một trong những thư viện đẹp nhất thế giới. Các tủ sách bằng đồng nơi đây lưu giữ nhiều bản thảo gốc của Oantơ xcốt và bandắc. Đây cũng là nơi trưng bày một bộ sưu tập lớn các bản in, bản vẽ và hoạ tiết tranh của các nghệ sĩ Lêônácđô đa vinxi, Mikenlănggiơlô và Rembrăng,...

Theo báo Lao Động

Trả lời

Thư viện Mo-gân ở trung tâm thành phố Niu-oóc, Hoa Kỳ, được xem là một trong những thư viện đẹp nhất thế giới. Các tủ sách bằng đồng nơi đây lưu giữ nhiều bản thảo gốc của Oan-tơ Xcốt và Ban-dắc. Đây cũng là nơi trưng bày một bộ sưu tập lớn các bản in, bản vẽ và hoạ tiết tranh của các nghệ sĩ Lê-ô-nác-đô Đa Vin-xi, Mi-ken-lăng-giơ-lô và Rem-brăng,...

Câu 2 trang 72 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Tìm 4 vị trí có thể thêm dấu gạch ngang đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong đoạn văn sau:

Chiều qua, ở ngã ba đường, nơi đặt bảng tin khu phố, xuất hiện một thông báo về giải thi đấu bóng đá thiếu nhi của phường.

Hoà "Đen" đội trưởng đội Mũi Tên Vàng ngay lập tức tổ chức họp đội bóng của khu phố. Chỉ 15 phút sau, các cầu thủ tất cả đều đang háo hức chờ đợi trận bóng đã có mặt ở nhà văn hoá.

KHÁNH LINH

Trả lời

Chiều qua, ở ngã ba đường – nơi đặt bảng tin khu phố, xuất hiện một thông báo về giải thi đấu bóng đá thiếu nhi của phường.

Hoà "Đen" – đội trưởng đội Mũi Tên Vàng – ngay lập tức tổ chức họp đội bóng của khu phố. Chỉ 15 phút sau, các cầu thủ – tất cả đều đang háo hức chờ đợi trận bóng đã có mặt ở nhà văn hoá.

Tiết 6 (trang 72, 73)

Bé Hà

PHAN THỊ THANH NHÀN

Câu hỏi và bài tập

Câu hỏi 1 trang 73 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Bài thơ là lời nói của ai, nói về ai? Tìm ý đúng:

a) Lời của bé Hà, nói về chị của mình.

b) Lời của người chị, nói về bé Hà.

c) Lời của bé Hà, nói về các trò chơi của bé.

d) Lời của người chị, nói về tuổi thơ của mình.

Trả lời

Ý đúng: b

Câu hỏi 2 trang 73 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Những đặc điểm nào về ngoại hình của bé Hà khiến bé rất ngộ nghĩnh, đáng yêu? Tìm các ý đúng:

a) Có đôi bàn tay chứa đầy phép lạ.

b) Có chiếc răng sứt, hay nhoẻn cười.

c) Có nhiều trò chơi, nhiều ước mơ đẹp.

d) Có đuôi tóc nhỏ tung tăng trên vai.

Trả lời

Ý đúng: b, d

Câu hỏi 3 trang 73 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Những phép lạ trong hai bàn tay bé Hà là gì? Tìm các ý đúng:

a) Biến mái tóc thành mây che Mặt Trăng.

b) Biến chiếc gối nhỏ thành em bé để ru em ngủ.

c) Biến mấy củ khoai lang thành đàn lợn, lá me thành cơm, gạo.

d) Biến chiếc thuyền giấy thành chiếc thuyền ôm đầy ước mơ.

Trả lời

Ý đúng: b, c, d

Câu hỏi 4 trang 73 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Qua cái nhìn của người chị về bé Hà, bài thơ muốn nói lên điều gì?

Trả lời

Qua cái nhìn của người chị về bé Hà, bài thơ thể hiện tình yêu thương với em bé vẫn còn tuổi nhỏ mải ham chơi nhưng lại vô cùng thông minh và dịu dàng.

Câu hỏi 5 trang 73 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Theo em, anh chị lớn cần đối xử với các em nhỏ như thế nào? Viết đoạn văn trình bày ý kiến của em.

Trả lời

Theo em anh chị lớn cần phải yêu thương, nhường nhịn, chăm sóc thật tốt cho các em nhỏ, để các em phát triển phù hợp với độ tuổi của mình, không doạ nạt, bắt nạt hay bắt các em làm những việc quá sức.

Tiết 7 (trang 74)

Nội dung trang 74 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1:

Chọn 1 trong 2 đề sau:

Câu 1 trang 74 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Viết bài văn tả một người mà em yêu quý

Trả lời

Trong gia đình em, người mà em yêu quý và kính trọng nhất là mẹ.

Năm nay, mẹ ba sáu tuổi. Dáng người thon thả. Mái tóc dài mượt mà và óng ả. Khuôn mặt trái xoan. Đôi mắt mẹ sáng long lanh như ngọn đuốc dõi theo từng bước đi của em. Môi mẹ đỏ tươi, luôn in lại những nụ cười rạng rỡ. Làn da của mẹ trắng mịn như được thoa một lớp phấn. Mẹ ăn mặc rất giản dị nhưng lại toát lên vẻ sang trọng. Hằng ngày, ngoài những công việc giảng dạy ở trường và tham gia các công tác đoàn thể mẹ còn phải lo chăm sóc chu đáo cho gia đình. Tối đến, dù bận soạn bài nhưng mẹ vẫn dành thời gian giảng bài cho em. Những hôm em ốm, nhờ có bàn tay mẹ chăm sóc mà em đã nhanh khỏi để đến trường. Hằng ngày, mẹ phải dậy sớm để lo bữa sáng cho gia đình. Công việc bận rộn như vậy nhưng lúc nào mẹ cũng rất vui. Mẹ không những là người mẹ dịu dàng, đảm đang mà mẹ vừa là người chị, người bạn của em những lúc vui buồn. Có mẹ, em thấy ấm lòng. Em rất kính trọng mẹ em, mẹ xứng đáng là người "Giỏi việc trường, đảm việc nhà" mà nhà trường đã trao tặng danh hiệu cho mẹ trong công tác.

Em rất yêu quý mẹ em. Em sẽ cố gắng học giỏi để xứng đáng với công sinh thành và nuôi dưỡng của mẹ.

Câu 2 trang 74 SGK Tiếng Việt lớp 5 Tập 1: Viết bài văn giới thiệu nhân vật mà em yêu thích trong một câu chuyện đã học.

Trả lời

Trong những bài đọc đã học, có rất nhiều những nhân vật với tính cách phẩm chất khác nhau, nhưng nhân vật em thích nhất đó là nhân vật Mai An Tiêm trong câu chuyện Sự tích dưa hấu

Đức tính của An Tiêm là thế đấy, chàng muốn tự lập, tự hai bàn tay của mình làm ra miếng ăn, manh áo chứ không muốn sống dựa vào người khác. Vì thế mà An Tiêm phải bị đày ra đảo. Không một tất sắt trong tay mà An Tiêm đã tạo cho mình một vườn rau nhỏ, rồi sau đó trồng được một cây có quả ăn rất ngon. Đó là quả “Dưa hấu”. Quả thật nếu ai không có ý chí phấn đấu cao thì không thể nào vượt qua những khó khăn trở ngại quá lớn như An Tiêm. Đức tính này của An Tiêm thật sự đã làm em khâm phục, quí trọng.

Khi đọc đến đoạn An Tiêm được trở về đất liền em cảm thấy như mình cùng chia sẻ hạnh phúc với ông. An Tiêm thực sự xứng đáng được hưởng một cuộc sống sung sướng đầy đủ. Dù gặp hoàn cảnh khó khăn nhưng An Tiêm vẫn không chùn bước, mạnh dạn khắc phục những khó khăn để tạo cho mình một cuộc sống đỡ vất vả hơn. Mặt khác em cũng khâm phục An Tiêm ở lòng tự trọng của chàng. Bởi vì An Tiêm không muôn mọi người nghĩ rằng mình là kẻ vô tích sự nên cố gắng dùng sức lực với bàn tay trắng của mình để chứng minh cho mọi người biết mình không là kẻ ăn bám theo người khác, không là kẻ xu nịnh để hưởng lộc.

Qua nhân vật An Tiêm em thấy mình cần phải phấn đấu hơn nữa, học tập những đức tính đáng quí của ông để trở thành người có ích cho xã hội. An Tiêm thực sự là tấm gương của thế hệ trẻ ngày nay về đức tính tự trọng, can đảm, kiên nhẫn, không khuất phục khó khăn, gian khổ...